1 Warszawa 5 maja 2016 - Artystyczna Podróż Hestii

Warszawa 5 maja 2016
Szanowni Państwo,
nie dziwi nas fakt, że publiczna dyskusja o tak ważnych sprawach, jak współczesny mecenat artystyczny,
społeczna rola artysty, jego miejsce w świecie i na rynku sztuki – pojawia i rozwija się w związku z konkursem
Artystyczna Podróż Hestii. Ponieważ ten dyskurs został zainicjowany w momencie ogłoszenia listy finalistów
konkursu, możemy raz jeszcze przypomnieć o założeniach i koncepcji projektu, którego mecenasem jest Grupa
ERGO Hestia. 15-letnie doświadczenie w organizacji konkursu, jego rosnąca ranga potwierdzona rekordową
liczbą zgłoszeń, dają nam silną legitymację do aktywnego udziału w zapoczątkowanej przez Państwa debacie i
prezentacji odpowiedzi na głos krytyki.
FORMUŁA ZGŁOSZENIA PRAC KONKURSOWYCH
Podzielamy pogląd, że scena artystyczna jest miejscem otwartym na różnorodne koncepcje i działania. Formuła
konkursowa towarzyszy wielu wydarzeniom organizowanym przy okazji takich spotkań ze sztuką, jak biennale,
czy wielowątkowe przeglądy artystyczne. Każde z nich wymaga przejrzystego i precyzyjnego regulaminu
zgłaszania i prezentacji prac. Zawsze, jeśli chcemy uniknąć kakofonii i zagwarantować profesjonalny poziom
konkursu, naturalna staje się potrzeba wyznaczania jasnych ram. Nie inaczej dzieje się w ramach konkursu
Artystyczna Podróż Hestii. Profesjonalne podejście do jego organizacji wyklucza jednak jakiekolwiek próby
ograniczenia swobody twórczej zgłaszających się do nas twórców. Więcej, zawsze jesteśmy otwarci na dyskusję.
Cieszymy się, że dostrzegli Państwo ten fakt w swoim liście, pisząc, iż „doceniają rozszerzenie kategorii poza
malarstwo, rzeźbę i grafikę warsztatową”. Jeśli „ograniczenia” naszego konkursu formatują studentów i mogą
mieć na nich negatywny wpływ, to może raczej trzeba się zastanowić nad ich kondycją artystyczną i
paradygmatem twórczym?
PRAWA AUTORSKIE I REGULAMIN
Nie mamy wątpliwości, że regulamin konkursu jest przejrzysty, jasno sformułowany i zgodny z obowiązującymi
przepisami prawa. Nasze zapisy skonsultowane są ze specjalistami prawa w dziedzinie ochrony własności
intelektualnej. Zgodnie z opinią prawną ustawa ani żaden inny przepis prawa nie zawiera przepisów, na mocy
których, prawa autorskie do dzieła (utworu) stworzonego przez studenta uczelni artystycznej nabywa, z mocy
prawa, ta uczelnia.
W ocenie prawnej, potencjalny uczestnik Konkursu – student, który samodzielnie zrealizował dane dzieło,
pozostaje wyłącznym uprawnionym z tytułu autorskich praw majątkowych do dzieła, chyba, że zawarł umowę
pisemną, na mocy której przeniósł prawa do tego utworu na podmiot trzeci (np. uczelnię lub producenta filmu
lub dzieła wideo).
W ocenie prawnej, zapis pkt 5 a Regulaminu, na mocy którego Uczestnik oświadcza, że zgłaszana praca jest
praca oryginalną i wykonaną samodzielnie, jest jego własnością i do której żadnych roszczeń nie mogą mieć
osoby trzecie, jest w pełni uzasadniony i zgodny z prawem.
PREKARIAT ARTYSTYCZNY
Nasze wszystkie dotychczasowe działania są zaprzeczeniem Państwa tezy, jakoby konkurs Artystyczna Podróż
Hestii był przyzwoleniem na „umacnianie prekarnej pozycji artysty w polskim świecie sztuki”. Sprowadzanie idei
Artystycznej Podróży do korporacyjnej zmowy filistrów działających na niekorzyść twórców jest opinią nie tylko
krzywdzącą, ale też mijającą się z prawdą.
1.
W ciągu 15 lat historii konkursu zorganizowaliśmy 14 wystaw finałowych, wystawę jubileuszową
na 10-lecie konkursu w Muzeum Narodowym w Gdańsku, 14 wystaw indywidualnych naszych
laureatów lub finalistów. Wszystkie zostały sfinansowane wyłącznie ze środków Grupy ERGO
Hestia, począwszy od organizacji przestrzeni, poprzez aranżację wystaw, druki promocyjne, w tym
katalogi, plakaty, zaproszenia. Za każdym razem była to także okazja do indywidualnych spotkań
ekspertami, artystami o ugruntowanym dorobku, przedstawicielami mediów. Wystawy te
1
2.
3.
odwiedziło łącznie ponad 5000 widzów przez co APH umożliwiła dziesiątkom młodym twórcom
zaistnienie w profesjonalnym nurcie artystycznym. Przez wszystkie te lata Grupa ERGO Hestia
zainwestowała w te projekty miliony złotych, nie licząc na komercyjny zwrot. Naszą „inwestycję”
w sztukę i młodych twórców postrzegamy wyłącznie jako społeczne zobowiązanie
odpowiedzialnie prowadzonej działalności biznesowej.
Wszystkich finalistów Artystycznej Podróży Hestii promujemy za granicą. Prace wybranych
laureatów znalazły się w kolekcji Fundacji Benettona. Finalistom konkursu pomagamy
zadebiutować na rynku międzynarodowym, między innymi poprzez umożliwianie im
prezentowania swoich prac w Hiszpanii. Nasza strona internetowa prowadzona jest obecnie w
trzech językach.
Promocja finalistów i laureatów APH nie kończy się na samych salonach sztuki. Ich sylwetki i
artystyczny dorobek promujemy na łamach wydawnictw, które są partnerami Fundacji. W ten
sposób trafiają na łamy takich pism jak na przykład Zwykłe Życie, Magazyn Szum, Notes na 6
Tygodni.
FORMUŁA PREZENTACJI
Nie możemy zgodzić się z twierdzeniem, że przyjęta formuła prezentacji metodą „Pecha-Kucha” jest formułą
„gwiazdorską”, przypominającą „konkurs talentów, programy rozrywkowe czy logikę agencji reklamowych.”
Metoda ta stwarza rzetelne warunki do poważnej PREZENTACJI własnej praktyki artystycznej. Zarzut dotyczący
braku możliwości „sensownej rozmowy o sztuce” w wyznaczonym czasie, wydaje się nie przewidywać
ograniczeń formalnych takich wydarzeń jak konkurs. Co oznacza bowiem pojęcie „wyczerpującego czasu na
sensowną rozmowę o sztuce”? Czy to kilkanaście minut, godzina, dwie godziny, dzień? Jak Państwo widzą, w
każdym takim przypadku można mieć obiekcje i zastrzeżenia do założonej formuły prezentacji. Tu chcemy
podkreślić, że regulamin naszego konkursu jasno, szczegółowo i transparentnie informuje o wymaganiach
formalnych, właśnie po to, żeby uniknąć wszelakich niedopowiedzeń. Co więcej, w odróżnieniu od większości
organizowanych w Polsce konkursów, Artystyczna Podróż Hestii przewiduje indywidualne spotkania z
członkami jury. W większości przypadków dają one unikatową możliwość wymiany poglądów i wizji młodych
adeptów z autorytetami profesjonalnego rynku sztuki. Formuła „Pecha Kucha” to nie jedyny moment
obcowania jury ze zgłoszoną pracą. „Pecha Kucha” to tylko komentarz do pracy, forma wypowiedzi. Komentarz
chcemy otrzymać krótki. Prace analizujemy głęboko. Konkurs nie jest forum dyskusji o sztuce w ogóle. Może
takie forum jest potrzebne? Może młodzi artyści powinni takie środowisko do dyskusji stworzyć - chociaż
wierzymy, że takim naturalnym dla studenta środowiskiem dyskusyjnym jest akademia.
MECENAT
Sporo miejsca w swoim liście poświęciliście Państwo mecenatowi artystycznemu. Jest to dla nas bardzo
wyraźny sygnał, że wciąż za mało mówi się w Polsce o tym, czym taki mecenat jest i jak powinien współcześnie
wyglądać.
Działamy w oparciu o filozofię, że mecenat artystyczny nie może polegać wyłącznie na kwestiach finansowych,
takich jak zwrot kosztów podróży na wystawę, czy innych benefitach, zagwarantowanych w regulaminie
konkursu. Niemniej w przypadku Artystycznej Podróży Hestii wartość wszystkich podejmowanych do tej pory
działań czy nagród – tych konkretnych, fizycznych oraz tych niedających się zmierzyć kolumną w Excelu –
znacznie przekracza ten poziom, od którego można już mówić o przemyślanym, profesjonalnym i
zaangażowanym podejściu do mecenatu artystycznego.
Teoretycy sztuki wskazują na zjawisko mecenatu oznaczającego wspieranie działań artystycznych o charakterze
ogólnym, którego celem jest zachowanie i rozwijanie pewnej tradycji kulturowej - czyli pożytek wspólnoty.
Nasze działania tak właśnie postrzegamy. Nie dokonujemy zakupów na zamówienie, nie ograniczamy konkursu
do wskazanego tematu, nie ograniczamy wyboru techniki. Z jednej strony umożliwiamy artyście dostęp do
wystaw, rezydencji, kontaktu z kuratorami i galeriami, a z drugiej - budując zbiór prac laureatów - służymy
dalszej idei popularyzacji sztuki.
Wywołani do dyskusji o nowoczesnym mecenacie artystycznym, czujemy się upoważnieni do zwrócenia uwagi
na zjawiska, które w naszej opinii można zaklasyfikować jako działania niepożądane w relacjach „sponsorów” z
wchodzącymi na rynek sztuki młodymi twórcami. Rozwijając od podstaw koncepcję Artystycznej Podróży Hestii,
2
nigdy nie zgadzaliśmy się na istniejące praktyki związane z „żerowaniem” na niedoświadczonych,
nieutytułowanych, a dobrze rokujących artystach. Dlatego też nigdy nie warunkowaliśmy udziału w konkursie
zobowiązaniem do przekazania Fundacji praw do „całości dotychczasowego artystycznego dorobku”. Nie było,
nie ma i nie będzie naszej zgody na wykorzystywanie potencjalnej przewagi mecenasa sztuki nad jej twórcami.
ZAPROSZENIE DO DEBATY
Podobnie jak Państwo wyrażamy sprzeciw traktowaniu artystów „jako ostatniego ogniwa łańcucha
pokarmowego świata sztuki”. Zawsze uważaliśmy i będziemy uważać artystów za ważny element tego świata, o
czym świadczą wszystkie dotychczasowe podejmowane przez nas działania. Najlepiej widoczne są one w
liczbach:
1.
2.
3.
4.
5.
Zorganizowaliśmy 28 wystaw.
Na wystawy finałowe i indywidualne zapraszamy szeroką publiczność. Na wystawach zbiorowych
publiczność sięga 700 osób. Docieramy z wybranymi pracami w różne regiony Polski, także dość
odległe, żeby wspomnieć na przykład o wystawie w Muzeum Regionalnym w Głogówku.
Zorganizowaliśmy 22 warsztaty artystyczne dla różnych grup wiekowych.
Wysłaliśmy 13 artystów do Nowego Jorku, jedną osobę do Hongkongu, jedną do Tel Awiwu i 8 osób do
Walencji.
Zbudowaliśmy szeroki wachlarz inicjatyw artystycznych dla pracowników i współpracowników
Mecenasa, aby móc edukować szeroką publiczność i zachęcać do spotkania ze sztuką w wolny i
nieskrępowany sposób.
Fundacja Artystyczna Podróż Hestii jest nie tylko konkursem, ale również żywym i otwartym forum spotkań ze
sztuką i dyskusji o niej.
Szanując różnorodność opinii i poglądów w ramach wszystkich nurtów artystycznych, jesteśmy gotowi do
każdej rzeczowej debaty. Jeśli dysponujecie lepszymi rozwiązaniami, przedstawcie je. Podyskutujmy o
konkretnych propozycjach. Zastrzegamy sobie jednak prawo do niezależnego spojrzenia i ocen, a także do
silnego wyrażania własnych opinii w szacunku dla naszych partnerów, a przede wszystkim wszystkich finalistów
i laureatów naszego konkursu.
Magdalena Kąkolewska
Fundacja Artystyczna Podróż Hestii
3