195 Przedmioty specjalnościowe – Metrologia i komputerowe

Transkrypt

Przedmioty specjalnościowe – Metrologia i komputerowe systemy pomiarowe
Semestr 5
Analiza wymiarów tolerowanych
Semestr
5
5
Rodzaj zajęć
W
C
Liczba godzin
15
15
Liczba punktów
2E
1
1. Przedmioty wprowadzające wraz z wymaganiami wstępnymi
Techniki i systemy pomiarowe – układ tolerancji i pasowań wg ISO, działania na wymiarach
tolerowanych. Matematyka pochodne funkcji jednej i
wielu zmiennych, podstawy rachunku
prawdopodobieństwa i statystyki. Grafika inżynierska – oznaczenia tolerancji geometrycznych na
rysunkach.
2. Cele kształcenia – kompetencje jakie powinien student osiągnąć
Zdobycie wiedzy i umiejętności z zakresu analizy i syntezy łańcuchów wymiarowych. Opanowanie
umiejętności obliczania wymiarów zależnych i niezależnych z zastosowaniem metod
deterministycznych i probabilistycznych.
3. Metody dydaktyczne
Wykład: wykład informacyjny z zastosowaniem prezentacji multimedialnych, dyskusja z udziałem
studentów bezpośrednio na wykładzie.
Ćwiczenia audytoryjne: metoda problemowa, metoda aktywizująca związana z praktycznym
działaniem studentów.
4. Kryteria, elementy i oceny przedmiotu – efektów kształcenia
Wykład
Sposób zaliczenia: zaliczenia na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: egzamin ustny, trzy pytania
za każde maksymalnie 5punktów. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jes t zaliczenie ćwiczeń
audytoryjnych.
zakres
0 -7
7,5- 8,5
9-10
ocena
ndst
dost
dost+
zakres
10,5-11,5
12-13
13,5-15
ocena
db
db+
bd
Ćwiczenia audytoryjne.
Sposób zaliczenia: zaliczenia na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: zaliczenie pisemne na
podstawie oceny dwóch kolokwiów. Kolokwium składa się z trzech zadań. Łączna suma punktów za
jedno kolokwium 15.
zakres
0 -14
15 -17
18-20
ocena
ndst
dost
dost+
zakres
21-23
24-26
27-30
ocena
db
db+
bd
5.Treści kształcenia zgodne z obowiązującymi standardami
Kształcenie w zakresie grafiki inżynierskiej – opis geometryczny wyrobu, wymiarowanie i tolerowanie
wymiarów.
Kształcenie w zakresie inżynierii wytwarzania – zamienność części maszyn jako podstawa prawidłowości
montażu.
6. Program
A. Treść wykładów
Tematyka zajęć
Podstawy statystyki technicznej. Definicje pojęciowe, rozkłady prawdopodobieństwa i ich
podstawowe parametry, elementy analizy regresji.
Opis geometryczny wyrobu.. Rozszerzone definicje elementów geometrycznych. Definicja
wymiaru, rodzaje wymiarów. Weryfikacja wyrobu.
195
Liczba
godzin
1
1
Funkcje wymiarowe. Obliczanie wymiarów zależnych i niezależnych. Metody
deterministyczne – dokładna (arytmetyczna), metoda rachunku różniczkowego, metoda
logarytmiczna. Metody stochastyczne – analityczna i symulacyjna z wykorzystaniem technik
komputerowych. Analiza rozkładu gęstości prawdopodobieństwa wymiaru wypadkowego,
środek zmienności, prawdopodobieństwo dowolnego obszaru zmienności, odchyłki
optymalne, symetryzacja.
Łańcuchy wymiarowe. Pojęcia podstawowe, rodzaje łańcuchów, obraz graficzny łańcucha
wymiarowego. Analiza łańcucha wymiarowego. Synteza łańcuchów wymiarowych: metoda
jednakowych tolerancji, metoda jednakowej klasy tolerancji, metoda jednakowego wpływu,
metoda optymalizacji.
Zamienność części maszyn. Zamienność całkowita, zamienność częściowa. Zamienność
technologiczna. Zamienność konstrukcyjna, kompensacja nieciągła, kompensacja ciągła.
Zamienność selekcyjna: ogólne zasady zamienności selekcyjnej, selekcja dwóch wymiarów
przy jednakowych tolerancjach, selekcja dwóch wymiarów przy różnych tolerancjach,
zmiana luzów granicznych w grupach selekcyjnych.
Tolerowanie geometryczne. Wprowadzenie do tolerowania geometrycznego. Bazy:
elementy bazowe i praktyczna realizacja baz. Zasady ogólne tolerowania kształtu.
Tolerancja kształtu: prostoliniowość, płaskość, okrągłość, walcowość. Oznaczenie i
interpretacja tolerancji geometrycznych, zasady: niezależności, minimum i maksimum
materiału, powłok przylegających, przedłużonego pola tolerancji.
Tolerowanie statystyczne. Podstawy, wskaźniki zdolności procesu, oznaczenie tolerancji
na rysunku, pole parametrów populacji, przykład montażu.
Tolerancje w różnych procesach technologicznych. Tolerancje odlewów, konstrukcji
spawanych, odkuwek matrycowych, wyrobów z tworzyw sztucznych.
2
3
3
3
1
1
B. Treść ćwiczeń audytoryjnych
Tematyka zajęć
Metody statystyczne. Obliczania parametrów rozkładu na podstawie danych pomiarowych.
Zastosowanie rozkładów prawdopodobieństwa do obliczania parametrów pasowań.
Obliczanie łańcuchów wymiarowych. Łańcuchy wymiarowe płaskie proste i złożone:
obliczanie wymiarów nominalnych i odchyłek granicznych ogniwa zależnych oraz ogniwa
niezależnego. Zamiana baz wymiarowych. Obliczanie nominałów i i odchyłek wymiarów
nastawczych, zastosowanie symetryzacji do obliczeń wymiaru nastawczego.
Synteza łańcuchów wymiarowych. Obliczanie tolerancji wymiarów składowych w
zamienności całkowitej i częściowej z zastosowaniem metod: jednakowej tolerancji,
jednakowej klasy dokładności, jednakowego wpływu, minimum kosztów.
Kolokwium
Zamienność technologiczna. Wybór kompensatora. Obliczanie wymiarów i tolerancji ogniw
kompensacyjnych.
Zamienność konstrukcyjna: Wybór kompensatora. Obliczanie wymiarów i tolerancji ogniw
kompensacyjnych przy kompensacji ciągłej. Obliczanie liczby podkładek ich wymiarów oraz
tolerancji przy kompensacji nieciągłej.
Zamienność selekcyjna. Obliczanie ilości grup selekcyjnych. Obliczanie rozszerzonych
tolerancji i odchyłek
Tolerancje geometryczne. Obliczanie łańcuchów wymiarowych, gdy jednym z ogniw jest
tolerancja geometryczna.
Kolokwium
Zajęcia poprawkowe. Poprawa kolokwiów, wpisy do indeksów.
Liczba
godzin
2
3
2
1
1
2
1
1
1
1
7. Wykaz literatury podstawowej:
a) Białas S.: Metrologia techniczna z podstawami tolerowania wielkości geometrycznych. WPW
Warszawa 2006
b) Humienny Z.: red. Specyfikacje geometrii wyrobów WNT Warszawa 2004
c) Adamczak S., Makieła W.: Metrologia w budowie maszyn. Zadania z rozwiązaniami. WNT
Warszawa 2007
d) Dąbek Z.: Analiza wielkości tolerowanych”. WU ATR Bydgoszcz 2005
8. Wykaz literatury uzupełniającej:
a) Jezierski J. „Analiza tolerancji i niedokładności pomiarów w budowie maszyn” WNT Warszawa
1994
b) Sałaciński T.: „Elementy metrologii wielkości geometrycznych OW PW Warszawa” 2000
c) Meller E.: Ćwiczenia z analizy tolerancji. WPG Gdańsk 1995
Osoba prowadząca: dr inż. Elżbieta Jacniacka
196
Monitorowanie i nadzorowanie procesów wytwarzania
Semestr
5
5
Rodzaj zajęć
W
L
Liczba godzin
30E
15
Liczba punktów
2
1
1. Przedmioty wprowadzające wraz z wymaganiami wstępnymi:
Podstawy metrologii wielkości nieelektrycznych metodami elektrycznymi, komputerowe systemu
pomiarowe, metrologia ogólna, obróbka skrawaniem, dynamika obrabiarek.
2. Cele kształcenia – kompetencje jakie powinien osiągnąć student:
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu monitorowania procesów wytwarzania.
Poznanie stosowanych metod i strategii monitorowania. Opanowanie sprawnego posługiwania się
przyrządami pomiarowymi i sensorami stosowanymi podczas monitorowania i nadzorowania.
Nabycie praktycznych
umiejętności konstruowania komputerowych systemów pomiarowo –
monitorujących. Poznanie budowy i zasady działania poszczególnych składowych torów
pomiarowych (sensorów, układu kondycjonowania – wzmacniacze, filtry, przetworników A/C, C/A,
rejestratorów, kart DAQ, itp.).
Wykład: Wykład wzbogacony prezentacjami multimedialnymi, krótkimi eksperymentami i
przykładami stosowanych aplikacji.
Laboratorium: Ćwiczenia (eksperymenty i doświadczenia) praktyczne, oparte na obs erwacji i
pomiarze wykonywanym samodzielnie przez studentów. Ćwiczenia na obiektach rzeczywistych i
wirtualnych.
4. Kryteria, elementy i forma oceny przedmiotu – efektów kształcenia:
Wykład: Egzamin pisemny na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: egzamin pisemny (5 pytań z
zakresu: monitorowania: stanu ostrza narzędzia skrawającego, maszyny technologicznej,
przedmiotu obrabianego, procesu skrawania, diagnostyki maszyn CNC, sensorów i przetworników,
termografii i termometrii w podczerwieni). Łączna liczba punktów do zdobycia 20 pkt. (4pkt. za
każde pytanie). Ocena końcowa zależeć będzie od sumy uz yskanych punktów i wynosi:
zakres
0-9 pkt.
10-12
13-14
ocena
ndst.
dst
dst+
zakres
15-16
16-18
19-20
ocena
db
db+
bdb
Laboratorium: zaliczenie na podstawie pozytywnej oceny części teoretycznej każdego ćwiczenia i
oddanych prawidłowo sporządzonych sprawozdań. Warunek dodatkowy: obecności na wszystkich
zajęciach laboratoryjnych lub ich odrobienie.
Kształcenie w zakresie komputerowego wspomagania procesu pomiaru, diagnostyki maszyn
i urządzeń, monitorowania stanu maszyn, urządzeń i obiektów technicznych, rejestracji
i przetwarzania sygnałów pomiarowych.
6. Treści programowe
Tematyka zajęć
Wprowadzenie.
Pojęcia
podstawowe
związane
z
monitorowaniem,
nadzorem
i diagnostyką: monitorowanie, automatyczny nadzór, diagnostyka, kontrola, sterowanie,
adaptacyjność, zakłócenie, optymalizacja. Obszary zastosowań układów automatycznego
monitorowania w obróbce skrawaniem. Klasyfikacja i zadania systemów monitorowania.
Podejścia realizacji oraz podział układów automatycznego. Kryteria wyboru pierwotnych
źródeł informacji. Zadania układów automatycznego monitorowania w obróbce skrawaniem.
Uwarunkowania wyboru i stosowania systemów monitorowania. Kryteria techniczno –
organizacyjne i ekonomiczne wyboru systemu monitorowania. Uwarunkowania (przypadki)
stosowania systemu monitorowania, efekty stosowania układu monitorującego. Układy
wykonawcze systemów monitorowania i nadzorowania. Układy wykonawcze stanowiące
realizację systemów monitorowania.
Sygnały pomiarowe, Systemy akwizycji danych.
Kondycjonery, Przetworniki A/C, C/A., Etapy przetwarzania sygnałów pomiarowych, Estymaty
sygnałów pomiarowych.
197
Liczba
godzin
1
2
Sensory i struktura systemu pomiarowego. Czujniki wykorzystywane w systemach
monitorowania (czujniki sił, momentów, przemieszczeń, temperatury, ciśnienia ....itp.).
Wykorzystanie termografii w systemach monitorowania. Obszary zastosowań techniki
termograficznej, rodzaje systemów termograficznych i detektorów, błędy pomiarów
termograficznych, procedury diagnostyki termograficznej.
Monitorowanie i nadzorowanie stanu ostrza
narzędzia skrawającego. Etapy
i trudności związane z automatycznym monitoringiem ostrza narzędzia skrawającego, metody
bezpośrednie i pośrednie identyfikacji stanu ostrza narzędzia skrawającego, strategie
monitorowania stanu ostrza narzędzia skrawającego.
Monitorowanie stanu maszyny technologicznej. Rodzaje sygnałów wykorzystywanych w
systemach monitorowania maszyn technologicznych, źródła drgań i hałasu oraz cel ich
pomiaru, estymaty proste i złożone sygnału wibroakustycznego, rodzaje drgań występujących
w procesach obróbki skrawaniem, wielkości charakteryzujące drgania, przetwornik do pomiaru
drgań – akcelerometry (rodzaje, budowa, cechy charakterystyczne, sposoby mocowania,
czynniki wpływające na czułość). Diagnostyka i nowoczesne systemy diagnostyczne
obrabiarek.
Monitorowanie i nadzorowanie stanu procesu obróbki. Pomiary sił skrawania, temperatury
skrawania, sygnału emisji akustycznej. Monitorowanie i nadzorowanie procesu toczenia,
wiercenia, frezowania, szlifowania, gwintowania.
Monitorowanie stanu przedmiotu obrabianego. Monitorowanie chropowatości powierzchni,
dokładności wymiarowo-kształtowej, itp.
2
1
1
1
1
B. Treść ćwiczeń laboratoryjnych
Tematyka zajęć
Zajęcia wprowadzające: Szkolenie BHP, zasady zaliczenia przedmiotu, podział na podgrupy,
harmonogram ćwiczeń.
Monitorowanie stanu ostrza frezu metodą bezpośrednią bezdotykową.
Monitorowanie stanu ostrza noża tokarskiego metodą bezpośrednią dotykową.
Diagnostyka wibroakustyczna maszyny technologicznej.
Diagnostyka pionowego centrum obróbkowego z wykorzystaniem kinematycznego pręta
teleskopowo-kulowego (Testu QC10 Ballbar)
Termograficzna diagnostyka tokarki.
Liczba
godzin
1
1
1
2
1
1
Monitorowanie odkształceń cieplnych elementu maszyny technologicznej
1
Zajęcia zaliczeniowe: wystawienie ocen końcowych, wpisy do indeksu.
1
a) Jan Kosmol (red.): Monitorowanie ostrza skrawającego. WNT, Warszawa 1996 r.
b) Jan Kosmol: Automatyzacja obrabiarek i obróbki skrawaniem. WNT, Warszawa 1998.
c) Honczarenko J. Elastyczna automatyzacja wytwarzania obrabiarki i systemy obróbkowe. WNT
Warszawa 2000.
d) Jerzy Lipski: Nadzorowanie procesów skrawania metodami analizy cyfrowej sygnału
wibroakustycznego. WU PL, Lublin 1992 r.
e) Czesław Cempel: Diagnostyka wibroakustyczna maszyn. PWN, Warszawa 1989r.
f) Nawrocki W.: Sensory i systemy pomiarowe. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2006.
a) Madura H. (red.): Pomiary termowizyjne w praktyce. Agenda Wydawnicza PAK, Warszawa 2004.
b) Poloszyk S., L. Różański. Obraz termowizyjny jako symptom w diagnostyce termalnej maszyn
technologicznych. Termografia i termometria w podczerwieni. Agenda Wydawnicza PAK 2000.
c) Czesław Basztura: Źródła, sygnały i obrazy akustyczne. WKŁ, 1988.
d) Lesiak P., Świsulski D.: Komputerowa technika pomiarowa w przykładach. Agenda Wydawnicza
PAK, Warszawa 2002.
e) Winiecki W., Nowak J., Stanik S.: Graficzne, zintegrowane, środowiska programowe do
programowania komputerowych systemów pomiarowo-kontrolnych. Wydawnictwo MIKOM 2001.
Osoba prowadząca: dr inż. Jerzy Józwik
198
Pomiary elementów maszyn
Semestr
5
6
Rodzaj zajęć
W
L
Liczba godzin tygodniowo
15
30
Liczba punktów
2
2
Techniki i systemy pomiarowe – metody pomiaru bezpośrednie i pośrednie, błędy i niepewność
pomiarów. Matematyka - pochodne funkcji jednej i wielu zmiennych. Grafika inżynierska – oznaczenia
tolerancji geometrycznych na rysunkach. PKM – podstawowe parametry gwintów i kół zębatych.
2. Założenia i cele przedmiotu
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu pomiaru elementów maszyn. Opanowanie
metod pomiaru elementów o złożonej geometrii. Umiejętność samodzielnego doboru metody
pomiaru do określonego zadania.
Wykład: wykład informacyjny z zastosowaniem prezentacji multimedialnych, z elementami dyskusji
bezpośrednio na wykładzie.
Laboratorium: metoda praktyczna oparta na obserwacji i pomiarze, metoda aktywizująca związana z
praktycznym działaniem studentów.
4. Kryteria elementy i oceny przedmiotu – efektów kształcenia
Wykład
Sposób zaliczenia: zaliczenia na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: kolokwium pisemne15
krótkich pytań, 2 punkty za pytanie.
zakres
0 -14
15 -17
18-20
ocena
ndst
dost
dost+
zakres
21-23
24-26
27-30
ocena
db
db+
bd
Laboratorium:
Sposób zaliczenia: zaliczenia na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia zaliczenie na podstawie
obecności na zajęciach, pozytywnej oceny części teoretycznej każdego ćwiczenia i oddanych prawidłowo
sporządzonych sprawozdań.
Kształcenie w zakresie metrologii i komputerowych systemów pomiarowych: pomiary elementów o
złożonej geometrii, metody i sposoby oceny struktury geometrycznej powierzchni, metody i narzędzia do
oceny dokładności geometrycznej wyrobu.
6. Program
Tematyka zajęć
Struktura geometryczna powierzchni. Chropowatość i falistość powierzchni. Pełne
oznaczenie na rysunkach. Parametry mierzone prostopadle i równolegle do linii średniej,
parametry hybrydowe. Optyczne techniki pomiaru chropowatości powierzchni. Techniki
stykowe. Budowa głowic przyrządów stosowanych w technikach stykowych. Błędy pomiaru
chropowatości i falistości powierzchni.
Pomiary stożków. Tolerancje stożków. Metody bezpośrednie i pośrednie pomiaru stożków
wewnętrznych i zewnętrznych.
Pomiary gwintów. Tolerancje parametrów geometrycznych gwintów. Pomiary parametrów
walcowych gwintów zewnętrznych mikroskopami, błędy systematyczne i metody ich
eliminacji. Bezpośrednia metoda pomiaru średnicy podziałowej gwintu zewnętrznego.
Pomiary gwintów wewnętrznych – specjalne przyrządy i przystawki do przyrządów
uniwersalnych. Metoda replik. Sprawdziany i przeciwsprawdziany.
Pomiary kół zębatych. Parametry konstrukcyjne kół zębatych, tolerancje, pomiary
parametrów konstrukcyjnych kół zębatych. Parametry dokładności kinematycznej. Pomiary
parametrów współpracy jednostronnej. Specjalne przyrządu do pomiaru kół zębatych.
199
Liczba
godzin
3
1
3
3
Pomiar odchyłek kształtu i położenia. Odchyłka prostoliniowości- dokładne i uproszczone
metody pomiaru. Odchyłka płaskości – uproszczone metody pomiaru. Odchyłka okrągłości
– podział metod pomiaru. Rozwiązania konstrukcyjne okrągłościomierzy. Odchyłka
walcowości – metody dokładne i uproszczone. Przyrządy do pomiaru odchyłki walcowości.
Bicie osiowe i promieniowe- uproszczone metody pomiaru. Uproszczone metody pomiaru
odchyłek złożonych. Zastosowanie współrzędnościowych maszyn pomiarowych do pomiaru
odchyłek kształtu i położenia.
Pomiary wielowypustów i krzywizn. Tolerancje wielowypustów. Pomiar podziałki kątowej
wielowypustu. Tolerancje wyznaczonego zarysu.
4
1
Tematyka zajęć
Zajęcia wprowadzające: Szkolenie BHP, zasady zaliczenia przedmiotu, podział na
podgrupy, harmonogram ćwiczeń.
Szkolenie. Obsługa okrągłościomierza Hommel Tester Form 1000 i oprogramowania
pomiarowo- sterującego Turbo-Form
Szkolenie. Obsługa przyrządów do pomiaru chropowatości Mahr M2 oraz Hommel Tester T
1000.
Pomiary chropowatości i falistości powierzchni. Optyczne techniki pomiaru parametrów
chropowatości powierzchni mikroskop Schmaltza i mikroskop Linnika. Stykowa metoda
pomiaru falistości i chropowatości powierzchni. Wpływ doboru odcinka elementarnego i filtra
na wartości uzyskanych wyników pomiaru Ra, Rq, Rz
Pomiary sprawdzianu do gwintów wewnętrznych. Wymiary graniczne sprawdzianu do
gwintów wewnętrznych. Pomiary parametrów konstrukcyjnych sprawdzianu mikroskopem z
użyciem nożyków pomiarowych. Pomiary średnicy podziałowej metodą trójwałeczkową.
Ocena sprawdzianu.
Pomiary walcowych kół zębatych. Pomiary i obliczenie parametrów identyfikujących koło
zębate. Pomiar równomierności grubości zęba mikromierzem modułowym, pomiar
równomierności podziałki przez n zębów, pomiar podziałki i bicia promieniowego przy
pomocy przyrządu do kół zębatych.
Pomiar dokładności geometrycznej wałka. Pomiary odchyłki okrągłości metodami
odniesieniowymi. Pomiary odchyłki okrągłości metodą bezodniesieniową dyskretną i
okrągłościomierzem. Wpływ filtarcji i elementu zastępczego na wartość zaobserwowanej
odchyłki okrągłości. Pomiar odchyłki walcowości metodą uproszczoną. Ocena dokładności
wałka na podstawie uzyskanych wyników pomiaru.
Pomiary podzielnicą optyczną. Pomiar równomierności podziałki kątowej metodą różnicową.
Pomiar zarysu krzywki. Wpływ dyskretyzacji na dokładność odtworzenia zarysu.
Pomiary dużych wymiarów. Sprawdzenie dokładności wskazań średnicówki
mikrometrycznej maszyną długościową. Systematyczne błędy pomiaru temperaturowy i
odkształceń sprężystych.
Zajęcia poprawkowe: odrabianie zaległych ćwiczeń laboratoryjnych, poprawa ocen
uzyskanych z kolokwiów wprowadzających.
Liczba
godzin
2
2
2
4
4
4
4
2
2
2
2
7. Wykaz literatury podstawowej
a) Malinowski J, Jakubiec W.: Metrologia wielkości geometrycznych. WNT Warszawa 2004
b) Białas S.: Metrologia techniczna z podstawami tolerowania wielkości geometrycznych” WPW
Warszawa 2006
c) Pawlus P. Topografia powierzchni: pomiar, analiza, oddziaływanie. OWPRz. Rzeszów 2005
d) Nowicki B.: Struktura geometryczna. Chropowatość i falistość powierzchni. WNT Warszawa
1992
e) Kamieńska-Krzowska B, Kujan K.: Laboratorium wielkości geometrycznych WPL Lublin 1999
f) Ochęduszko K. Koła zębate. Sprawdzanie, T III; WNT Warszawa 1972
8. Wykaz literatury uzupełniającej
a) Humienny Z. red. „Specyfikacje geometrii wyrobów” WNT Warszawa 2004
b) Sałaciński T.: Elementy metrologii wielkości geometrycznych OW PW Warszawa 2000
c) Paczyński P.: Metrologia techniczna. Przewodnik do wykładów, ćwiczeń i laboratoriów. WPP
Poznań 2003
200
Laserowe techniki pomiarowe – przedmiot obieralny
Semestr
5
Rodzaj zajęć
W
Liczba godzin
30
Liczba punktów
2
1. Przedmioty wprowadzające wraz z wymaganiami wstępnymi:
Fizyka – zdany egzamin i zaliczone laboratorium, metrologia i systemy pomiarowe – zaliczone
laboratorium, zdany egzamin
2. Cele kształcenia – kompetencje jakie powinien osiągnąć student
Zdobycie wiedzy z zakresu: podstaw i zasad działania laserów, budowy wybranych laserów
stosowanych w technice pomiarowej, właściwości światła laserowego oraz zastosowania laserów w
różnych dziedzinach
Wykład: wykład informacyjny z użyciem komputera i elementami metod eksponujących, prezentacje
filmowe z wybranych zastosowań laserów w technice
4. Kryteria, elementy i forma oceny przedmiotu – efektów kształcenia
Wykład: zaliczenie na podstawie sprawdzianu pisemnego oraz przygotowanej prezentacji i referatu na
wybrany wcześniej temat z zakresu zastosowań techniki laserowej. Prezentacja multimedialna ok. 15
min. Referat do 10 stron.
5. Treści kształcenia zgodne z obowiązującymi standardami
Brak standardów dla tego przedmiotu na kierunki IBM
6. Program
Tematyka zajęć
Wprowadzenie. Fizyczne podstawy działania lasera. Emisja spontaniczna, wymuszona i
absorpcja promieniowania. Zjawisko inwersji obsadzeń. Wzmocnienie promieniowania.
Warunki generacji laserowej. Widmo promieniowania. Rezonatory optyczne i struktura
modowa promieniowania laserowego. Nasycenie wzmocnienia i moc wyjściowa lasera.
Podstawy konstrukcji laserów. Metody uzyskiwania kompensacji i stabilizacji termicznej.
Stabilizacja częstotliwości. Systemy sterowania.
Rodzaje laserów, ich podział i parametry wyjściowe. Metody uzyskiwania inwersji obsadzeń
w gazowych, dielektrycznych i cieczowych ośrodkach czynnych. Lasery na ciele stałym,
lasery gazowe, cząsteczkowe, barwnikowe i półprzewodnikowe. Przestrajalne źródła
światła spójnego.
Właściwości promieniowania laserowego. Równoległość wiązki, monochromatyczność,
gęstość energii i luminacja. Impulsy ultrakrótkie. Spójność światła.
Metody modyfikacji promieniowania laserowego. Selekcja linii widmowych lasera – pryzmat
Brewstera, siatka dyfrakcyjna, pryzmat dwójłomny. Praca jednomodowa lasera i stabilizacja
częstotliwości. Generacja impulsów gigantycznych. Synchronizacja modów lasera.
Metrologiczne zastosowania laserów. Wyznaczanie linii prostych i płaszczyzn. Metody
pomiaru odległości. Interferometria laserowa.. Dalmierze laserowe. Radary laserowe.
Pomiar prędkości liniowej i kątowej. Anemometria laserowa. Sejsmografy laserowe.
Interferometria laserowa. Podstawy teoretyczne interferometrii dwuwiązkowej. Podstawy
analizy obrazu prążkowego. Rodzaje interferometrów. Interferometria plamkowa i siatkowa.
Zastosowanie laserów w holografii. Podstawy fizyczne holografii i właściwości obrazów
holograficznych. Zastosowanie holografii do badania zniekształceń przedmiotów.
Zastosowanie laserów w badaniach środowiska. Zasada działania lidaru. Oddziaływanie
promieniowania laserowego z materią. Rozpraszanie Mie’a, Rayleigha i Ramana. Lidar
dopplerowski. Badania zanieczyszczeń atmosfery.
Przegląd laserowych operacji technologicznych: drążenie otworów, cięcie materiałów,
spawanie, znakowanie.
Sprawdzian wiadomości w formie pisemnej.
Lasery w medycynie. Mechanizmy oddziaływania promieniowania laserowego na tkanki.
Laserowe lancety chirurgiczne. Koagulatory laserowe w okulistyce i dermatologii. Laserowa
korekcja ostrości wzroku. Leczenia jaskry i zaćmy. Zwalczanie nowotworów.
201
Liczba
godzin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
2
Zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami laserowymi.
Bezpieczeństwo urządzeń
laserowych w normach. Podstawowe definicje. Podział laserów na klasy. Charakterystyka
widmowa oka i mechanizmy oddziaływania promieniowania. Szkodliwe skutki
oddziaływania promieniowania laserowego na skórę i oczy.
Zastosowanie laserów w badaniach fizycznych. Laserowe przebicie elektryczne gazów i
dielektryków. Spektroskopia laserowa. Laserowa synteza termojądrowa.
Zajęcia zaliczeniowe. Wystawianie ocen końcowych. Wpisy do indeksu.
2
2
2
a) Jóżwicki R.: Technika laserowa i jej zastosowania.Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej.
b) Shimoda K.: Wstęp do fizyki laserów. Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 1993
c) Kaczmarek F.: Podstawy działania laserów. PWN Warszawa 1983
d) Dubik A.: Zastosowanie laserów. PWN Warszawa
a) Demtroter W.: Spektroskopia laserowa. PWN Warszawa 1993
b) Praca zbiorowa: Zarys klinicznych zastosowań laserów, PZG 1995
c) Kaczmarek F.: Wstęp do fizyki laserów. PWN Warszawa 1986
Osoba prowadząca: dr Barbara Kamieńska-Krzowska
202
Nieniszczące metody badań - przedmiot obieralny
Semestr
5
Rodzaj zajęć
W
Liczba godzin
30
Liczba punktów
2
Fizyka: fale elektromagnetyczne i zjawiska z nimi związane, fale akustyczne - rozchodzenie się
dźwięku, fale w ciałach stałych, podstawy fizyki jądrowej – promieniotwórczość sztuczna i naturalna.
Materiałoznawstwo – podstawy budowy materiałów.
Zdobycie wiedzy z zakresu podstaw nieniszczących metod badań materiałów. Zapoznanie się z
wymaganiami i możliwościami zdobycia uprawnień do prowadzenia badań nieniszczących.
Wykład: wykład informacyjny z zastosowaniem technik multimedialnych, wykład konwersacyjny.
Sposób zaliczenia: zaliczenia na ocenę. Forma zaliczenia: zaliczenie na podstawie pozytywnej
oceny przedstawionego referatu. Zawartość merytoryczna referatu maksymalnie 20 punktów, prezentacja
multimedialna maksymalnie 10 punktów, przedstawienie maksymalnie 10 punktów. Ocena końcowa jest
sumą punktów.
zakres
0-19
20-23
24-27
ocena
ndst
dost
dost+
zakres
27-31
32-35
36-40
ocena
db
db+
bd
5. Treści kształcenia
Przedmiot specjalistyczny dla specjalności Metrologia i komputerowe systemy pomiarowe nie ujęty
w standardach kształcenia dla kierunku Mechanika i Budowa Maszyn.
6. Program
Treść wykładów
Tematyka zajęć
Wiadomości ogólne nt. badań nieniszczących. Definicja badań nieniszczących i możliwości.
Cele prowadzenia badań nieniszczących. Zakres i zastosowanie metod badań
nieniszczących. Podział i charakterystyka metod badań nieniszczących
Metoda wizualna. Charakterystyka. Aparatura i środki techniczne. Przygotowanie
przedmiotów do badań.
Metoda radiologiczna. Podstawy fizyczne badań radiologicznych, aparatura, środki
techniczne, techniki wykonywania badań, zastosowanie badań radiograficznych do badania
złączy spawanych, zgrzein punktowych odlewów; ochrona radiologiczna.
Metoda ultradźwiękowa. Podstawy fizyczne badań ultradźwiękowych, metody wysyłania i
odbierania fal ultradźwiękowych, techniki pomiarowe, aparatura, wzorce, ocena wielkości
wady, zastosowanie badań ultradźwiękowych
Metody elektromagnetyczne. Metoda prądów wirowych, metoda magnetyczna, metody
potencjałowe. Podstawy fizyczne, aparatura, środki techniczne, zastosowanie.
Metoda penetracyjna. Charakterystyka metody penetracyjnej. Podział i charakterystyka
materiałów do badań. Wzorce. Zastosowanie.
Kwalifikacje i certyfikacja personelu w oparciu o PN-EN 473:2002. Poziomy uprawienień.
Wymagania. Zasady prowadzenia egzaminów.
Wiarygodność badań nieniszczących. Wykres POD. Budżet niepewności.
Kolokwium
Liczba
godzin
2
2
8
8
4
2
2
2
2
a) Lewińska –Romicka A. „Badania nieniszczące. Podstawy defektoskopii” WNT W-wa 2001
b) Jezierski G. „Radiografia przemysłowa” WNT: Fundacja „Książka Naukowo – Techniczna” W-wa
1993.
203
c) Śliwiński A. „Ultradźwięki i ich zastosowania” WNT W-wa 1993
d) PN-EN 1330-1:2001 "Badania nieniszczące - Terminologia - Cz.1 - Terminy ogólne"
e) PN-EN 1330-2:2001 "Badania nieniszczące - Terminologia - Cz.2 - Terminy wspólne dla badań
nieniszczących"
f) PN-EN 473:2002 "Badania nieniszczące - Klasyfikacja i certyfikacja personelu badań
nieniszczących - Zasady ogólne"
a) Sikora R. „Elektromagnetyczne metody testowania materii” INBZT W-wa 2003
b) PN-EN 12062:2000 "Spawalnictwo - Badania nieniszczące złączy spawanych - Zasady ogólne
dotyczące metali"
c) PN-EN 1330-4:2001 "Badania nieniszczące - Terminologia - Część 4: Terminy stosowane w
badaniach ultradźwiękowych"
d) Hlebowicz J. Wiśniewski G. „ Laboratorium badań nieniszczących” Biuro Gamma Warszawa
2001
204
Statystyka inżynierska
Semestr
5
5
Rodzaj zajęć
W
C
Liczba godzin (w semestrze)
15
15
Liczba punktów ECTS
1
1
Matematyka – podstawowe wiadomości z rachunku różniczkowego i całkowego.
Przedmiot ma służyć do zapoznania studentów z metodami matematycznego analizowania danych przy
użyciu statystyki matematycznej.
Wykład i ćwiczenia prowadzone będą w formie zajęć audytoryjnych.
Zaliczenie ćwiczeń na podstawie pisemnych kolokwiów i odpowiedzi ustnych. Nie ma egzaminu.
5. Treści programowe. Treść wykładów i ćwiczeń.
Tematyka zajęć
1
2
3
4
5
6
7
8
Elementy kombinatoryki. Przestrzeń zdarzeń elementarnych. Zdarzenia. Rozkład
prawdopodobieństwa. Prawdopodobieństwo.
Prawdopodobieństwo
warunkowe.
Zdarzenia
niezależne.
Twierdzenie
o
prawdopodobieństwie zupełnym. Schemat Bernoulliego.
Rozkład prawdopodobieństwa i dystrybuanta zmiennej losowej. Zmienne losowe typu
skokowego. Rozkłady: jednopunktowy, dwupunktowy i dwumianowy, Poissona. Zmienne
losowe typu ciągłego. Rozkłady zmiennych losowych: jednostajny, wykładniczy, gamma,
normalny. Funkcje charakterystyczne. Funkcje zmiennej losowej.
Parametry zmiennej losowej. Wartość przeciętna. Momenty zwykłe i centralne. Wariancja
i odchylenie standardowe. Mediana.
Prawa wielkich liczb. Centralne twierdzenia graniczne.
Podstawowe pojęcia statystyki. Rozkłady prawdopodobieństwa występujące w statystyce.
Określenie i podstawowe własności estymatorów. Estymatory wartości przeciętnej i
wariancji. Estymatory współczynnika korelacji i współczynnika regresji.
Przedziały ufności. Weryfikacja hipotez statystycznych.
Testy parametryczne. Testy zgodności. Testy niezależności.
Liczba
godzin
2
2
2
2
1
2
2
2
6. Literatura podstawowa
a) Plucińska A., Pluciński E.: Probabilistyka. Rachunek prawdopodobieństwa. Statystyka
matematyczna. Procesy stochastyczne. WNT 2006.
b) Gajek L., Kałuszka M.: Wnioskowanie statystyczne. WNT 1999.
c) Krysicki W. et al: Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach. PWN
2007.
d) Gerstenkorn T.: Kombinatoryka i rachunek prawdopodobieństwa. PWN 1983.
7. Literatura uzupełniająca
a) Kassyk-Rokicka H.: Statystyka. Zbiór zadań. Polskie wyd. Ekonomiczne 1999.
b) Magiera R.: Modele i metody statystyki matematycznej. Oficyna Wydawnicza GiS, Wrocław 2002.
c) Jasiulewicz H., Kordecki W., Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna.
Przykłady i zadania. Oficyna Wydawnicza GiS, Wrocław 2003.
Osoby prowadzące: dr Paweł Zaprawa/ mgr Magdalena Sobczak-Kneć.
205
206
Współrzędnościowa Technika Pomiarowa
Semestr
5
Rodzaj zajęć
W
Liczba godzin
15
Liczba punktów
2
Metrologia i systemy pomiarowe – podstawowe wiadomości z podstaw metrologii, analizy błędów
pomiarowych, metrologii długości i kąta oraz zasad specyfikacji geometrii wyrobów. Analiza
wymiarów tolerowanych – podstawowe wiadomości z rysunku technicznego oraz części maszyn
2. Cele kształcenia-kompetencje jakie powinien osiągnąć student
Zdobycie wiedzy z zakresu: specyfiki pomiarów współrzędnościowych i jej możliwości pomiarowych,
podstaw budowy Współrzędnościowych Maszyn Pomiarowych (WMP) oraz ich dokładności. Nabycie
umiejętności praktycznych w stosowaniu technik współrzędnościowych pomiaru, poznanie zasad
wykonywania pomiarów na WMP i jej oprogramowania.
Wykład: wykład informacyjny z użyciem komputera i elementami metod eksponujących.
4. Kryteria, elementy i forma oceny przedmiotu-efektów kształcenia
Wykład: egzamin pisemny
Brak standardów dla tego przedmiotu
6. Program
Tematyka zajęć
Wprowadzenie do współrzędnościowej techniki pomiarowej. Istota współrzędnościowej
techniki pomiarowej, schemat pomiaru, pomiary w układzie współrzędnych
Podstawy współrzędnościowej techniki pomiarowej. Układ współrzędnych maszyny i
przedmiotu, geometryczne elementy bazowe i ich parametryzacja
Element skojarzony. Wyznaczanie elementów skojarzonych, kryteria najlepszego
dopasowania, relacje między elementami geometrycznymi
Podstawowe procedury pomiarowe. Opis matematyczny typowych procedur pomiarowych:
punkt, prosta, płaszczyzna, okrąg, kula, walec, stożek
Budowa współrzędnościowych maszyn pomiarowych. Konstrukcja nośna, podstawowe
rodzaje konstrukcji, podział i przykłady.
Układy pomiarowe stosowane w WMP. Układy inkrementalne, kodowe, interferencyjne i ich
przykłady
Systemy lokalizacji punktów pomiarowych. Głowice pomiarowe: stykowe i bezstykowe.
Właściwości metrologiczne głowic pomiarowych. Konfiguracja głowic. Dokładność i
atestacja głowic pomiarowych.
Dokładność współrzędnościowej techniki pomiarowej. Wpływ temperatury i jej gradientów.
Modele dokładności geometrycznej. Metody badania i atestacji maszyn
współrzędnościowych. Metody analityczne i kompleksowe.
Oprogramowanie maszyn współrzędnościowych. Przegląd typowych pakietów
oprogramowania. Błędy oprogramowania i metody ich wyznaczania.
Procedury pomiarowe. Kalibracja. Ustalanie układu współrzędnych. Wybrane pomiary.
Drukowanie protokołu.
Charakterystyka wybranej maszyny pomiarowej.
Liczba
godzin
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
1
a) W. Jakubiec, J. Malinowski.: Metrologia wielkości geometrycznych. WNT Warszawa 2004.
b) E. Ratajczyk: Współrzędnościowa technika pomiarowa. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej , Warszawa 2005
c) Z. Humienny red.: Specyfikacja geometrii wyrobów (GPS). Podręcznik europejski. WNT Warszawa
2004
207
a) H. J. Neumann: Coordinate Metrology. Technology and Application. Verlag Moderne Institute 1990
b) Materiały opracowane przez prowadzącego zajęcia, materiały promocyjne producentów
współrzędnościowych maszyn pomiarowych.
208
Semestr 6
Analiza kosztów wytwarzania
Semestr
6
6
Rodzaj zajęć
W
C
Liczba godzin
15
15
Liczba punktów
1
1
Technologia maszyn – znajomość podstaw projektowania procesów technologicznych typowych
części maszyn;
Obróbka skrawaniem – znajomość podstaw obróbki skrawaniem;
Zarządzanie – znajomość podstaw z zarządzania przedsiębiorstwami
Ekonomia – znajomość podstaw ekonomii przedsiębiorstwa
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu przygotowywania i opracowywania kosztó w
podczas wytwarzania wyrobów
Wykład: prezentacja multimedialna
Ćwiczenia praktyczne: metoda praktyczna, aktywizująca związana z praktycznym działaniem
studentów.
4. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu
Wykład: pisemne kolokwium
Ćwiczenia projektowe: obecność na wszystkich zajęciach, oddanie projektu dotyczącego kosztów
wytwarzania
Tematyka zajęć
Struktura i majątek przedsiębiorstwa. Wiadomości wstępne. Zarządzanie kosztami w
różnych typach organizacji.
Analiza kosztów własnych w przedsiębiorstwie. Istota i zakres analizy kosztów własnych.
Analiza całościowa kosztów własnych. Analiza problemowa kosztów własnych. Koszty
produkcji firmy. Zjawisko remanencji kosztów.
Struktura kosztów. Rodzaje kosztów i sposoby ich obliczania. Koszt producenta,
wytwarzania, bezpośredni, pośredni. Koszty wydziałowe i ogólnozakładowe. Koszty ruchu
maszyn i urządzeń. Koszty ogólne- wydziałowe. Koszty robocizny bezpośredniej. Koszty
materiałów bezpośrednich. Koszty maszyn pracy i urządzeń.
Analiza kosztów w układzie rodzajowym. Wprowadzenie. Rodzaje kosztów w układzie
rodzajowym. Kształtowanie się kosztów przedsiębiorstwa w układzie rodzajowym.
Analiza kosztów w układzie kalkulacyjnym. Wprowadzenie. Rodzaje kosztów w układzie
kalkulacyjnym. Struktura kosztów w układzie kalkulacyjnym.
Analiza kosztów bezpośrednich. Podział kosztów bezpośrednich. Charakterystyka i sposób
obliczenia podstawowych czynników wpływających na koszty bezpośrednie.
Koszt robocizny bezpośredniej. Sposoby obliczania czasów robocizny bezpośredniej na
przykładzie obróbki wiórowej.
Analiza kosztów pośrednich. Struktura kosztów pośrednich. Charakterystyka przedmiotu
analizy kosztów pośrednich. Charakterystyka i sposób obliczenia podstawowych
wskaźników obrazujących relację pomiędzy poszczególnymi rodzajami kosztów pośrednich.
Analiza kosztów ogólnych. Wprowadzenie. Rodzaje kosztów ogólnych. Składowe i
charakterystyka kosztów ogólnoadministracyjnych. Rodzaje i charakterystyka kosztów
ogólnogospodarczych.
Analiza kosztów jednostkowych. Wprowadzenie. Koszt pojedynczego wyrobu. Analiza
kosztów w przekroju wewnętrznym. Analiza kosztów w przekroju zewnętrznym. Metody
przestrzennej analizy kosztów jednostkowych.
Analiza kosztów eksploatacji obiektów technicznych. Wprowadzenie. Pojęcie
rachunkowości. System rachunku kosztów. Analiza kosztów obiektów technicznych.
209
Liczba
godzin
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
Koszty przygotowawcze
produkcji. Rachunek
kosztów operacji.
Planowanie
pracochłonności i kosztów przygotowania produkcji. Określenie pracochłonności i kosztów
opracowania procesów technologicznych i norm czasu pracy. Określenie pracochłonności i
kosztów projektowania pomocy warsztatowych.
Kosztowe wariantowanie procesów technologicznych. Wybór optymalnego wariantu
procesu technologicznego. Analiza ekonomiczna działalności produkcyjnej zakładu.
Analiza kosztów oprzyrządowania technologicznego. Obliczanie opłacalności stosowania
oprzyrządowania specjalnego. Określenie pracochłonności i kosztów wykonania
oprzyrządowania .
1
1
1
B. Treść ćwiczeń projektowych
Tematyka zajęć
Zajęcia wprowadzające: zasady zaliczenia przedmiotu, przydział tematów będących
podstawą do opracowania projektu, omówienie projektu.
Analiza kosztów zaopatrzenia materiałowego. Obliczenia kosztów zaopatrzenia
materiałowego. Koszty zakupu m.in. półfabrykatów, narzędzi skrawających, pomiarowych,
materiałów eksploatacyjnych. Obliczanie kosztów materiałów pomocniczych
Analiza kosztów remontów i amortyzacji. Analiza kosztów energii. Obliczenia kosztów
remontów i amortyzacji. Obliczanie kosztów energii, oświetlenia i ogrzewania.
Analiza kosztów oprzyrządowania technologicznego. Obliczenia kosztów oprzyrządowania
normalnego i specjalnego.
Analiza kosztów magazynowania i transportu wewnętrznego. Obliczanie kosztów
magazynowania i transportu wewnętrznego
Analiza kosztów technicznego przygotowania produkcji.
Liczba
godzin
1
2
2
2
2
2
Porównywanie kosztowe różnych wariantów procesu technologicznego.
2
Zajęcia zaliczeniowe: zaliczenia projektu, wpisy do indeksu.
2
a) Czekaj J., Dresler Z. Podstawy zarządzania finansami firm. PWN, Warszawa 1997.
b) Bednarski L. i inni. Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa. Wyd. Akademii Ekonomicznej, Wrocław
1998.
c) Świetlik W. Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa. Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomicznej w
Warszawie, Warszawa 1999.
d) Matuszewicz J. Rachunek kosztów. Warszawa 1995.
e) Borowiecki R. Efektywność gospodarowania środkami trwałymi w przedsiębiorstwie. Kraków 1998.
f) Kołuczyk Z. Rachunkowość finansowa. Wyd. Akademii Ekonomicznej, Poznań 1999.
g) Nowak E. Zaawansowana rachunkowość zarządcza. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2003.
h) Praca zb. pod red. M. Brzezińskiego. Organizacja i sterowanie produkcją. Agencja Wydawnicza
PLACET, Warszawa 2001.
a) Karpiński T. Inżynieria produkcji. WNT, Warszawa 2004.
b) Feld M. Podstawy projektowania procesów technologicznych typowych części maszyn. WNT,
Warszawa 2003.
c) Poradnik inżyniera. Obróbka skrawaniem. WNT, Warszawa 1993.
d) Dobrzański T. Uchwyty obróbkowe – poradnik konstruktora. WNT, Warszawa, 1981.
Osoba prowadząca: dr inż. Anna Rudawska
210
Elektryczne i elektroniczne sterowanie urządzeń pomiarowych
Semestr
6
7
Rodzaj zajęć
W
L
30
15
2
2
Podstawy metrologii – podstawowe wiadomości n.t. analizy błędów i niepewności pomiarów. Podstawy
elektroniki – podstawowe wiadomości z zakresu elementów półprzewodnikowych.
Zdobycie wiedzy oraz praktycznych umiejętności w zakresie nowoczesnych metod sterowania
urządzeniami pomiarowymi, wykorzystujących graficzne środowisko programistyczne LabVIEW.
Wykład: wykład informacyjny z użyciem prezentacji multimedialnych.
Laboratorium: metody praktyczna i aktywizująca, oparte na przygotowaniu procedur steruj ących
urządzeniami pomiarowymi w środowisku LabVIEW oraz realizacji pomiarów. Z ajęcia przy
stanowiskach komputerowych.
Wykład:
Sposób zaliczenia: zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: zaliczenie pisemne na
podstawie pozytywnej oceny z egzaminu.
Laboratorium:
Sposób zaliczenia: zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: wymagana obecność na
wszystkich zajęciach, zaliczenie ćwiczeń praktycznych, realizowanych podczas zajęć laboratoryjnych.
Zaliczenie zajęć laboratoryjnych następuje na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych za poszczególne
zajęcia.
Kształcenie w zakresie komputerowego wspomagania prac inżynierskich.
6. Program
Tematyka zajęć
Wzmacniacze operacyjne i komparatory: budowa, parametry, wybrane zastosowania
Liczba
godzin
2
Sterowane źródła prądowe i napięciowe przeznaczone do polaryzacji czujników
pomiarowych.
2
Nadajniki i odbiorniki w liniach transmisji danych
2
Układy logiczne: bramki, przerzutniki
2
Synteza układów kombinacyjnych
2
Układy cyfrowe: liczniki, rejestry, układy arytmetyczne
2
Układy przetwarzania analogowo – cyfrowego: całkujące, z kompensacją wagową, z
kompensacją równomierną, bezpośredniego porównania, przetwarzania r esiduów
2
Przetworniki cyfrowo – analogowe: budowa, parametry, zastosowania
2
Interfejsy urządzeń pomiarowych: RS-232, USB, GPIB, Fire Wire
2
Karty kontrolno – pomiarowe budowa, parametry, zastosowania
2
Graficzne środowisko programistyczne LabVIEW, elementy programowania
strukturalnego, prezentacja i archiwizacja wyników, komunikacja z urządzeniami i
programami, tworzenie pliku wykonywalnego
4
Wirtualne przyrządy pomiarowe w środowisku LabVIEW,
2
Sterowanie przyrządów pomiarowych w środowisku LabVIEW
4
211
Tematyka zajęć
Zajęcia wprowadzające: szkolenie BHP, zasady zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych,
podział na podgrupy, harmonogram ćwiczeń.
Liczba
godzin
1
Podstawy programowania graficznego w środowisku LabVIEW.
2
Modelowanie i symulacja przetworników analogowo – cyfrowych z kompensacją
wagową i podwójnym całkowaniem w środowisku programistycznym LabVIEW.
2
Współpraca multimetru z komputerem za pomocą interfejsu RS-232.
2
Programowa obsługa karty akwizycji danych pomiarowych z wykorzystaniem interfejs u
USB.
2
Pomiary parametrów napięcia przemiennego z wykorzystaniem karty pomiarowej.
2
Komputerowe sterowanie zestawem przyrządów pomiarowych za pomocą interfejsu
GPIB.
2
Zajęcia poprawkowe i zaliczenie przedmiotu. Odrabianie zaległych ćwiczeń laboratoryjnych.
Wystawienie ocen końcowych, wpisy do indeksu.
2
a) Tietze U., Schenk Ch. Układy półprzewodnikowe, WNT, Warszawa 1987
b) Stabrowski M. Cyfrowe przyrządy pomiarowe, PWN, Warszawa 2002
c) Świstulski D. Komputerowa technika pomiarowa. Oprogramowanie wirtualnych przyrządów
pomiarowych w LabVIEW, Agenda Wydawnicza PAK-u. Warszawa 2005
a) Chwaleba A., Poniński M., Siedlecki M. Metrologia elektryczna, WNT, Warszawa 2003
Osoba prowadząca: dr hab. inż. Jarosław Sikora, prof. PL
212
Metrologia warstwy wierzchniej
Semestr
6
6
Rodzaj zajęć
W
L
30 E
15
3
1
Obróbka ubytkowa – znajomość podstaw obróbki wiórowej, ściernej i erozyjnej, Techniki pomiarowe
– znajomość podstaw metrologii.
Przekazanie wiedzy w zakresie charakterystyki warstwy wierzchniej elementów maszyn, m etod
pomiarów właściwości warstwy wierzchniej oraz kształtowania warstwy wierzchniej w procesie
wytwarzania elementów maszyn. Zdobycie umiejętności pomiarów właściwości wa rstwy wierzchniej.
Zajęcia wykładowe prowadzone są metodą wykładu informacyjne go i problemowego,
wspomaganego pokazem. Ćwiczenia laboratoryjne są zajęciami praktycznymi, prowadzonymi
metodą obserwacji oraz eksperymentu realizowanego przez studentów (w zakres ćw iczeń wchodzi
też przeprowadzenie obliczeń oraz opracowanie wyników pomiarów).
Wykład:
Sposób zaliczenia: egzamin. Forma egzaminu: egzamin pisemny (opracowanie 5-6 zagadnień) i
ustny.
Ćwiczenia laboratoryjne:
Sposób zaliczenia: zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: obecność na wszystkich
zajęciach, zaliczenie części teoretycznej każdego ćwiczenia, wykonanie części praktycznej, oddanie
sprawozdań; ocena końcowa jest średnią ocen za poszczególne ćwiczenia.
Przedmiot specjalnościowy
6. Program
Tematyka zajęć
Liczba
godzin
Powierzchnia ciała stałego. Definicja i znaczenie warstwy wierzchniej elementów maszyn.
Budowa warstwy wierzchniej.
2
Stereometryczne i fizyczne właściwości
eksploatacyjna warstwa wierzchnia.
2
warstwy
wierzchniej.
Technologiczna
i
Pomiary wielkości charakteryzujących strukturę geometryczną powierzchni. Parametry
chropowatości
i falistości powierzchni. Stykowe i bezstykowe metody pomiarów
chropowatości powierzchni. Urządzenia pomiarowe 2D i 3D. Metody analizy profilu
mikronierówności powierzchni. Wady powierzchniowe.
4
Pomiary wielkości charakteryzujących strukturę fizyczno-chemiczną warstwy wierzchniej.
Optyczny i elektronowy obraz mikrostruktury warstwa wierzchniej. Pomiary rozkładu
mikrotwardości warstwy wierzchniej. Metoda Vickersa i Knoopa. Mikrotwardościomierze.
Stopień umocnienia warstwy wierzchniej.
4
Naprężenia własne. Rodzaje naprężeń własnych. Powstawanie naprężeń własnych.
Niszczące i nieniszczące metody pomiarów naprężeń własnych. Metody mechaniczne,
nawiercania otworów, rentgenowskie, magnetyczne, ultradźwiękowe, spektroskopii
Ramana. Wykorzystanie technik anihilacyjnych i zjawiska Barkhausena w badaniach
warstwy wierzchniej.
5
Pomiary trwałości eksploatacyjnej elementów maszyn. Wpływ stanu warstwy wierzchniej na
właściwości użytkowe elementów maszyn. Modele kontaktu powierzchni chropowatych.
Pomiary odkształceń stykowych powierzchni chropowatych. Wpływ stanu warstwy
wierzchniej na tarcie, wytrzymałość zmęczeniową, opory przepływu, korozję.
5
213
Sposoby obróbki powierzchniowej elementów maszyn. Wiórowa i ścierna obróbka
wykończeniowa. Nagniatanie, umacnianie laserowe, techniki implantacyjne.
3
Metody optymalizacji w technologii maszyn uwzględniające warstwę wierzchnią.
2
Stan warstwy wierzchniej elementów maszyn obrabianych metodami mechanicznymi i
erozyjnymi. Kształtowanie warstwy wierzchniej w procesach obróbki wiórowej, ściernej,
nagniataniem, erozyjnej.
3
Tematyka zajęć
Liczba
godzin
1
Pomiary i analiza struktury geometrycznej powierzchni po różnych metodach obróbki.
2
Badania mikrotwardości warstwy wierzchniej..
2
Pomiary i analiza naprężeń własnych.
2
Pomiary sztywności kontaktowej.
2
Kształtowanie warstwy wierzchniej elementów maszyn różnymi metodami.
2
Badania wpływu stanu warstwy wierzchniej na właściwości eksploatacyjne elementów
maszyn.
2
2
a) Burakowski T., Wierzchoń T.: Inżynieria powierzchni metali. WNT Warszawa 1995.
b) Oczoś K., Liubimov V.: Struktura geometryczna powierzchni. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Rzeszowskiej. Rzeszów 2003
c) Przybylski W.: Technologia obróbki nagniataniem. WNT Warszawa 1987.
a) Dutkiewicz E.: Fizykochemia powierzchni. WNT Warszawa 1998.
b) Górecka R., Polański Z.: Metrologia warstwy wierzchniej. WNT Warszawa 1983.
c) Nowicki B.: Struktura geometryczna. Chropowatość i falistość powierzchni. WNT Warszawa 1991.
Osoby prowadzące: dr hab. inż. Kazimierz Zaleski, prof. PL; mgr inż. Jakub Matuszak.
214
Oprzyrządowanie technologiczne
Semestr
6
6
Rodzaj zajęć
W
P
15
30
2 (E)
2
części maszyn;
Obróbka skrawaniem – znajomość podstaw obróbki skrawaniem;
Obrabiarki – znajomość podstaw z zakresu budowy i działania obrabiarek;
Wymagania wstępne: znajomość programów graficznych.
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu projektowania oprzyrządowania
technologicznego, a zwłaszcza uchwytów obróbkowych specjalnych. Pogłębienie wiedzy związanej
z opracowywaniem procesów technologicznych obróbki skrawaniem typowych części maszyn oraz z
zakresu komputerowego projektowania części maszyn.
Wykład: wykład informacyjny z użyciem prezentacji multimedialnych
studentów. Część zajęć przy stanowiskach komputerowych.
Wykład:
podstawie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin w formie opisowej. Łączna liczba punktów do
zdobycia 20 pkt. Ocena egzaminu będzie zależeć od sumy uz yskanych punktów i wynosi:
zakres
0-9 pkt.
10-12
13-14
ocena
ndst.
dst
dst+
zakres
15-16
17-18
19-20
ocena
db
db+
bdb
Projektowanie:
Sposób zaliczenia: Zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: wymagana obecność na
wszystkich zajęciach, wykonanie i oddanie projektu uchwytu specjalnego do wybranej operacji.
Kształcenie w zakresie projektowania oprzyrządowania technologicznego na podstawie procesów
technologicznych obróbki skrawaniem typowych części maszyn, w tym projektowanie wspomagane
komputerowo.
6. Program
Tematyka zajęć
Wiadomości ogólne o oprzyrządowaniu technologicznym. Wiadomości wstępne. Definicje
przyrządu, oprawki, uchwytu. Podział uchwytów obróbkowych. Elementy składowe uchwytów
obróbkowych. Cele stosowania oprzyrządowania technologicznego. Ogólne wytyczne
oprzyrządowania. Koszty oprzyrządowania specjalnego. Dane wejściowe do oprzyrządowania
technologicznego.
Ustawienie przedmiotu obrabianego w uchwycie. Rodzaje baz obróbkowych. Pojęcia
podstawowe dotyczące ustawienia, ustalenia, podparcia i oparcia przedmiotu obrabianego.
Powierzchnie ustalające główne i pomocnicze, powierzchnie podporowe, oporowe i
zamocowania. Wybór baz i powierzchni ustalających.
Elementy do ustalania przedmiotów w uchwytach. Cz. I. Cechy prawidłowego ustalenia
przedmiotu w uchwytach. Rodzaje elementów ustalających. Elementy do ustalania
przedmiotów płaszczyznami, powierzchniami walcowymi zewnętrznymi oraz otworami.
Elementy do ustalania przedmiotów w uchwytach. Cz. II. Elementy do ustalania przedmiotów
powierzchniami stożkowymi zewnętrznymi i wewnętrznymi, kulistymi, gwintowymi, o regularnie
powtarzającym się zarysie. Ustalenie przedmiotów o złożonych kształtach. Przestalenie
przedmiotu w uchwytach. Konstrukcja elementów oporowych i podporowych.
Zamocowanie przedmiotu obrabianego w uchwytach. Cz. I. Wiadomości wstępne. Cechy
prawidłowego zamocowania. Wielkość siły zamocowania przedmiotu. Kryteria wyboru miejsca
zamocowania. Klasyfikacja układów zamocowania. Charakterystyka zamocowań sztywnych:
gwintowych, klinowe, mimośrodowe, krzywkowe, dźwigniowe, śrubowo-dźwigniowe.
215
Liczba
godzin
1
1
1
1
1
Zamocowanie przedmiotu obrabianego w uchwytach. Cz. II. Charakterystyka zamocowań
elastycznych: sprężynowych, pneumatycznych, hydraulicznych, pneumo-hydraulicznych,
mechano-hydraulicznych, ręcznych i nożnych. Zamocowania bezpośrednie i pośrednie.
Zamocowania jednomiejscowe i wielomiejscowe. Zamocowania jednoprzedmiotowe i
wieloprzedmiotowe (szeregowe i równoległe).
Ustalanie i zamocowywanie uchwytów na obrabiarkach. Wiadomości wstępne. Ustalenie
uchwytu na obrabiarce. Zadania elementów ustalających uchwyt na obrabiarce. Rodzaje
elementów ustalających uchwyt na obrabiarce. Elementy do ustalania i zamocowania na
obrabiarkach uchwytów wykonujących ruch obrotowy, ruch prostoliniowy oraz pozostających
w spoczynku podczas obróbki przedmiotów.
Elementy ustalające narzędzia względem uchwytu. Pojęcia bezpośredniego i pośredniego
ustalenia narzędzia względem uchwytu. Rodzaje elementów ustalających narzędzia.
Charakterystyka ustawiaków, elementów ustalających i prowadzących narzędzia, zderzaków i
wzorników
Mechanizmy podziałowe. Wiadomości ogólne. Charakterystyka mechanizmów podziałowych
do podziału liniowego i kątowego. Tarcze podziałowe, zatrzaski ustalające mechanizmów
podziałowych, tłoczki zatrzasków do uchwytów podziałowych, zapadki.
Korpusy uchwytów i przyrządów. Funkcje uchwytów. Wymagania technologiczne i
konstrukcyjne stawiane korpusom. Wybór rodzaju korpusów. Klasyfikacja korpusów.
Charakterystyka korpusów stalowych, żeliwnych, ze stopów metali lekkich, tworzyw
polimerowych. Charakterystyka korpusów jednolitych, spawanych i składanych.
Elementy złączne oprzyrządowania. Ułatwianie obsługi uchwytów. Rodzaje i charakterystyka
elementów złącznych oraz połączeń wykorzystanych w budowie oprzyrządowania
technologicznego. Ułatwianie ręcznej obsługi uchwytów: wkładania i wyjmowania przedmiotów
obrabianych, zamocowania, usuwania wiórów, pomiaru przedmiotu obrabianego, przesuwania
uchwytu na obrabiarce.
Normalizacja w budowie oprzyrządowania technologicznego. Wiadomości wstępne.
Znaczenie normalizacji w budowie oprzyrządowania specjalnego. Normalizacja elementów,
zespołów, uchwytów. Charakterystyka i przykłady uchwytów znormalizowanych.
Uniwersalne przyrządy składane UPS. Charakterystyka uniwersalnych przyrządów
składanych. Budowa i elementy składowe UPS: podstawy, elementy ustalające przedmiot
obrabiany, elementy zamocowujące, elementy złączne, elementy uzupełniające. Przykłady
UPS.
Analiza dokładności wykonania oraz działania uchwytów, przyrządów i oprawek.
Charakterystyka czynników wpływających na dokładność obróbki w uchwytach obróbkowych.
Rodzaje błędów wpływających na dokładność obróbki w uchwytach. Charakterystyka błędu
ustalenia, uchwytu oraz obróbki.
1
1
1
1
1
1
1
1
1
B. Treść ćwiczeń projektowych
Tematyka zajęć
Zajęcia wprowadzające: zasady zaliczenia przedmiotu, przydział tematów będących podstawą
do opracowania projektu uchwytu specjalnego dla wybranej operacji, omówienie projektu
Opracowanie uproszczonego procesu technologicznego dla wybranej części klasy wałek, koło
zębate, dźwignia lub tuleja: analiza rysunku wykonawczego wraz wyborem operacji, dla której
będzie sporządzony projekt uchwytu specjalnego; dobór półfabrykatu, opracowanie planu
operacyjnego wraz z doborem obrabiarek; opracowanie karty operacyjnej operacji
oprzyrządowanej wraz z doborem narzędzi obróbkowych i pomiarowych oraz parametrami
technologicznymi obróbki; określenie technicznej normy czasu dla operacji oprzyrządowanej.
Analiza ustalenia i mocowania przedmiotu obrabianego w uchwycie specjalnym. Dobór
elementów ustalających i mocujących. Wybór powierzchni ustalających i mocujących
Analiza budowy uchwytów specjalnych. Dobór elementów podziałowych, prowadzących i
ustalających narzędzie, ustawiaków narzędzi, elementów ustalających uchwyt względem
obrabiarki, elementów złącznych, elementów ułatwiających obsługę uchwytu.
Opracowanie projektu uchwytu specjalnego dla wybranej operacji. Sporządzenie rysunku
złożeniowego uchwytu w skali 1:1.
Wykonanie rysunków wykonawczych wybranych elementów specjalnych.
Liczba
godzin
2
4
4
4
6
4
Analiza błędów wykonania operacji w uchwycie specjalnym.
2
Analiza kosztów wykonania uchwytu specjalnego.
2
Zajęcia zaliczeniowe: zaliczenia projektu, wpisy do indeksu.
2
216
a) Dobrzański T. Uchwyty obróbkowe – poradnik konstruktora. WNT, Warszawa, 1981.
b) Feld M. Uchwyty obróbkowe. WNT, Warszawa 2002.
c) Błaszkowski K., Dembczyński R., Feld M., Galinowski J. Zasady projektowania oprzyrządowania
technologicznego. PWN, Warszawa 1984.
d) Mermon W. Feld M., Jüngst M. Zasady konstrukcji przyrządów uchwytów i sprawdzianów
specjalnych. WNT, Warszawa 1972.
e) Porembski J. Przyrządy obróbkowe. Podstawy teoretyczne i zasady projektowania. Warszawa,
PWN 1982.
a) Feld M. Podstawy projektowania procesów technologicznych typowych części maszyn. WNT,
Warszawa 2003.
b) Brodowicz W., Grzegórski Z. Technologia budowy maszyn. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 1993.
c) Feld M.: Technologia budowy maszyn. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993
d) Poradnik inżyniera. Obróbka skrawaniem. WNT, Warszawa 1993.
Osoba prowadząca: dr inż. Anna Rudawska
217
218
Pomiary elementów maszyn
Semestr
6
Rodzaj zajęć
L
30
Liczba punktów
2
Techniki i systemy pomiarowe – metody pomiaru bezpośrednie i pośrednie, błędy i niepewność
pomiarów. Matematyka - pochodne funkcji jednej i wielu zmiennych. Grafika inżynierska – oznaczenia
tolerancji geometrycznych na rysunkach. PKM – podstawowe parametry gwintów i kół zębatych.
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu pomiaru elementów maszyn. Opanowanie
metod pomiaru elementów o złożonej geometrii. Umiejętność samodzielnego doboru metody
pomiaru do określonego zadania.
Wykład: wykład informacyjny z zastosowaniem prezentacji multimedialnych, z elementami dyskusji
bezpośrednio na wykładzie.
Wykład
Sposób zaliczenia: zaliczenia na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: kolokwium pisemne15
krótkich pytań, 2 punkty za pytanie.
zakres
0 -14
15 -17
18-20
ocena
ndst
dost
dost+
zakres
21-23
24-26
27-30
ocena
db
db+
bd
Laboratorium:
Sposób zaliczenia: zaliczenia na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia zaliczenie na podstawie
obecności na zajęciach, pozytywnej oceny części teoretycznej każdego ćwiczenia i oddanych prawidłowo
sporządzonych sprawozdań.
Kształcenie w zakresie metrologii i komputerowych systemów pomiarowych: pomiary elementów o
złożonej geometrii, metody i sposoby oceny struktury geometrycznej powierzchni, metody i narzędzia do
oceny dokładności geometrycznej wyrobu.
6. Program
Tematyka zajęć
Struktura geometryczna powierzchni. Chropowatość i falistość powierzchni. Pełne
oznaczenie na rysunkach. Parametry mierzone prostopadle i równolegle do linii średniej,
parametry hybrydowe. Optyczne techniki pomiaru chropowatości powierzchni. Techniki
stykowe. Budowa głowic przyrządów stosowanych w technikach stykowych. Błędy pomiaru
chropowatości i falistości powierzchni.
Pomiary stożków. Tolerancje stożków. Metody bezpośrednie i pośrednie pomiaru stożków
wewnętrznych i zewnętrznych.
Pomiary gwintów. Tolerancje parametrów geometrycznych gwintów. Pomiary parametrów
walcowych gwintów zewnętrznych mikroskopami, błędy systematyczne i metody ich
eliminacji. Bezpośrednia metoda pomiaru średnicy podziałowej gwintu zewnętrznego.
Pomiary gwintów wewnętrznych – specjalne przyrządy i przystawki do przyrządów
uniwersalnych. Metoda replik. Sprawdziany i przeciwsprawdziany.
Pomiary kół zębatych. Parametry konstrukcyjne kół zębatych, tolerancje, pomiary
parametrów konstrukcyjnych kół zębatych. Parametry dokładności kinematycznej. Pomiary
parametrów współpracy jednostronnej. Specjalne przyrządu do pomiaru kół zębatych.
219
Liczba
godzin
3
1
3
3
Pomiar odchyłek kształtu i położenia. Odchyłka prostoliniowości- dokładne i uproszczone
metody pomiaru. Odchyłka płaskości – uproszczone metody pomiaru. Odchyłka okrągłości
– podział metod pomiaru. Rozwiązania konstrukcyjne okrągłościomierzy. Odchyłka
walcowości – metody dokładne i uproszczone. Przyrządy do pomiaru odchyłki walcowości.
Bicie osiowe i promieniowe- uproszczone metody pomiaru. Uproszczone metody pomiaru
odchyłek złożonych. Zastosowanie współrzędnościowych maszyn pomiarowych do pomiaru
odchyłek kształtu i położenia.
Pomiary wielowypustów i krzywizn. Tolerancje wielowypustów. Pomiar podziałki kątowej
wielowypustu. Tolerancje wyznaczonego zarysu.
4
1
Tematyka zajęć
Szkolenie. Obsługa okrągłościomierza Hommel Tester Form 1000 i oprogramowania
pomiarowo- sterującego Turbo-Form
Szkolenie. Obsługa przyrządów do pomiaru chropowatości Mahr M2 oraz Hommel Tester T
1000.
Pomiary chropowatości i falistości powierzchni. Optyczne techniki pomiaru parametrów
chropowatości powierzchni mikroskop Schmaltza i mikroskop Linnika. Stykowa metoda
pomiaru falistości i chropowatości powierzchni. Wpływ doboru odcinka elementarnego i filtra
na wartości uzyskanych wyników pomiaru Ra, Rq, Rz
Pomiary sprawdzianu do gwintów wewnętrznych. Wymiary graniczne sprawdzianu do
gwintów wewnętrznych. Pomiary parametrów konstrukcyjnych sprawdzianu mikroskopem z
użyciem nożyków pomiarowych. Pomiary średnicy podziałowej metodą trójwałeczkową.
Ocena sprawdzianu.
Pomiary walcowych kół zębatych. Pomiary i obliczenie parametrów identyfikujących koło
zębate. Pomiar równomierności grubości zęba mikromierzem modułowym, pomiar
równomierności podziałki przez n zębów, pomiar podziałki i bicia promieniowego przy
pomocy przyrządu do kół zębatych.
Pomiar dokładności geometrycznej wałka. Pomiary odchyłki okrągłości metodami
odniesieniowymi. Pomiary odchyłki okrągłości metodą bezodniesieniową dyskretną i
okrągłościomierzem. Wpływ filtarcji i elementu zastępczego na wartość zaobserwowanej
odchyłki okrągłości. Pomiar odchyłki walcowości metodą uproszczoną. Ocena dokładności
wałka na podstawie uzyskanych wyników pomiaru.
Pomiary podzielnicą optyczną. Pomiar równomierności podziałki kątowej metodą różnicową.
Pomiar zarysu krzywki. Wpływ dyskretyzacji na dokładność odtworzenia zarysu.
Pomiary dużych wymiarów. Sprawdzenie dokładności wskazań średnicówki
mikrometrycznej maszyną długościową. Systematyczne błędy pomiaru temperaturowy i
odkształceń sprężystych.
Zajęcia poprawkowe: odrabianie zaległych ćwiczeń laboratoryjnych, poprawa ocen
uzyskanych z kolokwiów wprowadzających.
Liczba
godzin
2
2
2
4
4
4
4
2
2
2
2
a) Malinowski J, Jakubiec W.: Metrologia wielkości geometrycznych. WNT Warszawa 2004
b) Białas S.: Metrologia techniczna z podstawami tolerowania wielkości geometrycznych” WPW
Warszawa 2006
c) Pawlus P. Topografia powierzchni: pomiar, analiza, oddziaływanie. OWPRz. Rzeszów 2005
d) Nowicki B.: Struktura geometryczna. Chropowatość i falistość powierzchni. WNT Warszawa 1992
e) Kamieńska-Krzowska B, Kujan K.: Laboratorium wielkości geometrycznych WPL Lublin 1999
f) Ochęduszko K. Koła zębate. Sprawdzanie, T III; WNT Warszawa 1972
a) Humienny Z. red. „Specyfikacje geometrii wyrobów” WNT Warszawa 2004
b) Sałaciński T.: Elementy metrologii wielkości geometrycznych OW PW Warszawa 2000
c) Paczyński P.: Metrologia techniczna. Przewodnik do wykładów, ćwiczeń i laboratoriów. WPP
Poznań 2003
220
Programowanie procesów pomiaru na frezarskich centrach obróbkowych - PO
Semestr
6
6
Rodzaj zajęć
W
L
1
1
Liczba punktów
1
1
Podstawy maszyn technologicznych – znajomość budowy i zasad eksploatacji obrabiarek do
obróbki ubytkowej. Podstawy obróbki ubytkowej – znajomość zasad doboru parametrów skrawania
oraz zasad doboru narzędzi obróbkowych. Technologia maszyn – znajomość zasad projektowania
procesów technologicznych. Obrabiarki – zasady programowania obrabiarek sterowanych
numerycznie.
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu programowania przedmiotowych sond
pomiarowych z wykorzystaniem kodów sterujących oraz komputerowego systemu wspomagającego
proces pomiaru Productivity+.
Wykład: wykład informacyjny z użyciem komputera i z elementami metod eksponujących.
Laboratorium: metoda programowana oparta na wykorzystaniu systemu komputerowego
Productivity+. Zajęcia przy stanowiskach komputerowych. Metoda praktyczna oparta na obserwacji i
pomiarze, metoda aktywizująca związana z praktycznym działaniem studentów.
Wykład:
Sposób zaliczenia: zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: zaliczenie na podstawie
pozytywnej oceny z kolokwium sprawdzającego polegającego na napisaniu programu sterującego
pracą sondy przedmiotowej.
Laboratorium:
obecności na zajęciach, oddanych prawidłowo sporządzonych sprawozdań w części praktycznej
oraz na podstawie oddanych prawidłowo wykonanych procesów programowania obrabiarek CNC w
formie elektronicznej.
Kształcenie w zakresie wykorzystanie programu wspomagającego proces pomiaru za pomocą
sondy przedmiotowej na frezarskich centrach obróbkowych.
6. Program
Tematyka zajęć
CAM: historia rozwoju komputerowych technik wspomagania wytwarzania, rodzaje programów
wykorzystywanych w programowaniu obrabiarek, struktura programów i podstawy
programowania obrabiarek CNC z wykorzystaniem kodów typu G.
Podstawy programowania przedmiotowych sond pomiarowych: rodzaje sond pomiarowych,
zasada działania, podstawy programowania, zasady kalibracji sond pomiarowych, kalibrowanie
sond przedmiotowych w otworze i sprawdzianie pierścieniowym, kalibrowanie długości sondy.
Cykle kalibracji sond pomiarowych: cykl ustalania długości sondy w oprawce narzędziowej,
cykl ustalania wartości odchyłek trzpienia pomiarowego, cykl ustalania wartości promienia lub
kulki trzpienia pomiarowego, pełna kalibracja w elemencie wewnętrznym i zewnętrznym.
Definicja wejściowych danych opcjonalnych: kątowa tolerancja powierzchni, wartość
doświadczalna, wartość zwrotnej informacji kontrolnej, wartość tolerancji mierzonego wymiaru,
tolerancja rzeczywistego położenia narzędzia, odległość przekroczenia wychylenia sondy,
numer offsetu roboczego, górne ograniczenie tolerancji.
Zasady definicji danych wyjściowych w przypadku pomiarów elementów typu powierzchnia,
żebro, kieszeń, otwór, walec, narożnik wewnętrzny i zewnętrzny, element względem elementu.
Cykl zabezpieczonego pozycjonowania: zasady stosowania cyklu, struktura kodu sterującego,
parametry cyklu, obowiązkowe dane wejściowe,
221
Liczba
godzin
2
2
2
1
1
1
Cykle pomiarowe: pomiar prostej powierzchni, pomiar żebra/kieszeni, pomiar otworu/walca,
pomiar wewnętrznego i zewnętrznego narożnika, optymalizacja cyklu wykonania pomiarów.
Komputerowe wspomaganie procesów kontroli: zasady obsługi programu Productivity+, import
modelu bryłowego, zasady wyboru sondy pomiarowej, podstawy kalibracji sondy z
wykorzystaniem oprogramowania, definiowanie cykli pomiarowych, generowanie raportów,
integracja zaprogramowanych cykli pomiarowych z programem sterującym pracą obrabiarki
CNC.
Metodyka pracy z programem Productivity+ w przypadku prowadzenia procesu pomiarowego
elementu na podstawie modelu bryłowego.
2
2
2
Tematyka zajęć
Liczba
godzin
Kalibracja przedmiotowej sondy pomiarowej.
Programowanie procesu pomiaru elementów typu walec/otwór z wykorzystaniem cykli
pomiarowych.
Programowanie procesu pomiaru elementów typu żebro/kieszeń z wykorzystaniem cykli
pomiarowych.
Programowanie sondy przedmiotowej w przypadku ustalania położenia narożnika
półfabrykatu i definicji punktu zerowego przedmiotu obrabianego.
Wykorzystanie programu Produktivity+ do programowania sondy przedmiotowej na
podstawie zaimportowanego modelu bryłowego. Integracja kodu pomiarowego z kodami
sterującymi pracą frezarki CNC w przypadku obróbki elementu.
1
2
2
2
2
6
a) Pakiet oprogramowania Inspection Plus - podręcznik programowania - wersja elektroniczna.
Renishaw 2003.
a) Jakubiec W., Malinowski J., Metrologia wielkości geometrycznych WNT, Warszawa 2004.
Osoba prowadząca: dr inż. Leszek Semotiuk
222
Termograficzna diagnostyka maszyn - Przedmiot obieralny
Semestr
6
6
Rodzaj zajęć
W
L
15
15
Liczba punktów
2
2
Podstawy metrologii wielkości nieelektrycznych metodami elektrycznymi, termodynamika, komputerowe
systemu pomiarowe, metrologia ogólna, maszyny technologiczne, dynamika obrabiarek.
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu termograficznej diagnost yki maszyn
technologicznych. Poznanie stosowanych metod i strategii diagnostycznych pomiarów
termograficznych oraz zapoznanie się z budową i zasadą działania poszczególnych typów kamer
termograficznych oraz pirometrów. Opanowanie sprawnego posługiwania się przyrządami
pomiarowymi i sensorami. Nabycie praktycznych umiejętności wnioskowania diagnostycznego na
podstawie symptomów termalnych.
Wykład: Wykład wzbogacony prezentacjami multimedialnymi, krótkimi eksperymentami i
przykładami stosowanych aplikacji.
Laboratorium: Ćwiczenia (eksperymenty i doświadczenia) praktyczne, oparte na samodzielnej
budowie torów pomiarowych, planowanie procesu pomiaru i kontroli. Ćwiczenia na obiektach
rzeczywistych i wirtualnych.
Wykład: Zaliczenie na podstawie pozytywnej oceny z dwóch kolokwiów. . Forma uzyskania
zaliczenia:
zaliczeni
pisemne
na
podstawie
dwóch
kolokwiów
po 5 pytań każde. Łączna liczba punktów do zdobycia za jedno kolokwium 20 pkt. (4pkt. za każde
pytanie). Ocena końcowa zależeć będzie od średniej punktów uz yskanej z kolokwiów i wynosi:
zakres
0-9 pkt.
10-12
13-14
ocena
ndst.
dst
dst+
zakres
15-16
16-18
19-20
ocena
db
db+
bdb
Laboratorium: ZALICZENIE na podstawie pozytywnej oceny części teoretycznej każdego ćwiczenia i
oddanych prawidłowo sporządzonych sprawozdań. Warunek dodatkowy: obecności na wszystkich
zajęciach laboratoryjnych lub ich odrobienie.
Kształcenie w zakresie komputerowego wspomagania procesu pomiaru, diagnostyki termalnej maszyn i
urządzeń,
monitorowania
w
oparciu
o
pomiary
termograficzne,
rejestracji
i przetwarzania sygnałów pomiarowych.
Tematyka zajęć
Podstawy teoretyczne z zakresy diagnostyki termalnej maszyn, sensory temperatury,
przetworniki, pomiary termograficzne, prawa promieniowania cieplnego, dynamiczne
i semistatyczne procesy resztkowe,
układ kondycjonowania sygnałów cieplnych,
przetworniki A/C, C/A, wzmacniacze, filtry, multipleksery, układy akwizycji danych DAQ,
Zjawiska cieplne w obrabiarkach, zewnętrzne i wewnętrzne źródła ciepła i ich wpływ na stan
geometryczny maszyny i przedmiotu obrabianego, Estymaty sygnałów cieplnych, etapy
przetwarzania sygnałów: wstępne (filtrowanie, wzmacnianie, skalowanie), właściwe
(dziedzinie czasu, w dziedzinie częstotliwości), wyznaczanie estymat sygnału termalnego.
Metodyka termograficznej diagnostyki stanu maszyn, badania bezkontaktowe obrabiarek w
zakresie: sprawdzania wartości i kierunków przemieszczeń osi wrzeciona, stanów cieplnych
zespołów funkcjonalnych, stabilności termicznej obrabiarek oraz sztywności zespołów
wrzecionowych.
223
Liczba
godzin
2
2
2
Bilans strumieni ciepła, procedury badań diagnostycznych, obraz termalny jako symptom
stanowiący podstawę do systematycznego, okresowego diagnozowania termograficznego,
termalna historia życia obrabiarki jako podstawa prawidłowej jej eksploatacji.
Sposoby identyfikacji odkształceń cieplnych maszyn, minimalizacja odkształceń cieplnych
obrabiarek, czynniki wpływające na intensywność i wartość odkształceń cieplnych w
obrabiarkach.
Budowa, parametry i zastosowanie systemów termograficznych, procedury
termograficznych badań diagnostycznych obrabiarek, detektory promieniowania
podczerwonego, układy optyczne systemów termograficznych, błędy pomiarów
termograficznych (metody, kalibracji, toru elektronicznego).
Diagnostyka termalna elementów i zespołów maszyn, Systemy diagnostyczne obrabiarek
CNC, Obszary zastosowań techniki termograficznej w systemach diagnostycznych
obrabiarek.
3
2
2
2
B. Treść ćwiczeń laboratoryjnych, itp.
Tematyka zajęć
Badanie stanów cieplnych obrabiarki przy biegu luzem i pod obciążeniem.
Sprawdzanie stabilności termicznej obrabiarki.
Sprawdzanie sztywności zespołów wrzecionowych w zmiennych warunkach cieplnych .
Ocena emisyjności elementów maszyny.
Sprawdzanie wartości i kierunku przemieszczeń cieplnych osi wrzeciona obrabiarki.
Liczba
godzin
1
3
3
2
2
2
2
7. Literatura podstawowa:
a) Poloszyk S., Różański L..: Obraz termowizyjny jako symptom w diagnostyce termalnej maszyn
technologicznych. Termografia i termometria w podczerwieni. IV konferencja Krajowa. Łódź
2000r.
b) Różański L., Poloszyk S.: Zastosowanie termowizji w diagnostyce maszyn. Madura H.
(red.)Pomiary termowizyjne w praktyce. PAK, 2004.
c) Gadaj S. P.: Zastosowanie termografii w badaniach mechanicznych. Przegląd Mechaniczny, nr.
5, 1997r.
d) Cempel Cz.: Diagnostyka maszyn.
e) Minkina W.: Pomiary termowizyjne– przyrządy i metody. Wydawnictwa Politechniki
Częstochowskiej. Częstochowa 2004.
8. Literatura uzupełniająca:
a) Madura H. (red.): Pomiary termowizyjne w praktyce. Agenda Wydawnicza PAK, Warszawa
2004.
b) Honczarenko J: Elastyczna automatyzacja wytwarzania. Obrabiarki i systemy obróbkowe, WNT
2000.
c) Nawrocki W.: Sensory i systemy pomiarowe. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań
2006.
d) Winiecki W., Nowak J., Stanik S.: Graficzne, zintegrowane, środowiska programowe do
programowania komputerowych systemów pomiarowo-kontrolnych. Wydawnictwo MIKOM
2001.
e) Płaska S.: Wprowadzenie do statystycznego sterowania procesami technologicznymi. Wyd.
Politechniki Lubelskiej, Lublin, 2000r.
Osoba prowadząca: dr inż. Jerzy Józwik
224
Technologia montażu
Semestr
6
6
Rodzaj zajęć
W
L
15
15
1
1
części maszyn;
Metrologia – znajomość podstawowych wiadomości z zakresu metrologii (tolerancje, pasowania)
Materiałoznawstwo – znajomość podstawowych wiadomości dotyczących właściwości materiałów
konstrukcyjnych, metod spajania
Podstawy konstrukcji maszyn – podstawowe wiadomości dotyczące konstrukcji różnych części
maszyn
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu technologii i organizacji procesów montażu
części maszyn. Zapoznanie się z wiadomościami oraz nabycie praktycznych umiejętności w
wykonywaniu różnych rodzajów połączeń stosowanych w montażu części maszyn oraz
projektowaniu procesów technologicznych montażu
Wykład: wykład informacyjny z użyciem prezentacji multimedialnych
studentów. Część zajęć przy stanowiskach komputerowych.
Wykład:
podstawie pozytywnej oceny z egzaminu. Egzamin w formie opisowej. Łączna liczba punktów do
zdobycia 20 pkt. Ocena egzaminu będzie zależeć od sumy uz yskanych punktów i wynosi:
zakres
0-9 pkt.
10-12
13-14
ocena
ndst.
dst
dst+
zakres
15-16
17-18
19-20
ocena
db
db+
bdb
Laboratorium:
Sposób zaliczenia: Zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: wymagana obecność na
wszystkich zajęciach, zaliczenie ćwiczeń praktycznych wskazanych przez prowadzącego zajęcia,
realizowanych podczas zajęć laboratoryjnych. Zaliczenie zajęć laboratoryjnych następuje na podstawie
ocen cząstkowych uzyskanych za poszczególne zajęcia.
Kształcenie w zakresie przebiegu i organizacji montażu, łączenia i spajania.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: stosowania technologii wytwarzania w celu
kształtowania postaci, struktury i własności produktów.
6. Program
Tematyka zajęć
Wiadomości wprowadzające. Podstawowe pojęcia procesu technologicznego montażu.
Typowe czynności montażowe. Elementy składowe procesu technologicznego montażu.
Schematy montażu uproszczonego i rozwiniętego. Struktury operacji montażowych. Podział
maszyn montażowych. Przykładowe schematy przedsiębiorstw z uwzględnieniem
stanowisk montażowych.
Metody montażu i systemy organizacyjne procesów technologicznych montażu.
Charakterystyka montażu z zamiennością całkowitą, z zamiennością częściową (z
zamiennością warunkową, z zastosowaniem kompensacji, z indywidualnym dopasowaniem, z
zastosowaniem selekcji. Montaż stały. Montażu ruchomy. Montaż podzielny i niepodzielny.
225
Liczba
godzin
1
1
Technologiczność w procesie montażu. Wiadomości podstawowe. Technologiczność
konstrukcji wyrobu. Jakościowe charakterystyki technologiczności konstrukcji. Ilościowe
charakterystyki technologiczności konstrukcji. Wymagania technologiczności konstrukcji
montowanych zespołów. Wymagania technologiczności konstrukcji montowanych części.
Rodzaje połączeń. Połączenia rozłączne cz. I. Wprowadzenie. Charakterystyka połączeń
rozłącznych. Połączenia kształtowe: klinowe, wpustowe, wielowypustowe.
Połączenia rozłączne cz. II. Połączenia gwintowe, sworzniowe, kołkowe. Czynności
montażowe przy wykonywaniu połączeń gwintowych. Wytyczne do określania napięcia
wstępnego, momentu skręcającego, odpowiedniego momentu obrotowego przy dociąganiu
śruby lub nakrętki.
Połączenia nierozłączne cz. I. Charakterystyka połączeń nierozłącznych Połączenia
spawane, zgrzewane, lutowane. Wytyczne zastosowania połączeń nierozłącznych w
procesie technologicznym montażu.
Połączenia nierozłączne cz. II. Połączenia klejowe. Charakterystyka połączeń klejowych.
Zalety i ograniczenia w stosowaniu połączeń klejowych w montażu części maszyn.
Wytyczne montażu połączeń klejowych.
Połączenia nierozłączne cz. III. Połączenia nitowe. Charakterystyka rodzajów połączeń
nitowych. Możliwość zastosowania połączeń nitowych w montażu części maszyn.
Połączenia nierozłączne cz. IV. Charakterystyka połączeń wciskowych (wtłaczanych
i skurczowych) oraz uzyskanych przez obróbkę plastyczną. Wytyczne do określania
temperatury nagrzewania lub ochładzania w przypadku wykonywani połączeń skurczowych.
Dokumentacja PTM. Rodzaje dokumentów wchodzących w skład procesu
technologicznego montażu. Charakterystyka dokumentów głównych, rysunków
montażowych. Dane wejściowe do projektowania PTM. Czynności związane z
opracowaniem PTM.
Operacje PTM. Charakterystyka operacji o charakterze pomocniczym, o charakterze
właściwego montażu, o charakterze wykańczającym, mającym na celu nadanie specjalnych
własności użytkowych, o charakterze kontrolnym. Oprzyrządowanie PTM. Podział
oprzyrządowania.
Klasyfikacja
wyposażenia
montażowego.
Przykład
procesu
technologicznego montażu.
Elastyczny system montażu ESM Cz. I. Pojęcia podstawowe. Rodzaje ESM. Stacja
montażowa. Charakterystyka typów elastycznych systemów montażowych: elastyczne
gniazdo montażowe, elastyczna linia montażowa, elastyczna sieć montażowa. Sposoby
dostawy części do stanowisk montażowych. Podstawowe wyposażenie ESM.
Charakterystyk robotów montażowych i urządzeń pomocniczych.
Elastyczny system montażu ESM Cz. II. Projektowanie ESM. Zasady stosowane przy
planowaniu procesu montażu i projektowaniu systemu montażowego. Podstawowe
wytyczne przy projektowaniu ESM.
Proces technologiczny montażu automatycznego. Wiadomości wprowadzające.
Charakterystyka
montażu
automatycznego.
Wybrane
zagadnienia
montażu
automatycznego. Rodzaje urządzeń i maszyn wykorzystywanych w montażu
automatycznym.
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Tematyka zajęć
Wiadomości wstępne. Organizacja zajęć. Omówienie zakresu ćwiczeń oraz formy zaliczenia
laboratorium. Podział na podgrupy laboratoryjne. Szkolenie z zakresu BHP i P.Poż.
Montaż selekcyjny. Wprowadzenie. Zakres teoretyczny ćwiczenia.
Program ćwiczenia:
Pomiar partii tulejek i wałków, celem określenia tolerancji pasowania. Wprowadzenie
uzyskanych wartości tolerancji pasowania do programu obsługującego. Wprowadzenie
ilości grup selekcyjnych n, według zaleceń prowadzącego zajęcia.
Połączenia czopowo – cierne. Wprowadzenie. Zakres teoretyczny ćwiczenia. Technologia
wykonywania połączeń czopowo-ciernych bezpośrednich. Charakterystyka wybranych
właściwości mechanicznych połączeń wciskowych.
Program ćwiczenia:
Dokonanie oceny chropowatości powierzchni czopa i otworu pierścienia. Dokonanie
pomiaru średnicy zewnętrznej czopa i wewnętrznej pierścienia. Określenie siły niezbędnej
do zmontowania zespołu. Dokonanie montażu i demontażu połączenia czopowo-ciernego
wraz z rejestracją przebiegu siły w funkcji względnego przemieszczenia. Sporządzenie
wykres siły wtłaczania i rozłączania w funkcji wcisku mierzonego.
226
Liczba
godzin
1
2
2
Połączenia śrubowe. Wprowadzenie. Zakres teoretyczny ćwiczenia. Technologia
wykonywania połączeń. Etapy montażu połączeń śrubowych. Określenie wartości napięcia
wstępnego.
Program ćwiczenia:
Dokonanie obliczeń jakim momentu jakim należy dokręcać nakrętkę. Obliczenie wydłużenia
śruby w wyniku napięcia wstępnego siłą Pnap. Dokonać montażu połączenia śrubowego
przez dociąganie nakrętki przy kontrolowanym wydłużeniu śruby z jednoczesnym odczytem
kąta obrotu nakrętki.
Połączenia klejowe. Wprowadzenie. Zakres teoretyczny ćwiczenia. Przebieg procesu
klejenia. Wytrzymałość połączeń klejonych.
Program ćwiczenia:
Zaproponowanie technologii wykonania połączenia klejowego. Przygotowanie powierzchni
do klejenia. Sporządzenie kleju. Wykonanie połączenia. Wywarcie nacisku i ustalenie
parametrów technologicznych dla przygotowanych próbek. Wykonanie badan
wytrzymałościowych. Ocena uzyskanych wyników, sporządzenie wykresu siły i naprężenia
średniego.
Montaż łożysk tocznych. Wprowadzenie. Zakres teoretyczny ćwiczenia. Sposoby kontroli
osadzenia łożysk na wale i w kadłubie oraz zespołu łożyskowego.
Program ćwiczenia:
Zapoznanie się ze schematem montażu zespołu łożyskowego. Montaż zespołu
łożyskowego. Kontrola zespołu i ocena prawidłowości wykonania montażu. Demontaż
zespołu łożyskowego. Ocena przebiegu procesu i wnioski.
Montaż przekładni zębatych. Wprowadzenie. Zakres teoretyczny ćwiczenia. Sposoby
kontroli prawidłowości osadzenia koła zębatego na wale.. Określenie prawidłowości i
nieprawidłowości zazębiania za pomocą śladów.
Program ćwiczenia:
Dokonanie pomiarów niezbędnych do obliczenia odległości osi wałów. Obliczenie
minimalną odległość osi. Ustawienie osi wałów równolegle zachowując obliczoną odległość.
Obliczenie luzu międzyrębnego. Pomiar luzu międzyzębnego. Sporządzenie wykresu
zmian luzu międzyzębnego. Dokonanie pomiaru bicia czołowego. Dokonanie pomiaru
wielkości i położenia śladów zazębienia. Dokonanie pomiaru bicia promieniowego.
Przedstawienie wielkość luzu międzyzębnego w funkcji odchyłki odległości osi wałów.
Sformułowanie wniosków dotyczących dokładności przekładni
Zajęcia podsumowujące. Uzupełnienie braków. Zaliczenie laboratorium i wystawienie ocen.
2
2
2
2
2
a) Feld M. Podstawy projektowania procesów technologicznych typowych części maszyn. WNT,
Warszawa 2003.
b) Łunarski J., Szabajkowicz W. Automatyzacja procesów technologicznych montażu maszyn. WNT,
Warszawa 1993.
c) Siwak T. Planowanie i sterowanie produkcji w elastycznych systemach montażowych. WNT,
Warszawa 1996.
d) Kowalski T., Lis G., Szenajch W. Technologia i automatyzacja montażu maszyn. Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2006.
e) Brodowicz W., Grzegórski Z. Technologia budowy maszyn. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 1993.
f) Feld M.: Technologia budowy maszyn. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
a) Rutkowski A. Części maszyn. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1986.
b) Poradnik inżyniera. Obróbka skrawaniem. WNT, Warszawa 1993.
c) Poradnik inżyniera. Spawalnictwo, WNT, Warszawa
d) Skoć A., Spałek J. Podstawy konstrukcji maszyn. WNT, Warszawa 2006.
Osoba prowadząca: dr inż. Anna Rudawska, mgr inż. Maciej Włodarczyk
227
228
Współrzędnościowa Technika Pomiarowa
Semestr
6
Rodzaj zajęć
L
Liczba godzin
30
Liczba punktów
2
Metrologia i systemy pomiarowe – podstawowe wiadomości z podstaw metrologii, analizy błędów
pomiarowych, metrologii długości i kąta oraz zasad specyfikacji geometrii wyrobów. Analiza
wymiarów tolerowanych – podstawowe wiadomości z rysunku technicznego oraz części maszyn
2. Cele kształcenia-kompetencje jakie powinien osiągnąć student
Zdobycie wiedzy z zakresu: specyfiki pomiarów współrzędnościowych i jej możliwości pomiarowych,
podstaw budowy Współrzędnościowych Maszyn Pomiarowych (WMP) oraz ich dokładności. Nabycie
umiejętności praktycznych w stosowaniu technik współrzędnościowych pomiaru, poznanie zasad
wykonywania pomiarów na WMP i jej oprogramowania.
4. Kryteria, elementy i forma oceny przedmiotu-efektów kształcenia
Wykład: egzamin pisemny
Laboratorium: zaliczenie na podstawie obecności na zajęciach, pozytywnej oceny części teoretycznej
każdego ćwiczenia i oddanych prawidłowo sporządzonych sprawozdań.
Brak standardów dla tego przedmiotu
6. Program
A. Treść ćwiczeń laboratoryjnych
Tematyka zajęć
Zajęcia wprowadzające, szkolenie BHP, zasady zaliczenia, podział na podgrupy,
harmonogram zajęć
Pomiary okręgów, wyznaczanie ich środków i odległości między nimi.
Pomiary wałka, wyznaczanie jego średnicy oraz prostoliniowości tworzącej.
Pomiary zależnych i niezależnych odchyłek położenia punktu.
Opracowanie strategii pomiaru wybranego detalu i planu pomiarowego w oparciu o
oprogramowanie CALYPSO
Pomiary detali na WMP VISTA z wykorzystaniem oprogramowania sterującego POWER
INSPECT
Pomiary odchyłek elementów geometrycznych i analiza wyników pomiarów
Programowanie przebiegu pomiarowego CNC trybie off-line
Pomiary odchyłek powierzchni swobodnych i analiza wyników pomiarów.
Zajęcia zaliczeniowe, poprawa ocen, wystawienie ocen końcowych, wpisy do indeksów
Liczba
godzin
2
2
2
2
4
4
4
4
4
2
a) W. Jakubiec, J. Malinowski.: Metrologia wielkości geometrycznych. WNT Warszawa 2004.
b) E. Ratajczyk: Współrzędnościowa technika pomiarowa. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej , Warszawa 2005
c) Z. Humienny red.: Specyfikacja geometrii wyrobów (GPS). Podręcznik europejski. WNT Warszawa
2004
a) H. J. Neumann: Coordinate Metrology. Technology and Application. Verlag Moderne Institute 1990
b) Materiały opracowane przez prowadzącego zajęcia, materiały promocyjne producentów
współrzędnościowych maszyn pomiarowych.
229
230
Semestr 7
Elektryczne i elektroniczne sterowanie urządzeń pomiarowych
Semestr
7
Rodzaj zajęć
L
15
2
Podstawy metrologii – podstawowe wiadomości n.t. analizy błędów i niepewności
pomiarów.
Podstawy elektroniki – podstawowe wiadomości z zakresu elementów półprzewodnikowych.
Zdobycie wiedzy oraz praktycznych umiejętności w zakresie nowoczesnych metod sterowania
urządzeniami pomiarowymi, wykorzystujących graficzne środowisko programistyczne LabVIEW.
Laboratorium: metody praktyczna i aktywizująca, oparte na przygotowaniu procedur steruj ących
urządzeniami pomiarowymi w środowisku LabVIEW oraz realizacji pomiarów. Zajęcia przy
stanowiskach komputerowych.
Wykład:
podstawie pozytywnej oceny z egzaminu.
Laboratorium:
Sposób zaliczenia: zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: wymagana obecność na
wszystkich zajęciach, zaliczenie ćwiczeń praktycznych, realizowanych podczas zajęć laboratoryjnych.
Zaliczenie zajęć laboratoryjnych następuje na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych za poszczególne
zajęcia.
Kształcenie w zakresie komputerowego wspomagania prac inżynierskich.
6. Program
A. Treść ćwiczeń laboratoryjnych
Tematyka zajęć
Zajęcia wprowadzające: szkolenie BHP, zasady zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych,
podział na podgrupy, harmonogram ćwiczeń.
Liczba
godzin
1
Podstawy programowania graficznego w środowisku LabVIEW.
2
Modelowanie i symulacja przetworników analogowo – cyfrowych z kompensacją
wagową i podwójnym całkowaniem w środowisku programistycznym LabVIEW.
2
Współpraca multimetru z komputerem za pomocą interfejsu RS-232.
2
Programowa obsługa karty akwizycji danych pomiarowych z wykorzystaniem interfejsu
USB.
2
Pomiary parametrów napięcia przemiennego z wykorzystaniem karty pomiarowej.
2
Komputerowe sterowanie zestawem przyrządów pomiarowych za pomocą interfejsu
GPIB.
2
Zajęcia poprawkowe i zaliczenie przedmiotu. Odrabianie zaległych ćwiczeń laboratoryjnych.
Wystawienie ocen końcowych, wpisy do indeksu.
2
231
a) Tietze U., Schenk Ch. Układy półprzewodnikowe, WNT, Warszawa 1987
b) Stabrowski M. Cyfrowe przyrządy pomiarowe, PWN, Warszawa 2002
c) Świstulski D. Komputerowa technika pomiarowa. Oprogramowanie wirtualnych przyrządów
pomiarowych w LabVIEW, Agenda Wydawnicza PAK-u. Warszawa 2005
a) Chwaleba A., Poniński M., Siedlecki M. Metrologia elektryczna, WNT, Warszawa 2003
Osoba prowadząca: dr hab. inż. Jarosław Sikora, prof. PL
232
Komputerowe systemy rejestracji i przetwarzania danych pomiarowych
Semestr
7
7
Rodzaj zajęć
W
L
Liczba godzin
15
30
Liczba punktów
1
2
Podstawy metrologii, znajomość systemów pomiarowych, zasad ich budowy i działania oraz
zastosowań praktycznych.
Zdobycie wiedzy i umiejętności praktycznych z zakresu budowy systemów rej estracji i
przetwarzania danych w oparciu o techniki komputerowe. Sposoby wykorzystywania systemów
pomiarowych zamiast zestawu autonomicznych przyrządów pomiar owych. Zapoznanie się z
praktycznymi możliwościami budowy komputerowych systemów p omiarowych oraz związanych z
tym metodami rejestracji i przetwarzania danych.
Wykład: wykład informacyjny z użyciem technik multimedialnych.
Laboratorium: praktyczne ćwiczenia dotyczące technik przetwarzania danych pomiar owych
zarejestrowanych przy pomocy systemów komputerowych, również z wykorzystaniem danych
rzeczywistych.
Wykład: zaliczenie na podstawie pozytywnej oceny kolokwium sprawdzającego. Pytania punktowane,
łącznie na 20 pkt.
zakres
0-9 pkt.
10-12
13-14
ocena
ndst.
dst
dst+
zakres
15-16
16-18
19-20
ocena
db
db+
bdb
Laboratorium: zaliczenie na podstawie obecności na zajęciach, pozytywnej oceny cząstkowych
zaliczeń w formie ćwiczeń sprawdzających (praktycznych) realizowanych w laboratorium komputerowym.
5. Treści kształcenia zgodnie z obowiązującymi standardami
Tematyka zajęć
Pojęcia podstawowe, wprowadzenie do tematyki zajęć.
Metrologia, a komputerowe systemy pomiarowe. Obszary wykorzystania komputerów.
Definicja programu. Czym jest programowanie?
Algorytmizacja problemu. Metody
specyfikacji algorytmu.
Tok procesu programowania, etapy programowania Testowanie programu, metody
testowania. Konfiguracja i struktura komputerowego systemu pomiarowego.
Komputerowe systemy pomiarowe – cel budowy i zastosowania, przykłady praktycznego
wykorzystania w warunkach przemysłowych. Budowa systemów pomiarowych na bazie PC.
Struktura hierarchiczna, system interfejsu. Komputer do systemów pomiarowych.
Struktura i organizacja systemów pomiarowych. Schemat funkcjonalny systemu
pomiarowego – poszczególne bloki i ich zastosowanie. Komputerowe karty pomiarowe i
przyrządy wirtualne. Cechy kart pomiarowych, ich funkcje i parametry, sposób doboru kart
do konkretnych zastosowań. Właściwości metrologiczne kart pomiarowych.
Systemy pomiarowe z przyrządem wirtualnym. Inteligentna technika pomiarowa.
Inteligencja aparatury pomiarowej. Inteligentna aparatura w systemie pomiarowym.
Inteligentne czujniki pomiarowe. Struktura inteligentnego czujnika pomiarowego. Analiza i
samodzielny opis przykładów, w tym inteligentnego czujnik obrazu oraz inteligentnego
czujnik w strukturze sieci rozległej - porównanie, przeznaczenie, parametry, możliwość
wykorzystania w układach pomiarowych, ocena parametrów itp.
Układy kondycjonowania sygnałów (kondycjonery), kontrolery inteligentnych przyrządów
pomiarowych, przykłady zastosowania mikrokontrolerów w aparaturze pomiarowej.
233
Liczba
godzin
1
1
1
1
2
2
1
Oprogramowanie inteligentnej techniki pomiarowej. Zintegrowane środowiska programowe.
Przykłady praktycznych zastosowań. Stan obecny, perspektywy i kierunki rozwoju warstwy
programowej komputerowych systemów pomiarowych. Oprogramowanie dedykowane i
wielozadaniowe do rejestracji i przetwarzania danych pomiarowych. Metody i cele
przetwarzania danych pomiarowych.
Etapy i zasady projektowania komputerowych systemów pomiarowych. Uruchamianie
systemów pomiarowych. Typowe błędy działania komputerowego systemu pomiarowego i
ich źródła.
Zajęcia zaliczeniowe.
3
2
1
Tematyka zajęć
harmonogram zajęć
Wprowadzenie do zaawansowanych środowisk programowych wspomagających rejestrację
i przetwarzanie danych pomiarowych w komputerowych systemach pomiarowych.
Obliczenia numeryczne i symboliczne.
Możliwości programowania z wykorzystaniem standardowych pakietów programowych.
Bezpośrednia analiza danych pomiarowych – przykłady praktyczne.
Interpolacja i aproksymacja.
Analiza sygnału pomiarowego z wykorzystaniem FFT.
Filtrowanie sygnałów cyfrowych.
Analiza porównawcza możliwości różnych środowisk programowych na przykładzie
interpolacji i aproksymacji rzeczywistych danych pomiarowych.
Ćwiczenia powtórzeniowe.
Zajęcia zaliczeniowe.
Poprawa ocen, wystawienie ocen końcowych, wpisy do indeksów.
Liczba
godzin
1
4
2
4
4
2
2
2
4
2
2
1
a) Nawrocki W. – Komputerowe systemy pomiarowe.
b) Lesiak P. – Inteligentna technika pomiarowa.
c) Ratajczyk E. – Współrzędnościowa technika pomiarowa.
d) Badźmirowski K., Karkowska H., Karkowski Z.: Cyfrowe systemy pomiarowe.
e) Stabrowski M. M.: Cyfrowe przyrządy pomiarowe.
f) Löber Ch.: Mikrokomputer w technice pomiarowej.
g) Winiecki W. – Organizacja komputerowych systemów pomiarowych.
h) Świsulski Dariusz – Komputerowa technika pomiarowa – oprogramowanie wirtualnych przyrządów
pomiarowych w LabVIEW.
i) Piotr Lesiak, Dariusz Świsulski – Komputerowa technika pomiarowa w przykładach.
a) Mielczarek W. – Urządzenia pomiarowe i systemy kompatybilne ze standardem SCPI.
b) Brandt S. – Analiza danych.
c) Nowakowski W.: Systemy interfejsu w miernictwie.
d) Stabrowski M. M.: Miernictwo elektryczne. Cyfrowa technika pomiarowa.
e) Kujan K.: Technika i zarządzanie kontrolą jakości w budowie maszyn.
f) Korbicz J.: Diagnostyka procesów.
g) Winiecki W., Nowak J., Stanik S.: Graficzne zintegrowane środowiska programowe.
h) Siegmund B.: Analiza danych.
i) Justat J.: Elektronika w praktyce.
Osoba prowadząca: dr inż. Dariusz Mazurkiewicz
234
Metody pomiaru wielkości fizycznych
Semestr
7
7
Rodzaj zajęć
W
L
Liczba godzin
30
15
Liczba punktów
2E
1
Metrologia i systemy pomiarowe – wiadomości z podstaw metrologii, analizy błędów pomiarowych,
metrologii długości i kąta
Fizyka – znajomość zjawisk fizycznych i praw nimi rządzących
2. Cele kształcenia- kompetencje jakie powinien osiągnąć student
Zdobycie wiedzy z zakresu: fizycznych podstaw działania przetworników elektrycznych i
nieelektrycznych, metodyki projektowania układów pracy czujników pomiarowych oraz ich doboru
do pomiaru wybranych wielkości fizycznych
Laboratorium: metoda praktyczna oparta na obser wacji i pomiarze, metoda aktywizująca związana z
4. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu
Wykład: egzamin pisemny i ustny
Laboratorium: zaliczenie na podstawie obecności na zajęciach, pozytywnej oceny części teoretycznej
każdego ćwiczenia i oddanych prawidłowo sporządzonych sprawozdań.
5. Treści kształcenia zgodnie z obowiązującymi standardami
Kształcenie w zakresie metod pomiaru różnych wielkości fizycznych, z uwzględnieniem właściwości
metrologicznych aparatury pomiarowej oraz metod oceny poprawności i dokładności pomiaru.
Tematyka zajęć
Wprowadzenie. Podstawowe pojęcia.. Wielkość pomiarowa jako model cechy obiektu.
Obiekt fizyczny. Model fizyczny . Modele matematyczne obiektów fizycznych.
Przetwarzanie wielkości. Przetwornik pomiarowy i sygnał pomiarowy. Modele statyczne i
dynamiczne przetworników pomiarowych. Warunki pracy i normalizacja błędów.
Właściwości statyczne przetworników pomiarowych. Charakterystyki i parametry statyczne
przetworników pomiarowych. Metody ich wyznaczania.
Właściwości dynamiczne przetworników pomiarowych. Charakterystyki i parametry
dynamiczne przetworników pomiarowych. Metody ich badania.
Układy jednostek miar. Budowa układu SI. Wzorce podstawowych jednostek miar.
Zjawiska fizyczne w technice pomiarowej. Efekty temperaturowe. Pomiar częstotliwości z
zastosowaniem metody dudnień. Wzmacniacze z ujemnym sprzężeniem zwrotnym.- istota i
zalety. Układy automatycznej regulacji.
Naturalne ograniczenia w pomiarach. Ruchy Browna, szumy cieplne, dyskretna budowa
materii, szum migotania.
Wzorce wielkości fizycznych. Wzorce częstotliwości. Wzorcowe źródła prądu stałego.
Źródła wzorcowych napięć stałych i kalibratory napięcia. Wzorce rezystancji, pojemności
elektrycznej i indukcyjności.
Przetworniki parametryczne. Przetworniki mechaniczno-elektryczne. Tensometry metalowe
i półprzewodnikowe. Przetworniki indukcyjne, magnetoelektryczne, pojemnościowe,
rezystancyjne, akustyczne.
Przetworniki generacyjne. Przetworniki piezoelektryczne, termoelektryczne, hallotronowe,
fotoelektryczne, elektrochemiczne
Pomiary wielkości fizycznych. Zasady doboru czujników do przetwarzania wielkości
fizycznych. Metody pomiaru parametrów ruchu. Pomiary sił, momentów obrotowych.
Pomiary drgań i wstrząsów.
Pomiary wielkości fizycznych. Metody pomiaru ciśnień, temperatury, wilgotności i
przepływu
235
Liczba
godzin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Metody badania i pomiaru właściwości cieplnych metali. Pomiary przewodnictwa cieplnego.
Badania rozszerzalności cieplnej. Wyznaczanie ciepła właściwego.
Metody badania i pomiaru właściwości elektrycznych oaz magnetycznych metali i stopów.
Metody symulacji komputerowej w badaniach zjawisk fizycznych.
2
2
2
Tematyka zajęć
harmonogram zajęć
Badanie właściwości metrologicznych przetworników tensometrycznych do pomiaru masy.
Pomiarowe zastosowanie oscyloskopu, rejestracja przebiegów powtarzalnych.
Pomiary czasu i częstotliwości.
Badanie właściwości metrologicznych czujników temperatury i ciśnienia.
Pomiary dokładności geometrycznych z zastosowaniem interferencji laserowej.
Badania właściwości statycznych przetworników analogowo- cyfrowych
Zajęcia zaliczeniowe, poprawa ocen, wystawienie ocen końcowych, wpisy do indeksów
Liczba
godzin
1
2
2
2
2
2
2
2
a) J. Jaworski, R. Morawski, J. Olędzki R.: Wstęp do metrologii i techniki eksperymentu. WNT
Warszawa 1992 .
b) J. Piotrowski: Pomiary. Czujniki i metody pomiarowe wybranych wielkości fizycznych i składu
chemicznego. WNT Warszawa 2009
c) M. Turowski : Przemysłowe sensory i przetworniki pomiarowe. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 2002
a) J. Rydzewski: Pomiary oscyloskopowe. WNT Warszawa 1994
b) G.L.Squires J.: Praktyczna fizyka. PWN Warszawa 1992
c) A. Chwaleba, J. Czajewski : Przetworniki pomiarowe wielkości fizycznych. Wydawnictwa
Politechniki Warszawskiej , Warszawa 1993
236
Statystyczne metody kontroli
Semestr
7
7
Rodzaj zajęć
W
C
Liczba godzin
15
15
Liczba punktów
1
1
Metrologia i systemy pomiarowe – wiadomości z podstaw metrologii,
Matematyka – znajomość podstaw rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matem atycznej.
Zdobycie wiedzy o sposobach wyrywkowej kontroli jakości produkcji za pomocą metod
statystycznych, stosowania norm ISO 9000, ocena jakości wyrobów i procesów produ kcyjnych na
podstawie analizy danych statystycznych.
Ćwiczenia : metoda praktyczna oparta na zastosowaniu metod statystycznych w rozwi ązywaniu
konkretnych przykładów, metoda aktywizująca związana z praktycznym działaniem stude ntów.
4. Kryteria. Elementy i forma oceny przedmiotu- efektów kształcenia
Wykład: Sposób zaliczenia: zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: zaliczenie na
podstawie sprawdzianu pisemnego z teorii statystycznej kontroli jak ości.
Ćwiczenia: Sposób zaliczenia: Zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: wymagana
obecność na wszystkich zajęciach, zaliczenie w formie pisemnej na podstawie pozytywnej oceny z dwóch
kolokwiów sprawdzających . Do rozwiązania po 3 zadania problemowe na każdym z nich,
punktowane od 0 do 5 punktów za każde zadanie. Maks ymalna ilość punktów z każdego kolokwium
15. Ocena zależy od liczby uzyskanych punktów.
zakres
0-7 pkt.
8 -9
10
ocena
ndst.
dst
dst+
zakres
11-12
13
14-15
ocena
db
db+
bdb
Brak standardów dla tego przedmiotu.
6. Program
Tematyka zajęć
Wprowadzenie. Cel i definicja statystycznej kontroli jakości. Warunki i zakres stosowania.
Badania statystyczne wg norm ISO 9000. Etapy ich stosowania.
Cechy badań statystycznych. SPC – zasada ciągłego doskonalenia jakości. Modele i fazy
kwalifikacji procesów.
Podstawy teoretyczne statystycznej kontroli jakości. Klasyfikacja cech pomiarowych.
Rozkłady statystyczne i ich parametry. Wskaźniki statystyczne.
Rozkłady prawdopodobieństwa. Rozkłady cech dyskretnych: hipergeometryczny,
dwumianowy, Poissona. Rozkłady cech ciągłych: normalny, t-Studenta, chi-kwadrat, FSnedekora, Weibulla
Wskaźniki statystyczne. Przedziały ufności i przypadkowości rozrzutu. najważniejsze
obrazy graficzne.
Wnioskowanie statystyczne. Zastosowanie wnioskowania statystycznego w statystycznej
kontroli jakości. Testy statystyczne. Testy normalności rozkładu, parametryczne i
nieparametryczne.
Statystyczna kontrola jakości w toku produkcji. Technika kart kontroli jakości. Rodzaje kart
kontrolnych.
Analiza procesu produkcji. Ustalanie modelu. Badanie zdolności. Wskaźniki zdolności
jakościowej.
Badania odbiorcze. Statystyczna kontrola jakości w badaniach odbiorczych. Plany odbioru.
Przydatność środków kontroli. Badania przydatności. Analiza zdolności jakościowej.
Wyznaczanie wskaźników zdolności. Przypadki specjalne.
237
Liczba
godzin
1
1
1
2
1
2
1
2
2
2
Tematyka zajęć
Zmienna losowa i jej rozkład
Przedstawianie wyników badań statystycznych. Budowanie wykresów rozkładu liczności i
częstości.
Wadliwość wyrobów Obliczanie prawdopodobieństwa zdarzeń losowych występowania w
próbce sztuk wadliwych.
Dobór tolerancji w zależności od wadliwości .
Badania normalności rozkładu prawdopodobieństwa. Test Shapiro-Wilka.
Pisemny sprawdzian wiadomości I
Testy porównania wartości średnich i wariancji
Testy istnienia trendów i wartości nietypowych (wyskoków)
Budowa karty kontrolnej i jej analiza. Tworzenie kart kontrolnych Shewharta.
Analiza kart kontrolnych dla oceny jakości procesu technologicznego
Obliczanie wskaźników zdolności jakościowej
Sprawdzian wiadomości II
Zajęcia zaliczeniowe, poprawa ocen, wystawianie ocen końcowych, wpisy do indeksu
Liczba
godzin
1
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
a) E.L. Grant : Statystyczna kontrola jakości. PWE Warszawa 1972 .
b) E.Dietrich, A. Schulze: Metody statystyczne w kwalifikowaniu środków pomiarowych, maszyn i
procesów produkcyjnych. Notika System, Warszawa 2000
c) Iwasiewicz : Statystyczna kontrolka jakości w toku produkcji. PWN, Warszawa 1985
a) Iwasiewicz, Z. Paszek: Statystyka z elementami statystycznych metod sterowania jakością. AE
Kraków 2000.
b) I.R. Benjamin, C.A. Cornell: Rachunek prawdopodobieństwa, statystyka matematyczna i teoria
decyzji dla inżynierów. WNT Warszawa 1977
238
Wykład monograficzny
Semestr
7
Rodzaj zajęć
W
Liczba godzin
15
Liczba punktów
1
Techniki i Systemy Pomiarowe - podstawy metrologii, techniki i systemy pomiaru wielkości
geometrycznych, , niepewności pomiaru.
Fizyka - wielkości fizyczne.
Matematyka - podstawy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki.
Przedmiot w założeniu ma służyć rozszerzeniu posiadanego zakresu wiedzy związanej z pomiarami
odchyłek geometrycznych poprzez syntetyczne omówienie zagadnień dotyczących ich powstawania i
pomiarów.
Wykład prowadzony w sposób tradycyjny i z wykorzystaniem nowoczesnych pomocy dydaktycznych
opartych na prezentacjach multimedialnych.
Wykład:
Sposób zaliczenia: zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: zaliczenie przedmiotu
odbędzie się na podstawie oceny przedstawionego opracowania pisemnego referatu o objętości 4¸6
stron A4 na jeden z wybranych tematów omawianych na wykładzie z uwzględnieniem obecności na
wykładzie.
- ocena referatu 0÷3,5pkt.
- ocena obecności na wykładzie 0÷1,5pkt.
Kształcenie w zakresie metrologii i pomiarów wielkości geometrycznych obejmujące syntetyczne
przedstawienie aktualnej wiedzy związanej z powstawaniem odchyłek geometrycznych oraz kontrolą i
oceną jakości obrobionych powierzchni na podstawie badań własnych.
6. Program
C. Treść wykładów
Tematyka zajęć
Dokładność geometryczna powierzchni części maszyn.
Rodzaje, wartości odchyłek geometrycznych, definicje, oznaczenia.
Procesy technologiczne obróbki jako źródło odchyłek geometrycznych.
Wpływ parametrów obróbki powierzchni na rodzaje i wartości odchyłek geometrycznych.
Wpływ parametrów technologicznych na rodzaje i wartości odchyłek geometrycznych.
Kontrola dokładności geometrycznej obrobionych powierzchni.
Pomiary odchyłek geometrycznych, sposoby pozyskiwania informacji, dokładność,
niepewność przyrządu pomiarowego
Techniki pomiaru odchyłek.
Statystyczna kontrola i analiza odchyłek geometrycznych.
Liczba
godzin
1
2
1
2
2
1
2
2
2
a) Adamczak S.: Pomiary geometryczne powierzchni. Zarysy kształtu, falistość i chropowatość. WNT,
W-wa (2008),
b) Jakubiec W., Malinowski J.: Metrologia wielkości geometrycznych. WNT (1999),
c) Kujan K.: Techniki, miernictwo i elementy systemów pomiarowych w budowie maszyn. WPL 2000,
d) Kujan K.: Technika i systemy pomiarowe w budowie maszyn laboratorium. WPL 2004.
239
a) Adamczak S.: Odniesieniowe metody pomiaru zarysów okrągłości. Cz. II. Rodzaje i zalecane
parametry. Mechanik 4; 265-269(2000),
b) Adamczak S.: Odniesieniowe metody pomiaru zarysów okrągłości. Cz. IV Komputeryzacja metod.
Mechanik 7; 495-498(2000),
c) Capello E., Semeraro Q.: The effect of sampling in circular substitute geometries evaluation.
International Journal of Machine Tools & Manufacture 39; 55-85(1999),
d) Feld M.: Projektowanie i automatyzacja procesów technologicznych części maszyn. WNT
Warszawa (1994),
e) Humienny Z. i inni: Specyfikacje geometrii wyrobów (GPS), WNT Warszawa (2004),
f) Killmaier T., Ramesh Babu A.: Genetic approach for automatic detection of form deviations of
geometrical features for effective measurement strategy. Precision Engineering 27; 370-381(2003),
g) Kujan K.: System pomiaru odchyłek wymiarów i kształtu. Systemy Informacyjne i Informatyczne w
Inżynierii Produkcji, Lubelskie Towarzystwo Naukowe Lublin (2003),
h) Kujan K.: Analiza skuteczności statystycznej oceny odchyłek geometrycznych. Systemy
Informacyjne w kształceniu Technicznym, Politechnika Lubelska Lublin (2005),
i) Tomaszewski A.: Analiza harmoniczna błędów kształtu i chropowatości zarysów kołowych.
Mechanik 6 495-497(1966).
Osoba (osoby) prowadząca (e) dr inż. Krzysztof Kujan.
240
Zarządzanie kontrolą jakości
Semestr
Rodzaj zajęć
Liczba punktów
7
W
15
1
7
C
15
1
Zarządzanie operacyjne- podstawy zarządzania, zarządzanie jakością.
Technologia maszyn – procesy produkcyjne, technologiczne, struktura procesów.
Matematyka - podstawy statystyki.
Informatyka - umiejętność posługiwania się sprzętem komputerowym, pakietu Excel.
Przedmiot w założeniu ma służyć zdobyciu wiedzy i umiejętności w zakresie podstaw zarządzania
systemami kontroli i oceną jakości procesów technologicznych w przemyśle maszynowym.
Wykład prowadzony w sposób tradycyjny i z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych. Ćwiczenia
audytoryjne: metody analityczno rachunkowe inspirujące studentów do weryfikacji i poszerzenia zakresu
wiedzy teoretycznej pozyskiwanej w czasie wykładów oraz nabycia podstawowych umiejętności analizy i
oceny systemów kontroli jakości procesów.
Wykład:
pozytywnej oceny z pisemnego sprawdzianu lub na podstawie pisemnego testu do w yboru.
zakres
0-6,0 pkt.
6,1-6,7
6,8-7,4
ocena
2 (ndst.)
3 (dst)
3,5 (dst +)
zakres
7,5-8,1
8,2-8,8
8,9-10
ocena
4 (db)
4,5 (db +)
5 (bdb)
Ćwiczenia:
Sposób zaliczenia: Zaliczenie na ocenę. Forma uzyskania zaliczenia: zaliczenie na podstawie
obecności, bieżącej kontroli aktywności na zajęciach oraz ocenie przygotowanego referatu.
Kształcenie w zakresie jakości wyrobów i usług ze szczególnym zwróceniem uwagi na systemy kontroli
jakości w przemyśle maszynowym obejmujące: systemy wzorców, kontroli przyrządów i systemów
pomiarowych, systemy kontroli procesów i odbioru wyrobów gotowych.
6. Program
Tematyka zajęć
Podstawowe definicje, zasady oceny jakości
Liczba
godzin
1
Kontrola jakości w strukturze procesu produkcyjnego, rodzaje i zakresy kontroli
1
Modele statystyczne przyrządu pomiarowego, błędy statystyczne I i II rodzaju,
1
Modele statystyczne procesu technologicznego
2
Zasady nadzorowania procesów pomiarowych w systemach jakości ISO 9000
1
Nadzorowanie zdolności jakościowej procesów i przyrządów pomiarowych, kontrola
stabilności procesów realizacji produktu
Plan odbioru jakościowego według oceny alternatywnej
2
241
1
Plan odbioru jakościowego według oceny właściwości liczbowych
1
Kontrola procesów technologicznych w toku, karty kontrolne, rodzaje
1
Systemy wzorców użytkowych
1
Wymagania metrologiczne przyrządów pomiarowych, podstawowe akty prawne, formy
kontroli przyrządów pomiarowych, legalizacja i uwierzytelnienie
Akredytacja laboratorium pomiarowego
1
Zasady doboru metod i wzorców odniesienia, procedury, zarządzanie sprzętem pomiarowym
w systemach jakości.
1
1
Tematyka zajęć
Zasady pobierania jednostek do badań
Liczba
godzin
1
Wyznaczanie liczności próbek kontrolnych
2
Plany badania jakości według oceny alternatywnej
1
Plany badania jakości według oceny liczbowej
2
Podstawowe statystyki i rozkłady
2
Przedziały ufności, poziomy istotności
2
Przedziały tolerancji
1
Formułowanie i weryfikacja hipotez statystycznych
2
Projektowanie kart kontrolnych
2
a) Hamrol A.: Zarządzanie jakością z przykładami. PWN 2008,
b) Hamrol A., Mantura W.: Zarządzanie jakością - teoria i praktyka, PWN Warszawa-Poznań 1999,
c) Kujan K.; Techniki i zarządzanie kontrolą jakości w budowie maszyn w budowie maszyn. WPL
2002.
a) Iwasiewicz A. : Statystyczna kontrola jakości w toku produkcji, PWN Warszawa 1985,
b) Waters D.: Zarządzanie operacyjne. Towary i usługi. PWN 2007.
Osoba (osoby) prowadząca (e) dr inż. Krzysztof Kujan.
242

195 Przedmioty specjalnościowe – Metrologia i komputerowe

Transkrypt

Podobne dokumenty

Umiejętności interpersonalne - dr Kolasińska

Psychologia pracy i organizacji I - Psychologia UJ

WOLNA_ ARA_2015

regulamin - Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej

warunkowe zaliczenie roku

SYLABUS PRZEDMIOTU: Systemy operacyjne

Wydział Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji Pakiet