streszczenie - Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

Program Wieloletni
Środowisko a Zdrowie
Społeczne partnerstwo na rzecz zdrowia środowiskowego
Janusz Krupanek
Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych
ul. Kossutha 6, 40-844 Katowice
Partnerstwo społeczne ma zasadnicze znaczenie w zarządzaniu zdrowiem środowiskowym.
Wynika to z faktu, że jest to problematyka złożona, wymagająca analizy wielu aspektów oraz
spojrzenia z różnych perspektyw oceny. Skutki zdrowotne są wypadkową różnorodnych
czynników środowiskowych i ich wzajemnych powiązań. Czynniki te są niezależne lub zależne
od działań jakie podejmujemy. Są związane bezpośrednio ze stanem środowiska, jak
i warunkami w jakich żyjemy. Na zdrowie każdego człowieka wpływają poczynania zarówno
jego samego, działania władz, nauki i instytucji użyteczności publicznej oraz decyzje lokalnej
administracji, postępowanie i przedsięwzięcia przedsiębiorców.
Każdy z wymienionych podmiotów jest źródłem określonych wartości. Zwykli obywatele,
wnoszą do działań na rzecz środowiska i zdrowia troskę o zdrowie własne i swoich bliskich,
niepokój i motywację, wymóg uczciwości i rzetelności między innymi względem poczynań
administracji i podmiotów gospodarczych. Równocześnie podnoszenie jakości życia
społeczności wymaga od pojedynczych ludzi poznania i uświadomienia sobie środowiskowych
zagrożeń zdrowia, poznania indywidualnych potrzeb, zrozumienia uwarunkowań najbliższego
otoczenia i odpowiedniego kształtowania własnych zachowań.
Władze samorządowe i administracja lokalna oraz instytucje użyteczności publicznej
zapewniają infrastrukturę, prawo i możliwości finansowe. Są predestynowane do poznania
lokalnych problemów środowiskowych i zdrowotnych oraz wzajemnych zależności i powiązań
występujących między środowiskiem a zdrowiem. Mogą prowadzić w skali lokalnej planowe
działania zmierzające do poprawy jakości środowiska i stanu zdrowia mieszkańców.
Przedsiębiorcy mają niezwykle duże możliwości zwiększenia bezpieczeństwa
środowiskowego, warunków życia i zdrowia mieszkańców, zarówno przez innowację
podnoszącą jakość ekologiczną technologii i produktów, lepsze dostosowanie swoich działań
do lokalnych warunków, jak i rygorystyczne przestrzeganie zasad bezpieczeństwa.
W działaniach tych przedsiębiorcy mogą szukać pozytywnych możliwości swojego rozwoju
i sukcesu ekonomicznego.
Władze krajowe tworzą warunki systemowe dla podnoszenia jakości zdrowia środowiskowego
we wszystkich aspektach, branżach i sferach działania. Stawiają wymagania wszystkim
podmiotom i egzekwują je, stwarzają warunki do edukacji oraz zapewniają przez swoje
agencje wszystkim zainteresowanym dostęp do informacji o środowisku i zdrowiu. Poprzez
odpowiednie rozwiązania prawne mogą sprzyjać partnerskiej współpracy między wszystkimi
interesariuszami.
Nauka daje podstawy oceny i zarządzania ryzykiem zdrowotnym. Daje możliwości jego
minimalizowania. Nauka jest motorem tworzenia wiedzy wzbogacającej nasze poznanie
i rozumienie wzajemnych zależności między środowiskiem i zdrowiem.
Organizatorzy konferencji:
Ministerstwo Środowiska
Instytut Ekologii Terenów
Uprzemysłowionych w Katowicach
Program dofinansowany jest
przez Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej
Program Wieloletni
Środowisko a Zdrowie
Szczególną rolę w działaniach na rzecz środowiska i zdrowia odgrywają organizacje społeczne
i branżowe, które tworzą, integrują i wzmacniają przestrzenie realizacji społecznych inicjatyw,
zapewniają lepsze warunki komunikacji między różnymi interesariuszami, podnosząc
równocześnie jakość dyskusji.
Wspólne działanie wszystkich partnerów jest warunkiem skutecznej realizacji strategii zdrowia
środowiskowego. Odbywać się to może przez:
dialog i wymianę informacji;
wzajemne porozumienia;
wspólne inicjatywy i przedsięwzięcia;
wzajemne bezkonfliktowe wpływanie na działania partnerów;
lepsze rozumienie własnych potrzeb i problemów otoczenia;
wspólną identyfikację celów;
partnerski dobór rozwiązań zgodnie z lokalnymi potrzebami rozwoju;
wspólne tworzenie planów działania;
aktywne uczestnictwo przy przygotowywaniu planów rozwoju;
tworzenie sieci współpracy i wymiany doświadczeń między obywatelami, jednostkami
samorządowymi, organizacjami i instytucjami.
Efektywna współpraca wymaga jednakże od wszystkich partnerów:
kultury działania: otwartości, życzliwości, komunikatywności, zaufania;
rozwiązań instytucjonalnych i prawnych: klarownych zasad i procedur;
systemowego wspomagania: warunków do tworzenia wiedzy, zapewnienia dostępności
do informacji, odpowiedniego doradztwa, wspomagania finansowego dla działań na
rzecz środowiska i zdrowia.
Konieczność partnerskiej współpracy między podmiotami, a w szczególności uczestnictwo
społeczne w procesach decyzyjnych, jest akcentowane we wszystkich związanych z tą
tematyką strategiach Unii Europejskiej (Karta Ålaborska z 1994 roku; Lizboński Plan Działań
z 1996 roku), w tym również w Strategii Zdrowia Środowiskowego Unii Europejskiej; w
filozofii działania organizacji międzynarodowych w tym Światowej Organizacji Zdrowia
(Deklaracja Ateńska z 1998 roku). Zgodnie z tymi założeniami promowana i wspierana jest
aktywność społeczności lokalnych na rzecz środowiska i zdrowia. Wzmacniana jest
podmiotowość samorządów lokalnych oraz ich wzajemna współpraca w ramach europejskich
i ogólnoświatowych sieci współpracy takich jak sieć Eurocity i sieć Zdrowe Miasta.
Odpowiednio kształtowane jest prawo oraz rozwój naukowy. W sferze biznesu promowane są
na forum międzynarodowym i krajowym zasady odpowiedzialnego biznesu. Istnieją zatem
solidne podstawy do rozwoju partnerskich stosunków między wszystkimi podmiotami
kształtującymi świadomie jakość życia społeczeństw. Dalszy ich rozwój pozwoli na pełne
uwolnienie potencjału tkwiącego we współpracy wszystkich podmiotów żywotnie
zainteresowanych problematyką środowiska i zdrowia.
Organizatorzy konferencji:
Ministerstwo Środowiska
Instytut Ekologii Terenów
Uprzemysłowionych w Katowicach
Program dofinansowany jest
przez Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej