Entomologia leśna - Zamiejscowy Wydział Leśny w Hajnówce
Transkrypt
Entomologia leśna - Zamiejscowy Wydział Leśny w Hajnówce
RAMOWY PROGRAM PRZEDMIOTU Kod L Punkty ECTS 0 2 4 6 PRZEDMIOT: ENTOMOLOGIA LEŚNA Zamiejscowy Wydział Zarządzania Środowiskiem Politechniki Białostockiej Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: LEŚNICTWO Studia I stopnia (inżynierskie) stacjonarne Nazwa kierunku i rodzaj studiów Przedmioty wprowadzające i wymagania wstępne Liczba godz.: W – 30 Ć– L – 30 P– Ps – S– Założenia i cele przedmiotu: Uzyskanie wiedzy dotyczącej podstaw morfologii, anatomii, bionomii owadów; umiejętność rozpoznawania najważniejszych owadów leśnych, ich postaci rozwojowych oraz powodowanych uszkodzeń drzew; poznanie wybranych metod prognozowania pojawu, profilaktyki i zwalczania szkodników. Poznanie roli owadów w ekosystemach leśnych. Poznanie podstaw ochrony gatunków zagrożonych wyginięciem. Metody dydaktyczne: wykłady, laboratorium i ćwiczenia terenowe Forma i warunki zaliczania przedmiotu: egzamin końcowy z całości wiedzy programowej (wykłady i ćwiczenia) Treści programowe: Rys historyczny rozwoju entomologii; ogólna charakterystyka owadów; budowa ciała. Anatomia owadów z elementami fizjologii; budowa układu nerwowego, pokarmowego, wydalniczego, oddechowego, krwionośnego rozrodczego i hormonalnego. Rozwój embrionalny i postembrionalny owadów; wpływ czynników środowiska na rozwój i rozmnażanie owadów. Owady w biocenozie lasu; drapieżce, pasożyty i parazytoidy. Patogeny owadów i entomofagi. Zarys systematyki owadów. Charakterystyka wybranych rzędów owadów. Charakterystyka wybranych rodzin i gatunków występujących w ekosystemach leśnych z rzędu chrząszczy (Coleoptera), motyli (Lepidoptera), błonkoskrzydłych (Hymenoptera) oraz muchówek (Diptera). Szkodniki pączków, nasion, owoców i szyszek. Szkodniki korzeni. Szkodniki szkółek i upraw leśnych. Szkodliwe owady drzewostanów sosnowych – szkodniki pierwotne i wtórne. Szkodliwe owady drzewostanów świerkowych, ze szczególnym uwzględnieniem kornika drukarza. Szkodniki dębu (m.in. piętek dwuplamkowy), jodły i modrzewia, wiązów, jesionu, olchy, klonu i lip. Ochrona drewna w lesie i na składowiskach. Ochrona drewnianych budowli i konstrukcji oraz wyrobów z drewna. Introdukcje obcych gatunków owadów i możliwości ich aklimatyzacji w Polsce. Dynamika liczebności populacji owadów; gradacje, przyczyny. Metody regulacji liczebności owadów leśnych. Rola owadów w ekosystemach leśnych. Ochrona zagrożonych gatunków. Natura 2000 – owady leśne północno-wschodniej Polski. Wykaz literatury podstawowej (3-4 pozycje) 1. Dominik J., Starzyk J. R. 1998: Atlas owadów uszkadzających drewno. Multico, Warszawa, 526 pp. 2. Dominik J., Starzyk J. R. 2004: Owady uszkadzające drewno. PWRiL, Warszawa, 552 pp. + 200 fot. 3. Kolk A., Starzyk J. R. 1996: Atlas szkodliwych owadów leśnych. Multico, Warszawa, 705 pp. 4. Szujecki A. 1995: Entomologia leśna. Wyd. SGGW, Warszawa, tom 1 – 389 pp. + 20 tablic, tom 2 – 408 pp. + 35 tablic. Wykaz literatury uzupełniającej: 1. Szujecki A. 1980: Ekologia owadów leśnych. PWN, Warszawa, 604 pp. 2. Gutowski J.M., Bobiec A., Pawlaczyk P., Zub K. 2004. Drugie życie drzewa. WWF Polska, Warszawa-Hajnówka – 245 pp. 3. Jura Cz. 1986. Bezkręgowce. Wyd. III. PWN, Warszawa – 602 pp. Nazwisko osoby (osób) prowadzącej (prowadzących): prof. dr hab. Inż. Jerzy M. Gutowski SZCZEGÓŁOWY PROGRAM PRZEDMIOTU Kod L 0 2 PRZEDMIOT: Punkty ECTS 4 ENTOMOLOGIA LEŚNA II Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Zamiejscowy Wydział Zarządzania Środowiskiem Politechniki Białostockiej w Hajnówce LEŚNICTWO Studia I stopnia (inżynierskie) stacjonarne Nazwa kierunku i rodzaj studiów Liczba godz.: 3 W– Ć– L – 30 P– Ps – S– Treści programowe: Semestr zimowy Ćwiczenie I Metody zbierania, hodowli i preparowania owadów oraz sposoby zestawiania i przechowywania zbiorów entomologicznych Ćwiczenie II Budowa morfologiczna postaci doskonałej owada na przykładzie żuka leśnego Anoplotrupes stercorosus (Geotrupidae) Ćwiczenie III Poznanie postaci doskonałych wybranych rzędów owadów. Nauka korzystania z kluczy do oznaczania Ćwiczenie IV Oznaczanie postaci doskonałych chrząszczy do rodzin Ćwiczenie V Poznanie wybranych gatunków chrząszczy z rodzin: Cerambycidae, Geotrupidae, Melolonthidae, Rutelidae. Semestr wiosenny Ćwiczenie VI Poznanie wybranych gatunków chrząszczy (Coleoptera) z rodziny bogatkowatych (Buprestidae) i stonkowatych (Chrysomelidae) oraz motyli (Lepidoptera) z rodziny zawisakowatych (Sphingidae), brudnicowatych (Lymantidae), garbatkowatych (Notodontidae), sówkowatych (Noctuidae) i miernikowcowatych (Geometridae). Ćwiczenie VII Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodziny Curculionidae (Hylobius, podrodzina Scolytinae). Ćwiczenie VIII Poznanie żerowisk wybranych szkodników leśnych. Ćwiczenie IX Zajęcia w terenie: Poznanie przedstawicieli różnych grup systematycznych owadów oraz ich żerowisk, ze szczególnym uwzględnieniem kornika drukarza Ips typographus. Ćwiczenie X Podsumowanie wiedzy z zakresu ćwiczeń z entomologii leśnej. Kolokwium sprawdzające. Forma i warunki zaliczania: Kolokwium zaliczeniowe (testowe) na ostatnich zajęciach. Aktywna obecność na ćwiczeniach, prowadzenie zeszytu z rysunkami i notatkami dotyczącymi omawianych owadów i zagadnień. Oddanie zbioru owadów i żerowisk. Wykaz literatury podstawowej (3-4 pozycje) 1. Starzyk J. R., Skrzypczyńska M., Rossa R., Michalcewicz J. 2006: Ćwiczenia z entomologii leśnej. PWRiL Warszawa. 2. Dominik J., Starzyk J. R. 1998: Atlas owadów uszkadzających drewno. Multico, Warszawa, 526 pp. 3. Dominik J., Starzyk J. R. 2004: Owady uszkadzające drewno. PWRiL, Warszawa, 552 pp. + 200 fot. 4. Kolk A., Starzyk J. R. 1996: Atlas szkodliwych owadów leśnych. Multico, Warszawa, 705 pp. Wykaz literatury uzupełniającej: 1. Stocki J. 2000: Drzewa iglaste i owady na nich żerujące. Warszawa: Multico. 2. Zahradník J. 2000: Przewodnik Owady. Warszawa: Multico. 3. Zahradník J. 2001: Przewodnik Kózkowate. Warszawa: Multico. 4. Instrukcja Ochrony Lasu. Nazwisko osoby (osób) prowadzącej (prowadzących): prof. dr hab. Inż. Jerzy M. Gutowski