Rozp.MEN - wyjątkowe zatrudnianie 16 latków - MOS

Projekt z dnia 19 grudnia 2012 r.
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
z dnia
2013 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest
dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób
niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie
ukończyły gimnazjum
Na podstawie art. 191 § 5 pkt 1, 3 i 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy
(Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.1)) zarządza się, co następuje:
§ 1. W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r.
w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych,
którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz
osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (Dz. U. Nr 214, poz. 1808) w § 1
w ust. 1 wprowadza się następujące zmiany:
1) pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) uzyskał zezwolenie dyrektora gimnazjum, w którego obwodzie mieszka, na
spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą oraz uzyskał pozytywną opinię poradni
psychologiczno-pedagogicznej, albo”;
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668
i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127
i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111,
poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135,
poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213,
poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10,
poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935,
Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181,
poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740, Nr 223, poz. 1460 i Nr 237,
poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485, Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115,
poz. 958, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1704, z 2010 r. Nr 105, poz. 655, Nr 135, poz. 912, Nr 182,
poz. 1228, Nr 224, poz. 1459, Nr 249, poz. 1655 i Nr 254, poz. 1700, z 2011 r. Nr 36, poz. 181, Nr 63, poz. 322,
Nr 80, poz. 432, Nr 144, poz. 855, Nr 149, poz. 887 i Nr 232, poz. 1378 oraz z 2012 r. poz. 908.
1)
1
2) dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
„3) jest on wychowankiem młodzieżowego ośrodka socjoterapii przyjętym do oddziału
przyuczającego do pracy utworzonego w gimnazjum specjalnym oraz uzyskał pozytywną
opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej.”.
§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2013 r.
MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
W porozumieniu:
MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ
2
UZASADNIENIE
Zaproponowane zmiany w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne
zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które
ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum są
niezbędne do pełnego wdrożenia w życie projektu „MOS-T w przyszłość. Wypracowanie
nowych form aktywizacji zawodowej dla wychowanków Młodzieżowych Ośrodków
Socjoterapii” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, Program Operacyjny
Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet VI „Rynek pracy otwarty dla wszystkich”, Działanie 6.1
„Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie”,
realizowanego przez Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii w Ustce. Jego głównym celem jest
wypracowanie narzędzi, które ułatwią absolwentom Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii
funkcjonowanie na rynku pracy. Będą nimi Trening Alternatyw Życiowych oraz Program
Szkolenia Zawodowego. Wśród beneficjentów projektu znajdą się Młodzieżowe Ośrodki
Socjoterapii oraz
organizacje zrzeszające pracodawców prowadzących przygotowanie
zawodowe.
Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii są funkcjonującymi w ramach polskiego systemu
edukacji placówkami, których zadaniem jest pomoc młodzieży zagrożonej niedostosowaniem
społecznym lub demoralizacją. Podstawowym zadaniem MOS-ów jest udzielanie wsparcia
socjoterapeutycznego
i
psychoedukacyjnego
młodym
ludziom,
których
zaburzenia
w funkcjonowaniu społecznym nie wymagają skierowania ich do placówki resocjalizacyjnej.
W założeniu podopiecznymi Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii powinny być przede
wszystkim osoby mające trudności z nauką w szkołach masowych, problemy rodzinne lub
środowiskowe.
W najogólniejszym ujęciu celem Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii jest
„eliminowanie
przyczyn
i
przejawów
zaburzeń
zachowania
oraz
przygotowanie
wychowanków do życia zgodnego z obowiązującymi normami społecznymi i prawnymi”.
W związku z tym, ważnym zadaniem tych placówek jest także umożliwienie zdobycia
wykształcenia oraz pomoc w planowaniu dalszej kariery zawodowej i edukacyjnej
podopiecznych.
3
Wychowankowie MOS po ukończeniu nauki w ośrodku socjoterapeutycznym
w większości przypadków nie podejmują dalszej nauki lub po jej podjęciu nie kończą jej
i tym samym stanowią istotną grupę ryzyka jeśli chodzi o adaptację na rynku pracy. Tym
samym znajdują się w kategorii osób zagrożonych wykluczeniem społecznym z powodu
bezrobocia, ubóstwa oraz potencjalnym wejściem na drogę zachowań antyspołecznych. Brak
przygotowania zawodowego oraz właściwego stosunku do pracy i jednocześnie niski poziom
wiedzy ogólnej - właściwie uniemożliwiają im efektywne wejście na rynek pracy i skazują na
pozostanie w grupie społecznie problemowej. Stąd w projekcie uwagę skierowano na
wychowanków w ostatnim roku nauki gimnazjum przy MOS. Przy czym ostatni rok nauki
oznacza tu zarówno uczniów klas III jak i wychowanków kończących 18 rok życia, którzy
według prawa kończą obowiązek szkolny. Powodem objęcia działaniami tej grupy jest ryzyko
poszerzającego się tu zjawiska degradacji społecznej oraz dylemat wyboru dalszej ścieżki
edukacyjnej oraz życiowej, przed którym stają absolwenci MOS.
Zaproponowane w przedmiotowym programie kształcenie „Asystenta w zawodzie...”,
dedykowane młodzieży realizującej cykl kształcenia ogólnego na poziomie gimnazjum w
ramach obowiązujących przepisów oświatowych nie może być ujęte jako formalne
kształcenie zawodowe na I poziomie Krajowych Ram Kwalifikacyjnych, gdyż młodzież
gimnazjalna (chociaż istotnie opóźniona w stosunku do norm wiekowych gimnazjum i
osiągająca wiek 15-18 lat - jak jest to w przypadku wychowanków MOS) nie może
jednocześnie realizować programu np. zasadniczej szkoły gimnazjalnej (odpowiadającej I
poziomowi KRK), która stanowi wyższy poziom kształcenia. Tym samym proponowane w
programie szkolenie zawodowe będzie tu mogło co najwyżej spełniać kryterium edukacji
przygotowującej wychowanków MOS -ów do zdobycia kwalifikacji na Pierwszym Poziomie
Krajowych Ram Kwalifikacyjnych (KRK). Kształcenie „Asystenta w zawodzie…” zatem
jest próbą aplikacji koncepcji KRK do specyficznej sytuacji edukacyjnej grupy pominiętej w
obecnie funkcjonującym w Polsce systemie edukacji zawodowej.
Koncepcja szkolenia zawodowego „Asystenta w zawodzie ...” bazuje na modelu dualnym
polegającym na praktycznej nauce zawodu w zakładzie rzemieślniczym i równoległą naukę
szkolną w gimnazjum. Całość szkolenia zamknie się w cyklu 10-miesięcy i pozwoli na
równomierny rozwój potencjału zawodowego i osobistego uczestnika zgodnie z szeroką
koncepcją kompetencji zawodowych: czyli wyposaży wychowanka MOS w niezbędną wiedzę
zawodową, odpowiednie umiejętności oraz pomoże wykształcić w nim pożądane postawy w
pracy. Po szkoleniu jego uczestnik przystąpi do egzaminu sprawdzającego wg standardów
opracowanych dla przyuczenia do wykonywania danego zawodu
(na poziomie wymagań
4
zawodowych dla asystenta w danym zawodzie) przed Komisją Egzaminacyjną powołaną
przez Izbę Rzemieślniczą. Zdany egzamin będzie jednocześnie stanowił przygotowanie do
wejścia
na
I
poziom
Krajowych
Ram Kwalifikacyjnych. Absolwent szkolenia
zawodowego będzie miał otwartą dalszą ścieżkę kariery - zarówno edukacyjnej jak i
zawodowej i możliwość zdobywania kolejnych poziomów KRK.
Przewiduje się osiągnięcie przez absolwentów następujących rezultatów po ukończeniu
szkolenia:

Stosuje podstawowe technologie w określonym zawodzie;

Posługuje się narzędziami, urządzeniami i maszynami w danym zawodzie;

Rozróżnia materiały i odpowiednio dobiera do procesów technologicznych;

Zna i stosuje przepisy bhp oraz ochrony przeciwpożarowej na stanowisku pracy;

Zna podstawowe zasady ochrony środowiska.
Przepisy Kodeksu Pracy zezwalają na zatrudnienie młodocianych, którzy ukończyli
gimnazjum. W stosunku do osób, które gimnazjum nie ukończyły zatrudnienie jest
dopuszczalne jedynie wyjątkowo. Określenie takich wyjątków przekazano do właściwości
Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej, który w porozumieniu z Ministrem Edukacji
Narodowej może je wskazać w rozporządzeniu. Analiza obowiązującego rozporządzenia
z dnia 5 grudnia 2002 r. doprowadziła do wniosku, że do właściwej realizacji projektu,
o którym mowa wyżej niezbędne są zmiany legislacyjne w tym rozporządzeniu.
Zmiany te polegają na dodaniu w § 1 pkt 3. Zaproponowany przepis zezwala na
podpisywanie z młodocianym, który nie ukończył gimnazjum, na wniosek jego
przedstawiciela ustawowego lub opiekuna, umowy o pracę w celu przygotowania
zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, jeżeli
jest on wychowankiem młodzieżowego ośrodka socjoterapii przyjętym do oddziału
przyuczającego do wykonywania określonej pracy utworzonego w gimnazjum specjalnym
oraz uzyskał pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogiczną.
Rozwiązanie to pozwoli na podejmowanie, przez dyrektorów MOS, fakultatywnych
decyzji o potrzebie utworzenia tego typu oddziału w gimnazjum specjalnym przeznaczonym
dla młodzieży w normie intelektualnej i z upośledzeniem w stopniu lekkim.
Zaproponowane rozwiązania łącznie ze zmianami w rozporządzeniu Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania
placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz
5
wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych
placówkach oraz w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach
i oddziałach oraz ośrodkach, pozwolą na pełną realizację programu „MOS-T w przyszłość.
Wypracowanie nowych form aktywizacji zawodowej dla wychowanków Młodzieżowych
Ośrodków Socjoterapii”.
Projektowana regulacja nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.
Projekt nie zawiera przepisów technicznych, zatem nie podlega notyfikacji zgodnie z
trybem przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w
sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz.
U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 596).
Zgodnie z wymogiem art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.), projekt ustawy
zostanie zamieszczony na stronie podmiotowej BIP Rządowego Centrum Legislacji.
6
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Wskazanie podmiotów, na które oddziałuje rozporządzenie.
Regulacja przewidziana w projekcie będzie oddziaływała na wychowanków
młodzieżowych ośrodków socjoterapii będących uczniami gimnazjum oraz na pracodawców,
w szczególności rzemieślników zatrudniających gimnazjalistów w celu przyuczenia do
wykonywania określonej pracy.
2. Wyniki przeprowadzonych konsultacji.
W ramach konsultacji społecznych projekt zostanie skierowany do Rzecznika Praw
Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich, Forum Związków Zawodowych, Komisji Krajowej
NSZZ „Solidarność”, Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, Business
Centre Club, Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej, Krajowej Izby Gospodarczej, Polskiej
Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Związku Nauczycielstwa Polskiego,
Związku Rzemiosła Polskiego …..(można uzupełnić o jeszcze inne organizacje zawodowe).
Wyniki konsultacji społecznych zostaną omówione po ich zakończeniu.
3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych.
Wprowadzenie regulacji objętych niniejszym rozporządzeniem nie spowoduje
dodatkowych skutków finansowych dla budżetu państwa. Starostwa powiatowe, których
zadaniem jest zarówno utrzymywanie MOS-ów, jak i aktywizacja zawodowa młodocianych
będą realizować to zadanie w ramach posiadanego budżetu.
4. Wpływ regulacji na rynek pracy.
Przedstawione w projekcie rozporządzenia rozwiązania prawne mogą mieć wpływ na
rynek pracy w znaczeniu lokalnym. Wychowankowie MOS po ukończeniu nauki w ośrodku
socjoterapeutycznym w większości przypadków nie podejmują dalszej nauki lub po jej
podjęciu nie kończą jej i tym samym stanowią istotną grupę ryzyka jeśli chodzi o adaptację na
rynku pracy. Tym samym znajdują się w kategorii osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym z powodu bezrobocia, ubóstwa oraz potencjalnym wejściem na drogę zachowań
antyspołecznych. Brak przygotowania zawodowego oraz właściwego stosunku do pracy i
jednocześnie niski poziom wiedzy ogólnej - właściwie uniemożliwiają im efektywne wejście
na rynek pracy i skazują na pozostanie w grupie społecznie problemowej. Z badań GUS
„Wejście ludzi młodych na rynek pracy” (2009) wynika, że najwyższa stopa bezrobocia
7
występuje w grupie osób z wykształceniem gimnazjalnym i podstawowym, z kolei wiele
badań wskazuje na brak wykwalifikowanych pracowników o najniższym poziomie
kwalifikacji zawodowych - np. wg raportu Manpower „Niedobór talentów” (2010) 51%
pracodawców
deklaruje
problemy
ze
znalezieniem
kandydatów
o
odpowiednich
kwalifikacjach. W ciągu trzech edycji badania najbardziej poszukiwanymi pracownikami są
wykwalifikowani pracownicy fizyczni reprezentujący podstawowe umiejętności zawodowe
(tzw. fachowcy). Wydaje się więc, że zaproponowane rozwiązania mogą przyczynić się do
zmniejszenia bezrobocia wśród wychowanków Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii.
5. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw.
Projektowane rozporządzenie nie będzie miało wpływu na konkurencyjność gospodarki
i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw, w znaczeniu globalnym, ale
zakłady rzemieślnicze funkcjonujące w regionie, w którym usytuowany jest MOS będą mogły
pozyskiwać nowych pracowników, w wyniku wcześniejszego zatrudniania gimnazjalistów w
ramach przyuczenia do wykonywania określonej pracy.
6. Wpływ rozporządzenia na sytuację i rozwój regionów.
Wejście w życie rozporządzenia nie będzie miało wpływu na sytuację i rozwój
regionalny.
8