POLSKA CZERWONA KSIĘGA ROŚLIN PRÓCHNOJADY

POLSKA CZERWONA KSIĘGA ROŚLIN
Na całym świecie ubożeją zasoby dzikiej fauny i flory. Pustoszeje biosfera, a zmniejszająca się różnorodność biologiczna zagraża stabilności wielu ekosystemów. Problem wymierania rodzimych gatunków absorbuje wielu przyrodników, w licznych krajach opracowano Czerwone Księgi Roślin i Zwierząt.
Są to listy gatunków wymarłych w XIX i XX wieku
oraz zagrożonych wyginięciem.
Polska Czerwona Księga obejmuje paprotniki i rośliny kwiatowe wymarłe na terenie Polski lub
zagrożone. Łącznie znalazło się na niej ponad 200
taksonów w randze gatunku, co stanowi blisko 10%
polskiej flory naczyniowej. Przyczyna wysokiego
stopnia zagrożenia naszej flory tkwi głównie
w niszczeniu lub naturalnym zanikaniu siedlisk, dlatego też wiele gatunków zamieszczonych w polskiej
Czerwonej Księdze Roślin to gatunki o wysokim stopniu specjalizacji, bardzo wąskiej amplitudzie ekologicznej i specyficznych wymaganiach siedliskowych.
„Dola kwiatów, ludzi, ptaków
Ze sobą jest sprzęgnięte:
Jednaką spójnią los je spina...”
/J. Kasprowicz/
babka pierzasta
Plantago coronopsus
Niepokojąco wysoka jest w Polsce również liczba
gatunków ginących. Należą tu gatunki o bardzo izolowanych, często reliktowych stanowiskach lub
mające nieliczne stanowiska leżące na granicy ich
zasięgu.
W uprawie zachowawczej na terenie wrocławskiego Ogrodu Botanicznego znajduje się aktualnie 29 gatunków umieszczonych w polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Materiał do uprawy pozyskano
z naturalnych stanowisk, z populacji polskich.
JK, KZ
PRÓCHNOJADY
Obumarłe drewno służy wielu organizmom jako pokarm i środowisko życia. Proces rozkładu drewna,
w wyniku którego materia powraca do gleby, można
podzielić na 3 fazy: zasiedlanie, rozpad, humifikację; w każdej z nich występuje określona fauna
owadów. Szacuje się, że gdyby nie owady, rozkład
drewna trwałby dwa razy dłużej.
1. Zasiedlanie świeżego drewna. Gatunki pionierskie wnikają w głąb świeżo „zabitego” drewna. Są
to często organizmy odżywiające się korą lub bielem
określonych gatunków drzew. Do tych ksylobiontów
pierwotnych należą przede wszystkim różne rodziny
chrząszczy, jak powszechnie znane kornikowate
(Scolytidae), kózkowate (Cerambycidae), bogatkowate (Buprestidae), drwionkowate (Lymexylonidae), kołatkowate (Anobiidae) czy trzpiennikowate (Siricidae). Ponieważ drewno jest dość ubogie w składniki pokarmowe, rozwój larw
kózkowatych ciągnie się często przez wiele lat,
niekiedy z pomocą symbiotycznych grzybów.
Organizmy pionierskie oddzielają korę od drewna
i drążąc kanały otwierają drogę innym owadom oraz
grzybom. Przerobiony materiał (mączka drzewna,
odchody) jest łatwiejszy do dalszego przetwarzania
przez kolejne organizmy. Już w pierwszej fazie
rozpoczyna się także rozkład mikrobiologiczny. Faza
ta trwa zazwyczaj około 2 lat.
2. Rozpad drewna. W fazie drugiej drewno zaczyna
się rozpadać, gałęzie i konary odpadają, kora oddziela się od pnia. Grzyby i bakterie rozpoczynają
destrukcję drewna. Zestaw owadów ulega zmianie.
– 110 –