Prof. dr hab. Grzegorz Rydlewski

Prof. dr hab. Grzegorz Rydlewski
Warszawa, 5 sierpnia 2016 r.
Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
Instytut Nauk Politycznych
Uniwersytetu Warszawskiego
00-927 Warszawa, ul. Nowy Świat 67
Opinia
w przedmiocie spełniania przez przedstawione do oceny osiągnięcie naukowe
oraz inne osiągnięcia dra Marcina Skindera kryteriów określonych dla
postępowania habilitacyjnego w ustawie o stopniach naukowych i tytule
naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki
1.
Podstawa działania
Niniejsza opinia została przygotowana na podstawie decyzji Centralnej Komisji do Spraw
Stopni i Tytułów z dnia 10 maja 2016 r., o której niżej podpisany został poinformowany
pismem Instytutu Politologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej
z dnia 22 czerwca 2016 r. Podstawą formalną niniejszej opinii są kryteria i procedury
określone w ustawie z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz
o stopniach i tytule w zakresie sztuki (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 882), w tym
szczególnie w art. 16 ww. ustawy. W recenzji uwzględniono kryteria oceny określone przez
ministra nauki i szkolnictwa wyższego w rozporządzeniu z dnia 1 września 2011 r. w sprawie
kryteriów oceny osiągnięć osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego
(Dz. U. z 2011 r. Nr 196, poz. 1165).
Przedmiotem opinii jest w szczególności, wskazane przez Habilitanta jako osiągnięcie
naukowe w postępowaniu habilitacyjnym (w rozumieniu art. 16 ust. 2 ustawy), opublikowane
opracowanie pt. Harmonizowanie narodowych systemów szkolnictwa wyższego państw
europejskich (lata 1990–2011), Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego,
Bydgoszcz 2015, 335 stron, 21,2 ark. wyd., ISBN 978-83-8081-056-7. Opinia uwzględnia
także pozostały dorobek naukowo-badawczy, aktywność we współpracy międzynarodowej,
1
dorobek dydaktyczny i popularyzatorski dra Marcina Skindera, które zostały przedstawione w
profesjonalnie przygotowanej dokumentacji załączonej do zlecenia napisania tej recenzji.
2. Opinia na temat sylwetki naukowej Habilitanta i Jego dorobku
naukowego, dydaktycznego i popularyzatorskiego oraz aktywności we współpracy
międzynarodowej
Sylwetka naukowa
Dr Marcin Skinder jest politologiem. W 2001 r. ukończył magisterskie studia wyższe w
zakresie nauk o polityce w Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego. Studia
zakończył obroną pracy magisterskiej pt. Problematyka konfliktu w Irlandii Północnej na
łamach „Rzeczpospolitej” w latach 1995–2000. Promotorem pracy był prof. dr hab. Adam
Koseski. Stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce uzyskał w 2007 r.
w Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku na podstawie rozprawy
pt. Transformacja szkolnictwa wyższego w Polsce 1990–2005 (na przykładzie województwa
kujawsko-pomorskiego), przygotowanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Adama Koseskiego,
recenzowanej przez dr. hab. Alfreda Lutrzykowskiego, dr. hab. Zbigniewa Leszczyńskiego
oraz prof. dr. hab. Jerzego Woźnickiego.
W latach późniejszych Habilitant kontynuował z powodzeniem swoje badania
dotyczące szkolnictwa wyższego, w szczególności w kontekście współpracy transeuropejskiej
w tej dziedzinie oraz poszerzył je o badania dotyczące wybranych aspektów polityki
społecznej w Polsce w perspektywie międzynarodowej oraz (tu raczej przeglądowo) w
państwach afrykańskich. Znalazło to wyraz w publikacjach na ten tematy w okresie po
uzyskaniu stopnia doktora. Z politologicznego punktu widzenia interesująca jest
przedstawiona przez Habilitanta koncepcja łączenia tych dwóch obszarów zainteresowań
przez ukazanie społecznego znaczenia tworzenia Europejskiego Obszaru Szkolnictwa
Wyższego, promocji mobilności, uznawalności i współpracy oraz zwiększenia poziomu
jakości szkolnictwa wyższego w rozwiązywaniu problemów polityki społecznej.
Dorobek naukowy
Analiza dorobku naukowego Habilitanta w okresie od uzyskania stopnia doktora do
wystąpienia z wnioskiem w sprawie przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego prowadzi
do sformułowania następujących konkluzji.
2
Po pierwsze: przedstawione do oceny publikacje świadczą o tym, że zainteresowania
badawcze Habilitanta w swej treści mają charakter politologiczny oraz w wystarczającym
stopniu uwzględniają podejście metodologiczne właściwe naukom o polityce, chociaż –
uwzględniając aktualną strukturalizację dziedzin naukowych – można tu mówić o wyraźnej
korelacji z ujęciami właściwymi nauce o polityce publicznej, które niejednokrotnie zdają się
nawet dominować. Mimo to uznaję, że spełniony jest w wystarczającym stopniu warunek
prowadzenia przez ubiegającego się o stopień doktora habilitowanego badań naukowych w
zakresie nauk o polityce. Treściowo publikacje Habilitanta dotyczą bowiem obowiązków
władz państwowych w sferze edukacji i są usytuowane na tle współczesnych kierunków i
odmian myśli politycznej oraz procesów społeczno-politycznych zachodzących w dzisiejszym
świecie, a nadto w przedstawionym dorobku znajdują się publikacje dotyczące polityki
społecznej, które mieszczą się w ramach nauk o polityce.
Po drugie: wykaz publikacji Habilitanta jest obszerny i w mojej ocenie spełnia w
bardzo wysokim stopniu wymagania odnośnie do wielkości dorobku publikacyjnego stawiane
w ramach procedury habilitacyjnej. Wykaz ten, poza publikacją przedstawioną jako
osiągnięcie naukowe w postępowaniu habilitacyjnym, obejmuje dwie recenzowane książki
autorskie oraz publikację wydaną w języku angielskim, której Habilitant był współautorem
(przy wskaźniku wkładu w pracę na poziomie 50%), 18 artykułów opublikowanych w
recenzowanych czasopismach naukowych (w przeważającej liczbie były to periodyki
punktowane) oraz 22 rozdziałów lub artykułów w pracach zbiorowych (w tym w pracach,
których Habilitant był redaktorem lub współredaktorem. W przypadku kilku z nich Habilitant
był współautorem przy wskaźniku wkładu pracy na poziomie 50%). Zestawienie zawiera
informacje na temat kilku publikacji w języku angielskim.
Po trzecie: najpoważniejsze prace w dorobku publikacyjnym Habilitanta, które nie
zostały zaliczone do osiągnięcia naukowego na potrzeby postępowania habilitacyjnego,
dotyczą kwestii integralnie związanych z Jego głównymi zainteresowaniami badawczymi:
problemów transformacji rozwiązań przyjmowanych w szkolnictwie wyższym w państwach
europejskich (m.in. w ramach tzw. Procesu Bolońskiego) oraz zagadnień polityki społecznej
w Polsce (ujmowanej z perspektywy międzynarodowej). Są to publikacje wartościowe,
wewnętrznie uporządkowane metodologicznie i najczęściej dobrze umocowane źródłowo.
Po czwarte: z przesłanej dokumentacji wynika, że publikacje Habilitanta pozwoliły w
sumie w okresie po uzyskaniu doktoratu zgromadzić przyzwoitą liczbę 235 punktów w
ramach przyjętej punktacji ministerialnej oraz zostały dostrzeżone w środowisku naukowym,
o czym świadczy 7 cytowań według bazy Web of Science.
3
Po piąte: publikacje Habilitanta powstałe po uzyskaniu stopnia doktora łącznie
stanowią istotny wkład w rozwój badań dotyczących szkolnictwa wyższego uwzględniających
wymagania procesu cywilizacyjno-kulturowego we współczesnym społeczeństwie. Publikacje
te świadczą o tym, że Habilitant jest we wskazanej wyżej dziedzinie wnikliwym i dojrzałym
badaczem , który potrafi łączyć wątki prezentacyjne z ujęciami teoretycznymi i – co ważne –
z wnioskami wdrożeniowymi dotyczącymi poziomu europejskiego, krajowego oraz
lokalnego.
Po szóste: publikacje powstałe po uzyskaniu stopnia doktora pokazują, że Habilitant
wykazuje
się
merytoryczną
zdolnością
rozszerzania
problematyki
samodzielnie
prowadzonych badań naukowych, m.in. przez podjęcie zagadnień odnoszących się do różnych
aspektów polityki społecznej, co zasługuje na pozytywną ocenę.
Dorobek dydaktyczny
Dr Marcin Skinder jest nauczycielem akademickim. Od 2002 r. jest zatrudniony w Instytucie
Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Obecnie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta.
Na podstawie przedłożonych dokumentów należy stwierdzić, że Habilitant jest
doświadczonym dydaktykiem akademickim, biorącym udział w nauczaniu przedmiotów
mieszczących się w zakresie szeroko rozumianych nauk o polityce, w tym: polityki
społecznej, zarządzania zasobami ludzkimi, komunikowania społecznego i technik negocjacji;
polityki regionalnej i bezpieczeństwa społecznego. Przedłożona dokumentacja nie zawiera
informacji o ocenach tych zajęć w ramach procedur ewaluacyjnych.
Przedstawiona dokumentacja zawiera informację dotyczącą prowadzenia przez
Habilitanta seminarium magisterskiego oraz wypromowania ponad 100 licencjatów i
magistrów.
Nie ma informacji na temat pełnienia obowiązków promotora pomocniczego w
przewodzie doktorskim.
Dorobek w dziedzinie badań naukowych
Z analizy przedstawionych materiałów wynika, że Habilitant uczestniczy w życiu naukowym.
Brał aktywny udział w kilku konferencjach naukowych w różnych ośrodkach naukowych w
Polsce. Były to konferencje krajowe i międzynarodowe.
Habilitant, jak wynika z autoreferatu, prowadził w okresie podlegającym ocenie
badania naukowe w ramach programów lokalnych i uczelnianych, które były ukierunkowane
4
na problemy rozwoju innowacyjności i społeczeństwa informacyjnego oraz wykorzystania
zasobów szkolnictwa wyższego w przedsiębiorczości.
W przedłożonej dokumentacji nie ma potwierdzenia udziału Habilitanta po uzyskaniu
stopnia doktora w badaniach realizowanych w ramach konkursów oraz zespołów
międzynarodowych.
Dorobek w dziedzinie kontaktów międzynarodowych oraz działalności popularyzatorskiej
Przesłana dokumentacja nie zawiera informacji potwierdzających, że Habilitant uczestniczył
w kontaktach międzynarodowych, w tym szczególnie w wymianie zagranicznej. Brak takiej
aktywności trzeba ocenić krytycznie, szczególnie jeśli uwzględni się transeuropejski charakter
zainteresowań badawczych Habilitanta.
Dr Marcin Skinder jest aktywny w popularyzowaniu wiedzy na tematy, którymi
zajmuje się naukowo, m.in. poprzez udział w audycjach radiowych i programach
telewizyjnych oraz w debatach publicznych.
Z nadesłanej dokumentacji wynika, że Habilitant uczestniczy w przygotowywaniu i
redakcyjnym opracowywaniu periodyków naukowych, m.in. jako recenzent i redaktor
statystyczny.
Pozytywnie należy ocenić działalność Habilitanta w życiu naukowym, m.in. w
Polskim Towarzystwie Nauk Politycznych.
Z informacji zawartych w nadesłanej dokumentacji wynika, że Habilitant na swojej
macierzystej uczelni wykazywał aktywność organizatorską, m.in. jako opiekun koła
naukowego oraz opiekun programu Erasmus Student Network.
Za swoją pracę naukową oraz działalność organizacyjną Habilitant był wyróżniony w
latach 2012 i 2013 nagrodami Rektora UKW.
Podsumowując uwagi i oceny szczegółowe zawarte w tym fragmencie opinii,
stwierdzam, że Habilitant w okresie po otrzymaniu stopnia doktora nauk humanistycznych
wykazał się wystarczającą aktywnością naukową, publikacyjną i dydaktyczną w ramach nauk
o polityce i nauk pokrewnych. Widocznym ograniczeniem tej aktywności był brak udziału we
współpracy międzynarodowej. Opierając się na dotychczasowych przesłankach, stwierdzam,
że w przypadku dra Marcina Skindera w wysokim stopniu spełnione zostały wymagania
stawiane w postępowaniu habilitacyjnym.
5
3. Opinia szczegółowa na temat przedstawionego do oceny osiągnięcia naukowego
Wskazane we wniosku osiągnięcie naukowe w postępowaniu habilitacyjnym nosi tytuł
Harmonizowanie narodowych systemów szkolnictwa wyższego państw europejskich (lata
1990–2011) i zostało zawarte w publikacji przywołanej we wcześniejszej części tej recenzji.
Publikacja została zrecenzowana w ramach procesu wydawniczego przez osoby
mające tytuł naukowy profesora, w tym w zakresie nauk o polityce. Publikacja ta spełnia pod
względem
merytorycznym
oraz
formalnym
wymogi
opracowania naukowego.
W
recenzowanej książce przedstawiono określone w jej tytule zagadnienia w sposób oryginalny i
dobrze udokumentowany przez odwołania do raportów instytucji międzynarodowych oraz
dokumentów krajowych ośrodków akademickich i badawczych. Publikacja zawiera obszerną
bibliografię prac analitycznych. W sposób bezpośredni tematyka tego opracowania wpisuje
się w problematykę wskazaną w tytule osiągnięcia naukowego.
Wybór tematu badawczego z poznawczego punktu widzenia zasługuje na uznanie.
Zagadnienie podjęte w recenzowanym opracowaniu kryje w sobie wiele ważnych problemów
badawczych, jest też istotne w kontekście modernizacji szkolnictwa wyższego w Polsce oraz
sporów dotyczących znaczenia harmonizowania narodowych systemów szkolnictwa
wyższego w Europie.
Zaliczona do osiągnięcia naukowego publikacja, która składa się ze wstępu, czterech
rozdziałów oraz zakończenia, jest uporządkowana wewnętrznie pod względem formalnym i
merytorycznym. Wątki prezentacyjne i rozważania teoretyczno-metodologiczne są w niej
dobrze wyważone. Autor podjął interesującą próbę usytuowania procesu harmonizowania
narodowych systemów szkolnictwa wyższego na tle koncepcji Karla Poppera i Thomasa
Kuhna dotyczących wiedzy jako instrumentu wspomagającego rozwiązywanie problemów
społecznych i ekonomicznych. Jasno został przedstawiony przedmiot oraz cele teoretycznopoznawcze i praktyczno-wdrożeniowe opracowania. Pozytywnie oceniam sięgnięcie do
metody systemowej jako sposobu organizowania i prezentacji badanej materii.
Za wkład do rozwoju nauk o polityce należy uznać zwłaszcza treści publikacji
związane z rekonstrukcją uwarunkowań społeczno-politycznych zabiegów zmierzających do
stworzenia na obszarze Europy względnie jednolitego ustroju szkolnictwa wyższego i
instytucji naukowych, w tym uwarunkowań globalizacyjnych i integracyjnych, a także z
ukazaniem znaczenia tych zabiegów dla stymulowania procesów rozwoju społecznego.
Mamy w tym przypadku do czynienia z ciekawą, skłaniającą do myślenia analizą związków
dwustronnych między analizowanym procesem i jego społecznym, politycznym i
6
ekonomicznym otoczeniem. Politologiczny charakter mają bez wątpienia rozważania
przedstawiające proces harmonizowania szkolnictwa wyższego w kontekście doktryny
liberalnej, neoliberalnej i socjaldemokratycznej. Interesujące są rozważania ujmujące naukę i
edukację jako dobro wspólne wszystkich narodów. W analizowanej publikacji harmonizacja
szkolnictwa wyższego w państwach europejskich została ukazana jako wyzwanie, zadanie i
narzędzie w działaniach zmierzających do lepszego wykorzystania obiektywnie istniejących
zasobów społecznych na rzecz ogólnego rozwoju.
Ważne są zawarte w pracy konstatacje dotyczące wielopostaciowego charakteru
polityki jako działalności, w której uczestniczą nie tylko podmioty władzy, ale i różnorodne
struktury formalnie pozostające poza systemem władzy państwowej i politycznej. Zwraca
uwagę teza, zgodnie z którą to w dużej mierze „w świecie polityki i władzy” są podejmowane
decyzje pozwalające uruchomić środki przeznaczone na budowanie społeczeństwa wiedzy.
Habilitant ma świadomość, że prezentowane przez niego rozwiązania dotyczące
harmonizowania szkolnictwa wyższego są przedmiotem krytyki ze strony zwolenników tezy
o potrzebie zachowania w dziedzinie edukacji zróżnicowania wynikającego ze specyfiki
historycznej i narodowej. Znalazło to wyraz w rozważaniach zmierzających do odróżnienia
synergicznej harmonizacji systemów akademickich (traktowanej jako proces społecznopolityczny) od administracyjnej unifikacji i koncentracji tych systemów w jedną strukturę
ponadnarodową. Sądzę, że w tym miejscu rozważań było miejsce na bardziej szczegółowe
rozpatrzenie argumentów przeciwników omawianych w pracy działań idących w kierunku
harmonizacji szkolnictwa wyższego.
Habilitant zestawia w swojej publikacji i powtarza w autoreferacie podstawowe
pytania badawcze. Uważam, że tych osiem pytań zostało dobrze dobranych i że zostały one
uwzględnione w treści recenzowanej w książki w wystarczającym stopniu. Co ważne, w
świetle tych pytań jasno rysuje się teza, że harmonizowanie szkolnictwa wyższego w Europie
to proces, który obfituje w liczne problemy, natrafia na bariery instytucjonalno-prawne, jest w
poszczególnych krajach zaawansowany w różnym stopniu oraz wymaga stałego
doskonalenia.
Ze swojej strony w większym stopniu niż Autor omawianego opracowania
wyeksponowałbym w analizowanych sprawach znaczenie barier tkwiących w świadomości i
przyzwyczajeniach pracowników naukowych i badaczy. Można było się też spodziewać, że
Autor, znawca zagadnienia, więcej uwagi poświęci przyczynom i przejawom zjawisk
patologicznych występujących w trakcie wdrażania rozwiązań na rzecz harmonizowania
narodowych systemów szkolnictwa wyższego w Europie. Każdy, kto funkcjonuje
7
współcześnie w środowisku wyższej uczelni, nieustannie styka się z tymi zjawiskami, by
wspomnieć tylko o rozwoju biurokracji – identyfikowanym z procesem harmonizacji. Można
nieraz odnieść wrażenie, że prowadzenie dokumentacji i opracowywanie sylabusów oraz
formalna standaryzacja zaczynają w ramach tego procesu znaczyć więcej niż indywidualna
praca ze studentami oraz unikalne zdolności poszczególnych ludzi nauki. Bardzo często –
zbyt często, aby to zjawisko pominąć milczeniem w monograficznej rozprawie poświęconej
aktualnej sytuacji szkolnictwa wyższego – pojawia się w środowisku opinia, że wielu
uczonych, którzy przeszli do historii nauki, w tak zbiurokratyzowanym systemie nie miałoby
szans na pokazanie swojej wielkości.
Wartościową częścią recenzowanej publikacji jest rozdział czwarty, w którym
wyczerpująco i kompetentnie, w sposób dowodzący bardzo dobrej znajomości analizowanej
problematyki,
omówiono
rezultaty
osiągnięte
w
procesie
kształtowania
modelu
zharmonizowanego szkolnictwa wyższego w wybranych państwach europejskich.
Praca jest napisana w sposób przejrzysty. Język pracy nie nasuwa uwag krytycznych.
Podsumowując uwagi szczegółowe zawarte w tej części opinii, stwierdzam, że
publikacja przedstawiona jako osiągnięcie naukowe spełnia w wysokim stopniu kryteria
oceny projektu badawczego i odpowiada wymaganiom stawianym w postępowaniu
habilitacyjnym. Recenzowana książka jest interesująca poznawczo, zawiera istotne treści o
charakterze teoretyczno-metodologicznym i ma znaczne walory praktyczno-wdrożeniowe.
Można ją polecić jako obowiązkową lekturę osobom zaangażowanym w proces
optymalizowania rozwiązań w sferze szkolnictwa wyższego w Polsce.
4. Ocena końcowa
Po rozważeniu wszystkich przedstawionych wyżej okoliczności, stwierdzam, że:
- Habilitant w okresie po otrzymaniu stopnia doktora nauk humanistycznych wykazał
się na dobrym poziomie istotną aktywnością naukową, publikacyjną i dydaktyczną w ramach
tematyki wchodzącej w skład nauk o polityce, przy zauważalnym deficycie aktywności we
współpracy międzynarodowej;
- przedstawione przez Habilitanta osiągnięcie badawcze stanowi wymagany przez
ustawę wkład w rozwój nauk o polityce, polegający w szczególności na przedstawieniu
społeczno-politycznych uwarunkowań i następstw procesu harmonizacji szkolnictwa
8
wyższego w Europie oraz wskazaniu kierunków niezbędnych modyfikacji mechanizmów tego
procesu.
Biorąc powyższe pod uwagę, wniosek w sprawie nadania doktorowi Marcinowi
Skinderowi stopnia doktora habilitowanego nauk społecznych w zakresie nauk o polityce
oceniam z całym przekonaniem jako merytorycznie uzasadniony w świetle wymagań
ustawowych i zasługujący na poparcie.
Grzegorz Rydlewski
9