do pobrania pdf

LISTA TEMATÓW PREZENTACJI MATURALNEJ
EGZAMIN USTNY Z JĘZYKA POLSKIEGO 2015
/dotyczy wyłącznie uczniów klas THE oraz TI, którzy w 2015 roku przystępują do egzaminu
maturalnego/
Literatura
1. Światopogląd i jego odzwierciedlenie w literaturze. Scharakteryzuj zagadnienie odwołując się
do analizy i interpretacji wybranych przykładów z różnych epok.
2. Literatura dziecięca i jej funkcje. Scharakteryzuj zagadnienie odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych przykładów.
3. Arkadia wymarzona i arkadia utracona. Omów wybrane realizacje toposu, odwołując się do
analizy i interpretacji wybranych przykładów.
4. Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza. Omów zagadnienie, odwołując się do
analizy i interpretacji wybranych przykładów, reprezentujących literaturę dawną i
współczesną (np. J. Kochanowskiego, A. Mickiewicza, M. Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej, E.
Stachury, A. Osieckiej, i in.).
5. Bohater negatywny i jego funkcja w literaturze różnych epok. Przedstaw na kilku wybranych
przykładach, dokonując charakterystyki porównawczej.
6. Sposoby kreacji bohaterów w powieści kryminalnej. Omów temat na wybranych przykładach
7. Dokonując analizy i interpretacji wybranych przykładów, porównaj różne kreacje bohatera
zbiorowego w literaturze polskiej i obcej.
8. Człowiek i maszyna w twórczości Stanisława Lema. Omów sposoby funkcjonowania motywu,
odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów.
9. Polski dwór – od sielanki do groteski. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych
przykładów, porównaj różne ujęcia tego tematu w literaturze.
10. Dziedzictwo sarmackie w literaturze epok późniejszych. Przedstaw problem, odwołując się do
analizy i interpretacji wybranych przykładów.
11. Dialog twórców literatury z filozofami. Omów zagadnienie, wykorzystując analizę wybranych
przykładów dzieł literatury dawnej lub/ i współczesnej.
12. Różne wizerunki kobiet w literaturze. Scharakteryzuj je, odwołując się do wybranych
utworów i bohaterek literatury polskiej i obcej.
13. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów, objaśnij znaczenie konwencji
naturalistycznej w kreowaniu świata przedstawionego.
14. Topos labiryntu i jego różnorodne funkcjonowanie w literaturze – omów, odwołując się do
analizy i interpretacji wybranych przykładów z różnych epok literackich.
15. Literatura jako diagnoza stanu społeczeństwa. Odwołując się do analizy utworów z różnych
epok literackich, wykaż, że są one obrazem rzeczywistości, w której powstały.
16. Małe ojczyzny – krajobrazy polskie jako wartości wobec wyzwań wielkiego świata. Rozważ
temat, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych tekstów.
17. Motywy mitologiczne i baśniowe we współczesnej literaturze fantasy. Omów temat,
uwzględniając analizę i interpretację przykładów z literatury polskiej i obcej.
18. Małe formy poetyckie w literaturze polskiej. Zanalizuj i zinterpretuj wybrane przykłady w
kontekstach np.: estetycznym, biograficznym, filozoficznym.
19. Niepokoje ludzi schyłku wieków. Dokonaj analizy zjawiska na przykładzie twórczości
wybranych autorów
20. Dokonując analizy wybranych przykładów - określ cechy i wskaż typy powieści kryminalnych.
21. Obraz rewolucji w literaturze. Zaprezentuj różne punkty widzenia na temat konsekwencji
rewolucji w życiu człowieka i społeczeństwa, odwołując się do analizy i interpretacji
wybranych przykładów.
22. „Poeci przeklęci”. Omów twórczość wybranych autorów w kontekście ich biografii, odwołując
się do analizy i interpretacji wybranych przykładów, z różnych epok literackich.
23. Poezja jako narzędzie walki z systemem totalitarnym. Omów zjawisko, odwołując się do
analizy i interpretacji wybranych utworów powstałych po drugiej wojnie światowej.
24. Poezja jako wyraz refleksji egzystencjalnej człowieka. Odczytaj, odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych przykładów literackich w kontekście filozoficznym.
25. Demony, diabły i inne personifikacje zła. Przedstaw i zinterpretuj funkcje tych motywów w
literaturze, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów.
26. Przyroda jako inspiracja pisarzy w różnych epokach literackich. Omów funkcje opisów
przyrody, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów.
27. Dawne i współczesne wizje świętości. Omów przemiany wizerunku, odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych przykładów z różnych epok literackich.
28. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów, odczytaj funkcje motywu
tańca w wybranych tekstach literackich.
29. Tradycyjne motywy i konwencje w literaturze science fiction. Rozważ temat, odwołując się do
analizy i interpretacji wybranych przykładów.
30. Utopie i antyutopie. Zaprezentuj różne wizje tych światów literackich na wybranych
przykładach i określ ich funkcje.
31. Sen, wizja, proroctwo w wybranych utworach różnych epok. Objaśnij funkcje tych konwencji i
znaczenie dla wymowy utworu, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych
przykładów.
32. Wieś i jej mieszkańcy. Zaprezentuj różne konwencje przedstawiania tego motywu w
literaturze wybranych epok, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów.
33. Żartem, serio, ironicznie. Różne sposoby mówienia o wadach Polaków. Rozważ problem,
dokonując analizy wybranych przykładów utworów literackich.
34. J. Słowacki, S. Wyspiański i W. Gombrowicz jako demaskatorzy mitów o Polsce i Polakach.
Zinterpretuj utwory, odczytując intencje autorów.
35. Przedstaw i oceń różne koncepcje patriotyzmu w wybranych utworach twórców różnych
epok.
36. Literatura jako przetworzenie doświadczeń totalitaryzmu. Omów zagadnienie, sytuując
wybrane przez siebie przykłady literackie (np. powieści A. Camusa, T. Konwickiego, G.
Orwella, S. Lema, A. Huxleya) w kontekście historycznym.
37. Czasy PRL-u i ich obraz w twórczości artystów niepokornych. Zinterpretuj wybrane przykłady
literackie w kontekście historycznym i estetycznym.
38. Dyskusja na temat popkultury w poezji współczesnej. Zanalizuj i zinterpretuj wybrane teksty.
39. Na wybranych przykładach twórczości np. S. Barańczaka, W. Szymborskiej, T. Różewicza lub/i
Z. Herberta omów rolę frazeologizmów w polskiej poezji współczesnej.
40. Polacy w konfrontacji z innymi narodami. Omów zagadnienie, odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych utworów literackich
41. Zaprezentuj i oceń najciekawsze, twoim zdaniem, portrety bohaterów literackich skazanych
na samotność i samotnych z wyboru. Odwołuj się do analizy i interpretacji wybranych
przykładów.
42. Różne sposoby personifikowania zła w XIX i XX wieku. Przedstaw je, odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych przykładów utworów literackich.
43. Relacje pomiędzy człowiekiem a społeczeństwem. Przedstaw je, odwołując się do wybranych
utworów autorów literatury współczesnej (np. P. Huelle, A. Stasiuk, W. Kuczok).
44. Różne typy bohaterów w literaturze współczesnej. Scharakteryzuj je na podstawie analizy
wybranych utworów epickich.
45. Samotność bohatera romantycznego i człowieka współczesnego. Scharakteryzuj i porównaj
je, odwołując się do wybranych utworów literackich romantyzmu i współczesności.
46. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów, porównaj sposoby
wykorzystania mitów i legend średniowiecza w wybranych utworach literatury współczesnej.
47. Związki polskiej poezji z twórczością Jana Kochanowskiego. Określ charakter tych związków,
analizując wybrane utwory liryczne.
48. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów, przedstaw różne sposoby
przekazywania prawdy historycznej w literaturze z różnych epok literackich
49. Różne wizje przyszłości zawarte w literaturze fantastycznonaukowej. Scharakteryzuj je,
analizując wybrane powieści.
50. Analizując wybrane utwory liryczne, scharakteryzuj różne sposoby rozrachunku poety z
własnym życiem.
51. Analizując „Kwiatki św. Franciszka” i utwory literatury współczesnej wyrastające z tradycji
franciszkańskiej, przedstaw zawartą w nich koncepcję ludzkiego istnienia.
52. Sposoby ukazywania bohaterskiej śmierci w literaturze. Scharakteryzuj je na przykładzie
analizy wybranych utworów powstałych w różnych epokach literackich.
53. Swoistość sztuki reportażu literackiego na tle poetyki gatunku. Określ ją, odwołując się do
wybranych współczesnych reportaży.
54. Oceny rozwoju cywilizacyjnego wyrażone w tekstach literackich. Przedstaw je, analizując
wybrane utwory.
55. Scharakteryzuj i porównaj osobowości wybranych bohaterów literackich, będących autorami
pamiętników(dzienników, listów).
Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki
56. Motyw maski w literaturze i sztuce. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych
przykładów z literatury i innych tekstów kultury, wskaż funkcje jej użycia.
57. Inspiracje antyczne w kulturze. Scharakteryzuj je, analizując wybrane dzieła literackie i inne
(np. malarskie, architektoniczne, rzeźbiarskie, muzyczne).
58. Kulturotwórcza rola Biblii. Przedstaw kilka aspektów i objaśnij na przykładzie analizy różnych
tekstów kultury.
59. Obrazy miejsc sakralnych w literaturze i sztuce. Przedstaw je i określ ich funkcje w budowaniu
przesłania wybranego tekstu kultury.
60. Ekspresja toposu piety i Stabat Mater. Omów zagadnienie, odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych przykładów z dziedziny literatury, muzyki i/lub sztuk plastycznych.
61. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacja dzieł literatury polskiej. Omów wybrane przykłady.
62. Realizm magiczny jako sposób kreacji świata w literaturze i sztuce. Dokonując analizy i
interpretacji, omów zagadnienie na wybranych przykładach.
63. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów, omów różne sposoby
portretowania dziecka w literaturze i malarstwie.
64. Obrzędy i obyczaje ludowe w literaturze i sztuce. Omów sposoby ich przedstawiania i funkcje
w wybranych utworach różnych tekstów kultury.
65. Literatura i sztuka średniowiecza jako źródło inspiracji dla współczesnych twórców. Omów na
wybranych przykładach z różnych tekstów kultury.
66. Topos ogrodu w literaturze i sztuce. Zaprezentuj temat odwołując się do analizy i interpretacji
wybranych dzieł kultury,.
67. Dramaty Szekspira i ich filmowe realizacje. Porównaj wybrane dzieła filmowe z
pierwowzorem literackim, zwracając uwagę na wykorzystanie specyfiki tworzywa i środków
wyrazu w filmach.
68. Klasycyzm w różnych dziedzinach sztuki. Omów temat, odwołując się do analizy i interpretacji
kilku wybranych przykładów.
69. Ważne wydarzenia historyczne i sposób ich prezentacji w literaturze i sztuce. W omówieniu
odwołaj się do analizy i interpretacji wybranych przykładów.
70. Portrety Sarmatów w literaturze i sztuce. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych przykładów.
71. "Ku pokrzepieniu serc”. Odwołując się do dzieł literackich i malarskich, wyjaśnij, jak ową ideę
realizowała polska sztuka XIX wieku.
72. Impresja w poezji i malarstwie końca XIX wieku. Wskaż podobieństwa w technice
obrazowania, uwzględniając specyfikę tworzywa obu dziedzin sztuki.
73. Piękno i brzydota jako kategorie estetyczne w literaturze i malarstwie w różnych epokach.
Omów, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów.
74. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów, przedstaw funkcje motywy
nocy w różnych tekstach kultury.
75. Oswajanie śmierci, czyli – o różnych sposobach przedstawiania śmierci w literaturze i sztuce
dawnej i współczesnej. Omów zagadnienie, odwołując się do analizy i interpretacji
wybranych przykładów,
76. Obraz miasta w różnych tekstach kultury. Dokonując analizy i interpretacji, omów
zagadnienie na przykładach literatury i filmu, poszukując źródeł takiej kreacji rzeczywistości
77. Przedstaw portrety Żydów i świat ich kultury w wybranych tekstach literackich i malarstwie
różnych epok, odwołując się do analizy i interpretacji tych przykładów.
78. Omów funkcje motywu gór, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów z
literatury i sztuki.
79. Surrealizm w literaturze i sztuce. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych
przykładów, porównaj środki artystycznego wyrazu.
80. Obraz Afryki i jej mieszkańców. Zaprezentuj zagadnienie, odwołując się do różnych tekstów
kultury.
81. Literackie i artystyczne wartości komiksu. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
82. Wzajemne inspiracje literatury i muzyki. Przedstaw temat w oparciu o analizę i interpretację
wybranych tekstów kultury.
83. Zbigniew Herbert i Krzysztof Kieślowski jako twórcy dekalogu człowieka czasów zagrożenia.
Wyciągnij wnioski z porównania wybranych dzieł.
84. Twórca wobec totalitaryzmu. Na podstawie wybranych dzieł literackich i filmowych uzasadnij,
że sztuka może być narzędziem walki z systemem.
85. Czasy PRL-u i ich obraz w sztuce propagandowej. Omów poetykę socrealizmu na wybranych
przykładach literatury i np. malarstwa, plakatu, piosenki, filmu.
86. W kręgu piosenki poetyckiej. Omów sposoby obrazowania poetyckiego, ekspresję i nastroje –
dokonując analizy i interpretacji wybranych tekstów z literatury i kultury współczesnej.
87. Istota i funkcja brzydoty. Przedstaw i omów temat, dokonując analizy i interpretacji
wybranych przykładów z literatury i sztuki.
88. Pojedynek rywali i specyfika relacji między nimi w literaturze i filmie. Omów zagadnienie,
prezentując wybrane pary bohaterów.
89. Postać anioła w literaturze i sztuce. Omów funkcje tego motywu w wybranych tekstach
kultury.
90. Rozrachunek z historią najnowszą w dziełach polskiej szkoły filmowej inspirowanych
literaturą. Omów problem na podstawie analizy i i interpretacji ekranizacji wybranego
utworu prozatorskiego.
91. Symboliczne znaczenie barw w utworze literackim i dziele malarskim. Omów zagadnienie,
odwołując się do wybranych tekstów kultury jednej epoki (np. Młodej Polski).
92. Różne sposoby ukazywania piękna ludzkiego ciała. Porównaj je, odwołując się do analizy
wybranych przykładów z literatury i sztuki współczesnej.
93. Literackie i fotograficzne świadectwa czasu wojny. Zaprezentuj i porównaj wartości
poznawcze interpretowanych przykładów literatury faktu i zdjęć reportażowych.
94. Metody budowania nastroju w literaturze, malarstwie, filmie, czy przedstawieniu teatralnym.
Przedstaw zagadnienie, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów.
95. Zanalizuj wybrane dzieło literackie i zinterpretuj jego realizację sceniczną.
96. Analizując wybrane dzieła, porównaj artystyczne interpretacje wybranego powstania
narodowego w literaturze i malarstwie.
97. Fascynacja twórców żywiołami. Omów temat, na wybranych przykładach dzieł literackich,
malarskich i filmowych..
98. Pojedynek jako motyw artystyczny. Przedstaw na podstawie analizy wybranych dzieł
literackich i filmowych.
99. Obraz Dzikiego Zachodu w literaturze i filmie. Omów zagadnienie, odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych przykładów.
100.
Sceny batalistyczne i ich funkcje. Omów temat, odwołując się do analizy i
interpretacji wybranych przykładów.
101.
Problemy filmowej adaptacji. Odwołując się do analizy i interpretacji wybranych
przykładów, porównaj film z jego literackim pierwowzorem.
102.
Spotkanie z obcą cywilizacją jako temat i motyw literatury fantastyczno – naukowej,
filmu lub sztuki. Omów na przykładach analizy i interpretacji wybranych tekstów kultury.
103.
„Moja mała ojczyzna”. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury.
104.
Kraków w literaturze i sztuce. Odwołując się do analizy i interpretacji przykładów,
przedstaw temat na podstawie wybranych dzieł z różnych epok.
105.
Dowcip i żart jako tworzywo literatury i sztuki (filmu, malarstwa, czy architektury).
Omów zagadnienie, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów.
106.
Artysta jako bohater. Omów, odwołując się do analizy i interpretacji wybranych
przykładów z literatury i innych tekstów kultury (rzeźba, obraz czy film).
107.
Biografie i dzieła artystyczne ich twórców jako temat filmowy. Omów zagadnienie,
odwołując się do analizy i interpretacji wybranych przykładów (np. Zaćmienie, Frida,
Wojaczek, Siekierezada, Skazany na blusa) .
108.
Gry komputerowe jako forma adaptacji utworów literackich. Omów zagadnienie na
podstawie analizy wybranych przykładów.
Język
109.
Język mówiony jako tworzywo literatury, np. w twórczości B. Prusa, J. Tuwima, M.
Białoszewskiego, S. Barańczaka. Zanalizuj celowo dobrane utwory.
110.
Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria,
którymi się posłużyłeś.
111.
Mody i natręctwa językowe we współczesnej polszczyźnie mówionej. Zaprezentuj
wnioski wobec problemu w oparciu o zgromadzony materiał językowy.
112.
Źródła komizmu językowego. Zbadaj zjawisko, wykorzystując przykłady języka
artystycznego i potocznego.
113.
Język utworu jako pole eksperymentu artystycznego. Objaśnij zagadnienie na
wybranych przykładach literackich (np. w poetyce J. Tuwima, M. Białoszewskiego, W.
Gombrowicza, Witkacego).
114.
Shop, marketing i globalizacja. Oceń zjawisko inwazji zapożyczeń językowych we
współczesnej polszczyźnie, ilustrując wypowiedź zebranym materiałem nagłówków
prasowych.
115.
Język prasy. Omów różne odmiany stylu publicystycznego na konkretnych
przykładach.
116.
Zanalizuj perswazyjną funkcję języka na przykładach tekstów propagandowych.
117.
Sztuka manipulacji. Omów zagadnienie, odwołując się do analizy wybranych
przykładów z literatury pięknej oraz innych tekstów propagandowych malarskich i
filmowych.
118.
Związki frazeologiczne w języku polskim. Omów ich źródła, klasyfikację i funkcje,
wykorzystując przygotowane przykłady językowe.
119.
Analizując obraz świata, jaki tworzą reklamy, oraz język sloganu reklamowego,
objaśnij funkcje obrazu i języka w reklamie.
120.
Ważne jest nie tylko co, ale i jak mówimy. Odwołując się do wybranych przykładów
sytuacji komunikacyjnych, omów zagadnienie kultury języka.
121.
Dokonując analizy i interpretacji wybranych przykładów, scharakteryzuj różne typy
stylizacji językowej i ich funkcje w literaturze.
122.
Scharakteryzuj styl literacki wybranego pisarza na podstawie analizy wybranych
fragmentów jego utworów.
123.
„Informatyzacja języka”. Przeanalizuj i przedstaw na wybranym materiale tendencje
współczesnego języka, wynikające z upowszechnienia technologii informacyjnej w
społeczeństwie (leksyka, frazeologia, słowotwórstwo)
124.
Różne sposoby budowania definicji pojęć. Określ je, analizując artykuły hasłowe
wybranych słowników.
125.
Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich lub filmowych. Uwzględnij
cechy ujawniające ich przynależność środowiskową i charakter.
126.
Określ funkcję retorycznych środków językowych, analizując wybrane utwory
literackie.
127.
Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria,
którymi się posłużyłeś.
128.
Język jako źródło wiedzy o życiu minionych pokoleń. Przedstaw zagadnienie,
analizując warstwę językową wybranych utworów pamiętnikarskich z określonej epoki (np.
baroku).
129.
Wieloznaczność wyrazów i jej konsekwencje dla procesu komunikacji. Omów
zagadnienie na wybranych przykładach tekstów kabaretowych.
130.
Wpływ poprawności politycznej na język. Przedstaw zjawisko i dokonaj jego oceny na
przykładach analizy wybranych tekstów prasowych.
131.
Różne sposoby indywidualizacji języka poetyckiego. Scharakteryzuj je na wybranych
132.
przykładach utworów poetów należących do określonej grupy poetyckiej.
133.
Twórcze wykorzystania stylów funkcjonalnych (np. urzędowego, potocznego) w
poezji XX wieku. Dokonując analizy i interpretacji, omów problem na wybranych przykładach.
134.
Dialekty terytorialne języka polskiego jako tworzywo literackie. Omów na przykładach
wybranych utworów.
135.
Żargony zawodowe we współczesnej polszczyźnie. Omów i przeanalizuj cechy
charakterystyczne dla języka wybranej grupy zawodowej (policjantów, lekarzy,
informatyków, itp.)
136.
Przedstaw charakterystyczne cechy języka internautów na przykładach wypowiedzi z
wybranych list dyskusyjnych.
137.
Różne odmiany stylu publicystycznego. Przedstaw je i porównaj, analizując język i styl
artykułów wybranych z aktualnej prasy i czasopism.
Język Twoich rówieśników – scharakteryzuj na podstawie analizy zgromadzonego materiału
językowego.
138.
Zanalizuj język własnych wypracowań pisanych w pierwszej i ostatniej klasie szkoły
ponadgimnazjalnej oraz scharakteryzuj swoje postępy w dziedzinie sprawności językowej.
139.
Poetyka tekstów piosenek. Scharakteryzuj, analizując wybrane przykłady.
140.
Język mas mediów. Omów jego charakterystyczne cechy, analizując wybrane
przykłady zaczerpnięte z różnego rodzaju środków masowego przekazu.
141.
Komizm językowy. Analizując wybrane przykłady literackie, omów sposoby tworzenia
sytuacji komicznej na poziomie języka.
142.
Językowe gry z tekstem jako tworzywo literackie. Omów na podstawie analizy
wybranych utworów zjawisko parodii, parafrazy i pastiszu.
143.
Przedstaw na czym polega oryginalność frazeologii, nowatorstwa i słowotwórstwa w
utworach Witolda Gombrowicza, dokonując analizy i interpretacji wybranych przykładów.
144.
Ezopowy język w utworach XIX i XX wieku. Przeanalizuj jego funkcjonowanie,
odwołując się do wybranych przykładów.
145.
Analiza językowa i kulturowa polskich przysłów. Omów na przykładzie analizy
przysłów o określonej tematyce.
146.
Toast jako akt mowy w literaturze i komunikacji międzyludzkiej. Omów na podstawie
analizy wybranych przykładów z tekstów kultury.
147.
Składnia i interpunkcja w systemie wersyfikacyjnym wiersza wolnego. Omów na
podstawie analizy wybranych przykładów.
148.
Metafora w liryce współczesnej. Omów językowe sposoby jej kreacji, analizując
utwory wybranych poetów.