Gruczolaki nadnerczy i incydentaloma

Gruczolaki nadnerczy to najczęściej łagodne zmiany ogniskowe stwierdzane przypadkowo
podczas badań USG jamy brzusznej czy TK jamy brzusznej lub klatki piersiowej wykonywanych z
różnych przyczyn. Mają one wówczas charakter incydentaloma – przypadkowiaków i nie dają
objawów klinicznych. Drugą grupę stanowią gruczolaki nadnerczy aktywne hormonalnie, które w
nadmiarze wydzielają hormony nadnerczy i dają zespół objawów związanych z danym rodzajem
hormonu – zespół Cushinga (nadmiar kortyzolu), zespół Conna (nadmiar aldosteronu), guz
wirylizujący nadnerczy (nadmiar androgenów u kobiet), guz chromochłonny (nadmiar amin
katecholowych i pochodnych). Ponadto w nadnerczach mogą występować: myelolipoma (zwykle
łagodny guz o utkaniu tkanki tłuszczowej i szpiku), pierwotne zmiany złośliwe - rak nadnercza
(bardzo rzadko) oraz przerzuty nowotworowe, zmiany zapalne, ziarniniakowe i inne.
Jeśli zmiana w nadnerczu została stwierdzona w badaniu USG jamy brzusznej lub w TK
klatki piersiowej obowiązuje wykonanie badania TK jamy brzusznej z kontrastem celem
szczegółowej oceny guza. Zmiany łagodne mają pewne cechy charakterystyczne w badaniu TK,
choć niekiedy dokładne różnicowanie ognisk łagodnych i złośliwych może być trudne. W pewnych
przypadkach pomocne może być badanie MR (rezonans) nadnerczy.
Po stwierdzeniu zmiany ogniskowej w nadnerczu należy przeprowadzić badania
laboratoryjne mające na celu wykluczyć aktywność hormonalną zmiany. W tym celu oznacza się
kortyzol w surowicy (czasem po hamowaniu deksametazonem), siarczan dehydroepiandrostendionu
(DHEA-S), aldosteron i aktywność reninową osocza oraz metoksykatecholaminy w dobowej
zbiórce moczu. Dokładny zakres koniecznych badań hormonalnych zależy od obrazu klinicznego
oraz chorób towarzyszących u pacjenta. Może zaistnieć konieczność wykonania badań w
warunkach szpitalnych.
Gruczolaki nadnerczy o charakterze incydentaloma (nieczynne hormonalnie) i średnicy do 4
cm zwykle nie wymagają leczenia operacyjnego, a jedynie dalszej obserwacji w badaniach
obrazowych (USG, TK jamy brzusznej). Wskazaniem do usunięcia gruczolaka jest jego wymiar
przekraczający 4 cm, stwierdzenie aktywności hormonalnej guza oraz podejrzenie raka nadnercza.
W przypadku gruczolaków wydzielających w nadmiarze hormony obowiązuje odpowiednie
przygotowanie przed zabiegiem operacyjnym.
PAMIĘTAJ!
Jeśli przypadkowo w badaniach obrazowych zostanie opisana zmiana ogniskowa nadnercza zgłoś
się do endokrynologa, żeby wykonać badania hormonalne oraz ustalić dalszy plan postępowania.