Jak napisać charakterystykę postaci

Jak napisać charakterystykę
postaci?
CHARAKTERYSTYKA POSTACI
Charakterystyka postaci jest formą, która może sprawiać pewne trudności.
Wynika to z faktu, iż człowiek jest istotą dość skomplikowaną i nie dającą się do
końca „odczytać”. Stąd konieczność wyważania opinii i unikania pochopnych
sądów.
Poznawanie formy wypowiedzi, jaką jest charakterystyka, zaczniemy od
określeń postaci, które może przyjdzie nam kiedyś charakteryzować. Mogą one
być różne: pozytywne, negatywne, banalne, fascynujące, niezwykłe,
niespotykane, fantastyczne, pełne życia, odrażające (nie życzę charakteryzowania
takich), groteskowe, zaskakujące, komiczne, tragiczne, autentyczne itd.
Jak widać, już same te określenia wskazują na „inność” (indywidualność)
każdej z nich. Indywidualizacja w charakterystyce postaci jest rzeczą bardzo
ważną i stanowi podstawowy jej składnik, o czym możemy się przekonać,
konstruując plan naszej wypowiedzi. Myślę, że jego wersje mogą być różne.
PRZYKŁADOWY PLAN CHARAKTERYSTYKI
I. WSTĘP
- może nim być wprowadzenie postaci i jej prezentacja, np.: Zdarzyło mi się spotkać w
życiu wiele interesujących postaci (wspaniałych ludzi), nikt jednak nie wywarł na mnie
takiego wrażenia jak ...... Dalej piszemy krótko, kim jest ta postać (ktoś z osób
poznanych w czasie ostatnich wakacji, nowy nauczyciel, bohater książki itd.).
II. ROZWINIĘCIE
- winno zawierać elementy podkreślające indywidualność charakteryzowanego bohatera,
w tym:
1. Portret bohatera (wygląd zewnętrzny, wzrost, budowa ciała, kształt i rysy
twarzy, włosy, oczy, nos, usta itd.; ogólne wrażenie, np. przystojny, elegancki,
sympatyczny itd.).
2. Usposobienie (delikatne, dziecinne, flegmatyczne, kapryśne, koleżeńskie, miłe,
niepospolite, niezwykłe, optymistyczne, łagodne, przekorne, spokojne, wrażliwe,
artystyczne, gwałtowne, nerwowe itd.).
3. Cechy umysłu (zdolny, odznacza się znakomitą pamięcią, spostrzegawczy,
dowcipny, umiejący radzić sobie w każdej sytuacji, zaradny, posiadający
różnorodne zainteresowania).
4. Charakter
a. stosunek do innych ludzi (rodziców, kolegów, nauczycieli, osób starszych
itp.) - życzliwy, okazujący szacunek, tolerancyjny, wyrozumiały, serdeczny,
ciepły, obojętny, krytyczny, wrogi, lekceważący, zarozumiały, itp.,
b. stosunek do samego siebie - wymagający wobec siebie, krytyczny,
sprawiedliwy w ocenie swego postępowania, poważnie myślący o swej
przyszłości, odważny, bezkrytyczny, pewny siebie itd.,
c. stosunek do obowiązków - obowiązkowy, pracowity, leniwy, odpowiedzialny,
punktualny, niedbały, rzetelny, sumienny, drobiazgowy itp.,
d. stosunek do przyrody - wrażliwy na piękno przyrody, umiejący dostrzec jej
uroki, krytyczny wobec tych, co ją dewastują, lubiący zwierzęta itp.
5. Poglądy, ideały życiowe, np.: trzeźwo patrzący na życie, idealista, zwolennik
twardej ręki, dobroduszny, działacz społeczny, religijny, ateista, niedowiarek,
marzyciel pragnący zmienić świat, przeciwnik wszelkiego zła itd.
III. ZAKOŃCZENIE
Mój stosunek do postaci (ocena postaci), np.: jest mi bliska, podziwiam ją, jestem
pełna uznania dla ..., bohater ten stał się moim prawdziwym przyjacielem,
zaprzyjaźniłem się z tym człowiekiem (bohaterem), stał się moim autorytetem, imponuje
mi, pragnę go naśladować, wzbudził moją sympatię.
Chcąc dać jak najbardziej pełny obraz jakiejś postaci, nie możemy rzecz jasna
ograniczać się do wyliczania cech. Należy je umiejętnie wbudować w całość wypowiedzi,
a w przypadku cech charakteru, usposobienia czy umysłu koniecznie umotywować je,
wykorzystując umiejętnie elementy indywidualizacji (w części ćwiczeniowej
charakterystyka Ani).
Charakterystyka może być statyczna, jeśli charakteryzujemy postać w
określonym momencie jej życia (w klasie, w czasie obozu itd.) oraz dynamiczna,
kiedy postać (nasz bohater) zmienia swą osobowość pod wpływem różnych
okoliczności życiowych (czas, otoczenie, przejścia życiowe, wpływ innej osoby itp.).
I jeszcze jedno, o czym trzeba pamiętać. Jeśli jakaś postać, którą macie
charakteryzować, stanowi bardzo bogatą osobowość, nie trzymajcie się sztywno
schematów. Starajcie się uchwycić i podkreślić te cechy, które stanowią o
wyjątkowości waszego bohatera, jego niepowtarzalności czy niezwykłości. W
przypadku bohatera literackiego wykorzystujcie odpowiednie cytaty.
Rozróżniamy charakterystykę bezpośrednią, która wszelkie dane o postaci podaje
bezpośrednio w trakcie mówienia o niej i charakterystykę pośrednią, którą uzyskujemy
analizując jej wypowiedzi, sposób myślenia, zachowania itd.