Komunikcja społeczna

KOMUNIKACJA SPOŁECZNA
1. Komunikowanie społeczne – definicja, cechy
Komunikacja definiowana jest jako ruch polegający na utrzymaniu łączności pomiędzy
odległymi od siebie miejscami porozumiewanie się, przekazywanie myśli, udzielanie wiadomości,
łączność
Komunikację społeczną będziemy rozumieć jako proces dwustronnego bądź wielostronnego
przepływu informacji, doświadczeń pomiędzy ludźmi, grupami społecznymi władzą a środowiskiem
gospodarczym.
CECHY KOMUNIKOWANIA
-
jest procesem społecznym - uczestniczą w nim ludzie,
-
jest to proces kreatywny - budowa nowych pojęć i przyswajanie wiedzy o otaczającym
nas świecie
-
jest to proces ciągły - posługuje się znakami i symbolami,
-
jest to proces celowy i świadomy – działaniami kaŜdego uczestnika procesu kierują
określone motywy,
-
jest to proces nieuchronny - oznacza to ,Ŝe ludzie zawsze będą się ze sobą porozumiewać
-
jest to proces złoŜony – moŜe mieć charakter dwustronny lub jednostronny , werbalny lub
niewerbalny, bezpośredni lub medialny,
-
komunikowanie jest nieodwracalne - nie da się go cofnąć, powtórzyć , czy zmienić
przebieg.
2. Elementy procesu komunikowania
•
Nadawca: osoba lub organizacja posiadająca informację lub wiedze, odczuwająca
potrzebę przekazania tej wiedzy czy informacji innej osobie lub organizacji.
•
Kodowanie: przekazywanie informacji w sposób zrozumiały i akceptowalny.
•
Komunikat: sposób zakodowania informacji.
•
Kanał komunikacyjny: sposób prezentacji komunikatu.
1
•
Dekowanie: interpretacja otrzymanego przekazu.
•
Odbiorcę: osoba lub instytucja do której kierowany jest przekaz.
•
SpręŜenie zwrotne: reakcja odbiorcy na otrzymany komunikat.
•
Szumy komunikacyjne: zakłócenia które powodują zniekształcenie przekazu
komunikacyjnego.
3. Formy komunikowania
ze względu na sposób przekazywania wiadomości:
werbalne i niewerbalne( mowa ciała szeroko rozumiana - sama prezentacja osoby – strój ,
dotyk , uścisk dłoni, punktualność, ton i barwa głosu, mimika twarzy , elementy otoczeniatemperatura, oświetlenie)
- werbalne – (słowne) polega na wymianie informacji w trakcie takich czynności jak:
- mówienie
- pisanie
- czytanie
- słuchanie
Sprawność komunikowania za pomocą mówienia uzaleŜniona jest od spełnienia
wymagań dotyczących dostosowania się nadawcy do:
a) rodzaju odbiorcy (płeć, wiek, wiedza, doświadczenie, inteligencja, wykształcenie)
b) rodzaju przekazywanego komunikatu (informowanie, przekonywanie, perswadowanie,
szkolenie, przekazywanie zadań, ocenianie)
Pisanie jako forma kontaktu werbalnego obliguje nadawcę do poprawności pisowni i składni
języka, dbałości o odpowiednią strukturę komunikatu i jego precyzyjność.
Podstawowe fazy komunikatu powinny być sformułowane w sposób czytelny dla odbiorcy.
RównieŜ fizyczna forma komunikatu – rodzaj papieru, krój czcionki itp. – decyduje o
prawidłowym jego odbiorze.
Nie moŜna przy tym zapomnieć o uŜywaniu zwrotów grzecznościowych.
Czytanie - skuteczność czytania w komunikowaniu zaleŜy od:
2
- nośnika (np. papier, monitor)
- rodzaju tekstu ( np.. oferta handlowa, przepis prawny)
- znaczenia merytorycznego (treść waŜna lub małowaŜna)
Ogólne wskazania dotyczące czytania są następujące:
- właściwe dobieranie tępa
- ekstrahowanie (myślowe) słów kluczowych, zdań podstawowych i końcowych
- czytanie kilku wyrazów jednocześnie
- podkreślanie waŜniejszych terminów i zwrotów
- sporządzanie notatek na marginesie.
b) ze względu na charakter relacji łączącej nadawcę i odbiorcę:
jednokierunkowe i dwukierunkowe
•
jednokierunkowe – nadawca przekazując komunikat odbiorcy nie oczekuje
sprzęŜenia zwrotnego (odpowiedzi) od odbiorcy. Są to komunikaty o charakterze rozkazu,
polecenia, nakazu, komendy.
•
dwukierunkowe – występuje gdy nadawcy zaleŜy na utrzymaniu i
wytworzeniu sprzęŜenia zwrotnego
•
niewerbalne – moŜe wzmacniać, osłabiać lub zaprzeczać przekazom
werbalnym
symetryczne i niesymetryczne
•
symetryczne – gdy zarówno nadawca jak i odbiorca mają podobny status
(społeczny, zawodowy) lub nawet taki sam. Charakter wypowiedzi jest niewymuszony,
bezpośredni, nieformalny, spontaniczny, nieregularny.
•
niesymetryczne – gdy w rolach nadawców i odbiorców kontaktują się między sobą
osoby o zróŜnicowanym statusie. Ma ono przewaŜnie charakter sformalizowany, wymuszony,
regularny, często pośredni, zwraca się większą uwagę na formę i precyzję przekazywanych
informacji, jakość formy zaleŜy często od rzeczywistego autorytetu osoby lub grupy mającej
wyŜszy status.
3
formalne i nieformalne
•
formalne - odbywa się na podstawie róŜnych uregulowań normatywno –
prawnych. Uregulowania te określają kto, gdzie, kiedy, w jakiej sprawie, w jaki sposób i z
kim powinien się kontaktować w celu wymiany informacji, a takŜe w jakim charakterze
bierze udział w procesie komunikowania (nadawca, odbiorca, pośrednik). W ramach struktur
formalnych zachowania członków są dokładnie sprecyzowane i rygorystycznie egzekwowane.
•
nieformalne – obejmuje wszelkie spontaniczne akty porozumiewania się ludzi
(skróty, Ŝargon zawodowy).
4. Poziomy komunikowania społecznego wg. McQuaila
POZIOMY PROCESU
KOMUNIKOWANIA
KOMUNIKOWANIE
MASOWE
KOMUNIKOWANIE
ORGANIZACYJNE/INTYTUCJONALNE
KOMUNIKOWANIE MIĘDZYGRUPOWE
KOMUNIKOWANIE GRUPOWE
KOMUNIKOWANIE INTERPERSONALNE
KOMUNIKOWANIE INTRAPERSONALNE
NajniŜej u podstaw procesu komunikowania leŜy komunikowanie intrapersonalne,
dotyczące odbierania i reakcji centralnego ośrodka nerwowego na bodźce płynące z
organizmu kaŜdego człowieka jak głód, poczucie braku bezpieczeństwa itp. Powstaje poza
naszym obszarem zainteresowań. Komunikowanie interpersonalne, niezbędna jest
bezpośrednia obecność uczestników procesu komunikowania. Określa się je jako
komunikowanie twarzą w twarz. Najprostszy i podstawowy proces społeczny, w którym
minimum 2 jednostki społeczne wchodzą we wzajemne interakcje. śycie w grupie, rodzinie,
plemieniu dały podstawę do wykreowania następnego poziomu Komunikowania grupowego.
4
Nazywane takŜe wewnątrzgrupowym, na którym zaczęły wykształcać się formy i wzory
ludzkich interakcji, pojawił się problem powiązań, kontroli i hierarchii, zaczęły obowiązywać
normy, zarysowały się granice, zaistniał wpływ i sposoby dyfuzji przekazu. Komunikowanie
międzygrupowego. Odnosi się to do duŜych grup ludzi, w których wszyscy członkowie mają
osobiste, bezpośrednie styczności. (Wspólnoty lokalne, stowarzyszenia, zrzeszenia) tam
równieŜ pojawiła się kwestia struktury, problem transmisji informacji. Powstanie władzy
politycznej i jej formalnych struktur i org. Ekonomicznych, w których obowiązywał porządek
pracy i wymiana, stworzyły warunki do wejścia w Ŝycie procesów komunikowania na wyŜszy
poziom określany jako komunikowanie instytucjonalne. Proces na tym poziomie jest silnie
sformalizowany, władza i kontrola jasno zdefiniowana, rola nadawcy i odbiorcy jasno
określona. Zagadnienia norm, operacji, interakcji i standardów stają się pierwszoplanowe.
NajwyŜszy poziom-komunikowanie masowe. Najmłodsze, powstało w chwili narodzin
pierwszego środka masowego komunikowania. W transmisji i wymianie informacji
uczestniczy największa ilość osób na pomocą środka transmisji. Zajmuje ludziom najwięcej
czasu. Mrozawski ucina interpersonalne wewnętrzne a dodaje kom. globalną
5. 2 typy komunikowania : informacyjne i perswazyjne
•
Komunikowanie informacyjne polega na przekazaniu wiadomości w
formie nakazów, zakazów, apeli, instrukcji, zarządzeń, wezwań. Cechą charakterystyczną tej
formy, jest wskazywanie człowiekowi programów, celów działania i nakłanianie do ich
realizacji. MoŜe to przebiegać od prośby, perswazji, namowy – do stanowczego nakazu.
•
komunikowanie perswazyjne - cel: wykształcenie nowych postaw, zachowań
lub zmiana juŜ istniejących; w sposób dobrowolny, tj. bez stosowania jakichkolwiek środków
przymusu
6. Modele procesu komunikowania (model aktu perswazyjnego Lasswella i
Sharona)
Model aktu perswazyjnego Lasswella
5
OBSZARY BADAŃ:
•
analiza nadawcy,
•
analiza odbiorcy,
•
analiza treści,
•
analiza efektu.
Jest klasycznym wzorcem komunikowania, poniewaŜ powszechnie uwaŜany jest za jeden z
podstawowych modeli komunikacji masowej. Model ten charakteryzuje się prostą i klarowną
konstrukcją opartą o serię pytań:
o
kto komunikuje?
o
co przekazuje?
o
za pomocą jakiego środka komunikacji (medium)?
o
do kogo?
o
z jakim rezultatem?
Głównym wyróŜnikiem tego modelu jest instrumentalizm oddziaływania komunikacji
i jego funkcje perswazyjne. Mimo widocznej jednokierunkowości oraz dość wyraźnych
uproszczeń i ograniczeń stał się on podstawą do głębszej analizy nie tylko nadawcy, odbiorcy
i przekazu ale takŜe rodzaju medium i rezultatów komunikowania (a ściślej jednokierunkowej
transmisji).
Model
aktu
perswazyjnego:
Lasswell
Oparty
na
arystotelowskiej
triadzie
komunikowania: nadawca(mówca), przekaz(treść przekazu), odbiorca (słuchacz). Są to trzy
podstawowe elementy, bez których proces komunikowania byłby niemoŜliwy. Proces
porozumiewania się ludzi zawiera się w 5 fundamentalnych pytaniach:, kto mówi, co mówi,
za pośrednictwem, jakiego kanału mówi, do kogo mówi, z jakim skutkiem.
6
Nadawca-komunikat-kanał-odbiorca-efekt. Model ten ukazuje proces przekazu jako
jednokierunkowy, z jasno określonymi rolami nadawcy i odbiorcy. Nadawca ma określony
cel: spowodować określony skutek w postaci ukształtowania nowej postawy, wzmacnianie
lub zmiana postawy juŜ istniejącej.
Lewin doszedł do wniosku, Ŝe proces komunikowania nie jest równomierny i
kompleksowy, informacja w swej wędrówce w kanałach masowego komunikowania napotyka
na wiele zapór (naz. Bramami). KaŜda z nich jest kontrolowana przez jednostkę lub
instytucję, która pełni funkcję bramkarza (gate-keepers), który odpowiada za treść, formę
komunikatu medialnego. Cel: selekcja olbrzymiej liczby napływających informacji, ich
obróbka, tj. skracania, rozszerzanie, modyfikowanie, jak teŜ wychwytywanie informacji, które
nie powinny wydostać się „na zewnątrz”.
Model przekazu sygnałów C. Shannona i W. Weavera (1948) określany takŜe mianem
modelu matematycznego lub modelu teorii informacji. Powstał w tym samym czasie co model
H. Lasswella jednak odnosił się on pierwotnie tylko do transmisji sygnałów w układach
technicznych (telefon, telegraf), by następnie zostać zaadaptowanym do komunikacji
międzyludzkiej. Obejmuje następujące elementy:
o
źródło informacji,
o
nadajnik,
o
kanał przekazu,
o
odbiornik,
o
adresat informacji.
Najistotniejszą cechą tego modelu jest instrumentalizm komunikacji: źródło informacji
generuje przekaz, który przy pomocy nadajnika jest przekształcany w sygnał; ten z kolei
emitowany jest przez kanał przekazu, by następnie po odebraniu przy pomocy odbiornika
trafić do adresata informacji. Najciekawszą rzeczą, którą niesie z sobą ten model jest
wprowadzenie nieznanych wcześniej pojęć:
o
szum w kanale przekazu informacji, czyli zakłócenia, na jakie moŜe natrafić nadawana
informacja,
o
kod, czyli sposób przekazywania informacji,
o
przepustowość i pojemność kanału.
7
7. Komunikowanie masowe – definicja i cechy
Komunikowanie masowe to proces emisji komunikatów od nadawcy masowego do
publiczności środków masowego przekazu za pośrednictwem mass mediów.
Komunikowanie masowe charakteryzują pewne cechy, a mianowicie:
-
interpersonalny charakter między nadawcą a odbiorcą, nie ma Ŝadnych bezpośrednich
styczności, odbiorca dla nadawcy jest anonimowy
-
w procesie tym liczba zaangaŜowanych zmysłów redukowana jest do słuchu i wzroku.
-
Brak bezpośrednich kontaktów między uczestnikami procesu komunikowania,
występuje sprzęŜenie zwrotne które jest opóźnione. Odbiorca nie ma moŜliwości by
wpływać na zmianę przekazu masowego i dać sygnał nadawcy o swoim stosunku do
niego w chwili trwania przekazu.
-
Występuje selekcjoner, osoba lub ich grupa która rządzi informacją, wprowadza i
transferuje informację od jednej jednostki do drugiej przez środki masowego
przekazu, np. reŜyser, redaktor naczelny.
-
Kontrola komunikatu masowego
-
Nadawca to sformalizowana grupa ludzi, nadawca to profesjonalista o zawodowych
umiejętnościach, manipuluje symbolami, wykorzystuje fachowe umiejętności
-
Odbiorca to szeroka anonimowa grupa ludzi
-
Pośrednikiem komunikatu masowego jest urządzenie lub podpory techniczne,
wyposaŜenie (przekazu, głosu, obraz, dźwięk).
.
Cechy charakterystyczne komunikacji masowej:
•
wymagają bardzo złoŜonej organizacji formalnej
8
•
są skierowane do duŜe grupy odbiorczej
•
są publiczne w znaczeniu otwarte dla wszystkich
•
media masowe mogą nawiązać jednoczesny kontakt z ogromną liczbą
ludzi na duŜą odległość
cechy samego procesu:
•
jednokierunkowość i niesymetryczność przekazu, z jednego centrum
do wielu odbiorców;
•
periodyczność i schematyczność – poszczególne pakiety przekazów
(gazeta, program telewizyjny) docierają do odbiorców z ustaloną
częstotliwością, a w ich obrębie panuje określony porządek (objętość i układ
tematyczny);
•
moralne zuŜycie – środki masowego przekazu mogą rozpowszechniać
swe konkretne produkty tylko przez krótki okres czasu, zastępując je
następnymi.
8. Środki masowego komunikowania i ich funkcje wymieni i omówić funkcje
mediów masowych
Środki masowego komunikowania określa się takŜe jako jedna z form komunikowania
polegająca na przekazaniu za pomocą urządzeń technicznych (kanałów komunikowania
masowego) jednolitych treści skierowanych do liczebnie wielkich anonimowych i
zróŜnicowanych społecznie mas odbiorców. Przekazywane treści są jawne (publicznie
dostępne), docierają do odbiorców szybko i w jednym mniej więcej czasie są dostępne i
aktualne na ogół dość krótko.
Podstawowe środki komunikowania masowego to: prasa, film, radio, telewizja.
Dzisiaj do wymienionych środków przekazu naleŜy dodać tak zwane nowe media czyli
magnetowidy, telewizję satelitarną i kablową, DVD, Internet,
Informacyjna
9
•
dostarczanie informacji o wydarzeniach i sytuacji w społeczeństwie,
kraju i na świecie
•
wskazywanie rozkładu sił we władzy politycznej
•
ułatwianie innowacji, adaptacji i rozwoju
Korelacyjna
•
wyjaśnianie, interpretowanie oraz komentowanie znaczenia i sensu
wydarzeń i informacji
•
popieranie ustalonych norm i autorytetów
•
socjalizacja
•
koordynowanie jednostkowych i zbiorowych działań społecznych
•
tworzenie consensusu społecznego i politycznego
•
ustalanie autorytetów i nadawanie statusu społecznego
Kontynuacyjna
•
wyraŜanie dominującej kultury oraz subkultur i nowych wydarzeń
kulturalnych
•
wytwarzanie i utrzymywanie wspólnoty wartości
Rozrywkowa
•
organizowanie zabawy, odpręŜenia i relaksu
•
redukowanie napięcia społecznego
Mobilizacyjna
•
kampanie publiczne w sferze polityki, wojny, rozwoju ekonomicznego i
religii
10
9. Prasa w Polsce po 89 – gł etapy zmian, tendencje rozwoju Radio, tv po 89– gł
etapy zmian, tendencje rozwoju
Sytuacja mediów po roku 1989 zmieniła się radykalnie. Przede wszystkim Polacy odzyskując
suwerenność we własnym państwie mogli poŜegnać cenzurę. Do tego czasu media spełniały
funkcję słuŜebną wobec władzy, a nie swoich odbiorców. Zajmowały się propagandą a nie
informacją. Nad poprawnością przekazu mediów czuwał do 1989 r. Główny Urząd Kontroli
Prasy i Widowisk. System medialny był scentralizowany i podporządkowany jednej partii.
Wystarczy powiedzieć, Ŝe najsilniejsze media, radio i telewizja publiczne, zgrupowane były
w Komitecie ds. Radia i Telewizji, któremu szefował urzędnik państwowo-partyjny w randze
ministra. Z kolei prasa lokalna była uzaleŜniona od lokalnych ekspozytur PZPR.
Wraz z nastaniem wolności zaczęły powstawać spontanicznie nowe inicjatywy medialne.
Zgodnie bowiem ze znowelizowanym prawem prasowym, wydawcą mógł stać się odtąd
kaŜdy Polak. Pierwszy numer legalnie wydanego niezaleŜnego dziennika moŜna było kupić 8
maja 1989 r., gdy, na mocy porozumienia "Okrągłego Stołu", ukazał się pierwszy numer
"Gazety Wyborczej". Dziś to największa gazeta w kraju, ukazująca się w nakładzie pół
miliona egzemplarzy, jedno z najbardziej opiniotwórczych polskich mediów. Zaczynała
jednak jako ośmiostronicowa gazetka agitująca za kandydatami opozycji w pierwszych
demokratycznych wyborach do parlamentu. Stąd zresztą wywodziła się nazwa gazety - słowo
"wyborcza" oznacza "przeznaczona na wybory". Gazetę tworzyli opozycji dziennikarze,
pracujący do tego czasu w nielegalnie wydawanych pismach, związanych ze związkiem
zawodowym "Solidarność".
Rozwój rynku prasy przyspieszyła sprzedaŜ części tytułów byłego monopolisty na rynku
prasy RSW "Prasa- KsiąŜka-Ruch". Wkrótce teŜ pojawili się w Polsce wydawcy zagraniczni,
wnosząc zarówno kapitał, jak i know-how. W większości redakcji dokonała się prawdziwa
rewolucja techniczna: komputeryzacja, przejście na druk offsetowy. Zaczęły powstawać nowe
pisma w nowych segmentach rynku, wypełniając ignorowane dotąd potrzeby czytelników.
Równolegle z rynkiem prasy zaczął powstawać rynek mediów elektronicznych. Tutaj
kluczową rolę odegrała ustawa o radiofonii i telewizji z 1993 r., ustanawiając urząd - Krajową
Radę Radiofonii i Telewizji (KRRiT), który od tego czasu reguluje ład medialny w eterze.
KRRiT przyznaje nadawcom radiowym i telewizyjnym koncesje na nadawanie naziemne na
danym obszarze Polski i w danym paśmie częstotliwości, jak równieŜ na nadawanie
11
satelitarne. Faktycznie jednak urząd ten decyduje o warunkach konkurowania mediów
elektronicznych w Polsce, bowiem nadawca, któremu została przyznana koncesja, nie moŜe
nią w pełni dysponować. Nie moŜe jej zbyć innemu podmiotowi, co najwyŜej moŜe z niej
zrezygnować, a wówczas KRRiT ponownie dysponuje zwolnioną częstotliwością. Ma to
decydujące znaczenie dla rynku telewizyjnego, bowiem w większości polskich domów
telewizja odbierana jest za pomocą zwykłej pokojowej anteny, bez pośrednictwa telewizji
kablowej
czy
anteny
satelitarnej,
zaś
naziemnych
częstotliwości,
które
moŜna
zagospodarować, jest ograniczona ilość.
W okres transformacji Polska wkraczała z dwoma ogólnopolskimi kanałami telewizyjnymi
oraz ośmioma ośrodkami regionalnymi. Szacuje się, Ŝe od połowy 1991 r. do połowy 1993 r.
działało - wobec braku odpowiednich uregulowań prawnych - 19 pirackich stacji
telewizyjnych. Pierwszą legalną stała się polska spółka Polsat, wcześniej nadająca swój
program drogą satelitarną z terenu Holandii. Decyzjami Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
obecnie naziemnymi częstotliwościami dysponuje równieŜ telewizja TVN oraz Zakon
Franciszkanów w Polsce. Zatem na rynku nadawców naziemnych funkcjonują aktualnie
cztery podmioty, choć liczą się faktycznie trzy. Czwarty - Zakon Franciszkanów - decyzjami
KRRiT nie odgrywa większego znaczenia. Dla porządku dodajmy bowiem, Ŝe zasięgi
naziemne poszczególnych nadawców róŜnią się od siebie znacząco. I tak, nadajniki telewizji
publicznej (programy TVP1, TVP2, jak i sieć regionalna TVP3) obejmują swoim zasięgiem
praktycznie 100 proc. powierzchni kraju. Zasięg naziemny Polsatu to niemal 90 proc.
gospodarstw domowych. TVN dociera tą drogą do ponad 40 proc. gospodarstw. Telewizja
TV4, którego nadawcą jest spółka Polskie Media, kontrolowana przez Polsat, dociera za
pośrednictwem nadajników naziemnych do ponad 30 proc. gospodarstw domowych. Zasięg
naziemny, którym dysponują oo. Franciszkanie, właściciele stacji TV Puls, łączącej rozrywkę
oraz elementy misji Kościoła Katolickiego, wynosi jedynie do 15 proc. polskich gospodarstw
domowych.
RównieŜ w przypadku rynku radiowego, na samym początku lat 90-tych wiele stacji działało
nielegalnie, zaś w przypadku niektórych miejscowości w radiowym eterze panował bałagan.
Większość nowopowstających stacji radiowych działała w skali lokalnej, jednego miasta i
jego okolic. Wkrótce wiele z tych stacji upadło, głównie z powodu braku finansowania.
Obecnie działa w Polsce ponad 200 rozgłośni radiowych. Zasięgiem ogólnopolskim, oprócz
12
radia publicznego (cztery programy), dysponuje RMF FM, Radio Zet oraz religijne Radio
Maryja.
.
PIERWSZA FAZA ROZWOJU MEDIÓW: połowa 1989 r. – a połowa 1991 r.
pojawiły się pierwsze stacje lokalne (Sky-Orunia, Echo). Telewizja Katowice uruchomiła
kanał regionalny Tele-3. Nastąpił rozkwit Video oraz anten satelitarnych.
FAZA DRUGA: lato 1991- koniec 1992
Rozwój TV kablowej. Powstają liczne stacje pirackie. 3 OTVP uruchamiają kanał lokalny.
5 grudnia 1992r. debiutuje TV Polsat
FAZA TRZECIA 1993 – LATO 1994
W tym okresie debiutuje TV Polonia. Szybko rozwija się sieć Polonia 1, a takŜe 19 innych
stacji pirackich. 5 OTVP uruchamia kanał lokalny. Pakiet ATV dla TV kablowych. Debiut
542 operatorów sieci kablowych.
FAZA CZWARTA: jesień 1994 – koniec 1996
Pojawienie się w 1993r. ustawy o radiofonii i TV uruchomiło I proces koncesyjny. W 1995r.
wprowadzono poprawki do ustawy i nastąpił II proces koncesyjny w związku z którym
nastąpiło w TV rozdawanie koncesji a zatem takŜe likwidacja piratów. Polsat uruchomił
nadajniki naziemne. Telewidzowie w Polsce od tego okresu mają moŜliwość oglądania Tv
kodowanych Kanal + i FilmNetu. Powstała TV „Wisła”, TV „Niepokalanów”. Nastąpiła
integracja 11 kanałów OTVP a takŜe dodatkowo powstały dwa nowe kanały lokalne
(Bydgoszcz, Rzeszów). Pod koniec 1996 r. działa juŜ około 700 sieci TV kablowej
PRASA W POLSCE PO 1989R. GŁÓWNE ETAPY ZMIAN
Okres po 1989 roku moŜna podzielić na IV fazy:
I faza: połowa 1989- połowa 1991 to:
Powstanie Gazety Wyborczej, następuje transformacja dzienników RSW (I etap). Powstają 22
dzienniki lokalne, upadają 2. Na początku 1991 r. G.W. ma juŜ 13 dodatków lokalnych.
Następuje spontaniczny rozkwit pism sublokalnych. Powstają pierwsze magazyny kobiece,
erotyczne, paranaukowe, repertuarowe- zostają szybko dostrzeŜone przez czytelników.
Upadają stare magazyny . A Burda wchodzi na Polski rynek.
II faza: lato 1991- koniec 92:
Następuje wtórna transformacja byłych dzienników RSW (Hersant powiększa udziały).
Krótkotrwała inwazja 4 dzienników ogólnopolskich . Powstaje 13 dzienników ogólnopolskich
z czego 11 upada.
13
Powstaje kilka zachodnich magazynów kobiecych, młodzieŜowych. Pojawia się „Tina” i
„Tele Tydzień”. ]
III faza: 1993- lato 1994:
Z dzienników upada „Nowy Świat”. Marquard inwestuje w dzienniki ogólnopolskie Orkla w
dzienniki regionalne. Powstaje w tym czasie 8 gazet lokalnych , upada 11. Komplet dodatków
do GW.
W czasopismach następuje inwazja magazynów repertuarowych. „Tina” dystansuje w
rankingach „Przyjaciółkę”. Marquard przejmuje „Popcorn” i „Dziewczynę”.
IV faza:jesień1994- koniec 1996:
Passauer Neue Presse przejmuje dzienniki lokalne od Hersanta. Upada dziennik „Gromada
Rolnik Polski”. Orkla przejmuje Rzeczpospolitą. Powstaje 5 nowych dzienników lokalnych
,upada 16.
Na rynek czasopism następuje inwazja tygodników „niemieckich”, głównie kobiecych. Pani
Domu dystansuje Tinę. Wprost i Polityka stają się czasopismami w pełni kolorowymi.
Następuje szczytowy rozwój czytelnictwa czasopism.
RADIO W POLSCE PO 1989 ROKU
Radio przechodzi IV kolejne fazy:
Faza I: połowa 1989- połowa 1991:
Powstają pierwsze stacje lokalne, tymczasowo zalegalizowane (RMF, Zet, Eska), pirackie,
diecezjalne (Radio Plus), i parafialne.
Faza II: lato 1991- koniec 1992:
Powstaje Radio Maryja w Toruniu, pojawia się więcej stacji diecezjalnych. Działa około 30
stacji pirackich. RMF nadaje drogą satelitarną i w 4 województwach.
Faza III: 1993- lato1994:
Działa 55 stacji pirackich i około 20 stacji Kościelnych.
Faza IV: jesień 1994- koniec 1996:
Rozdzielenie 156 koncesji, w tym legalizacja 36 stacji kościelnych. RMF i Radio Zet
zagospodarowują częstotliwości ogólnopolskie. Likwidacja piratów . Działa około 110
komercyjnych stacji lokalnych.
10.
Współczesne systemy mediów w Polsce (publiczne prywatne)
14
Media komercyjne nastawione są na zysk, kryterium informacji jest atrakcyjność programów.
Główne zadanie to przyciągniecie uwagi odbiorcy. Działalność artystyczna opiera się na
zasadach
handlowych.
Komercjalizacji
w
kulturze
towarzyszy
obniŜenie
jakości.
Podstawowym źródłem finansowania są wpływy z reklam TV jest silna i twórcza, rozwija się
bez podporządkowania. Powstają sieci TV nadawców nadawców odbiorców, wywiązuje się
silna konkurencja pomiędzy poszczególnymi sieciami. Jakości jest słaba, przewaŜają treści
bulwarowe, skupiona wokół gwiazd, niezwykłych wydarzeni. TV komercyjna odchodzi od
wartościowania, treści skierowane są do masowego odbiorcy.
Media publiczne. KRRT podjęła działanie zmierzające w kierunku przekształcenia państwowej
telewizji i radiofonii w publiczną. We wrześniu 1993 powołano Walendziaka na prezesa radia a w
styczniu 1994 przestała istnieć instytucja radiokomitetu. Jej miejsce zajęły dwie spółki akcyjne TV
Polska S.A. (2 programy) Radio Polskie S.A. (4 programy). Na Walendziaku i Michalewskim na
zarządach i radach nadzorczych spoczywała odpowiedzialność transformacji mediów państwowych i
doprowadzenie podległym im jednostek do poziomu odpowiadającego światowemu. Zmiany
strukturalne objęły program 1 i 2 TV ogólnopolskiej. 11 terenowych oddziałów TVP S.A. oraz 4
programy radiowe o zasięgu ogólnopolskim i 17 rozgłośni lokalnych.
RóŜnią się one od komercyjnych tym właśnie, Ŝe mają wobec obywateli bardzo konkretne
zobowiązania:
1.dostarczanie zróŜnicowanych informacji – istnieje tu obowiązek przedstawiania pewnego
spektrum,
2.udostępnianie czasu antenowego w razie waŜnych wydarzeń,
3.uwzględnianie zróŜnicowania religijnego i językowego,
4.udostępnianie czasu antenowego grupom mniejszościowym,
5.obowiązkowe nadawanie bloków edukacyjnych,
6.zobowiązania kulturalne- krzewienie kultury, obrona toŜsamości narodowej, kultywowanie
własnego dorobku w dziedzinie kultury.
11. Podstawowe akty prawne dotyczące mediów
Podstawowym aktem prawnym dotyczącym komunikowania jest Konstytucja RP. Mowa o
niej jest między innymi w rozdziale II (art.54, 57 i 60) oraz w rozdziale IX (art. 213). O
komunikowaniu jest równieŜ mowa w róŜnych ustawach i rozporządzeniach. Choćby ustawa
z 1984 r. o prawie prasowym, która określała między innymi główne zasady prowadzenia
działalności wydawniczej i dziennikarskiej, obowiązki dziennikarza, obecność reklamy w
15
prasie itd. Kolejnym takim aktem jest choćby Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
7.11.95r. w sprawie trybu udostępniania prasie informacji i zadań rzeczników prasowych w
urzędach administracji rządowej. I chyba najwaŜniejsza Ustawa o radiofonii i telewizji z dnia
29.12. 1992r.
Ustawa o radiofonii i telewizjiUstawa o radiofonii i telewizji została przyjęta 29 .12 1992 r. , ale weszła w Ŝycie 1. 03.
1993r. opublikowana została w Dz. U. nr 7 z 1997r. poz. 34. Była dwukrotnie nowelizowana;
30.03.95 oraz 29.06.95. Ustawa ta stanowi podstawę prawną dla budowy nowego ładu w
dziedzinie mediów elektronicznych, określa podstawowe zadania radiofonii i telewizji (art. 1).
Rozdział III poświęcony jest w całości sprawom organizacji działalności programowej obu
mediów. Sporo uwagi poświęca się problemom reklamy (art. 16, pkt. 2), art. 18 tej ustawy
stwierdza, Ŝe audycje emitowane przez media publiczne i komercyjne nie mogą „propagować
działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz postaw i poglądów sprzecznych Ŝ
moralnością i dobrem społecznym". Ustawa ta w rozdziale VII ustala przepisy dotyczące
trybu ustalania opłat abonamentowych. Z mocy ustawy wszelkie uprawnienia w tym zakresie
otrzymała Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. '
Konstytucja III RP - omów najwaŜniejsze zapisy dotyczące komunikowania i mediów.
Art. 14
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu. Art.
49
Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie moŜe
nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.
Działalność wydawniczą i dziennikarską reguluje ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo
prasowe (Dz. U. 84.5.24). Zgodnie z art. 7 w rozumieniu tej ustawy prasa oznacza nie tylko
dzienniki i czasopisma, lecz takŜe serwisy agencyjne, programy radiowe i telewizyjne. Prasą
są takŜe wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego
przekazywania. Materiałem prasowym jest kaŜdy opublikowany lub przekazany do
opublikowania w prasie tekst albo obraz o charakterze informacyjnym, publicystycznym,
dokumentalnym lub innym, niezaleŜnie od środków przekazu, rodzaju, formy, przeznaczenia
czy autorstwa.
16
12. Społeczeństwo informacyjne
społeczeństwo informacyjne - to takie, w którym zarządzanie informacją, jej jakość i szybkość
przekazywania są kluczowymi czynnikami konkurencyjności, jako element przemysłu i
źródło usług dla konsumenta.
Rozwinięte kraje Zachodu, zwłaszcza Stany Zjednoczone, są dzisiaj określane jako
społeczeństwa informacyjne. Sam termin „społeczeństwo informacyjne” (joho shakai) pochodzi z
Japonii. Jako pierwszy uŜył go w 1963 roku Tadao Umesamo w artykule na temat ewolucyjnej teorii
społeczeństwa opartego na przemysłach informacyjnych”. Joho Shakai stało się przedmiotem analizy
rządowej i oficjalnym celem działań wielu ministerstw. Japończycy dobrze rozumieli, Ŝe w istocie
chodzi o coś znacznie waŜniejszego, niŜ zwykła powszechność technologii komputerowych.
Do Europy pojęcie „społeczeństwa informacyjnego” dotarło w 1978 roku za pośrednictwem przez
dwóch ekspertów, Simona Norę i Alaina Minca w raporcie przedłoŜonym prezydentowi Francji. W
latach osiemdziesiątych przyjęło się powszechnie takŜe w Stanach Zjednoczonych. Jakkolwiek
„społeczeństwa informacyjnego” i pierwsze plany jego budowania pochodzą z kraju, który w bardzo
przemyślany sposób od stu lat kieruje procesem modernizacji, to idea radykalnej zmiany społecznej, w
gruncie rzeczy zmiany Ŝywiołowej, a nie planowanej, została wprowadzona do nauk społecznych
przez naukę europejską i amerykańską pod koniec dziewiętnastego wieku
13. Komunikowanie w organizacji
Komunikowanie się to proces, w którym ludzie dąŜą do dzielenia się znaczeniami za
pośrednictwem przekazywania symbolicznych komunikatów.
1. Proces komunikowania umoŜliwia kierownikowi wykonywanie ich obowiązków. Proces
komunikowania jest zatem podstawą funkcji kierowniczych. Proces komunikowania
rozpoczyna się wtedy gdy jakaś osoba (nadawca) pragnie przekazać myśl komuś innemu.
Drugim krokiem jest zakodowanie treści w formie odpowiedniej do sytuacji: w słowach,
wyrazie twarzy, gestach lub nawet artystycznych środkach wyrazu i czynnościach fizycznych.
Po zakodowaniu wiadomości jest ona przekazywana odpowiednim kanałem lub za pomocą
środka przekazu. Do powszechnie wykorzystywanych kanałów w organizacji naleŜą:
spotkania, notatki listy, sprawozdania i rozmowy telefoniczne. Po przyjęciu wiadomości jest
ona z powrotem rozszyfrowywana do postaci, która coś znaczy dla odbiorcy.
2. Bariery skutecznej komunikacji:
- cechy nadawcy: sprzeczne lub niespójne sygnały, niewiarygodność w przedmiocie
wiadomości, niechęć do komunikowania się.
17
- cechy odbiorcy: brak nawyku słuchania, uprzedzenia w przedmiocie wiadomości
3. Techniki poprawy skutecznej komunikacji:
- techniki dla nadawcy: sprzęŜenie zwrotne, świadomość języka i znaczenia, zachowanie
wiarygodności, wraŜliwość na potrzeby odbiorcy.
- Techniki dla odbiorcy: rozwijanie umiejętności słuchania, wraŜliwość na potrzeby nadawcy
Komunikacja wewnętrzna w organizacji jest waŜnym narzędziem budowania kultury
organizacji i przeciwdziałania kryzysom wewnętrznym. Wizerunek firmy powinien być takŜe
kształtowany wśród jej pracowników – nie jest istotne tylko to jaki image ma organizacja w
swoim bliŜszym i dalszym otoczeniu . To w jaki sposób członkowie organizacji oceniają
swoją firmę ma ogromne znaczenie dla ich postaw. Pracownicy mający dobrą opinię o swojej
organizacji lepiej się z nią identyfikują. WaŜny jest takŜe ich poziom wiedzy o firmie – im
więcej o niej wiedzą, tym łatwiej wyrabiają sobie własne zdanie o sposobie jej
funkcjonowania i są skłonni do przyjmowania aktywnej postawy
14. Podstawowe zasady skutecznej komunikacji to:
1. Reguła kooperacji - mów w odpowiednich momentach dbając o ogólny cel i kierunek
konwersacji!
2. Zasada jakości - nie mów tego, o czym sądzisz, Ŝe jest fałszywe lub niewystarczająco
uzasadnione!
3. Zasada ilości - nie bądź bardziej szczegółowy niŜ jest to wymagane!
4. Zasada odpowiedzialności -trzymaj się tematu rozmowy, staraj się zrozumieć
aktualny przebieg rozmowy!
5. Zasada sposobu - bądź zrozumiały dla partnerów rozmowy, staraj się nie urazić ich!
Komunikację w organizacji moŜna podzielić na pionową i poziomą.
KOMUNIKACJA POZIOMA ulepsza koordynację w organizacji i pomaga w
rozwiązywaniu problemów. Dodatkową korzyścią jest moŜliwość nawiązywania
18
kontaktów międzyludzkich (co wpływa na wzrost zadowolenia z pracy). W komunikacji
poziomej wiele informacji przepływa poza kanałami formalnymi (nieformalny charakter
komunikacji).
Z komunikacją poziomą mamy do czynienia wówczas, gdy przebiega ona między
członkami tej samej grupy lub pracownikami pełniącymi funkcje na tym samym
poziomie. Komunikacja ta moŜe mieć charakter formalny jak i nieformalny..
15. Public relations jako forma komunikowania – istota, cele
Public relations i działalność długoterminowa, nastawiona na efekt w przyszłości.
Kreuje
długoterminowe
zachowanie
do
osoby
lub
organizacji.
Jest
informacją
rozpowszechnianą bezpłatnie . Polega na obiektywnym informowaniu i kształtowaniu
pozytywnego wizerunku. Jest to informacja fachowa, kompetentna, pewna , szybka,
przyjazna
Marketing i
dla
mediów
i
opinii
publicznej,
etyczna
i
odpowiedzialna.
działalność gospodarcza polegająca na kształtowaniu stosunków między
producentem a odbiorcą towarów, dotyczącą w szczególności ustalania wielkości
produkcji, określania cen, metod dystrybucji, usług gwarancyjnych, reklamy i promocji
sprzedaŜy. Reklama i jej działanie jest krótkotrwałe, nastawione jest na natychmiastowy,
wymierny zysk ze sprzedaŜy, promuje tylko dany produkt, jest bardzo kosztowna , gdyŜ za
kaŜdy emitowany tekst trzeba zapłacić, nie kształtuje pozytywnego wizerunku na dłuŜszą
metę.
16. Komunikowanie publiczne
KOMUNIKOWANIE PUBLICZNE
Komunikowanie publiczne to komunikowanie formalne którego celem jest wymienianie i
dzielenie się informacjami, mającymi publiczne zastosowanie oraz podtrzymywanie więzi
społecznej, za którą są odpowiedzialne instytucje publiczne.
Dotyczy szeroko rozumianego Ŝycia społecznego (publicznego), które ogarnia całe
zbiorowości. Ilość biorących udział w komunikowaniu publicznym jest ogromna.
Cechy:
19
1. celowe – przekazywanie informacji, działanie na rzecz interesu publicznego, na rzecz
dobra ogółu: edukacja, zbrojenia, ochrona zdrowia. Ma na celu równieŜ
podtrzymywanie, regulowanie więzi publicznych.
2. oficjalne – oficjalność łączy się ze specyfiką dominujących kontaktów między
uczestnikami komunikowania. Są to kontakty oficjale i bardzo często z uŜyciem
mediów.
3. sformalizowany charakter – przekazywanie komunikatu ma określoną formę,
komunikaty publiczne odnoszone są do sfery publicznej. Swoboda działań
publicznych jest ograniczona. Komunikaty publiczne mają charakter przewidywalny i
odbyte są na kaŜdym poziomie organizacji społecznej.
Funkcje:
1. komunikowanie publiczne w III Rp to waŜny przejaw relacji praw obywatelskich,
aktywności instytucji publicznych oraz zbiorowości obywateli.
2. komunikowanie to ma charakter słuŜby i misji zwłaszcza w odniesieniu do instytucji
publicznych.
20