Świat u progu I wojny światowej

Świat u progu I wojny światowej
1. Rywalizacja mocarstw na Bliskim
Wschodzie






Chęć zdobywania nowych posiadłości kolonialnych
(głównie przez Niemców i Japończyków) ograniczony przez to,
że ich jest coraz mniej (posiadłości, nie Niemców i
Japończyków); tutaj dominują Francuzi i Brytyjczycy
Dynamiczny rozwój gospodarki Niemiec
Niemcy zaczynają także rozciągać wpływy na Bliski
Wschód
1898 r. cesarz Wilhelm II w Imperium Otomańskim
zapewnił o swojej pomocy „w razie czego”
II Rzesza nawiązała kontakty gospodarcze z Turcją,
zbroiła żołnierzy, szkoliła kadrę
Projekt linii kolejowej Berlin-Stambuł-Bagdad

Brytyjczycy się niepokoją (bo to ich strefa wpływów),
Rosjanie się niepokoją (bo te tereny zawsze ich
interesowały)
2. Antagonizmy na arenie międzynarodowej


Brytyjczycy na początku
XX wieku zaczynają
tracić prymat na rzecz
USA i Niemiec
II Rzesza ma nowe
technologie, rozwija
flotę, szkoli wojsko,
zaczynają łakomym okiem
zerkać na afrykańskie
posiadłości portugalskie i
belgijskie
„sojusz Marianny z niedźwiedziem”



Francuzi nie mogą się
ogarnąć po wojnie z
Prusami
Boją się kolejnego
konfliktu i kolejnych
batów
Dopiero sojusz z
Rosją 1892 r. daje jej
względny spokój i
nadzieję, że w razie
wojny z II Rzeszą
wesprze ją Rosja
Kryzysy marokańskie (1906, 1911)





1.
2.
3.
Francja chce zająć Maroko; II Rzesza się na to nie zgadza –
kryzys dyplomatyczny
Międzynarodowa konferencja ustaliła, że Maroko jest wolne,
ale Hiszpanie i Francuzi mogą kontrolować porty
1911 r. wybuchło powstanie antyfrancuskie, wsparte przez
wojska Rzeszy
Maroko jest w strefie wpływów Francji, więc oburzenie
Porozumienie:
Maroko jest francuskim protektoratem
Niemieckie firmy mogą eksploatować marokańskie
kopalnie
Niemcy dostają dużą część Koga Francuskiego
3. Kocioł bałkański
1.
2.
Rywalizacja
mocarstw o wpływy
na Bałkanach
Słabość Turcji daje
nadzieję na uzyskanie
niepodległości




W Serbii w 1903 r. przewrót
pałacowy i Piotr I Karadziordziewicz
nie jest proaustriacko, ale
prorosyjski
Serbia zaczyna myśleć o podojach
terenów południowych Słowian
(Wielka Serbia)
Dodatkowo w 1908 r. Austria
anektowała Bośnię i
Hercegowinę
Serbia (i Rosja) jest na nie; Rosja
jeszcze leczy rany bo wojnie z Japonią
więc to nie doprowadziło do
konfliktu



1911 r. Włochy zaatakowały
Turcję w celu odebrania
Trypolitanii i Cyrenajki (Libii) z
włoskimi osadnikami
Turcja nie jest w stanie się
temu sprzeciwić
To pokazało słabość Turcji
I wojna bałkańska (1912-1913)
1912 r. powstała Liga Bałkańska
(Serbia, Czarnogóra, Bułgaria, Grecja)
– łącznie ok.
650 000
żołnierzy
 Październik 1912 r. atakują Turcję
 Turcja słaba po konflikcie z Włochami
podpisuje pokój w Londynie
1. Turcja traci posiadłości w
Europie
2. Macedonia podzielona między
państwa bałkańskie
3. Bułgaria dostała Trację ( cz.
Macedonii)

II wojna bałkańska (VI-VIII 1913)




Bułgaria uważa, że dostała za mało
i atakuje Serbię i Grecję
Po stronie atakowanych przystępują
Rumuni i … Turcy
Pobitej Bułgarii zabrano uzyskane
tereny
Dodatkowym skutkiem tych
wydarzeń było powstanie w
grudniu 912 r. Niepodległej
Albanii oraz zbliżenie Bułgarii i
Turcji z Austro-Węgrami
4. Wyścig zbrojeń
1.


Rozbudowa floty
potężniejsze i szybsze okręty, mocniejsza artyleria,
stosowanie torped, łodzie podwodne
Doktryna brytyjska zakładała posiadanie
marynarki wojennej przekraczającą połączone
siły dwóch kolejnych marynarek (two powers
standards)


HMS „Dreadnoudht” (tzw.
Drednot) – 10 dział
kalibru 305 mm o
zasięgu 20 km
Do tego duża prędkość
(turbiny parowe)
2.





3.

Modernizacja broni
Proch nitrocelulozowy zastąpił proch czarny; lepsza
celność, zasięg, siła rażenia
Karabiny maszynowe; kilkaset strzałów na minutę
Pierwsze samochody opancerzone z karabinami
maszynowymi
Haubice, działa kolejowe
Samoloty; pierwsze w 1911 r. w wojnie włosko-tureckiej
Łączność
Telegraf bezprzewodowy, telefon, radio
5. Powstanie przymierzy politycznomilitarnych (mapa s. 299)
Trójprzymierze ( Niemcy, Austro-Węgry,
Włochy)






1873 traktat reasekuracyjny
trzech cesarzy (Austria, Rosja,
Niemcy)
Zatarg francusko-niemiecki
Protest Austro-Węgier przeciw
ingerencji Rosji na Bałkanach
Ochłodzenie stosunków AustroWęgier i Niemiec z Rosją
1879 r. porozumienia AutroWęgier i Niemiec przeciw
Francji i Rosji
1882 r. sojusz Autro-Węgier,
Niemiec i Włoch – powstanie
TRÓJPRZYMIERZA
Trójprzymierze – państwa centralne



Ale między Włochami a
Austrią spór o Tyrol i
Istrię
Nadal pamiętają sobie
okres walk o zjednoczenie
Włoch z XIX w.
Z czasem Włosi coraz
mniej zaangażowani, ale za
to dołączają: Turcja (w
1914r.) i Bułgaria
(1915r.); nie lubią Rosji
Trójporozumienie (Wielka Brytania, Francja,
Rosja)





1893 r. traktat wojskowy
francusko-rosyjski („Związek
między Marianną a niedźwiedziem”)
brak poparcia dla tego sojuszu
ze strony Wielkiej Brytanii (oba
państwa są konkurentami w Azji i
Afryce)
1904 r. „serdeczne
porozumienie: w francuskobrytyjskie (Brytyjczycy mają wolną
rękę w Egipcie i Sudanie, Francuzi w
Maroku)
1905 r. opanowanie Maroka
przez Francję powoduje reakcję
Niemiec
kryzys marokański ma wpływ na
zacieśnienie stosunków francuskobrytyjskich
Trójporozumienie – państwa ententy
1905 r. osłabiona Rosja
(po wojnie z Japonią) nie jest
zagrożeniem dla Wielkiej
Brytanii
 1907 r. porozumienie
brytyjsko-rosyjskie
1. Afganistan jest brytyjski
2. Persja podzielona między
sygnatariuszy
