D - Sąd Apelacyjny w Poznaniu

Sygn. akt III AUa 1104/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 kwietnia 2015 r.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSA Marta Sawińska
Sędziowie: SSA Wiesława Stachowiak /spr./
del. SSO Izabela Halik
Protokolant: st.sekr .sąd. Emilia Wielgus
po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2015 r. w Poznaniu
sprawy A. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.
o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy
na skutek apelacji A. W.
od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu
z dnia 26 marca 2014 r. sygn. akt VII U 1825/13
oddala apelację.
del. SSO Izabela Halik
SSA Marta Sawińska
SSA Wiesława Stachowiak
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. decyzją z 23 kwietnia 2013 roku, znak (...) na podstawie przepisów art.
17 ust. 1 i ust. 4 ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych odmówił A. W. przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy
pracy.
Podstawą wydania zaskarżonej decyzji było orzeczenie komisji lekarskiej pozwanego z 11 kwietnia 2013 roku, w
którym stwierdzono, że wnioskodawca jest niezdolny do pracy w dotychczasowym zawodzie oraz celowe jest jego
przekwalifikowanie zawodowe.
A. W. wniósł odwołanie od decyzji, domagając się ustalenia, że przysługuje mu prawo do renty z tytułu niezdolności
do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, ewentualnie uchylenia decyzji w całości i przekazanie sprawy organowi
orzekającemu do ponownego rozpoznania.
Odwołujący wskazał, że 22 kwietnia 1999 roku uległ wypadkowi podczas wykonywania pracy, na skutek którego stracił
dwa palce prawej dłoni. Powód wskazał, że jest praworęczny w związku z czym wykonywanie stosunkowo prostych
czynności sprawia mu obecnie wiele problemów.
Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń społecznych w Poznaniu wyrokiem z 26 marca 2014 roku w sprawie VII U.
1825/13 oddalił odwołanie.
Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:
A. W. (ur. (...)) z zawodu jest stolarzem. Obecnie jest zatrudniony jako pomocnik stolarza na część etatu.
22 kwietnia 1999 roku odwołujący uległ wypadkowi przy pracy podczas obróbki stolarskiej deski, skutkiem którego
była konieczność przeprowadzenia amputacji kciuka i palca wskazującego ręki prawej.
Od 17 stycznia 2000 roku do 31 marca 2013 roku odwołującemu przyznawano okresowo prawo do renty z tytułu
częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.
30 stycznia 2013 roku odwołujący złożył ponownie wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy
w związku z wypadkiem przy pracy.
Komisja lekarska ZUS, w oparciu o opinię konsultanta ZUS – psychologa, orzeczeniem z 11 kwietnia 2013
roku stwierdziła, że odwołujący jest wprawdzie niezdolny do pracy, jednakże celowe jest w jego przypadku
przekwalifikowanie zawodowe ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Komisja lekarska
ZUS potwierdziła, że niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy,
który miał miejsce 22 kwietnia 1999 roku.
Zespół biegłych rozpoznał u odwołującego: stan po amputacji kciuka i palca wskazującego prawej ręki z upośledzeniem
sprawności chwytnej u osoby praworęcznej; sarkoidozę bez niewydolności oddechowej; obserwację ciśnienia
tętniczego u osoby z nadwagą (opinia z 11 września 2013 roku).
Badaniem ortopedycznym i radiologicznym stwierdzono u powoda stan po amputacji palców z zachowaniem krótkich,
nieistotnych funkcjonalnie podstaw paliczków podstawowych. Szczyty kikutów poamputacyjnych są wyraźnie bolesne
podczas dotyku, pokryte bliznowato zmienioną skórą. Sprawność ruchowa lewej kończyny górnej, kończyn dolnych i
kręgosłupa jest zadowalająca. Opisane pourazowe zmiany prawej ręki w istotnym stopniu ograniczają jej sprawność
chwytną; brak chwytu szczypcowego i koncentrycznego, zachowany jedynie chwyt hakowy z udziałem trzech
pozostałych palców. Biorąc pod uwagę posiadane przez odwołującego kwalifikacje, jego wiek i wynik badania
przedmiotowego biegły ortopeda ocenił, że odwołujący jest na stałe niezdolny do pracy zgodnej z kwalifikacjami (w
zawodzie stolarza) w wyniku następstw wypadku przy pracy z 22 kwietnia 1999 roku, przy czym w ocenie biegłego
ortopedy celowe jest przekwalifikowanie zawodowe odwołującego w ramach renty szkoleniowej. Biegły ortopeda
podzielił treść orzeczenia komisji lekarskiej ZUS z 11 kwietnia 2013 roku.
Biegły lekarz medycyny pracy uznał, że odwołujący pozostaje częściowo niezdolny do pracy; jako osoba z
wykształceniem zawodowym nie może powrócić do wyuczonego zawodu z powodów ortopedycznych w związku z
wypadkiem, jest zdolny do przekwalifikowania zawodowego.
W łącznej opinii biegli sądowi uznali częściową, stałą niezdolność do pracy odwołującego w zawodzie stolarza, ze
wskazaniem na przekwalifikowanie zawodowe w ramach renty szkoleniowej ZUS, jako element potrzebny w dalszym
społecznym funkcjonowaniu odwołującego.
W uzupełniającej opinii biegły medycyny pracy odnosząc się do przedłożonego przez odwołującego dodatkowo
zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pomocnika
stolarza, stwierdził, że dokument ten nie zmienia konkluzji orzeczniczych. Stanowisko biegłego medycyny pracy
poparł biegły lekarz ortopeda.
Na podstawie opinii biegłych Sąd uznał, że odwołujący jest na stałe osobą częściowo niezdolną do pracy w zawodzie
stolarza ze wskazaniem na przekwalifikowanie zawodowe w ramach renty szkoleniowej ZUS.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji wskazał przepisy właściwe dla rozstrzygnięcia w sprawie Sąd
Okręgowy, tj. art. 6 ust. 1 pkt 6, art. 17 ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków oraz art. 57 ust. 1, art. 12 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Przedmiotem sporu pozostawało to, czy odwołujący jest niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy i czy
zasadne jest przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem, który miał miejsce
22 kwietnia 1999 roku.
Sąd Okręgowy wskazał, że w zakresie oceny zdolności odwołującego do pracy oparł swe rozstrzygnięcie w głównej
mierze na opinii powołanego zespołu biegłych. W tym bowiem zakresie konieczna jest wiedza specjalna w rozumieniu
art. 278 § 1 k.p.c.
Sąd podzielił stanowisko biegłych: ortopedy oraz specjalisty medycyny pracy wyrażone w pisemnej opinii z 11
września 2013 roku oraz opinii uzupełniającej z 20 listopada 2013 roku, ponieważ jest ono wnikliwe i szczegółowe.
Opinie zostały wydane przez fachowców posiadających wiedzę specjalistyczną. Biegli, zgodnie z poleceniem
Sądu, przeprowadzili badanie odwołującego, przeanalizowali jego dokumentację medyczną i wskazali przesłanki
uzasadniające ustalenie częściowej niezdolności do pracy na stałe, z zaleceniem przekwalifikowania zawodowego w
ramach renty szkoleniowej ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie stolarza.
Sąd I instancji uznał, że brak jest zasadnych przesłanek dla dyskwalifikowania konkluzji zawartych w opiniach
biegłych, a co za tym idzie - zasadności i zgodności wniosków opinii z rzeczywistym stanem rzeczy.
W dalszej kolejności Sąd I instancji powołał tezy z orzecznictwa sądów powszechnych, dotyczące orzekania
o niezdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z
poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko
wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą
występować łącznie (wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 roku w sprawie II UKN 675/98). O niezdolności
do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i
predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się
do innego zawodu (wyrok Sądu Najwyższego z 18 maja 2006 roku w sprawie II UK 156/06).
Sąd I instancji stanął na stanowisku, że odwołujący wprawdzie wykazał, że jest częściowo na stałe niezdolny do pracy
w związku z wypadkiem przy pracy z 22 kwietnia 1999 roku, to jednak rokuje on odzyskanie zdolności do pracy po
przekwalifikowaniu.
Sąd odstąpił od orzeczenia w sprawie uprawnienia odwołującego do renty szkoleniowej, ponieważ stanowi ono
przedmiot odrębnego postępowania przed organem rentowym.
Odwołujący zaskarżył wyrok w całości wnosząc apelację.
Apelujący zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez
uznanie, na podstawie opinii biegłego ortopedy, że celowe jest jego przekwalifikowanie zawodowe w ramach renty
szkoleniowej, biorąc pod uwagę wiek, wykształcenie, predyspozycje psychofizyczne oraz rodzaj i charakter dotychczas
wykonywanej pracy.
A. W. wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie odwołania.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.
Odwołujący swoje uprawnienie do renty wywiódł z przepisów ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z brzmieniem jej art. 6 ust. 1 pkt 6 dla
ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje
renta z tytułu niezdolności do pracy.
Niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności
organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1 ).Całkowicie niezdolną do pracy
jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2). Częściowo niezdolną do pracy jest
osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3).
Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do
pracy uwzględnia się:
1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia
i rehabilitacji;
2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania
zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i
predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1 ustawy).
Przesłanki, które Sąd I instancji zobligowany był badać w niniejszym postępowaniu to niezdolność do pracy
odwołującego i jej związek z wypadkiem przy pracy z 22 kwietnia 1999 roku.
W tym miejscu zaznaczyć należało, że w orzecznictwie sądów powszechnych nie budzi żadnych wątpliwości, że w
postępowaniu, którego przedmiotem jest przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (również w
związku z wypadkiem przy pracy), koniecznym jest ustalenie stanu zdrowia osoby ubezpieczonej, z którym to stanem
związana jest przedmiotowa niezdolność do pracy. Natomiast stan zdrowia osoby ubezpieczonej bezsprzecznie jest
okolicznością, dla której ustalenia, niezbędne są wiadomości specjalne w rozumieniu art.278 §1 k.p.c., wymagające
udziału w procesie biegłych lekarzy sądowych. Kluczowa dla tego rodzaju spraw okoliczność stanu zdrowia oraz
związana z nim niezdolność do pracy – w przypadku sporu co do tej okoliczności - nie może być ustalana przez
Sąd samodzielnie lub na podstawie innych tylko dowodów zgłaszanych przez strony postępowania, tj. dokumentów,
zeznań świadków, wyjaśnień stron, oględzin, itp.
Sąd Okręgowy w oparciu o opinie biegłych uznał, że odwołujący nie ma prawa do spornego świadczenia ponieważ
pomimo stwierdzonej u niego trwałej, częściowej niezdolności do pracy, celowym jest przekwalifikowanie zawodowe.
Apelujący podniósł, że w całości kwestionuje ustalenie, że w jego przypadku celowe jest przekwalifikowanie zawodowe
w ramach renty szkoleniowej.
Na potwierdzenie swego stanowiska apelujący przedłożył dokumenty w postaci odmów zatrudnienia go przez
pracodawców z różnych branż. Ponadto skarżący wskazał, iż przekwalifikowanie jest bezcelowe ze względu na
jego wiek, posiadane przez niego wykształcenie, predyspozycje psychofizyczne oraz rodzaj i charakter dotychczas
wykonywanej pracy.
Apelujący podniósł także, że w kwestii orzekania o zasadności przekwalifikowania zawodowego w jego przypadku,
biegły specjalista ortopeda nie ma właściwych kompetencji.
Stanowisko apelującego nie zasługiwało na akceptację.
W pierwszej kolejności podkreślić trzeba, i na co zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, że wydana w niniejszej sprawie
opinia, która stanowiła podstawę ustaleń faktycznych, jest opinią łączną. Ostateczna konkluzja jest wyrazem oceny
dokonanej przez dwóch biegłych ortopedę i lekarza medycyny pracy. Sąd I instancji podkreśli, że opinia ma charakter
kompleksowy.
Stąd wątpliwości apelującego związane ze specjalnością jednego z biegłych lekarzy uznać należało za nieuzasadnione.
Przedłożone przez odwołującego dokumenty, z których wynika, że bezskutecznie, intensywnie poszukuje on pracy, nie
mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku.
Apelujący nie został przecież jeszcze przekwalifikowany zawodowo. Po uzyskaniu nowych kwalifikacji apelujący będzie
miał realne szanse na podęcie zatrudnienia.
Wreszcie, przesłanki świadczące zdaniem apelującego o bezcelowości przekwalifikowania zawodowego w jego
przypadku, zostały przez powoda powołane zgodnie z brzmieniem ustawy emerytalnej (art. 13 ust. 1 pkt 2). Apelujący
nie odniósł ich jednak do siebie, a tylko w ten sposób mógłby podważyć ustalenia Sądu Okręgowego i ocenę prawną
w sprawie.
I tak, apelujący wskazał, że przekwalifikowaniu w jego przypadku sprzeciwia się m.in. jego wiek.
Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się powodów, dla których zdobycie nowych kwalifikacji zawodowych w przypadku
mężczyzny (...) letniego, u którego inne deficyty zdrowotne, poza uszczerbkiem na zdrowiu dyskwalifikującym go w
zawodzie wyuczonym, tj. stolarza, nie powodują niezdolności do pracy, miałoby być bezcelowe. Wiek emerytalny w
przypadku mężczyzn z rocznika apelującego wynosi co najmniej 67 lat. Do jego osiągnięcia odwołującemu pozostało
zatem jeszcze (...)lata.
Dodać w tym miejscu wypada, że społecznym przeznaczeniem renty szkoleniowej, o jakiej mowa w art. 60 ustawy z
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.),
jest umożliwienie osobie niezdolnej do pracy w dotychczasowym zawodzie przekwalifikowanie się i uzyskania takich
kwalifikacji zawodowych, które przy jej stanie zdrowia pozwolą na wykonywanie zatrudnienia (tak Sąd Apelacyjny w
Warszawie w wyroku z 17 października 2011 roku, w sprawie III AUa. 752/01).
Celowość przekwalifikowania zawodowego ocenia się także biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas
wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, oraz predyspozycje psychofizyczne.
Odwołujący legitymuje się wykształceniem zawodowym.
W toku postępowania przed organem rentowym, członkowie komisji lekarskiej ZUS wydający orzeczenie w
przedmiocie niezdolności do pracy A. W. uznali, że jego wiek i intelekt daje szanse na naukę zawodu w ramach
renty szkoleniowej. Orzeczenie komisji z 11 kwietnia 2013 roku wydane zostało z uwzględnieniem opinii psychologa,
sporządzonej 8 kwietnia 2013 roku. Z opinii tej wynika, że u odwołującego nie występują przeciwwskazania do
przekwalifikowania zawodowego, natomiast odwołujący możliwości takiej nie akceptuje.
Wnioski zawarte w orzeczeniu lekarzy orzeczników ZUS znalazły potwierdzenie w toku postępowania
przeprowadzonego przed Sądem.
Odwołujący nie wykazał swoich twierdzeń i jego apelacja na podstawie art. 385 k.p.c. została przez Sąd Apelacyjny
oddalona jako bezzasadna
del. SSO Izabela Halik
SSA Marta Sawińska
SSA Wiesława Stachowiak