Narracja w psychologii klinicznej/ The narrative in the clinical

Wydział Zamiejscowy SWPS we Wrocławiu
Kierunek studiów: Psychologia
Rok akademicki 2013/2014
semestr letni
Narracja w psychologii klinicznej/ The narrative in the clinical psychology
Forma: warsztat
Liczba godzin: 30 (24 w sali i 6 w e-learningu) dla studentów dziennych
ECTS: 3
Tryb studiów: stacjonarne
Wpis do indeksu: prowadzący jest zobligowany do poinformowania tych studentów, którzy wyrażają chęć otrzymania wpisu
w indeksie o możliwości uzyskania wpisu (terminie, miejscu).Dziekanat nie uzupełnia wpisów imieniu prowadzących.
Prowadzący
Kontakt dla studentów
Wymagania; kursy
wprowadzające wymagane lub
zalecane
Mgr Natalia Bajkowska
[email protected]/[email protected]
Opis kursu:
Narracja, rozumiana jako opowieść o własnym życiu, cieszy się szerokim zainteresowaniem wśród badaczy i praktyków
wielu nauk społecznych i humanistycznych. Z uwagi na to, że zarówno w Polsce, jak i na świecie dynamicznie rozwija się
psychologia narracyjna w praktyce klinicznej – jej właśnie będzie poświęcony ten warsztat.
Narracja pozostaje w nieodłącznym związku z językiem, a zatem podczas zajęć głównym aspektem pracy będzie analiza
opowieści (narracji) pacjentów, zwrócenie uwagi na własny warsztat językowy. Podczas tych spotkań student będzie mógł
poznać podstawy teoretyczne związane z narracją w kontekście językoznawczym, psychologicznym, podstawy teorii
komunikacji. Oprócz tego dowie się jak na psychologię narracyjną i na narrację w kontekście klinicznym patrzą polscy i
zagraniczni psycholodzy - badacze narracji (Trzebiński, Straś – Romanowska). Z uwagi na warsztatową formę zajęć student
będzie mógł to merytoryczne przygotowanie wykorzystać na praktyczną pracę nad swoją kulturą słowa – w pracy z
pacjentem w praktyce klinicznej oraz na ćwiczenia w analizie narracji pacjentów chorujących psychicznie.
Ten warsztat da zatem merytoryczne i praktyczne przygotowanie do pracy z pacjentem, widzianej z perspektywy narracji o
jego życiu.
Cel zajęć:
 Teoretyczne przygotowanie z zakresu psychologii narracyjnej w praktyce klinicznej i innych wykorzystaniach
narracji w naukach społecznych i humanistycznych
 Teoretyczne przygotowanie z zakresu pracy z narracją pacjenta oraz własnym językiem w kontakcie z nim
 Praktyczny warsztat kultury języka, niezbędny w rozmowie z pacjentem
 Podstawowe przygotowanie do analizy narracji w praktyce (praca z autentycznymi wywiadami z pacjentami)
 Zwrócenie baczniejszej uwagi na rolę języka w praktyce klinicznej
Forma i warunki zaliczenia: zaliczenie z oceną
Warunki zaliczenia:
 Uczestnictwo w 75% zajęć odbywanych w Sali
 Aktywne uczestnictwo w zajęciach
 Przygotowanie w parach projektu w ramach pracy własnej
 Uzyskanie pozytywnej oceny końcowej z zadań wykonywanych w e- learningu
Tematy zajęć:
1. Narracje – przedmiot badań nauk humanistycznych i społecznych – własne wprowadzenie – 2h
 Psychologia – ujęcie teoretyczne
 Socjologia – ujęcie teoretyczne
 Językoznawstwo – ujęcie teoretyczne
 Rozpoznawanie typów narracji w kontekście psychologii, socjologii i językoznawstwa - praktyka
Forma realizacji: metoda podająca, dyskusja, praca w parach
Literatura nieobowiązkowa:
Dziób, A. (2010). Badania narracji. Między psychologią, socjologią a językoznawstwem. Kwartalnik
Językoznawczy, 2
Berger, P., Luckmann, T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa:Państwowy Instytut Wydawniczy.
Wendland, M. (2011). Konstruktywizm komunikacyjny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM.
2. Narracje – perspektywa językoznawcza – własne wprowadzenie teoretyczne -2h
 Narracje w teorii literatury i języka
 Językoznawstwo stosowane : pragmatyka językowa, językowy obraz świata –
 Czy pragmatykę językową można wykorzystać w praktyce klinicznej?
 Rozpoznawanie typów narracji - praktyka
Forma realizacji: metoda podająca, dyskusja, ćwiczenia w małych grupach
Literatura nieobowiązkowa:
Burzyńska, A. (2008). Idee narracyjności w humanistyce. [w:] Narracja teoria i praktyka. (Red.) B. Janusz, K.
Gdowska, B. de Barbaro. Kraków 2008
Bartmiński, J., Niebrzegowska – Bartmińska, S. (2009). Tekst – dyskurs – komunikacja. [w:] Tekstologia.
Warszawa: PWN
Żydek- Bednarczuk, U.(2005) Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu, Kraków: Universitas, r. I, II, V, VI
3. Narracja jako język w użyciu. Teorie komunikacji . Komunikacja według różnych teorii. Własne
wprowadzenie -2h
 Akty mowy – Austin versus Searle
 Schemat komunikacyjny nadawca – odbiorca – funkcje - według Jacobsona
 Reguły konwersacyjne - według Grice’a,
 Funkcje języka – kontekst społeczny - według Halliday’a
 Pojęcie narracji jako tekstu- według van Dijka
 Rozpoznawanie funkcji komunikacyjnych, reguł konwersacyjnych w żywym języku - praktyka
Literatura nieobowiązkowa
Grzegorczykowa, R. (2011). Teoria aktów mowy i pragmatycznych znaczeń wypowiedzi. [w:] R. Grzegorczykowa
(red.) Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa: PWN
Van Dijk, T. (2001) Badania nad dyskursem. T. Van Dijk (red.) Dyskurs jako proces i struktura. Warszawa: PWN,
str. 9-32
Żydek- Bednarczuk, U.(2005) Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu, Kraków: Universitas, r. I, II, V, VI
Forma realizacji: metoda podająca, dyskusja, praca warsztatowa w parach
4. Narracje – perspektywa psychologiczna (psychologia narracyjna) -2h
 Pojęcie narracji w ujęciu psychologicznym
 Narracja a psychologia jakościowa
 Narracja a badania jakościowe w psychologii
 Narracja w perspektywie psychologii klinicznej
 Ćwiczenia praktyczne
Literatura obowiązkowa:
Straś – Romanowska, M.(2008). Psychologiczne badania narracyjne jako badania jakościowe i ich
antropologiczne zaplecze. [w:] Narracja teoria i praktyka. (Red.) B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro. Kraków
2008
Stemplewska – Żakowicz (2010). Czym jest dobra narracja? Struktura narracji z perspektywy badaczy i klinicystów.
[w:] M. Straś – Romanowska, B. Bartosz (red.) Badania narracyjne w psychologii. Warszawa: Eneteia
Flick, U. (2013) Projektowanie badania jakościowego. Warszawa: PWN, str. 21-42
Morgan, A. (2011) Terapia narracyjna. Wprowadzenie. Warszawa
Forma realizacji: prezentacja studentów, dyskusja, ćwiczenia w małych grupach
5. Narracje w psychologii klinicznej -2h
 Narracyjne rozumienie świata według Trzebińskiego
 Pojęcie autonarracji
 Jak wykorzystywać narracje w praktyce klinicznej?
 Narracje a choroby psychiczne
 Ćwiczenia praktyczne
Literatura obowiązkowa:
Kociuba, J. (2008). Narracja w praktyce. [w:] Narracja teoria i praktyka. (Red.) B. Janusz, K. Gdowska, B. de
Barbaro. Kraków 2008
Soroko, E. (2009). Wywoływanie autonarracji w badaniach psychologicznych. Ocena (auto)narracyjności
wypowiedzi. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Woźniak, T., (2005). Narracja w schizofrenii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii
Curie-Skłodowskiej
Soroko, E. (2013). Wybrane sposoby analizy autonarracji w diagnozie klinicznej na przykładzie paranoicznego
zaburzenia osobowości. Roczniki psychologiczne, XVI, 1, 9-35
Tokarska, U., (2000). Terapia narracyjna: założenia teoretyczne, metody pracy, obszary
zastosowań. W: M. Stras-Romanowska (red.), Metody jakościowe w psychologii
współczesnej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Trzebiński, J. (2002). Narracyjne konstruowanie rzeczywistości. W: (red.) J. Trzebiński: Narracja jako sposób
rozumienia świata. Gdańsk: GWP
Literatura nieobowiązkowa:
Rosenthal, G.(1990).Rekonstrukcja historii życia. Wybrane zasady generowania opowieści w wywiadach
biograficzno-narracyjnych. Tłum. Nina Nowakowska [w:], Metoda biograficzna w socjologii. pod red. J. Włodarka i
M. Ziółkowskiego. Warszawa, Poznań: PWN.
Forma realizacji: prezentacja studentów, dyskusja, praca warsztatowa w parach
6. Kultura słowa psychologa – droga do dobrego kontaktu z pacjentem -2h
 Podstawy etykiety językowej
 Podstawy gramatyki funkcjonalnej
 Ćwiczenia komunikacyjne – wprowadzenie
Literatura obowiązkowa:
Zgółkowie, H. T. (2001) Językowy "savoir- vivre". Praktyczny poradnik posługiwania się polszczyzną w sytuacjach
oficjalnych i towarzyskich. Poznań.
Blum-Kulka, S. (2001). Grzeczność: perspektywa pragmatyczna. w: T. van Dijk (red.) Dyskurs jako struktura i
proces, Warszawa: PWN, s. 227-230.
Marcjanik, M. (2007) Grzeczność w komunikacji językowej. Warszawa: PWN
Materiały własne
Forma realizacji: metoda podająca, dyskusja, praca indywidualna, praca w parach
7. Kultura słowa psychologa w praktyce -2h
 Ćwiczenia z zakresu etykiety językowej, kultury słowa
 Przykłady błędów w komunikacji z pacjentem (niedostosowanie stylu wypowiedzi (styl niski vs
wysoki; profesjonalizacja języka)
 Jak powinna wyglądać prawidłowa rozmowa z pacjentem ?
 Jak wykorzystywać wiedzę o języku w rozmowie z pacjentem
Forma realizacji: praca indywidualna, praca w parach
8. Kultura słowa psychologa w praktyce – e-learning -2h
 Korekta błędów w użyciu języka w rozmowie z pacjentem
 Własna propozycja
Forma realizacji: wykonanie zadań na e-learningu
9. Narracje w psychologii klinicznej – analiza narracji w tekstach literackich- 2h
 Narracja – opowieść pacjenta o swoim życiu
 Narracje w kontekście psychopatologii
 Narracje typowe, powtarzalne w kontekście psychopatologii określonych zaburzeń
psychicznych
 Ćwiczenia w analizowaniu narracji
Literatura obowiązkowa:
Literatura podmiotu
Goethe, J.W. (2005). Cierpienia młodego Wertera. Kraków: Zielona Sowa (fragmenty)
Steele, K., Bergman, C. (2001). Dzień w którym umilkły głosy. Moja walka ze schizofrenią. Warszawa: Replika
Cheney, T. (2001). Na huśtawce emocji. Moje zmagania z chorobą dwubiegunową. Warszawa: Replika.
Inne przykłady z literatury
Literatura przedmiotu:
Straś-Romanowska, M., (2005). Zmiana pozycji narracyjnej podmiotu jako przejaw jego
rozwoju. Analiza biograficzna wybranych postaci literackich. W: E. ChmielnickaKuter, M. Puchalska-Wasyl (red.), Polifonia osobowości. Aktualne problemy psychologii
narracji. Lublin: Wydawnictwo KUL
Silverman, D. (2007) Interpretacja danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Literatura nieobowiązkowa:
Kvale, S. (2009). Prowadzenie wywiadów. Warszawa: PWN. Str 167-185
Pajdzińska, A. (2000) Jak mówimy o uczuciach? Lublin.
Mitosek, Z. (1997). Mimesis. [w:] Mimesis. Warszawa, s. 15-32
Forma realizacji: praca indywidualna, praca w parach
10. Narracje w psychologii klinicznej – analiza narracji w tekstach literackich – e-learning – 4h
 Analiza narracji na podstawie podanego tekstu literackiego
 Ćwiczenie e-learningowe
Literatura przedmiotu:
Straś-Romanowska, M., (2005). Zmiana pozycji narracyjnej podmiotu jako przejaw jego
rozwoju. Analiza biograficzna wybranych postaci literackich. W: E. Chmielnicka- Kuter, M. Puchalska-Wasyl (red.),
Polifonia osobowości. Aktualne problemy psychologii narracji. Lublin: Wydawnictwo KUL
Silverman, D. (2007) Interpretacja danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Forma realizacji: wykonanie zadań na e-learningu
11. Analiza narracji– podstawowa wiedza o pacjencie; podejście interdyscyplinarne – własne
wprowadzenie 2h
 Narracje pacjenta przewlekle chorego w kontekście psychopatologii
 Rozmowa z pacjentem przewlekle chorującym psychicznie – trudności na jakie może
napotkać psycholog kliniczny; wnioski z własnych badań
 Analiza narracji pacjenta w kontekście interdyscyplinarnym
Literatura obowiązkowa:
Kvale, S. (2009). Prowadzenie wywiadów. Warszawa: PWN. Str 167-185
Van Dijk, T. (2001) Badania nad dyskursem. T. Van Dijk (red.) Dyskurs jako proces i struktura. Warszawa: PWN,
str. 9-32
Forma realizacji: praca indywidualna, praca w parach
12. Analiza narracji, analiza dyskursu – podstawowa wiedza o pacjencie; podejście
interdyscyplinarne 2h
 Przedstawienie własnej propozycji analizy danych z wywiadów
 Ćwiczenia studentów – analiza danych z własnych wywiadów
Materiały własne
Forma realizacji: praca indywidualna, praca w parach