Rola drugich śniadań w żywieniu dzieci i młodzieży

śywienie Dzieci i MłodzieŜy
Rola Drugich Śniadań
w Żywieniu Dzieci i Młodzieży
Stan zdrowia człowieka zaleŜy w znacznym stopniu od stylu Ŝycia, na który mają wpływ
m. in. zachowania Ŝywieniowe. Prawidłowe (racjonalne) Ŝywienie, zwłaszcza dzieci, jest jednym
z waŜniejszych czynników warunkujących rozwój psychofizyczny.
Zadaniem racjonalnego Ŝywienia jest dostarczenie organizmowi wszystkich składników odŜywczych
w odpowiednich ilościach i proporcjach. Do składników tych naleŜą: białka, węglowodany, tłuszcze,
witaminy, sole mineralne, a takŜe błonnik (włókno pokarmowe) oraz woda, bez której nie mogłyby
zachodzić podstawowe procesy Ŝyciowe.
Wymienione składniki pokarmowe pełnią róŜne funkcje.
Białka są najwaŜniejszym i podstawowym składnikiem budulcowym mięśni, kości, skóry
i tkanek.
Węglowodany dostarczają energii potrzebnej dziecku do Ŝycia i rozwoju.
Tłuszcze
są
odpowiedzialne
za
odporność
organizmu,
produkcję
i
prawidłowe
funkcjonowanie hormonów, ułatwiają wchłanianie witamin A, D, E i K.
Witaminy są niezbędne do prawidłowego rozwoju młodego organizmu, zapobiegają wadom
wzroku, krzywicy, uodparniają organizm przed róŜnymi infekcjami.
Sole mineralne są materiałem budulcowym kości, tkanek, mięśni, odpowiadają za
prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i pracy serca oraz regulują gospodarkę
wodną organizmu.
Woda - jest niezbędna do Ŝycia i odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
MoŜe być podawana w formie róŜnych herbatek, soków lub w czystej postaci.
Błonnik - jest to składnik niezbędny do prawidłowego trawienia pokarmu. Zapewnia
prawidłową przemianę materii.
Stwierdzono, Ŝe niedobór poszczególnych składników pokarmowych jest niekorzystny, a nawet
szkodliwy. Prowadzić moŜe do zaburzeń funkcjonowania organizmu oraz wywoływać lub
pogłębiać stany chorobowe. Nadmiar składników odŜywczych równieŜ jest niewłaściwy,
Strona 1 z 4
poniewaŜ prowadzi do otyłości, która jest przyczyną schorzeń układu krąŜenia czy chorób
stawów
Szczególnie podatną na skutki niewłaściwego Ŝywienia grupę społeczną stanowią dzieci
i młodzieŜ.
Na szczególną uwagę zasługuje regularne spoŜywanie pierwszego i drugiego śniadania.
Pominięcie tych posiłków przez dzieci i młodzieŜ moŜe być przyczyną ich niedoŜywienia i prowadzić
do zachwiania prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego.
Wyrabianie nawyków to przyzwyczajanie dziecka do pewnych zachowań higienicznych,
kulturalnych, a takŜe Ŝywieniowych. JeŜeli przyzwyczaimy dziecko do zjadania posiłków
w określonych porach dnia, zjadania ich przy stole, zawsze po umyciu rąk, do potraw podanych
estetycznie, to po pewnym czasie samo będzie chciało zjadać posiłki w tych warunkach. W podobny
sposób moŜemy przyzwyczaić dziecko do zjadania określonych jakościowo i ilościowo posiłków
w ciągu dnia. Zdrowe dziecko w porach otrzymywania posiłków będzie odczuwało głód i wówczas
chętnie zje przygotowany posiłek.
Śniadanie to pierwszy posiłek po wielogodzinnej przerwie nocnej, po której stęŜenie glukozy we
krwi (niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego) jest bardzo niskie, co moŜe
niekorzystnie wpływać na samopoczucie i procesy poznawcze dziecka.
Dziecko, które chodzi do szkoły, musi mieć wykształcony nawyk zjadania pierwszego śniadania przed
wyjściem z domu.
Opuszczenie śniadań lub spoŜywanie śniadań źle zbilansowanych wiąŜe się z szeregiem innych
nieprawidłowości w diecie, a błędy te trudno jest zrekompensować przez pozostałe, spoŜywane
w ciągu dnia posiłki.
Strona 2 z 4
Jedną z podstawowych zasad prawidłowego Ŝywienia jest spoŜywanie 4-5 posiłków w ciągu
dnia, z przeciętną częstotliwością co 4 godziny. Pobyt większości uczniów w szkole wynosi
przeciętnie 5-6 godzin, a w przypadku starszej młodzieŜy nawet 8-10 godzin. Czas pozostawania
dziecka poza domem wydłuŜa się z powodu dojazdów do odległych szkól oraz kilkugodzinnym
pobytem w świetlicy.
W związku z powyŜszym zrozumiałe jest, Ŝe dziecko powinno spoŜywać w szkole co najmniej jeden,
a przy dłuŜszym pobycie nawet dwa posiłki.
Niektórzy uczniowie spoŜywają swój pierwszy posiłek dopiero w szkole, a czasem nawet po
powrocie do domu, a przecieŜ pierwszy posiłek decyduje w ogromnej mierze o kondycji dziecka
w szkole, o jego zdolności skupiania się i przyswajania wiedzy.
Głód zwiększa draŜliwość dziecka, co prowadzi często do konfliktów z rówieśnikami a nawet
nauczycielami.
NaleŜy dąŜyć zatem, do zapewnienia wszystkim uczniom racjonalnie zestawionego drugiego
śniadania.
Przyjęto, Ŝe posiłek ten powinien składać się z napoju i kanapki, niezaleŜnie od tego, czy
będzie on przygotowywany w szkole, czy teŜ przynoszony przez uczniów do szkoły. Szkoła powinna
uzupełnić ten posiłek szklanką mleka lub herbaty. NaleŜy pamiętać, Ŝe dziecko powinno wypijać 1,5 –
2 l płynów dziennie, z czego część podczas pobytu w szkole.
Drugie śniadanie w szkole nie powinno być tylko przekąską, ale posiłkiem pełnowartościowym,
zwłaszcza wtedy, gdy dziecko zjada obiad dopiero późnym popołudniem po powrocie rodziców
z pracy.
Podstawą kanapki powinno być pieczywo ciemne, które zawiera
więcej witamin i składników mineralnych niŜ pieczywo białe.
Mogą to być np. bułki grahamki, bułki z ziarnami, chleb Ŝytni
razowy lub chleb graham. Dodatki do pieczywa powinny być jak
najbardziej urozmaicone np. chude wędliny, Ŝółte sery, róŜnego
rodzaju pasty. Nieodzownym składnikiem kanapek powinny być warzywa, np. pomidory, ogórki,
rzodkiewki. Do kanapek naleŜy dodać równieŜ owoce i napój. Najlepiej gdyby to był sok (owocowy,
warzywny, owocowo-warzywny) lub napój mleczny.
NaleŜy pamiętać o urozmaicaniu posiłków. Jeśli jednak codziennie będzie podawane to samo, to
szybko znudzi im się dany posiłek.
Strona 3 z 4
Jedną z przyczyn rzadkiego zabierania do szkoły drugiego śniadania (poza warunkami
materialnymi rodziny) jest moŜliwość zakupu poŜywienia w sklepiku szkolnym oraz w automatach
z napojami gazowanymi i słodyczami..
Na półkach tychŜe sklepików dominują najczęściej róŜnego rodzaju słodycze np. batony, chipsy,
lizaki. Na ciepło moŜna zjeść hamburgera, hot-doga, zapiekankę. Do popicia najczęściej oferowane są
napoje typu coca-cola, oranŜada. W mniejszych ilościach sprzedawane są soki i napoje owocowe.
Rzadkością są wody mineralne, mleczne napoje fermentowane typu jogurt, kefir, warzywa i owoce
oraz kanapki.
Taki asortyment produktów sprzyja kształtowaniu wadliwych przyzwyczajeń i utrudnia niwelowanie
błędów Ŝywieniowych wyniesionych z domu, wynikających m.in. z niedostatecznej świadomości
Ŝywieniowej środowiska rodzinnego.
Zastępowanie posiłków głównych przekąskami oraz Ŝywnością typu „fast food” o wysokiej
wartości kalorycznej i stosunkowo duŜej zawartości tłuszczu, a ubogiej w cenne składniki odŜywcze
moŜe doprowadzić do niedoborów składników odŜywczych u dzieci i młodzieŜy w wieku szkolnym,
a więc w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju. Z chipsami, chrupkami, frytkami nasze dzieci
zjadają takŜe nadmierne ilości soli, której spoŜycie w nadmiernej ilości zwiększa ryzyko zachorowań
np. na nadciśnienie, niewydolność układu krąŜenia, choroby nerek i układu moczowego, niektóre
nowotwory np. występowanie raka Ŝołądka i inne.
NaleŜy eliminować równieŜ z Ŝywienia róŜnego rodzaju słodycze (batoniki, pączki, cukierki itp.) oraz
napoje
gazowane,
zawierające
ogromne
ilości
cukru,
sztucznych
aromatów,
barwników
i konserwantów.
JeŜeli stworzymy nawyki do jedzenia posiłków w ilościach odpowiednich dla ucznia
i o odpowiednich porach, w miłej i przyjemnej atmosferze, moŜemy być pewni, Ŝe uczeń racjonalnie
przez nas Ŝywiony ma szansę uniknąć wielu chorób teraz i w późniejszym wieku.
Ulotka - aktual\2sniadanieulotka.pdf
Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku PSSE w Brzegu
Opracowała w oparciu o dostępną literaturę i materiały - Barbara Hurek – młodszy asystent
Strona 4 z 4