zabezpieczenie i dochodzenie należności w obrocie gospodarczym

DODATEK 2
1
DO NUMERU 86 GAZETY PODATKOWEJ Z 26 PAŹDZIERNIKA 2015 R.
ZABEZPIECZENIE I DOCHODZENIE
NALEŻNOŚCI W OBROCIE
GOSPODARCZYM
1. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia
str. 1
8. 40 euro za windykację
str. 3
2. Przykład wniosku o udzielenie zabezpieczenia
str. 2
9. Wybór komornika do prowadzenia egzekucji
str. 3
3. Notarialne zabezpieczenie zapłaty
str. 2
4. Zabezpieczenie na wypadek upadłości
str. 2
10. Sposoby wierzyciela na trudne długi
str. 4
5. Weksel jako zabezpieczenie zobowiązań
str. 2
11. Przykład wniosku egzekucyjnego do komornika
str. 4
6. Zabezpieczenie roszczeń podwykonawcy robót
str. 2
12. Nabycie obciążonej nieruchomości
str. 4
7. Zalety nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym
str. 3
13. Potrącenie sposobem na rozliczenie
str. 4
przeciwko dłużnikowi
1. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia
Występując z pozwem do sądu,
przedsiębiorcy często martwią
się, że pomimo wygrania procesu
nie będą w stanie odzyskać swoich należności, gdyż dłużnik do
momentu zakończenia procesu nie
będzie już dysponował majątkiem
na pokrycie swoich zobowiązań.
Aby przeciwdziałać takim zdarzeniom, warto składać wnioski
o udzielenie zabezpieczenia roszczenia, które zwiększają prawdopodobieństwo skuteczności
egzekucji w przypadku wygrania
sprawy w sądzie.
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia może być złożony zarówno
przed wszczęciem, jak i w trakcie
postępowania sądowego. Biorąc
jednak pod uwagę przepisy o kosztach, najkorzystniej jest składać go
wraz z pozwem, jest to bowiem
szczególna sytuacja, gdy wniosek
nie podlega opłacie. Wyjątkiem,
gdy powód nie musi dodatkowo
składać wniosku o udzielenie
zabezpieczenia jest złożenie pozwu w trybie nakazowym. Nakaz
zapłaty w postępowaniu nakazowym z chwilą wydania stanowi
tytuł zabezpieczenia, wykonalny
bez nadawania mu klauzuli wykonalności.
Podstawy zabezpieczenia
Postępowanie zabezpieczające
uregulowane zostało w art. 730
i następnych K.p.c. Zabezpieczenia
można żądać w każdej sprawie rozpoznawanej przez sąd, a nawet sąd
polubowny. Warunkiem udzielenia zabezpieczenia jest spełnienie
dwóch warunków ustawowych:
uprawdopodobnienia roszczenia
oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.
Obowiązek uprawdopodobnienia roszczenia jest zbliżony do jego
udowodnienia, jednak znacznie
mniej sformalizowany. W praktyce wystarczające powinno być
załączenie do wniosku faktury
wraz z potwierdzeniem nadania
dłużnikowi wezwania do zapłaty.
Interes prawny w udzieleniu
zabezpieczenia istnieje natomiast
wtedy, gdy brak zabezpieczenia
uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób
uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania
w sprawie. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia
17 stycznia 2013 r., sygn. akt
I ACz 81/13, interes prawny istnieje w przypadku, gdy zachodzi
potrzeba zapewnienia uprawnionemu „należytej ochrony prawnej”, zanim uzyska on ochronę
defi nitywną (ostateczną), czyli
zanim zostanie osiągnięty cel postępowania w sprawie, w związku
z którym następuje udzielenie zabezpieczenia.
Składanie wniosku
Wniosek o zabezpieczenie składany wraz z pozwem może zostać
zawarty w treści pozwu. Żądanie
udzielenia zabezpieczenia w trakcie trwającego postępowania wymaga natomiast osobnego wniosku. Składa się go do właściwego
sądu I instancji. Wniosek powinien
przybrać formę pisma procesowego, a więc zawierać m.in. oznaczenie stron, sygnaturę akt sprawy,
wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie
pieniężne także wskazanie sumy
zabezpieczenia oraz uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek (art. 736 § 1
K.p.c.).
Suma zabezpieczenia nie może
być wyższa od dochodzonego roszczenia liczonego wraz z odsetkami
do dnia wydania postanowienia
o udzieleniu zabezpieczenia oraz
z kosztami wykonania zabezpieczenia. Przy czym suma ta może
obejmować także przewidywane
koszty postępowania. W przypad-
ku gdy wniosek o zabezpieczenie
roszczenia majątkowego nie jest
składany wraz z pismem wszczynającym postępowanie (np. pozwem), podlega on opłacie w wysokości 100 zł. Chociaż wnioski
o zabezpieczenie roszczenia przed
wszczęciem postępowania należą
do rzadkości, trzeba pamiętać, aby
w przypadku ich składania zwięźle przedstawić sprawę.
Sposoby zabezpieczenia
Za wyjątkiem sytuacji wskazanych w ustawie, zabezpieczenie
nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, polega ono bowiem na utrzymaniu majątku
dłużnika do czasu zakończenia
procesu. Wybór sposobu zabezpieczenia należy do wierzyciela.
Pełny katalog możliwości zabezpieczenia roszczeń pieniężnych
zawiera art. 747 K.p.c. Do najpopularniejszych sposobów ich zabezpieczenia należą:
– zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo
innej wierzytelności lub innego
prawa majątkowego,
– obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową,
– ustanowienie zakazu zbywania
spółdzielczego własnościowego
prawa do lokalu,
– ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem
lub gospodarstwem rolnym
obowiązanego albo zakładem
wchodzącym w skład przedsiębiorstwa.
Niedopuszczalne jest jednak
zabezpieczenie roszczeń pieniężnych przeciwko Skarbowi Państwa. Nie można go także stosować
w stosunku do rzeczy, wierzytelności i praw, z których egzekucja
jest wyłączona. W praktyce chodzi
o rzeczy wymienione w art. 829
i następne K.p.c.
Zabezpieczenie to nie
egzekucja
Dokonując zabezpieczenia, komornik ogranicza się do czynności
wskazanych w ramach przewidzianego prawem sposobu zabezpieczenia. Jeśli więc polega ono na
zajęciu wierzytelności z rachunku
bankowego, to komornik jedynie
wyśle do banku pismo zakazujące wypłat. W oparciu o taki dokument bank odmówi zobowiązanemu wypłaty z rachunku kwot
objętych zajęciem. Środki te nie
będą jednak komornikowi przekazane, a tym bardziej komornik nie
przekaże ich dalej uprawnionemu.
Na tym właśnie polega różnica pomiędzy egzekucją a dokonaniem
zabezpieczenia.
Dokonane zajęcia w ramach zabezpieczeń roszczeń pieniężnych,
co do zasady, zachowują moc przez
miesiąc od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. W tym czasie
powód może uzyskać klauzulę
wykonalności na prawomocny
nakaz czy wyrok i prowadzić egzekucję z wcześniej zabezpieczonych
składników majątku.
Zabezpieczenie przez
zobowiązanie do zapłaty
Warto wspomnieć o szczególnym sposobie zabezpieczenia,
który polega na zobowiązaniu do
zapłaty uprawnionemu określonej
kwoty. Może być on wykorzystany
do ochrony niektórych należności przysługujących przedsiębiorcom. Art. 7531 § 1 K.p.c. wymienia m.in. należności z tytułu:
– rękojmi lub gwarancji jakości
albo kary umownej, jak również z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży konsumenckiej,
przeciwko przedsiębiorcy – do
wysokości 20.000 zł,
– najmu lub dzierżawy, a także
opłat obciążających najemcę lub
dzierżawcę oraz opłat z tytułu
korzystania z lokalu mieszkalnego lub użytkowego – do wysokości 20.000 zł.
W tych wypadkach, w oparciu
o postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, komornik dokonuje
zabezpieczenia, które tylko nieznacznie różni się od egzekucji.
Uprawniony otrzymuje wówczas
świadczenie jeszcze przed końcem
sprawy sądowej.
Potrzebna klauzula
W przypadku postanowień
o udzieleniu zabezpieczenia podlegających wykonaniu w drodze
egzekucji (np. zajęcie wierzytelności) konieczna jest klauzula
wykonalności, która nadawana
jest przez sąd z urzędu. Organem
dokonującym zabezpieczenia jest
komornik, a do jego realizacji stosuje się przepisy o postępowaniu
egzekucyjnym. Po uzyskaniu postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wierzyciel w celu jego
wykonania składa komornikowi
stosowny wniosek.
Wysokość opłat od wykonania tego postanowienia wynika
z art. 45 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U.
z 2011 r. nr 231, poz. 1376 ze zm.).
Wynosi ona 2% wartości roszczenia, które podlega zabezpieczeniu,
jednak nie mniej niż 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego i nie więcej niż pięciokrotność
tego wynagrodzenia. Przy czym
do czasu uiszczenia opłaty komornik nie wykonuje postanowienia
o udzieleniu zabezpieczenia.
Należy pamiętać, że po zakończeniu postępowania komornik
jedynie ustala wysokość kosztów
poniesionych przez uprawnionego
(opłaty, wydatki itp.). Nie zajmuje się natomiast ich ściąganiem.
O kosztach ustalonych przez komornika rozstrzygnąć powinien
sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie.
2
ZABEZPIECZENIE I DOCHODZENIE NALEŻNOŚCI W OBROCIE GOSPODARCZYM
2. Przykład wniosku o udzielenie
zabezpieczenia
Gniezno, 12 października 2015 r.
Sąd Rejonowy w Gnieźnie I Wydział Cywilny
ul. Franciszkańska 10
62-200 Gniezno
Uprawniony:
Obowiązany:
Jacek Woźniak
ul. Lipowa 2,
62-200 Gniezno
Andrzej Iwański
ul. Nowa 12,
62-200 Gniezno
Sygn. akt I C 237/15
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia
Działając w imieniu własnym na podstawie art. 730 K.p.c. wnoszę
o udzielenie uprawnionemu zabezpieczenia roszczenia o zapłatę
kwoty 25.000 zł (słownie: dwudziestu pięciu tysięcy złotych 00/100)
poprzez: zajęcie ruchomości obowiązanego, samochodu osobowego
o nr rej. PGN 01234 o wartości 25.000 zł.
Uzasadnienie
Uprawniony na mocy umowy sprzedaży z dnia 15 czerwca 2015 r.
zbył obowiązanemu skaner wielkoformatowy o numerze seryjnym
003482 za kwotę 25.000 zł.
Dowód: Umowa sprzedaży z potwierdzeniem odbioru towaru.
Pomimo upływu terminu zapłaty i wysłania wezwania do zapłaty,
obowiązany pismem z 20 września 2015 r. poinformował, iż z powodu
problemów finansowych nie jest w stanie zapłacić, a w stosunku do
niego toczy się kilka postępowań sądowych.
Dowód: Pismo obowiązanego.
Dowód: Przesłuchanie obowiązanego na okoliczność jego sytuacji
majątkowej.
Biorąc pod uwagę sytuację majątkową obowiązanego i interes
prawny uprawnionego zachodzą przesłanki do udzielenia zabezpieczenia.
Jacek Woźniak
(podpis)
Załączniki:
– dowód uiszczenia opłaty sądowej,
– umowa sprzedaży z potwierdzeniem odbioru towaru,
– pismo obowiązanego z 20 września 2015 r.
5. Weksel jako zabezpieczenie zobowiązań
P
rzedsiębiorca, który jest u nas zadłużony, zaproponował nam, abyśmy udzielili mu kilkumiesięcznej
zwłoki. W zamian jego zobowiązanie będzie gwarantować inna osoba, która w tym celu wystawi weksel.
Czy taki weksel będzie ważny, skoro wystawi go osoba niebędąca naszym dłużnikiem?
TAK. Obowiązujące prawo nie
sprzeciwia się dopuszczalności
wystawienia weksla dla zabezpieczenia długu osoby trzeciej.
Praktyka ta nie jest kwestionowana zarówno w doktrynie, jak
i orzecznictwie. Tak uznał Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia
19 października 2006 r., sygn. akt
V CSK 205/06.
Osoba trzecia może wystawić
zarówno weksel zupełny (tj. taki,
który zawiera wszystkie elementy
wymagane prawem wekslowym),
jak i weksel in blanco, niezawierający wpisanej sumy wekslowej.
Najczęściej weksle zabezpieczają
wykonanie umowy, której stro-
nami są wystawca weksla i wierzyciel wekslowy. Istnienie takiej
umowy nie jest jednak elementem
koniecznym skutecznego zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Dlatego m.in. dopuszczalna
jest taka sytuacja, jak opisana
w pytaniu Czytelnika, w której
weksel wystawia osoba niebędąca
stroną umowy.
Weksel znacznie ułatwia i przyspiesza wyegzekwowanie należności na drodze sądowej, a potem
– egzekucyjnej. Prawidłowo wypełniony weksel jest dokumentem,
który po dołączeniu go w oryginale do pozwu o zapłatę stanowi
podstawę do wydania przez sąd
nakazu zapłaty w postępowaniu
nakazowym. Trzeba pamiętać
o tym, żeby w pozwie zamieścić
wniosek o rozpoznanie sprawy
w postępowaniu nakazowym.
Oprócz tego jedną z zalet złożenia pozwu z weksla jest to, że
w pozwie nie trzeba się odwoływać np. do umowy, której wykonanie weksel zabezpieczał. Weksel
stanowi korzystny dla wierzyciela
sposób zabezpieczenia należności.
Warto jednak w miarę możliwości
przed jego wystawieniem zweryfikować wypłacalność osób zobowiązanych, zwłaszcza w sytuacji
gdy Czytelnik wcześniej z nimi nie
współpracował.
6. Zabezpieczenie roszczeń podwykonawcy robót
Z
awarłem umowę o podwykonawstwo robót z firmą deweloperską, dla której będziemy realizować prace
przy wylewaniu posadzek. Wynagrodzenie mam mieć płatne po 30 dniach od odbioru końcowego mojego zakresu robót. Zaciągam właśnie kredyt na zakup materiałów. W banku dowiedziałem się, że mogę
żądać od dewelopera gwarancji bankowej na zabezpieczenie przysługującego mi wynagrodzenia. Czy to
prawda? Jeżeli tak, to na jakiej podstawie?
Wykonawca może żądać od inwestora, a podwykonawca od (generalnego) wykonawcy udzielenia
gwarancji zapłaty w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty
umówionego wynagrodzenia za
wykonanie robót budowlanych.
Podstawę prawną takiego żądania
stanowią przepisy art. 6491 w zw.
z art. 6495 Kodeksu cywilnego
(Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
Chodzi o jedną z następujących
form zabezpieczenia (do wyboru
przez przedsiębiorcę, do którego
jest kierowane tego typu żądanie):
gwarancja bankowa, gwarancja
ubezpieczeniowa, akredytywa
bankowa lub poręczenie banku
udzielone na zlecenie inwestora.
Gwarancja zapłaty nie powinna jednak przekraczać wysokości
ewentualnego roszczenia z tytułu wynagrodzenia wynikającego
z umowy oraz robót dodatkowych
lub koniecznych do wykonania
umowy, zaakceptowanych na
piśmie przez inwestora. Koszty
z tym związane są dzielone równo
na obie strony.
Brak żądanej gwarancji zapła-
ty stanowi również przeszkodę
w wykonaniu robót budowlanych
z przyczyn dotyczących w tym wypadku generalnego wykonawcy.
Jeżeli podwykonawca nie uzyska
żądanej gwarancji zapłaty w wyznaczonym przez siebie terminie,
nie krótszym niż 45 dni, uprawniony jest do odstąpienia od umowy
z winy generalnego wykonawcy
ze skutkiem na dzień odstąpienia.
Uprawnienie podwykonawcy do
żądania ustanowienia omawianego zabezpieczenia nie może być
wyłączone umową stron.
pozbawienia wykonalności tytułu
wykonawczego (czyli aktu notarialnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności) w całości lub
części. W pozwie dłużnik może
żądać zabezpieczenia swojego
powództwa przeciwegzekucyjnego poprzez zawieszenie egzekucji.
Sąd nie ma obowiązku do takiego
wniosku się przychylić.
Z reguły za pomocą poddania
się egzekucji w akcie notarialnym
zabezpiecza się należności o charakterze pieniężnym. Może z niego
wynikać obowiązek zapłaty sumy
pieniężnej do wysokości wprost
określonej w akcie albo oznaczonej
za pomocą klauzuli waloryzacyjnej. Określa się wówczas w akcie
warunki, które upoważniają wie-
rzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na
podstawie tego aktu o całość lub
część roszczenia, jak również termin, do którego wierzyciel może
wystąpić o nadanie temu aktowi
klauzuli wykonalności. Akt notarialny może też obejmować obowiązek zapłaty sumy pieniężnej
lub uiszczenia rzeczy oznaczonych
co do gatunku, ilościowo w akcie
oznaczonych, albo też obowiązek
wydania rzeczy indywidualnie
oznaczonej. Wykorzystuje się go
również w celu ułatwienia wyegzekwowania należności obciążonych hipoteką. Instytucja ta jest
uregulowana w art. 777 § 1 pkt 4,
5 i 6 Kodeksu postępowania cywilnego.
sytuacji przyjmuje się, iż umowa
nie została zawarta i nie trzeba
wykonać jej postanowień. Ponadto
gdy w wyniku zawartej umowy
Czytelnik ma obowiązek wykonać
swoje świadczenie, może wstrzymać się z tym do czasu wykonania
lub zabezpieczenia świadczenia
upadłego. Zgodnie z art. 98 ust. 3
Prawa upadłościowego uprawnienie to nie przysługuje jednak Czytelnikowi, jeżeli w dniu zawarcia
umowy wiedział lub powinien był
wiedzieć o podstawach do ogłoszenia upadłości.
Należy wskazać, iż pomimo
że postanowienie przewidujące
rozwiązanie umowy na wypadek
ogłoszenia upadłości jest nieważne
i nie wywołuje żadnych skutków,
są inne możliwości zabezpieczenia. Negocjując bowiem umowę
z takim kontrahentem, można
uzależnić jej zawarcie od dodatkowego zabezpieczenia świadczenia
wzajemnego. Czytelnik może bowiem zażądać np. aby kontrahent
ustanowił na jego rzecz hipotekę
na swojej nieruchomości lub zastaw rejestrowy na rzeczach ruchomych.
Sama możliwość ogłoszenia
upadłości lub nawet funkcjonowanie przedsiębiorstwa w upadłości nie powinno być bowiem
przeszkodą do rozważenia możliwości zawarcia umowy, zwłaszcza
w przypadku układowej, a więc
łagodniejszej formy upadłości.
3. Notarialne zabezpieczenie zapłaty
N
asz kontrahent na mocy umowy będzie odbierał towar partiami. Ponieważ zapłata sporej kwoty ma
zostać odroczona w czasie, jako zabezpieczenie zaproponowano poddanie się egzekucji w akcie notarialnym. Na czym to polega? Na ile zabezpiecza to nasze interesy jako wierzyciela?
Poddanie się przez dłużnika egzekucji w akcie notarialnym pozwala
na szybsze wyegzekwowanie należności za pomocą komornika.
Nie pomoże jednak, jeśli dłużnik
nie będzie miał majątku, z którego
komornik będzie mógł taką egzekucję skutecznie przeprowadzić.
Jeżeli dłużnik, który złożył
w akcie notarialnym oświadczenie o poddaniu się egzekucji, nie
wywiąże się z zobowiązania, co
do którego podda się egzekucji,
Czytelnik będzie mógł skorzystać
z tego zabezpieczenia. Po bezskutecznym wezwaniu dłużnika do
wykonania zobowiązania, będzie
mógł złożyć w sądzie wniosek
o nadanie klauzuli wykonalności
aktowi notarialnemu. Zatem akt
notarialny zawierający oświadczenie dłużnika o poddaniu się
egzekucji niejako zastępuje wyrok sądu lub nakaz zapłaty. Tak
jak w przypadku wyroków czy nakazów, przed skierowaniem sprawy do komornika należy uzyskać
sądową klauzulę wykonalności.
Nadając taką klauzulę sąd bada
jedynie prawidłowość oświadczeń
złożonych w akcie notarialnym,
a nie to, czy dług faktycznie istnie-
je. O postępowaniu w przedmiocie
nadania klauzuli wykonalności nie
jest informowany dłużnik. Dysponując nadaną klauzulą wykonalności, można złożyć u komornika
wniosek o wszczęcie egzekucji
z majątku dłużnika. Dopiero na
tym etapie dłużnik może się skutecznie bronić, jeśli uważa, że
nie ma obowiązku zapłaty (bo
np. umowa została rozwiązana,
spłacił już dług itp.).
W tym celu dłużnik musi złożyć
przeciwko wierzycielowi pozew
do sądu (tzw. powództwo przeciwegzekucyjne). Może w nim żądać
4. Zabezpieczenie na wypadek upadłości
K
ontrahent, z którym współpracuję od lat, zwolnił część pracowników z powodu trudności finansowych.
Obawiam się, że ogłosi upadłość. Czy mogę zabezpieczyć się w ten sposób, że w umowie ustalimy, iż
w razie ogłoszenia przez niego upadłości umowa stanie się nieważna i nie będę musiał wysyłać mu towarów?
Zastrzeżenie takie nie jest dopuszczalne niezależnie od tego, czy
kontrahent Czytelnika ogłosiłby
upadłość układową, czy upadłość
z likwidacją majątku dłużnika.
Nieważne są bowiem postanowienia umowy zastrzegające na wypadek ogłoszenia upadłości zmianę
lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły.
Upadłość jest zdarzeniem gospodarczym, do którego może dojść
w przypadku niewypłacalności
upadłego. Ryzyko ogłoszenia upadłości jest jedną z możliwych konsekwencji prowadzenia działalno-
ści gospodarczej, jednak upadły
jest w dalszym ciągu uczestnikiem
obrotu gospodarczego. Zakaz zawierania umów, z których treści
wynika, iż umowa ulega zmianie
lub rozwiązaniu w przypadku
ogłoszenia upadłości jednej z jej
stron określony jest w art. 83
ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r. poz. 1112
ze zm.). Jeżeli Czytelnik obawia
się ogłoszenia upadłości przez kontrahenta, powinien podjąć decyzję, czy w ogóle umowa taka powinna zostać przez niego zawarta.
W sytuacji bowiem ewentualnego
ogłoszenia upadłości przez kontrahenta nie będzie mógł odstąpić od
umowy powołując się na ogłoszenie upadłości.
W przypadku ogłoszenia upadłości kontrahenta Czytelnik powinien jednak wystąpić do syndyka w formie pisemnej z podpisem
notarialnie poświadczonym, aby
syndyk oświadczył czy odstępuje od umowy, czy żąda jej wykonania. Jeżeli syndyk w terminie
3 miesięcy nie zażąda wykonania
umowy, zgodnie z art. 98 ust. 2
Prawa upadłościowego uważa się,
iż odstąpił on od umowy. W takiej
DODATEK 2
3
DO NUMERU 86 GAZETY PODATKOWEJ Z 26 PAŹDZIERNIKA 2015 R.
7. Zalety nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym
Jeśli kontrahent nie płaci i zapadła
decyzja o skierowaniu sprawy do
sądu, warto sprawdzić, czy będzie
możliwe złożenie wniosku o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Dla wierzyciela
jest to najlepszy sposób sądowego
odzyskiwania należności: tani,
szybki, zniechęcający dłużnika
do zaskarżania nakazu.
Nakaz bez rozprawy
Nakaz zapłaty w postępowaniu
nakazowym wydawany jest przez
sąd na posiedzeniu niejawnym, na
podstawie dołączonych do pozwu
dokumentów. Oznacza to, że strony nie są wzywane do sądu, nie jest
wyznaczana rozprawa. Następnie
sąd wysyła nakaz do wierzyciela
i dłużnika – do tego drugiego razem z odpisem pozwu.
Po otrzymaniu nakazu dłużnik
ma 14 dni na zapłacenie wierzycielowi wskazanych w nakazie kwot
albo na zaskarżenie nakazu. W razie zaskarżenia nakazu zostanie
wyznaczona rozprawa. Jeśli nakaz
nie zostanie zaskarżony, to nastąpi
jego uprawomocnienie się.
Niska opłata od pozwu
Zasadą jest, że za złożenie pozwu trzeba sądowi zapłacić opłatę sądową. Z reguły wynosi ona
5% wartości przedmiotu sporu
(w sprawach do 10.000 zł jest liczona nieco inaczej). W przypadku
pozwów o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym
opłata ta jest czterokrotnie niż-
sza – wynosi 1/4 normalnej opłaty sądowej. Równie niska opłata
obowiązuje tylko przed e-sądem,
do którego kierowane są pozwy
składane przez internet. Wydanie
przez sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym jest jednak
korzystniejsze dla wierzyciela niż
uzyskanie nakazu przed e-sądem.
Problem w tym, że nakaz w postępowaniu nakazowym o wiele
trudniej uzyskać.
Zaskarżenie nakazu
Za zaskarżenie nakazu zapłaty
wydanego w postępowaniu nakazowym pozwany musi zapłacić sądowi opłatę sądową. Ma to
zniechęcać do skarżenia takich
nakazów. Taka zasada obowiązuje tylko w przypadku zaskarżania
nakazów zapłaty wydanych w postępowaniu nakazowym. Opłata
od pisma zawierającego zarzuty
jest trzykrotnie wyższa od opłaty,
jaką za złożenie pozwu musiała zapłacić osoba, która pozew złożyła.
Wynosi ona 3/4 pełnej opłaty od
pozwu. Obowiązek płacenia za zaskarżenie nakazu jest uzasadniony
tym, aby dłużnikom nie opłacało
się przedłużać postępowania zaskarżając nakaz.
Niezbędne dokumenty
Sądy wydają takie nakazy zapłaty tylko w sprawach, w których
okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione
dołączonymi do pozwu dokumentami wskazanymi w art. 485
Kodeksu postępowania cywilnego, np. zaakceptowanym przez
dłużnika rachunkiem, wekslem,
pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu (patrz ramka).
W praktyce sądy różnie podchodzą
np. do podpisanej przez dłużnika faktury – jedne uznają je za
„zaakceptowany przez dłużnika
rachunek” i wydają nakaz w postępowaniu nakazowym, inne takich
nakazów nie wydają i kierują sprawę do postępowania zwykłego lub
mniej korzystnego dla wierzyciela
postępowania upominawczego. Są
też w praktyce trudności z uzyskaniem nakazu w postępowaniu
nakazowym z powołaniem się
na ustawę o terminach zapłaty
w transakcjach handlowych.
Same dokumenty nie wystarczą
do wydania nakazu w postępowaniu nakazowym – trzeba jeszcze
w pozwie złożyć wniosek o wydanie takiego nakazu.
Zabezpieczenie komornicze
Nakaz zapłaty w postępowaniu
nakazowym od momentu wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania
mu klauzuli wykonalności. To
bardzo korzystne rozwiązanie
dla wierzyciela. Oznacza, że po
otrzymaniu z sądu nakazu może
od razu skierować go do komornika wraz z wnioskiem o wykonanie zabezpieczenia na majątku
dłużnika, mimo że nakaz zapłaty
nie jest jeszcze prawomocny (bo
dłużnik go zaskarżył). Zabezpie-
czenie to nie egzekucja – w wyniku wykonania zabezpieczenia
komornik nie przekaże od razu
środków zajętych u dłużnika wierzycielowi. Będą one zabezpieczone do czasu, aż wierzyciel będzie
mógł prowadzić postępowanie
egzekucyjne, bo sprawę prawomocnie wygra. Dzięki temu można zaskoczyć dłużnika i uniknąć
sytuacji, w której dłużnik ukrywa
majątek przed wierzycielem. Jeszcze korzystniejsze jest uzyskanie
nakazu zapłaty w postępowaniu
nakazowym z weksla. Upoważnia
on do prowadzenia postępowania
egzekucyjnego bez konieczności
czekania, aż nakaz zapłaty się
uprawomocni.
Zarzut potrącenia
W części spraw pozwani o zapłatę dłużnicy próbują bronić się podnosząc zarzut potrącenia – twierdzą, że osoba, która ich pozwała,
jest im winna pieniądze i kwoty te
przedstawiają do skompensowania w sądzie. Podniesienie takiego
zarzutu może znacząco skomplikować i wydłużyć postępowanie
sądowe. W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym
jest to jednak znacznie trudniejsze. Osoba, która podnosi zarzut
potrącenia, musi go udowodnić
takimi samymi dokumentami,
jakie są wymagane do wydania
nakazu zapłaty w postępowaniu
nakazowym.
Sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeśli
roszczenie jest udowodnione dołączonym do pozwu:
– dokumentem urzędowym,
– zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
– wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,
– zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym
przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku
bankowym,
– wekslem,
– czekiem,
– warrantem lub rewersem,
– umową, dowodem spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodem doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku,
jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego
lub odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie
o terminach zapłaty w transakcjach handlowych,
– wyciągiem z ksiąg bankowych i dowodem doręczenia dłużnikowi
pisemnego wezwania do zapłaty, gdy zapłaty dochodzi bank.
8. 40 euro za windykację
Z
godnie z ustawą o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wysyłając wezwania do zapłaty
zaczęliśmy obciążać niektórych naszych kontrahentów opłatą 40 euro z tytułu wysłania wezwania
do zapłaty. Większość z nich odmawia zapłaty tej kwoty twierdząc, iż nie poczyniliśmy tak wysokich
wydatków. W którym dokładnie momencie nabywamy prawo do doliczenia nieterminowemu dłużnikowi
kwoty 40 euro?
Uprawnienie do dochodzenia
równowartości 40 euro tytułem rekompensaty za czynności
windykacyjne zostało wprowadzone ustawą o terminach
zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 403).
Mimo że ustawa weszła w życie
w 2013 r., część przedsiębiorców
i osób fizycznych w dalszym ciągu nie wie o konsekwencjach jej
wprowadzenia. Zgodnie z treścią
art. 10 ust. 1 ustawy, wierzycielowi w przypadku ziszczenia się
określonych przesłanek przysłu-
guje uprawnienie do naliczania
równowartości kwoty 40 euro
przeliczonych na złote według
średniego kursu euro ogłoszonego
przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego
miesiąc, w którym świadczenie
pieniężne stało się wymagalne.
Należy zatem w pierwszej kolejności wskazać, że Czytelnicy powinni naliczać z tytułu windykacji
nie kwotę 40 euro, ale jej równowartość wyliczoną na podstawie
przywołanego przepisu.
Celem wprowadzenia do ustawy
regulacji w zakresie prawa wierzyciela do równowartości kwoty
40 euro jest przyznanie mu swoistej zryczałtowanej rekompensaty za koszty windykacji, która
jednocześnie pełni rolę mobilizującą dłużników do uiszczania
należności w terminie. Równowartość kwoty 40 euro przysługuje bowiem wierzycielowi bez
konieczności wezwania dłużnika
do jej zapłaty. Nie jest ona także
powiązana z poniesieniem przez
wierzyciela jakichkolwiek wydatków. Jedyną przesłanką nali-
czenia tej opłaty jest upływ terminu określonego w art. 7 ust. 1
lub art. 8 ust. 1 ustawy, które dają
także wierzycielowi możliwość
naliczania odsetek za zwłokę na
podstawie art. 56 § 1 Ordynacji
podatkowej. W przypadku transakcji handlowych dokonywanych
z dłużnikami innymi niż podmioty
publiczne zasadne jest naliczanie
opłaty w sytuacji, gdy Czytelnicy
spełnili swoje świadczenie, a jednocześnie nie otrzymali zapłaty
w terminie określonym w umowie
albo wezwaniu dłużnika do zapłaty (art. 7 ust. 1 ustawy). Ustawa
zastrzega jednak, iż termin ten nie
może być wcześniejszy, niż dzień
doręczenia wezwania.
Kontrahenci Czytelników nie
mogą zatem odmawiać zapłaty
równowartości kwoty 40 euro
tytułem rekompensaty za koszty
windykacji, uprawnienie do jej naliczania wynika bowiem wprost
z ustawy. W przypadku braku zapłaty Czytelnicy mogą skierować
sprawę od sądu, a jedyne co muszą udowodnić to nabycie uprawnienia do naliczania odsetek, na
podstawie art. 7 ust. 1 lub art. 8
ust. 1 ustawy. Co więcej, kwota
określona w ustawie jest wartością minimalną, bowiem w sytuacji, gdy opóźnienia w zapłacie
w transakcji handlowej przekroczą równowartość 40 euro, wierzycielowi przysługuje zwrot tych
kosztów, w tym kosztów postępowania sądowego, pomniejszonych
o równowartość kwoty 40 euro.
9. Wybór komornika od prowadzenia egzekucji przeciwko dłużnikowi
M
amy nakaz zapłaty przeciwko dłużnikowi. Chcemy złożyć wniosek do komornika. Do której kancelarii
komorniczej go wysłać? Czy do wniosku trzeba dołączyć potwierdzenie uiszczenia jakiejś opłaty dla
komornika?
Wierzyciel ma możliwość wyboru komornika, który będzie
prowadził egzekucję. Od wniosku o wszczęcie egzekucji świadczeń pieniężnych nie uiszcza się
opłaty.
Wierzyciel ma prawo wyboru
dowolnego komornika działającego na terytorium Polski. Wynika to z art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.
Dokonując wyboru komornika,
wierzyciel powinien złożyć wraz
z wnioskiem o wszczęcie egzekucji
oświadczenie na piśmie, że korzysta z prawa wyboru komornika.
Od tej zasady są pewne wyjątki.
Wierzyciel nie ma prawa wyboru
komornika, jeśli chce prowadzić
egzekucję z nieruchomości – taką
egzekucję może prowadzić tylko
komornik, w którego rewirze położona jest nieruchomość. Rewirem
jest obszar właściwości sądu rejonowego.
Komornik w ybrany przez
wierzyciela nie może odmówić
wszczęcia egzekucji, jeżeli byłaby ona prowadzona w obszarze
właściwości sądu apelacyjnego
obejmującego jego rewir. Może
się też okazać, że wybrany przez
wierzyciela komornik odmówi
wszczęcia egzekucji – jeżeli w zakresie prowadzonych przez niego
egzekucji zaległość przekracza
sześć miesięcy.
W praktyce najlepiej jest skierować wniosek egzekucyjny do
komornika, który już prowadzi
egzekucję przeciwko dłużnikowi.
Jeśli bowiem okaże się, że nastąpił tzw. zbieg egzekucji (np. drugi
komornik zajmie wynagrodzenie za pracę dłużnika, wcześniej
zajęte przez innego komornika
sądowego), to komornicy muszą
sobie przekazać sprawy. Regułą
jest przy tym, że dalszą egzekucję powinien prowadzić w obu
sprawach komornik z właściwego rewiru (w którym to rewirze
dłużnik ma miejsce zamieszkania
albo siedzibę). W razie wyboru komornika spoza rewiru pojawią się
dla wierzyciela dodatkowe koszty.
W przypadku podejmowania przez
komornika wybranego przez wierzyciela czynności poza swoim rewirem komorniczym, wierzyciela
obciążają związane z tym wydatki
– nie można nimi obciążyć następnie dłużnika.
Za złożenie wniosku o wszczęcie
postępowania egzekucyjnego mającego na celu wyegzekwowanie
należności pieniężnych wierzyciel
nie musi uiszczać opłaty. Komornik ściąga opłatę egzekucyjną
należną mu za prowadzenie egzekucji bezpośrednio od dłużnika.
Komornik może natomiast wezwać
wierzyciela do uiszczenia zaliczki
na wydatki gotówkowe ponoszone
w toku egzekucji. Może on uzależnić wykonanie czynności, o którą
wnioskuje wierzyciel, od tego,
czy zaliczka zostanie wpłacona.
Ostatecznie wydatki te obciążają
dłużnika – ale zaliczkę na ich pokrycie musi wyłożyć wierzyciel.
Wydatkami tymi są m.in. koszty
doręczenia korespondencji, za
wyjątkiem kosztów doręczenia
stronom zawiadomienia o wszczęciu egzekucji bądź postępowania
zabezpieczającego, należności biegłych, koszty ogłoszeń w pismach,
koszty transportu specjalistycznego, przejazdu poza miejscowość,
która jest siedzibą komornika,
przechowywania i ubezpieczania
zajętych ruchomości.
Komornik jest funkcjonariuszem publicznym i powinien
działać m.in. w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji. Z punktu
widzenia wierzyciela najistotniejsze jest, aby egzekucja w jego sprawie była skuteczna, a jednocześnie
prowadzona w granicach prawa.
Wybierając komornika wierzyciel
powinien pamiętać, że ma w tym
zakresie wolną rękę, a kancelarie
komornicze konkurują między
sobą.
4
ZABEZPIECZENIE I DOCHODZENIE NALEŻNOŚCI W OBROCIE GOSPODARCZYM
10. Sposoby wierzyciela na trudne długi
Stosowanie sprzedaży z odroczonym terminem płatności zawsze
wiąże się z ryzykiem problemów
z zapłatą należności. Nawet dokładna weryfi kacja kontrahenta
czy wszczęcie procedury windykacyjnej niezwłocznie po upływie
terminu płatności nie zagwarantują odzyskania wszystkich wierzytelności.
Mianem trudnych długów
można określić te wierzytelności,
które pomimo przeprowadzenia
postępowania sądowego i skierowania sprawy do komornika,
w dalszym ciągu pozostały niewyegzekwowane. Przyczyn problemów z windykacją takich należności upatrywać można zarówno
w sytuacji finansowej dłużników,
przejawiającej się w przejściowej
utracie płynności finansowej bądź
stanie niewypłacalności, ale także
celowym unikaniu regulowania
należności. Niezależnie od przyczyny, z powodu której wierzyciel
nie może wyegzekwować swojej
należności, warto wiedzieć co
zrobić, aby zwiększyć prawdopodobieństwo ich zapłaty.
Rejestr dłużników
W przypadku bezskuteczności
postępowania egzekucyjnego
komornik wydaje postanowienie
o umorzeniu egzekucji. Taka sytuacja jest niekorzystna dla wierzyciela, bowiem nie tylko nie
odzyskał on zaległej należności,
ale także poniósł koszty postępowania w celu dochodzenia należ-
ności. Dobrym rozwiązaniem jest
skorzystanie z rejestrów dłużników. Są one prowadzone przez
tzw. BIG-i, czyli Biura Informacji
Gospodarczej. Wpis wymaga zawarcia umowy z którymś z biur
funkcjonujących na rynku i skutkuje niemożnością zaciągnięcia
przez dłużnika większości zobowiązań. Brak możliwości zaciągnięcia kredytu, zakupów na raty
czy kupna telefonu na abonament
połączony ze spadkiem wiarygodności spowodowanym wpisem do
BIG skłania niektórych dłużników
do zapłaty.
Dodatkowo do Biura Informacji Gospodarczej wpisać można
przedawnione zobowiązania i to
rozwiązanie jest najskuteczniejsze, jeżeli chodzi o odzyskiwanie
przedawnionych należności. Zasady wpisywania dłużników do BIG
określa ustawa o udostępnianiu
informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych
(Dz. U. z 2014 r. poz. 1015 ze zm.).
W przypadku gdy wierzyciel posiada tytuł wykonawczy (np. wyrok lub nakaz zapłaty, z klauzulą
wykonalności), wystarczający do
przekazania danych do BIG-u jest
upływ 14 dni od doręczenia dłużnikowi wezwania zawierającego
ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura z podaniem
firmy i adresu siedziby tego biura
oraz przekazaniu do biura podstawowych informacji na temat tytułu wykonawczego (art. 16 ust. 1
ustawy).
11. Przykład wniosku
egzekucyjnego do komornika
Gniezno, 5 września 2015 r.
Pan Jan Kowal
Komornik Sądowy
Przy Sądzie Rejonowym
w Gnieźnie
Wierzyciel: Andrzej Wójcik
Plac Wolności 4, Gniezno
Dłużnik:
Zdzisław Brończyk
ul. Wojska Polskiego 2, Gniezno
Wniosek o wszczęcie egzekucji
W celu wyegzekwowania od dłużnika należności wynikających
z wyroku z dnia 15 lipca 2015 r. wydanego przez Sąd Rejonowy
w Gnieźnie, w sprawie o sygnaturze akt I C 58/12 zaopatrzonego
w klauzulę wykonalności w dniu 3 września 2015 r., niniejszym wnoszę
o wszczęcie egzekucji z następujących składników majątku dłużnika:
1. rzeczy ruchomych znajdujących się w miejscu zamieszkania
dłużnika oraz w miejscu wykonywania przez niego działalności
gospodarczej poprzez ich zajęcie oraz sprzedaż w drodze licytacji,
2. rachunków bankowych dłużnika, w tym rachunku nr 18 7654 3290
1234 5678 9012 3456 prowadzonego w Banku Komercyjnym
Oddział w Gnieźnie,
3. wynagrodzenia za pracę dłużnika,
4. innych wierzytelności i innych praw majątkowych dłużnika, w tym
wierzytelności w kwocie 13.200 zł przysługujących dłużnikowi
z tytułu umowy zlecenia,
5. nieruchomości dłużnika.
Ponadto wnoszę o obciążenie dłużnika kosztami postępowania
egzekucyjnego oraz o doręczenie wierzycielowi odpisów protokołów
dokonanych czynności egzekucyjnych.
Wyegzekwowane od dłużnika kwoty proszę wpłacać na rachunek
bankowy wierzyciela: Bank Komercyjny w Gnieźnie nr konta:
19 8122 2233 3344 4455 5566 6677
Podaję znane wierzycielowi informacje o dłużniku i jego majątku:
PESEL dłużnika: 74031112112
NIP dłużnika: 5552223344
REGON: 918274356.
Adres prowadzenia działalności gospodarczej przez dłużnika:
Gniezno, ul. Wojska Polskiego 2.
Andrzej Wójcik
(podpis)
Załącznik
Tytuł wykonawczy
Ponowienie egzekucji
Tytuł wykonawczy w postaci
wyroku sądowego lub nakazu zapłaty przedawnia się z upływem
10 lat od jego wydania. Po tym
terminie dłużnik może bronić się
zarzutem przedawnienia. Sytuacja majątkowa dłużnika może się
po latach poprawić, dlatego warto
co kilka lat ponawiać egzekucję,
korzystając przy okazji z usług
różnych komorników.
Takie działanie nie tylko daje
szansę na wyegzekwowanie należności, ale prowadzi także do
przerwania biegu przedawnienia,
a termin ten po jego przerwaniu
biegnie na nowo (art. 124 § 1 K.c.).
Skierowanie tej samej sprawy do
ponownej egzekucji niejako przedłuża możliwość skorzystania
z wyroków sądu. Zmiana komornika eliminuje natomiast ryzyko, iż
poprzednia egzekucja była bezskuteczna z uwagi na nieskuteczność
tego ostatniego.
Wniosek o upadłość
W praktyce obrotu gospodarczego występują sytuacje, gdy
dłużnik, wobec którego umorzono egzekucję jako bezskuteczną,
w rzeczywistości całkiem dobrze
prosperuje. Dlatego w przypadku
bezowocnej egzekucji wierzyciele powinni rozważać złożenie
wniosku o ogłoszenie upadłości
dłużnika. Upadłość ogłosić można
zarówno w stosunku do dłużnika
będącego osobą prawną, jak i osobą fizyczną. Wniosek o ogłoszenie
upadłości przedsiębiorcy wiąże się
z koniecznością poniesienia przez
wierzyciela opłaty w wysokości
1.000 zł. Sąd może także zażądać od wnioskodawcy uiszczenia
zaliczki na koszty postępowania.
Jednak złożenie takiego wniosku
może doprowadzić do niezwłocznej spłaty zobowiązania przez
dłużnika. Jest to bowiem sposób
na uniknięcie ogłoszenia upadłości, które prowadzi do pozbawienia dłużnika możliwości zarządzania swoim majątkiem.
Wniosek o ogłoszenie upadłości
dłużnika jest dobrym rozwiązaniem także w sytuacji, gdy majątek dłużnika jest objęty małżeńską
wspólnością majątkową. Z dniem
ogłoszenia upadłości ustaje bowiem między małżonkami wspólność ustawowa, a majątek wspólny
wchodzi do masy upadłości (małżonek niebędący dłużnikiem ma
jedynie wierzytelność z tytułu
udziału w majątku wspólnym).
Złożenie wniosku o ogłoszenie
upadłości, albo nawet informacja
o zamiarze jego złożenia, może
zatem skłonić dłużnika do dobrowolnej spłaty należności.
Skarga pauliańska
Jednym ze sposobów dłużników
na udaremnienie skutecznej egzekucji jest wyzbycie się wartościowych przedmiotów majątkowych
na rzecz innych osób. Nieświadomi
dłużnicy często jednak sprzedają
lub darują swoje majątki na rzecz
osób najbliższych lub współpra-
cowników biznesowych. Umowy
takie nie powodują, że wierzyciel
jest bezradny, może on bowiem
skorzystać ze skargi pauliańskiej,
o której mowa w art. 527 i następnych Kodeksu cywilnego.
Jest to rodzaj powództwa polegający na żądaniu uznania czynności prawnej za bezskuteczną wobec wierzyciela. Posiadając zatem
stosowne dowody na współdziałanie dłużnika z inną osobą lub
powołując się na wyzbywanie się
przez dłużnika majątku na rzecz
osoby najbliższej, wierzyciel może
doprowadzić do skutecznej egzekucji z majątku, którego dłużnik
się wyzbył.
Poszukiwanie spadkobierców
Sposobem na odzyskanie należności może być także jej odzyskanie od spadkobierców dłużnika.
Długi podlegają bowiem dziedziczeniu razem z wierzytelnościami,
zatem w przypadku, gdy spadkobiercy dłużnika przyjmą spadek,
wierzyciel może dochodzić swojej
wierzytelności także od nich. Bez
znaczenia pozostaje przy tym świadomość spadkobierców dłużników
w zakresie istnienia zobowiązań
spadkodawcy. Dochodzenie należności jest natomiast niemożliwe
w przypadku odrzucenia spadku
po dłużniku. Z kolei w przypadku
przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, dochodzenie
należności ograniczone jest jedynie do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.
12. Nabycie obciążonej nieruchomości
N
asz kontrahent, w rozliczeniu kilku już zaległych faktur, zaproponował nam przejęcie na własność
jego nieruchomości, na której widnieje hipoteka oraz ostrzeżenie o wszczęciu egzekucji. Z informacji
uzyskanych od kontrahenta wynika, że komornik jest dopiero na początkowym etapie – do licytacji jeszcze
daleko. Czy tak obciążoną nieruchomość można w ogóle legalnie nabyć?
TAK. Nabycie nieruchomości obciążonej hipoteką oraz zajętej przez
komornika w ramach postępowania egzekucyjnego będzie ważne
i skuteczne zarówno dla stron
transakcji, jak i osób trzecich czy
wierzycieli, którym taka transakcja nie powinna zaszkodzić. Przed
podjęciem takiej decyzji Czytelnik
powinien jednak sprawdzić m.in.
wysokość należności zabezpieczonych hipoteką. Hipoteka jako
ograniczone prawo rzeczowe na
nieruchomości utrzymuje się bez
względu na to, kto staje się po jej
wpisie właścicielem nieruchomo-
ści. Natomiast zgodnie z art. 930
§ 1 Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzanie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu
na dalsze postępowanie.
Nabywca zajętej przez komornika nieruchomości może uczestniczyć w postępowaniu w charakterze dłużnika, przy czym
odpowiedzialność takiego nabywcy ograniczać się będzie wyłącznie do nieruchomości. W każdym
razie czynności egzekucyjne są
ważne tak w stosunku do dłużnika, jak i w stosunku do nabywcy
nieruchomości.
Nabywca nieruchomości może
oczywiście spłacić wierzycieli doprowadzając tym samym do umorzenia egzekucji. Prawomocne
postanowienie komornika o umorzeniu egzekucji stanowi podstawę
do wykreślenia ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu z księgi
wieczystej (działu III).
Mimo iż prawnie dopuszczalne
jest zbycie nieruchomości po jej
zajęciu przez komornika, o tyle już
nieważne będzie jej obciążenie,
np. poprzez ustanowienie hipoteki umownej, użytkowania czy
służebności.
13. Potrącenie sposobem na rozliczenie
W
stosunku do naszego partnera gospodarczego posiadamy wzajemne należności, które chcielibyśmy rozliczyć poprzez potrącenie. W jaki sposób najlepiej to zrobić? Czy do dokonania potrącenia
konieczne jest zawarcie umowy?
Potrącenie następuje z mocy prawa w przypadku spełnienia warunków ustawowych i złożenia
oświadczenia o potrąceniu przez
jednego z wierzycieli. Do jego dokonania nie jest zatem potrzebne
zawarcie umowy.
Podstawą prawną potrącenia jest
art. 498 § 1 K.c. Gdy dwie osoby
są jednocześnie względem siebie
dłużnikami i wierzycielami, każda
z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu
wierzytelności są pieniądze lub
rzeczy tej samej jakości oznaczone
tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być
dochodzone przed sądem lub przed
innym organem państwowym.
Aby potrącenie zostało skutecznie dokonane, Czytelnik lub jego
kontrahent musi złożyć drugiej
stronie oświadczenie o potrąceniu, wskutek którego obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności
niższej. Jeżeli zatem wierzytelność Czytelnika i drugiej strony
wyrażona jest w pieniądzu, mogą
być one dochodzone przed sądem
i wierzytelność przysługująca potrącającemu jest wymagalna. Do
potrącenia potrzebne jest jedynie
oświadczenie o potrąceniu, które
Czytelnik powinien złożyć w formie pisemnej. Co prawda z art. 498
§ 1 K.c. wynika, iż warunkiem
potrącenia jest wymagalność obu
wierzytelności, jednak utrwalone
orzecznictwo sądowe potwierdza
możliwość dokonania potrącenia
w przypadku gdy wymagalna jest
tylko wierzytelność potrącającego.
Do dokonania potrącenia
nie jest potrzebna umowa.
Potrącenia można dokonać także w formie umownej, jest to bowiem możliwe zgodnie z zasadą
swobody umów, konstrukcja ta
jest jednak bardziej czasochłonna
i rzadziej stosowana w praktyce.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r.
poz. 101 ze zm.)