Opieka nad

Rola położnej w opiece nad
ciężarną, rodzącą, położnicą
z cukrzycą
Leokadia Jędrzejewska
Konsultant Krajowy
w dziedzinie pielęgniarstwa
ginekologicznego i położniczego
Kraków 20 – 21 maja 2011r.
Grażyna Bączek, położna, mgr pielęgniarstwa, dr n. med.,
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Nieco historii
 Problemem cukrzycy ciężarnych
zajmowano się od ponad wieku,
intensywne badania nad
procesami metabolizmu w ciąży
podjęte zostały w latach 80-tych
XX wieku.
Dobre początki w Krakowie
 Pierwsza praca dotycząca przebiegu ciąży
i porodu u kobiet chorych na cukrzycę
powstała w 1929 roku w Klinice
Ginekologiczno – położniczej Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
 Autorką jej była dr Anna Stachurska.
 Opisała w swojej pracy 13 przypadków
wyraźnie rozgraniczając cukrzycę
przedciążąwą od ciążowej
Cukrzyca czynnikiem ryzyka w
ciąży
 Cukrzyca matki jest problemem złożonym z
powodu wieloczynnikowego mechanizmu
choroby, możliwości wystąpienia wielu
powikłań, wielorakości relacji pomiędzy
cukrzycą a innym procesami zachodzącymi w
organizmie kobiety
 Ciąża jest samodzielnym czynnikiem ryzyka
ujawnienia się cukrzycy T1, która w ciąży jest
stwierdzana 3,7 razy częściej
 W związku z tym należy kobietę objąć opieką ok.
6 m-cy przed planowanym zajściem w ciążę
Opieka nad ciężarną z cukrzycą
Celem tej opieki jest :
 Redukcja wystąpienia powikłań u
matki i płodu poprzez utrzymanie w
granicach normy glikemii przed ciążą i
przez cały okres jej trwania
 Utrzymanie optymalnych warunków
zdrowia w okresie przed, w trakcie i
bezpośrednio po zapłodnieniu
Rola i zadania położnej w opiece nad
kobietą okresie przedkoncepcyjnym I.
W okresie przedkoncepcyjnym u kobiet chorych na
cukrzycę planujących ciążę położna powinna:
 podjąć działania edukacyjne uwzględniając
wpływ cukrzycy na przebieg ciąży i ciąży na
cukrzycę zmierzające do podejmowania przez
kobietę świadomych planów związanych z
prokreacją
 zmobilizować kobietę do korzystania z opieki
specjalistycznej (zgodnie z zaleceniami
diabetologa) celem wykonania badań i odbycia
konsultacji pozwalających na eliminację
czynników ryzyka
 zachęcać kobiety do intensywnej kontroli
glikemii przed planowaną ciążą
Rola i zadania położnej w
okresie przedkoncepcyjnym II.
 mobilizować do przestrzegania zasad
insulinoterapii celem dobrego wyrównania
glikemii
 wskazać ważność rozpoczęcia w tym okresie
suplementacji kwasem foliowym
 propagować higienę jamy ustnej
 wskazywać na konieczność systematycznego
leczenia ognisk zakażenia (infekcje nerek,
zębów, zatok i inne)
 udzielać wsparcia zgodnie z potrzebami
Rola i zadania położnej w
okresie przedkoncepcyjnym III.
 Ustalić z kobietą optymalne warunki dla
prawidłowego przebiegu ciąży uwzględniające:
 zaplanowanie w miarę możliwości okresu
zajścia w ciążę
 korygowanie diety w zależności od
współczynnika masy ciała (BMI),
zapotrzebowania energetycznego z
uwzględnieniem stylu życia i rodzaju
wykonywanej pracy
 zalecanie systematycznej, umiarkowanej
aktywności fizycznej, która zwiększy
wrażliwość na insulinę i poprawi utylizację
glukozy
Rola i zadania położnej w opiece nad
kobietą podczas ciąży I.
 Nakłonić kobiety z obciążonym
wywiadem do natychmiastowego
diagnozowania po stwierdzeniu ciąży
 Poinformować o możliwości
występowania hipoglikemii w
pierwszych tygodniach ciąży, ze
względu na zmniejszone łaknienie,
nudności czy wymioty, wskazać
metody zaradcze
Rola i zadania położnej w opiece nad
kobietą podczas ciąży II.
 Przekazać informacje dotyczące
przestrzegania harmonogramu wizyt
kontrolnych
 Wskazać korzyści i niebezpieczeństwa
z przestrzegania czy nieprzestrzegania
zaleceń
 Wspierać kobiety w okresie ciąży,
uczyć odpowiedzialności za własne
zachowanie
Rola i zadania położnej w opiece nad
kobietą podczas ciąży III.
Położna powinna przygotować ciężarną do:
 do prowadzenia dzienniczka samokontroli
 do obsługi glukometru
 kontroli glikemii, glikozurii i acetonurii
 zmiany miejsc wkłucia przy pobieraniu krwi do badań
 kontroli ciśnienia tętniczego
 pomiaru masy ciała
 oceny objawów hiper- i hipoglikemii oraz
postępowania w przypadku ich zaistnienia
 systematycznej kontroli w kierunku ew. wystąpienia
powikłań
Rola i zadania położnej w opiece nad
kobietą podczas ciąży IV.
Położna powinna przygotować
ciężarną do:
 systematycznej oceny samopoczucia
 wdrożenia zasad właściwego żywienia
 zmiany stylu życia (sen, wypoczynek,
aktywność)
 systematycznego prowadzenia karty
ruchów płodu
Rola i zadania położnej w opiece nad
kobietą ciężarną z GDM
Położna powinna nauczyć ciężarne z
GDM:
 zasad przygotowania insuliny
 technik wstrzyknięć
 zasad aseptyki i antyseptyki
 wyboru miejsc wkłucia, rotacji
 zasad przechowywania insuliny
 czasu spożywania posiłków po
wstrzyknięciu
Rola i zadania położnej w opiece nad
kobietą ciężarną z cukrzycą
 Położna podczas całej ciąży
powinna monitorować poziom
wiedzy i umiejętności kobiety
ciężarnej, korygować błędy ,
wskazywać na niedociągnięcia,
wspierać.
Rola położnej w monitorowaniu
dobrostanu płodu
 Przygotowanie ciężarnej do
samoobserwacji i oceny ruchów płodu
od 24 tygodnia ciąży
 Osłuchiwanie czynności serca płodu –
słuchawką lub UDT
 Wykonywanie kardiotokografii z
testem niestresowym ( NST) od 24 do
28 tyg. ciąży w poradni podczas każdej
wizyty a podczas hospitalizacji w
oddziale codziennie
Rola położnej w opiece nad rodzącą z
cukrzycą w sali porodowej I.
 Monitorowanie stanu rodzącej i realizacja zleceń
lekarskich w tym m.in.
- pomiar stężenia glukozy w surowicy krwi
- dożylny wlew glukozy wg zlecenia lekarza
- podanie insuliny
- uzupełnienie potasu wg potrzeb
 Osłuchiwanie czynności serca płodu
 Ocena czynników ryzyka wystąpienia dystocji
barkowej
 Postępowanie w przypadku wystąpienia dystocji
barkowej
Rola położnej w opiece nad rodzącą
z cukrzycą w sali porodowej II.
 Inne zasady na ogół nie odbiegają od
procedur ujętych w rozporządzeniu MZ z
dnia 23 września 2010r. w sprawie
standardów postępowania oraz procedur
medycznych przy udzielaniu świadczeń
zdrowotnych z zakresu opieki
okołoporodowej sprawowanej nad kobietą
w okresie fizjologicznej ciąży,
fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki
nad noworodkiem
Rola położnej w opiece nad rodzącą
z cukrzycą w sali porodowej
 W przypadku podjęcia decyzji o
cięciu cesarskim
- przygotowanie do cięcia cesarskiego
wg obowiązujących standardów
- współpraca z zespołem sali
operacyjnej.
Rola położnej w opiece nad
położnicą
 Monitorowanie poziomu cukru
 Podanie insuliny
 Wdrożenie położnicy do samoobserwacji i
samoopieki
 Pielęgnacja zgodnie z potrzebami (cięcie
cesarskie, poród siłami natury)
 Zachęcanie położnicy i pomoc w karmieniu
piersią
 Edukacja i pomoc w opiece nad noworodkiem
 Przekazanie informacji nt. terminu zgłoszenia
się do lekarza w celu dalszej diagnostyki
cukrzycy
Na zakończenie
 Opieka nad kobietą ciężarną,
rodzącą i położnicą wymaga
podejścia zintegrowanego.
 W zespole terapeutycznym, w
edukacji i w opiece nad kobietą,
położna powinna odegrać
znaczącą rolę.
EDUKACJA ZDROWOTNA:
 SFERA INTELEKTUALNA
 SFERA UMIEJĘTNOŚCI
 SFERA AFEKTYWNA
 Dziękuję Państwu za
uwagę