piratach i geografii

Piraci i geografia
Tekst i zdjęcia: Wojciech Lewandowski
Na fali popularności produkcji filmowych o piratach (Piraci z Karaibów, Herb Piratów)
oraz wykreowanych przez nie charyzmatycznych postaci morskich rozbójników warto
podążyć tropami pirackich historii i legend. Szczególnie w basenie Morza Karaibskiego
i wielu miejscach na Pacyfiku piraci są wciąż żywą historią. Pełną brawury,
okrucieństwa, przygód, tajemnic, jak również łatwych do odnalezienia realnych śladów.
Tam korsarze i piraci są nie tylko symbolem dawnych lat. To konkretne postacie znane
z imienia lub przezwiska, a wzmianki o ich legendarnych skarbach ciągle wzbudzają
emocje i rozpalają wyobraźnię – także tę geograficzną.
Pirackie nazwy geograficzne
i William Dampier, nazwano różne
postaci ze złotej ery piractwa
(były
obiekty geograficzne. Cieśnina
najbardziej
Honduras Brytyjski), położonego
Drake’a to obszar wodny między
masowej
w Ameryce Środkowej, wywodzi
Ziemią
ochrzczono najpopularniejszy rum
się
Antarktydą,
Nazwa
państwa
podobno
wymowy
Belize
od
hiszpańskiej
nazwiska
Petera
Ognistą
a
zachodnią
łączący
Atlantycki
z
były również Isla de la Plata
który
nosi
u
założył
tam
również
urokliwa
zatoka
pierwszą osadę. U wybrzeży Belize
w południowej części Kostaryki.
znajdziemy wiele innych miejsc,
Nazwisko
Dampiera
widnieje
którym
natomiast
w
cieśniny
nazwy
nadali
właśnie
piraci. Są to np. mała wyspa
(którą
odkrył
nazwie
on
Spanish
w
imieniem
Oceanem
(Srebrna
r.
(jego
kulturze
z Karaibów). Pirackimi bazami
Spokojnym. Imię tego żeglarza
1638
w
Ocean
Wallace’a – szkockiego korsarza,
w
znanej
1700
r.)
Wyspa),
wybrzeży
leżąca
Ekwadoru,
oraz
archipelag Galapagos.
Korsarze i piraci
Bogactwa
zrabowane
przez
oddzielającej
Francisca Pizarra, jego towarzyszy
Lookout Caye
„IMIONAMI SŁYNNYCH
Nową Brytanię
i następców w Nowym Świecie,
(Punkt
KORSARZY, TAKICH JAK
od
wyspy
a także ogromne ilości kruszców
Umboi
wydobywanych
Obserwacji
FRANCIS DRAKE I WILLIAM
Hiszpanów),
DAMPIER, NAZWANO
Rendezvous
Caye (Wyspa
północno-wschodniej
Oceanii.
RÓŻNE OBIEKTY
Spotkań),
w
Ameryki
w
kopalniach
Południowej
zniewolonych
przez
Indian
były
transportowane do Hiszpanii. Nie
Najsłynniejszą
trzeba więc było długo czekać,
piracką bazą
aby Morze Karaibskie zaroiło się
czy
na Karaibach była wyspa Tortura
od statków korsarskich i pirackich
(Wyspa
(Żółw), położona u północnych
polujących
Sierżanta). Na północnym brzegu
wybrzeży
piraci
skarbów
hiszpańskie
wyspy Tobago znajduje się piękna
utworzyli
terytorium
Korsarze
działali
Zatoka
niezależne. Na Isla de la Vaca
pełnomocnictwa
(Krowia
tzw. listu kaperskiego (stąd zwano
Gallow
Reef
GEOGRAFICZNE”
Point
(Rafa
Seargant’s
Ponadto
Szubienic)
Caye
Piratów
(Pirate’s
imionami
Bay).
słynnych
korsarzy, takich jak Francis Drake
Haiti,
swoje
Wyspa)
gdzie
zbierali
się
korsarze Henry’ego Morgana –
ich
na
również
pękate
od
galeony.
na
mocy
królewskiego,
kaprami),
i
łupili
1
bezkarnie tylko statki określonych
Franciszek I. Przeszedł on do historii
Hiszpanów
bander, z którymi aktualnie dana
jako zdobywca wartego 150 tys.
piratem, lecz dla Anglii – wielkim
monarchia żyła w niezgodzie.
ówczesnych
żeglarzem i korsarzem. Podobnie
W zamian za uznanie i możliwość
Cortésa. Wkrótce Florin znalazł
było
korzystania
wielu
Morganem,
z
portów
musieli
dukatów
skarbu
naśladowców,
trakcie
swych
którzy
zbójeckich
ze
był
on
zwykłym
słynnym
Henrym
który
1688
r.
oddawać władcy połowę łupów,
w
czyli tzw. pryz. Piraci natomiast
eskapad nie tylko łupili, lecz także
fortecę Hiszpanów na Karaibach
znacznie
– Portobelo, a trzy lata później
powiększali
zdobył bogate miasto, Panamę.
stopień
On także otrzymał tytuł szlachecki
prowadzili
działania
„KORSARZE DZIAŁALI NA
na
własne ryzyko
MOCY PEŁNOMOCNICTWA
i pod własną
flagą
(zwykle
czarną
poznania
KRÓLEWSKIEGO, TZW. LISTU
Nowego
KAPERSKIEGO
lub
purpurową,
i
został
najpotężniejszą
wicegubernatorem
Jamajki.
Świata.
Przypomnijmy
(STĄD ZWANO ICH
ozdobioną
splądrował
w
Pirackie skarby
chociażby
Poszukiwania skarbów piratów to
dokonania
nie tylko historie z kart powieści
wspomnianego już angielskiego
przygodowych. Opętani piracką
wieków prawo międzynarodowe
korsarza
legendą
uznawało piractwo za zbrodnię,
drugiego żeglarza po Magellanie,
również ulegają wizji zdobycia
a pojmanym piratom wymierzano
który w latach 1577–1580 opłynął
wielkich
najwyższe kary (najczęściej przez
Ziemię,
hiszpańskie
znana, istniejąca w rzeczywistości
powieszenie na rei lub u bram
zdobycze w Indiach Zachodnich
„wyspa skarbów” to położona na
portu) proceder ten był bardzo
(np. oblężenie Cartageny). Za te
Ocenie
intratny i parało się nim wielu
czyny
Kokosowa
awanturników
szlachecki i stopień admirała. Dla
RÓWNIEŻ KAPRAMI)”
trupią
czaszką).
Mimo
tego,
oraz
że
od
zbiegłych
sir
i
Francisa
złupił
Drake
Drake’a,
otrzymał
tytuł
Obecnie
współcześni
bogactw.
ludzie
Najbardziej
Spokojnym
(Isla
jest
del
ona
Wyspa
Coco).
jednym
marynarzy. Rozwojowi piractwa
sprzyjały także słabe rozpoznanie
nowo
odkrytych
terytoriów,
trudne warunki życia na morzu
oraz
surowa
dyscyplina,
jaka
panowała we wszystkich flotach
tych czasów. Bywało i tak, że
piraci
stawali
szanowanymi
się
z
czasem
korsarzami
lub...
działo się odwrotnie. Pierwszym
znanym korsarzem na Karaibach
był Włoch Giovanni da Verrazano
z Florencji, zwany przez Francuzów
Jean Florin lub Florentin, któremu
list
kaperski
podpisał
król
Jedną z najpotężniejszych twierdz hiszpańskich na Karaibach w XVII w. była
panamska Portobelo. Dziś jej pozostałości stanowią malownicze tło mariny.
2
z
najcenniejszych
narodowych
Kostaryki,
parków
Acapulco, a swój cenny łup
w
stanowi
umieścił na Wyspie Kokosowej,
okradli kościoły i domy, po czym
gdzie spoczywa do dziś.
ukryli się wśród labiryntu wysepek
także największą niezamieszkaną
wyspę na świecie. Z szukaniem
nocy
zaatakowali
miasto,
Las Isletas.
skarbów ukrytych na jej terenie
Te działa pamiętają piratów
W 1670 r. kolejna grupa piratów
wiążą
Granada w Nikaragui to jedno
napadła na Granadę. Tym razem
z najstarszych i najpiękniejszych
dowodził
się
historie,
nieprawdopodobne
będące
gotowymi
scenariuszami
nią
Gallardillo.
filmów
przygodowych. W 1905 r. na
wyspie
doszło
zbrojnego
nawet
konfliktu
do
między
dwoma rywalizującymi ze sobą
wyprawami
poszukiwawczy
kosztowności.
W okresie rozkwitu piractwa na
Pacyfiku Wyspa Kokosowa służyła
jako wygodne i dyskretne miejsce,
gdzie
można
było
uzupełnić
zapasy świeżej wody i orzechów
kokosowych. Trudno dostępna,
broniąca się bardzo
stromymi
Cartagena w Kolumbii.
przez
Poprowadził swoich ludzi tą samą
trudno
drogą, którą szli jego poprzednicy.
tropikalną roślinnością wyspa była
uwierzyć, że melancholijne uliczki
Po zniszczeniu niewielkiego fortu
bazą wypadową wielu piratów
i pięknie odrestaurowane kościoły
San
i korsarzy. Przebywali na niej m.in.
tego
i uprowadzono z niego wielu
Wiliam Dampier, który w 1684 r.
świadkami
sporządził jej pierwszy opis, oraz
morskich rozbójników.
Największego
działający na początku XIX w.
W XVII w. wieści o bogactwach
Granadę
Hiszpan Dominik Pedro Benitez
Grenady dotarły do angielskich
armia”
(znany
piratów
stacjonujących
wspominanego
Szpada” Bonito lub Don Pedro).
zdobytej
w
przez
korsarza
Benito Bonito dał znać o sobie
Hiszpanów Jamajce. Już w tym
Licząca
w 1816 r., zdobywszy w pobliżu
samym roku Edward Davis i Henry
oraz angielskich piratów gromada
Kuby szybszy i większy od swojego
Morgan wraz z 40 ludźmi dostali się
przybyła
portugalski
od
i
brzegami
i
jako
porośnięta
Benito
gęstą
„Krwawa
żaglowiec
miast
założonych
Europejczyków.
miasta
rzeką
z
Nikaragua.
ostatnich
piratów
„romantycznych”
obrabował
karawanę
były
licznych
strony
Relampago. W 1819 r. ten jeden
Dziś
San
1665
Morza
niemymi
najazdów
r.
na
Karaibskiego
Juan
do
Carlos
miasto
złupiono
jeńców.
napadu
dokonała
na
„piracka
prowadzona
wcześniej
Williama
aż
od
rozpoczęła
przez
345
Dampiera.
francuskich
strony
atak
Pacyfiku
w
okolicy
jeziora
dzisiejszego miasteczka Veracruz.
Przepłynąwszy
Spalono wtedy m.in. kościół San
w pobliżu imponującego wulkanu
Francisco i 18 dużych domów.
obładowanych skarbami mułów
Concepcion
Aby
zmierzającą z miasta Meksyk do
Ometepe, 29 czerwca o drugiej
na
wyspie
uniknąć
pirackich
korsarskich
najazdów,
oraz
zaczęto
3
coraz intensywniej fortyfikować
dniach wycofał się na Pacyfik.
Pirackie pamiątki
miasta i osady. Zabytkowe działa
Nie
Ciekawymi pamiątkami pirackich
znajdujące
brzegach
w stworzeniu pełnego zachwytów
czasów
jeziora Nikaragua strzelały kiedyś
opisu miasta. William Dampier
zbudowane na wyspach liczne
właśnie do pirackich okrętów.
znacznie
forty i twierdze. Wiele z nich
Inne nikaraguańskie miasto, León,
przeciętnego korsarza nie tylko
zachowało
chociaż nie było tak regularnym
rozmachem działań, ale również
współczesnych
celem
Granada,
i tym, że zostawił po sobie wiele
atrakcjami
turystycznymi.
9 kwietnia 1685 r. przetrwało
skrupulatnie spisanych obserwacji
budowle
obronne
najprawdopodobniej
przyrodniczych i geograficznych.
spotkać
zbójecki atak w historii. Złożona
Dokonał
wyspie
z 520 francuskich i angielskich
Pacyfiku, dwukrotnie opłynął kulę
w Cartagenie w Kolumbii oraz
piratów grupa, dowodzona po
ziemską. To on uratował z wyspy
u wybrzeży Panamy.
raz
Juan
Ślady ery piratów na Wyspach
się
piratów
kolejny
wylądowała
na
jak
przez
Dampiera,
licznych
Fernández
się
to
od
odkryć
na
(Chile)
na
Karaibach
się
np.
do
i
na
są
czasów
stało
się
Takie
możemy
wenezuelskiej
Margarita
Karaibskich
miejscu
Crusoe – Alexandra Selkirka, który
nawet w strukturze osadniczej.
Corinto.
przebywał tam cztery i pół roku.
Wiele miejscowości założonych
rozbójnicy
Na Juan Fernández od lat zresztą
na brzegach Morza Karaibskiego,
przemaszerowali 25 km lądem
prowadzone są na szeroką skalę
regularnie
i napadli na miasto. Dampier
poszukiwania ukrytych skarbów...
pirackie
Stamtąd
Pacyfiku
Puerto
w
możemy
lub
protoplastę słynnego Robinsona
dzisiejszego
zatoce
różnił
mu
na
wybrzeżu
w
największy
przeszkodziło
odnaleźć
nękanych
napady,
przez
przeniesiono
złupił i spalił wszystko, co stało na
dalej w głąb lądu, aby utrudnić
jego drodze, po czym po pięciu
kolejne nieproszone wizyty. Takimi
miejscami są np. wenezuelskie
Choroni i Chuao.
To tylko kilka wątków z pirackich
historii i legend, z miejsc, które
udało mi się odwiedzić, i gdzie
„duch piractwa” nadal istnieje.
Wystarczy tylko przymrużyć oczy,
powodzić
palcem
po
mapie
i puścić wodze wyobraźni, aby
przywołać ten barwny, ruchliwy
świat. I warto się potrudzić, żeby
zachęcić do jego poznawania
innych, a przy okazji uczynić
przedmiot geografii atrakcyjnym.
Karaibskie plaże urzekają nie tylko pięknem przyrody, lecz również niesamowitą
historią, której były świadkami.
4