Zobacz, czy możesz oddać krew?

Zobacz, czy moŜesz oddać krew?
Bezwzględne przeciwwskazania do oddania krwi
•
•
•
•
•
•
•
•
cięŜkie choroby układu: krąŜenia, pokarmowego, nerwowego, oddechowego,
moczowego,
zakaŜenie chorobami zakaźnymi (np. HIV, Ŝółtaczka, kiła),
zachowania seksualne o podwyŜszonym ryzyku zaraŜenia chorobami zakaźnymi
uŜywanie środków psychoaktywnych,
choroby krwi,
łuszczyca,
cukrzyca,
nowotwory złośliwe,
Czasowa niezdolność do oddania krwi
•
•
•
•
•
•
•
zabieg operacyjny, endoskopia, tatuaŜ, przekłucie uszu i innej części ciała uniemoŜliwiają oddawanie krwi na okres 6 miesięcy od momentu ich wykonania,
pobyt w zakładzie karnym oraz 6 miesięcy po jego opuszczeniu,
okres miesiączkowania i 3 dni po zakończeniu,
przebyte infekcje, gorączka >38oC, przyjmowanie antybiotyków - dwa tygodnie od
zakończenia objawów lub leczenia,
szczepienia przeciw: grypie, Ŝółtaczce - przynajmniej na 48 godzin,
okres ciąŜy i 6 miesięcy po porodzie lub zakończeniu ciąŜy
Przyjmowanie witamin, doustnych leków antykoncepcyjnych nie jest
przeciwwskazaniem do oddania krwi.
Informacja o chorobach zakaźnych dla krwiodawców
O czym musisz wiedzieć przed oddaniem krwi.
Twoja krew zostanie zbadana, aby stwierdzić, czy nie jesteś zakaŜony/a kiłą, HIV, wirusem
Ŝółtaczki zakaźnej B lub C. Jeśli test wypadnie dodatnio, nie zostanie przetoczona. PoniewaŜ
od daty zakaŜenia np. wirusami Ŝółtaczki, HIV do momentu wykrycia tych wirusów przez
badania diagnostyczne moŜe upłynąć okres nawet kilku miesięcy, dawca musi wypełnić
kwestionariusz, w którym zadawane są takŜe intymne pytania, które pozwalają określić, czy
oddana krew będzie bezpieczna dla pacjenta. Pamiętaj o moŜliwości zaraŜenia drugiej osoby,
mimo Ŝe badania diagnostyczne nie potwierdzają obecności czynników chorobotwórczych
(tzw. okienko serologiczne) i nie oddawaj krwi, jeŜeli przez ryzykowne kontakty lub
zachowania naraziłeś/aś się na moŜliwość zaraŜenia.
Ryzyko stwarzają:
1.
2.
3.
4.
5.
Wcześniej lub aktualnie stosowane narkotyki w postaci zastrzyków.
Kontakty seksualne z osobami stosującymi narkotyki w postaci zastrzyków.
Kontakty seksualne z wieloma partnerkami/partnerami.
Kontakty seksualne z partnerem/partnerką, których znasz od niedawna.
Kontakty seksualne w celu zarobkowym.
6. Kontakty seksualne z osobami, u których testy w kierunku AIDS, kiły lub Ŝółtaczki
zakaźnej B lub C wypadły dodatnio.
Zdajemy sobie sprawę, Ŝe zadając te pytania wkraczamy w Twoją sferę prywatną. Jednak
niewielkie ryzyko przeniesienia zakaŜenia drogą krwi moŜna dalej zmniejszyć jedynie wtedy,
gdy będąc dawcą dokładnie przemyślisz opisane tu sytuacje i skrupulatnie odpowiesz na
postawione pytania. Twoje dane będą traktowane poufnie. Przy pozytywnych wynikach
badań (wskazujących na infekcję) zostaniesz o tym poinformowany/a przez lekarza.
Oddawanie krwi – krok po kroku
1. Zarezerwuj sobie około godziny, weź dokument ze zdjęciem i PESEL'em,
pozwalający na stwierdzenie toŜsamości oraz zjedz beztłuszczowy posiłek przed
donacją.
2. Zgłoś się do rejestracji dawców i wypełnij kwestionariusz z pytaniami o twój stan
zdrowia.
3. Zostanie pobrana od Ciebie próbka krwi na wstępne badanie (morfologia), a po kilku
minutach zostaniesz wezwany do gabinetu lekarskiego, gdzie lekarz zakwalifikuje
Ciebie do oddawania krwi lub jej składników, albo wyjaśni dlaczego dziś nie moŜesz
oddać krwi.
4. Skorzystaj z naszej kawiarenki, w której otrzymasz napój.
5. Oddawanie krwi pełnej – wybierz rękę, z której chcesz oddawać krew, usiądź
wygodnie na fotelu i zanim minie 10 minut oddasz jedną jednostkę krwi (450ml.).
Oddawanie składników krwi róŜni się czasem i technicznym sposobem pobierania.
6. Wypocznij jeszcze przez około 10-15 minut i odbierz zwrot kosztów podróŜy oraz
czekolady, które mają uzupełnić ubytek energetyczny. MoŜesz teŜ otrzymać
zaświadczenie zwalniające z pracy lub szkoły (?) w dniu oddania krwi.
•
Cały proces oddawania krwi pełnej trwa zwykle mniej niŜ jedną godzinę.
• Większość ludzi czuje jedynie lekkie ukłucie igłą, a samo oddawanie krwi jest
bezbolesne.
•
Dawca nie ma moŜliwości zakaŜenia się, gdyŜ okolica planowanego wkłucia jest
dokładnie odkaŜana, a krew lub jej składniki pobierane są w warunkach
sterylnych do jednorazowych, jałowych zestawów.
Co robić w dzień oddania krwi?
Aby jak najlepiej się czuć podczas oddawania krwi i później... zrób następujące rzeczy:
•
•
•
zjedz lekki posiłek przed oddaniem krwi
pij duŜo soków owocowych i wody
unikaj nadmiernego fizycznego wysiłku w dniu oddania krwi
Sposoby pobierania krwi
Pobieranie krwi metodą konwencjonalną tzn. krwi pełnej
Jednorazowo pobiera się 450ml krwi pełnej, która zawiera krwinki czerwone, krwinki
płytkowe, krwinki białe i osocze. Krew pobiera się z pojedynczego wkłucia do Ŝyły, do
jednorazowych, jałowych pojemników z tworzywa sztucznego.
Oddanie 450 ml krwi trwa ok. 5-10 minut. Przerwa pomiędzy kolejnymi pobraniami krwi
pełnej nie moŜe być krótsza niŜ 8 tygodni. W ciągu roku męŜczyzna moŜe oddać krew pełną 6
razy a kobieta 4 razy.
Pobieranie preparatów metodą aferezy
Zabiegi wykonuje się przy pomocy urządzeń zwanych separatorami, które umoŜliwiają
pobieranie od dawcy tylko wybranych składników krwi. W ten sposób moŜna pobierać:
•
•
•
•
osocze
płytki krwi
krwinki czerwone (erytrocyty)
krwinki białe (leukocyty)
Pobieranie osocza - plazmafereza
1. Od jednego dawcy nie moŜna pobrać w okresie roku więcej niŜ 25 litrów netto (tj. bez
dodatku antykoagulantu).
2. W okresie jednego tygodnia nie moŜna pobrać od jednego dawcy więcej niŜ 1,5 litra
osocza netto.
3. Jednorazowo, bez uzupełniania objętości krąŜącej, od dawcy moŜna pobrać metodą
plazmaferezy nie więcej niŜ 650 ml osocza netto.
4. Przerwa pomiędzy pobraniami osocza metodą plazmaferezy nie moŜe być krótsza niŜ
2 tygodnie, chyba Ŝe lekarz wyrazi zgodę na skrócenie tej przerwy.
5. Pobranie osocza metodą plazmaferezy moŜe być wykonane po przerwie wynoszącej
co najmniej 8 tygodni od dnia pobrania krwi pełnej.
Pobieranie płytek krwi - trombafereza
• jednorazowo pobiera się 300-400 ml płytek zawieszonych w osoczu,
• stosuje się zestawy jednorazowego uŜytku,
• zabieg trwa od 1 do 2 godzin.Przerwy pomiędzy zabiegami trombaferezy nie powinny być
krótsze niŜ 4 tygodnie. Zabiegi trombaferezy mogą być wykonywane nie częściej niŜ 12 razy
w roku.
Pobieranie krwinek czerwonych - erytroafereza
•
•
•
•
jednorazowo pobiera się 600 ml krwinek czerwonych,
stosuje się zestawy jednorazowego uŜytku,
zabieg trwa ok. 1,5 godziny
Krwinki czerwone moŜna oddawać co 6 miesięcy.
Pobieranie krwinek białych - leukafereza
• jednorazowo pobiera się 200 ml
• stosuje się zestawy jednorazowego uŜytku,
• zabieg trwa 2 godziny.Krwinki białe moŜna oddawać tą metodą co 4 tygodnie, nie częściej
niŜ 12 razy w roku.
Krew i jej znaczenie biologiczne
•
Krew jest płynną tkanką, której nie udało się niczym w pełni zastąpić.
komórek (krwinki czerwone, płytki krwi, krwinki białe) i części
płynnej - osocza (plazma).
• Krew składa się z
Krwinki czerwone
Ich wnętrze wypełnia hemoglobina, barwnik który nadaje krwinkom czerwony kolor i słuŜy
do przenoszenia tlenu. Krwinki czerwone stanowią ok. 40% objętości całej krwi. Osobami
najbardziej potrzebującymi krwinek czerwonych są chorzy, którzy utracili swoją własną krew
w wyniku wypadku albo zabiegu operacyjnego.
Płytki krwi
Płytki krwi są najmniejszymi komórkami krwi i odpowiadają za proces krzepnięcia. Płytki
krwi przetacza się chorym z zaburzeniami krzepnięcia, pacjentom z białaczką i nowotworami,
w trakcie i po chemioterapii.
Osocze
Osocze ma zabarwienie Ŝółte, stanowi ok. 55% objętości krwi i zawiera wiele białek
pełniących istotne funkcje w organizmie. Przetacza się je najczęściej chorym z duŜą utratą
krwi, z zaburzeniami krzepnięcia, po oparzeniach, urazach.
Oznaczenia grup krwi w układach AB0 i Rh
U kaŜdej osoby na powierzchni krwinek czerwonych istnieją substancje grupowe, które
decydują o przynaleŜności do określonej grupy krwi. MoŜna oznaczyć 4 podstawowe grupy
krwi:
•
•
•
•
grupa O - brak substancji grupowej na krwinkach,
grupa A -istnieje substancja grupowa A,
grupa B - istnieje substancja grupowa B,
grupa AB - istnieje substancja grupowa A i B na krwinkach
Oprócz substancji grupowych na krwinkach czerwonych w surowicy krwi znajdują się
naturalne przeciwciała skierowane przeciwko nieobecnej substancji grupowej np.
•
•
•
grupa O - przeciwciała anty-A i anty-B
grupa A - przeciwciała anty-B
grupa AB - nie posiada przeciwciał
Czynnik Rh
Na krwinkach czerwonych oprócz substancji grupowych ABO u 85% ludzi występuje
czynnik D, który określa przynaleŜność do grupy Rh dodatniej. U pozostałych 15% czynnik
ten nie występuje i zalicza się ich do grupy Rh ujemnej.
Rozkład procentowy grup krwi w Polsce
GRUPA KRWI
CZĘSTOTLIWOŚĆ
WYSTĘPOWANIA (%)
GRUPA KRWI
CZĘSTOTLIWOŚĆ
WYSTĘPOWANIA (%)
A+
32%
A-
6%
0+
31%
0-
6%