plantacji rzepaku
Transkrypt
plantacji rzepaku
P L A N TAC JA W O L N A O D C H O R Ó B Robert Smorawski, Paweł Talbierz CHEMIROL CHOROBY GRZYBOWE U PLANTACJI RZEPAKU biegły sezon ze względu na niezwykle ciężką zimę, okazał się mniej sprzyjający do uprawy rzepaku. Mimo to na plantacjach, które przezimowały w wystarczającym stopniu, dochodowość utrzymała się na bardzo wysokim poziomie. Mając na uwadze wysokie ceny zbytu oraz potencjał plonotwórczy tej rośliny wielu rolników zdecydowało się na ponowny zasiew w bieżącym sezonie. Jednocześnie aby uzyskać wysokie plony trzeba pamiętać, że rzepak wymaga najwyższej dbałości i dużej wiedzy z zakresu agrotechniki, kompletnej ochrony oraz pielęgnacji. Coraz częstsze uproszczenia w uprawie oraz większy udział w płodozmianie powodują wzrost zagrożenia porażeniem plantacji rzepaku przez grzyby chorobotwórcze. Zagrożenie to jest dodatkowo potęgowane przez zmiany klimatyczne. Głównym czynnikiem, który może sprzyjać rozwojowi patogenów chorobotwórczych to przede wszystkim wysoka wilgotność wiosną i wczesnym latem. Straty w okresie wegetacji rzepaku bywają bardzo duże, i na plantacjach niechronionych przed chorobami grzybowymi mogą dochodzić nawet do kilkudziesięciu procent. Rozwój poszczególnych grzybów zależny jest od przebiegu pogody, podatności odmian, agrotechniki oraz mikroklimatu w rejonie uprawy. Trudno określić, która z chorób stanowi największe zagrożenie dla plantacji rzepaku. W okresie wczesnej wiosny (czasami już jesienią) zagrożenie stanowią: sucha zgnilizna (objawy na szyjce korzeniowej i liściach), czerń krzyżowych oraz cylindrosporioza . W okresie od fazy kwitnienia do fazy dojrzewania łuszczyn najistotniejszymi chorobami są: zgnilizna twardzikowa , czerń krzyżowych i szara pleśń . Tak duże zagrożenie chorobami grzybowymi w ostatnich latach zdeterminowało wykonanie co najmniej jednego zabiegu fungicydowego w okresie jesiennym oraz dwóch zabiegów w terminie wiosennym. Korzystając z wiedzy naukowców, doradców oraz zdobytych przez lata doświadczeń przygotowaliśmy dla Państwa system ochrony plantacji rzepaku przed chorobami grzybowymi, w skład którego wchodzą produkty charakteryzujące się wysoką skutecznością i atrakcyjną ceną. 72 W I O S N A /2 0 1 3 Pierwszy wiosenny zabieg należy dostosować do stanu rozety liściowej. W przypadku plantacji na których rośliny w trakcie zimy nie straciły zbyt dużo liści, w pierwszej kolejności wykonujemy zabieg fungicydowy preparatem Brasifun 250 EC . Jest to fungicyd z grupy triazoli, zawierający jako substancję aktywną tebukonazol. Zabieg należy wykonać po ruszeniu wegetacji, w dawce 1,0 l/ha. Należy pamiętać, aby podczas wykonywania zabiegu temperatura przekraczała 12°C (lepsze działanie preparatu). W przypadku plantacji rzepaku, które gorzej przezimowały podstawą jest wykonanie zabiegu fungicydowego preparatem nie wpływającym na regulację roślin. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie fungicydu Siarkol , który zawiera siarkę oraz karbendazym. Wpływa on zapobiegawczo na polepszenie zdrowotności roślin, a także interwencyjnie w chwili wystąpienia patogenów chorobotwórczych. Po odbudowaniu przez rzepak rozety liściowej wskazane jest wykonanie zabiegu fungicydem triazolowym (Brasifun 250 EC). W fazie opadania pierwszych płatków kwiatowych należy wykonać zabieg grzybobójczy przeciwko zgniliźnie twardzikowej i czerni krzyżowych. Do tego zabiegu zaleca się zwiększyć ilość wody na ha w opryskiwaczu, w celu zwiększenia skuteczności fungicydowej i dotarcia cieczy do miejsc rozwoju choroby. Dobre działanie lecznicze i długi okres ochronny zapewni mieszanina fungicydu Brasifun 250 EC w dawce 1,0 l/ha z fungicydem zawierającym azoksystrobinę (np. Golden Azzox) w dawce 0,4-0,5 l/ha. W każdym z zabiegów warto pamiętać o dodatku adiuwanta Asystent+, który polepsza rozmieszczenie cieczy roboczej na blaszkach liściowych i łodygach chronionego rzepaku, a tym samym zwiększa skuteczność wykonywanych zabiegów. [ CZERŃ KRZYŻOWYCH ] (Alternaria brassicae) Jest najbardziej rozpowszechnioną chorobą z występujących na rzepaku w Polsce. Źródłem pierwotnego zakażenia są resztki pożniwne z zimującą grzybnią i nasiona, do których łupiny wrosła grzybnia lub, na których znajdują się zarodniki. Objawy występują na różnych częściach roślin i we wszystkich stadiach rozwojowych rzepaku. Pierwsze objawy występowania tej choroby możemy dostrzec już jesienią. Na siewkach pojawiają się ciemnobrunatne plamy w części podliścieniowej. Na porażonych liściach widoczne są charakterystyczne jasnobrunatne do brunatno-czarnych plamy z widocznymi pierścieniami. Ciepła jesień sprzyja rozwojowi grzyba na młodych roślinach. Z liści choroba rozprzestrzenia się na pęd główny i pędy boczne oraz na łuszczyny. Na łodygach, ogonkach liściowych oraz łuszczynach występują brunatno-czarne, owalne, wyraźnie odgraniczone, nieco zagłębione plamy. Jednak największe zagrożenie patogen stanowi, gdy porażone są łuszczyny. Rozwojowi choroby sprzyja duża wilgotność, utrzymująca się podczas zawiązywania łuszczyn. Silnie porażone młode łuszczyny zamierają, w starszych nasiona są słabiej wykształcone, drobniejsze, a łuszczyny mogą pękać powodując osypywanie się nasion. [ CYLINDROSPORIOZA ROŚLIN KAPUSTNYCH ] (Pyrenopeziza brassicae, st. konidialne: Cylindrosporium concentricum) Jesienią lub wiosną na porażonych liściach rzepaku ozimego pojawiają się chlorotyczne plamy. Następuje pękanie kutikuli i odsłonięcie białych skupień zarodników konidialnych ułożonych w postaci koncentrycznych pierścieni. Porażone liście żółkną i przedwcześnie zamierają. Na powierzchni łodyg początkowo pojawiają się 1–2 cm białoszare podłużne plamy, często spiczasto zakończone nieostrym brązowym przebarwieniem. Plamy rozwijają się do kilkunastu cm długości, a na ich obwodzie często znajdują się ciemne cętki. Staranne przyoranie resztek pożniwnych, unikanie zbyt gęstego łanu oraz zabiegów mogących uszkodzić skórkę liści zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby. [ SZARA PLEŚŃ ] (Botryotinia fuckeliana st. konidialne Botrytis cinerea) W warunkach podwyższonej wilgotności powietrza można zaobserwować charakterystyczny dla tej choroby szary puszysty nalot. Występuje on przede wszystkim na łodygach rzepaku, na których pojawia się pylący nalot grzyba. Dzięki temu rozpoznanie tej choroby jest stosunkowo proste. Porażeniu ulegają jednak różne nadziemne części roślin, które stają się brunatne i gniją. Silne zainfekowanie łodygi powoduje zamieranie całych roślin, a uzyskane nasiona są drobniejsze. Na polu występuje placowo, powodując przedwczesne dojrzewanie roślin. FOT. 1. >> Sklerocja FOT. 2. >> Czerń krzyżowych FOT. 3. >> Sucha zgnilizna kapustnych FOT. 4. >> Szara pleśń FOT. 5. >> Zgnilizna twardzikowa FOT. 5. >> Zgnilizna twardzikowa – silne porażenie 1 2 4 [ SUCHA ZGNILIZNA KAPUSTNYCH ] (Leptosphaeria spp 75, st. konidialne Phoma lingam) Jest jedną z najgroźniejszych chorób atakujących rzepak. Pierwsze objawy porażenia możemy dostrzec już jesienią. Na liściach, łodygach, czasami łuszczynach występują jasnobrunatne, owalne plamy z wyraźną lub mniej wyraźną obwódką. W środkowej części plamy widoczne są bardzo charakterystyczne czarne punkciki (piknidia). Silnie porażone liście przedwcześnie zamierają. Często dochodzi do zamierania całych roślin. Nasiona zbierane z porażonych łuszczyn zwykle też są porażone. Na siewkach wyrosłych z tych nasion występują poczernienia, które powodują obumieranie siewek (czarna nóżka). Jeżeli zauwa- 3 5 żymy porażenie roślin jesienią, należy wykonać zabieg grzybobójczy jeszcze przed zimą, najlepiej wybierając preparaty dobrze niszczące grzyby i działające w niższych temperaturach, np. BRASIFUN 250 EC [ ZGNILIZNA TWARDZIKOWA ] (Sclerotinia sclerotiorum) Choroba szczególnie groźna w rejonach silnej koncentracji uprawy rzepaku. Rozwojowi tej choroby sprzyjają zły płodozmian oraz uproszczenia w uprawie. Pierwsze objawy choroby pojawiają się w okresie kwitnienia rzepaku. Pierwotnym źródłem infekcji są sklerocja grzyba znajdujące się w glebie. Kiełkujące z nich apotecja rozrzucają zarodniki, które roznoszone przez wiatr zakażają rośliny. 6 Na porażonych liściach, łodygach widoczne są brunatne plamy. Wewnątrz, a w warunkach dużej wilgotności także na zewnątrz chorych łodyg rozwija się biała, obfita grzybnia, w której powstają najpierw szare, a później czarne sklerocja. Chore rośliny więdną i przedwcześnie zamierają. Przy późnym wystąpieniu choroby na pędzie w górnych partiach rośliny widoczne są przyblakłe przebarwienia obejmujące całą łodygę. Pędy i łuszczyny powyżej miejsca porażenia żółkną i dojrzewają przedwcześnie. Duży wpływ na zagrożenie tą chorobą naszych pól mają warunki pogodowe. Choroba jest zdecydowanie groźniejsza, kiedy w terminie kiełkowania apotecji (koniec kwietnia do połowy maja) jest wilgotno i umiarkowanie ciepło. ◀ W I O S N A /2 0 1 3 73