Czytaj całość

Październik 2012 r. został ustanowiony przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej miesiącem
pamięci Generała Stanisława Maczka.
Rok 2012 r. jest to najlepszy czas do upamiętnienia postaci
tego wybitnego dowódcy Wojska Polskiego, gdyż 31
marca minęła 120 rocznica Jego urodzin, a
miesiąc
wcześniej 70 lat od sformowania w Wielkiej Brytanii 1
Dywizji Pancernej. Generał Stanisław Maczek zasłużył się
w
historii
oręża
polskiego
działalnością
niepodległościową. Już od listopada 1918 r służy
w Wojsku Polskim, bierze udział w wojnie z Ukraińcami o
Lwów
i
w
Marszałek Józef
wojnie
polsko-bolszewickiej(1919-20).
Piłsudski za wybitny czyn bojowy
awansował Go na polu walki na wyższy stopień wojskowy.
Odznaczony został po raz pierwszy Orderem Wojennym „Virtuti Militari” V klasy oraz
Krzyżem Walecznych. W okresie międzywojennym pełnił służbę na różnych stanowiskach
dowódczych. W 1938 r. objął dowództwo 10.Brygady Kawalerii, pierwszej
całkowicie
zmotoryzowanej jednostki w Wojsku Polskim. W 1939 r. na czele 10.Brygady bierze udział w
walkach z przeważającymi siłami wroga na południu Polski, stawiając czoło niemieckiemu
XXII Korpusowi Pancernemu. 19 września po ataku Sowietów na Polskę przekracza granicę
węgierską, kończąc walki w obronie Polski i nie dając się pobić Niemcom. W uznaniu
wybitnych zasług w dowodzeniu 10.Brygadą Kawalerii w kampanii polskiej 1939 r.,
Naczelny Wódz awansował S. Maczka na stopień generała brygady. Po internowaniu na
Węgrzech przedostał się do Francji i tam na nowo formował 10.Brygadę Kawalerii Pancernej.
W kampanii francuskiej, w czerwcu 1940 r., na czele 10.Brygady Kawalerii Pancernej toczył
zwycięskie walki z Niemcami. Po kapitulacji Francji przedostał się w przebraniu Araba do
Maroka, a stamtąd przez Portugalię do Wielkiej Brytanii. W październiku 1940 r. gen. bryg.
Stanisław Maczek otrzymał za walki we Francji z rąk Naczelnego Wodza Order Wojenny
Virtuti Militari Krzyż IV klasy. Od 1942 r. przystąpił do organizowania 1.Dywizji Pancernej
w oparciu o żołnierzy i oficerów walczących pod jego komendą w Polsce i we Francji.
1.Dywizja Pancerna pod jego dowództwem przystąpiła do walk 1 sierpnia 1944 r. biorąc
udział w inwazji Normandii we Francji. Przez cały okres walk gen. Stanisława Maczek
dowodził dywizją, która odegrała pierwszoplanową rolę w bitwie pod Falaise, zdobyła
Abbeville, Saint-Omer, Cassel we Francji, Ypres i Gandawę w Belgii, Antwerpię (wspólnie
z Brytyjczykami) i samodzielnie silnie bronioną Bredę w Holandii, kończąc swój szlak
bojowy w Wilhelmshaven w Niemczech. W 1945 r. gen. S. Maczek otrzymuje po raz trzeci
Order Wojenny „Virtuti Militari” - Krzyż Komandorski (III klasy). Od maja 1945 pełnił
obowiązki dowódcy Korpusu Polskiego w Szkocji. Po rozformowaniu Wojska Polskiego
pozostał na uchodźstwie. Został pozbawiony przez władze komunistyczne obywatelstwa
polskiego. Zmarł w Edynburgu 11 grudnia 1994 r., pochowany został wśród swoich żołnierzy
w Bredzie w Holandii. W 1992 r. odznaczony został przez Prezydenta RP Orderem Orła
Białego. Jest autorem książki: Od podwody do czołga. Wspomnienia wojenne 1918-1945.
Przypominając postać generała nie sposób nie wspomnieć o Jego żołnierzach
wywodzących się z Wielichowa.
Jednym z nich był plut. Zenon Michalski (*20 XII 1920 †12
III 2005). W 1939 r. przez Rumunię dostał się do Francji,
gdzie otrzymał przydział najpierw do 2 Pułku Piechoty w 1
Dywizji Grenadierów, a następnie do 10 Pułku Strzelców
Konnych wchodzącego w skład 10 Brygady Kawalerii
Pancernej. Po kapitulacji Francji ewakuowany został do
Anglii i cały czas służył w 10 PSK (Pułk był już w tym czasie
pancernym pułkiem rozpoznawczym 1 Dywizji Pancernej), z
którym wyruszył na inwazję Francji. Brał udział w słynnej
bitwie pod Falaise. Tam 10 PSK zdobył słynny niemiecki
ciężki czołg Tygrys. Tak wspomina ten fakt dowódca 2
szwadronu w 10 PSK rtm. Michał Gutowski (późniejszy gen. bryg. w st. spocz.).
„Za chwilę meldują, że w krzakach stoi Tygrys. Silnik chodzi, ale z załogi nikogo nie
widzą – zdaję chwilowo szwadron mojemu zastępcy por. Jasiowi Salwie, a sam z moim
przednim strzelcem Zenkiem Michalskim biegiem co sił w nogach do tego lasku – Poprzez
gałęzie widzę zarys Tygrysa. Olbrzym: „Zenek”, mówię ”Ty do kabiny kierowcy, ja do wieży”
– Wskakuję po gąsienicy do środka i ląduję na czymś miękkim. W kieszeni miałem latarkę.
Zapalam ją i widzę, że stoję na gołym człowieku, a obok jeszcze dwa gołe trupy. W tyle wieży
dziura, wyraźnie 75 mm pocisk przebił dużo cieńszą płytę usuwalną, wpadł do środka i
zupełnie zdemolował wnętrze wieży wraz z całą załogą. Było trochę kłopotów, bo Zenek,
młody chłopiec nie był ekspertem technicznym, ale jakoś ruszyliśmy i doprowadziliśmy tego
Tygrysa do mego szwadronu”. Tygrys ten był przedmiotem szwadronowej i pułkowej dumy.
Tylko nieliczne, bardzo ustosunkowane osobistości mogły dostąpić zaszczytu odbycia nim
krótkiego spaceru.
Czołg Z. Michalskiego został uszkodzony 07 IX 1944 r. podczas ataku na niemieckie
pozycje pod Ypres w Belgii. On sam, ciężko ranny w nogę został ewakuowany do Anglii i
tam hospitalizowany. Po powrocie do zdrowia pozostał w Ośrodku Zapasowym 1 Dywizji
Pancernej. Po wojnie został w Anglii, gdzie założył rodzinę. Mieszkał w Londynie i w
Margate. Odznaczony był m. in.: Krzyżem Walecznych, Medalem Wojska, Krzyżem 1
Dywizji Pancernej, medalami brytyjskimi.
W walkach 1 Dywizji Pancernej w Normandii we Francji poległ
chor. Florian Górecki (*6 VI 1902 †14 VIII 1944), także
urodzony w Wielichowie.
Był on Powstańcem Wielkopolskim, jednym z najmłodszych w
Kompanii Wielichowskiej. Brał u dział w wojnie polskobolszewickiej 1920 r. Po zakończeniu wojny pozostał na stałe w
wojsku, służył w 62 Pułku Piechoty a od 1924 r. w Korpusie
Ochrony Pogranicza. Brał udział w kampanii polskiej 1939 r. Po
kapitulacji nie poszedł do niewoli, lecz przez Węgry przedostał
się do Francji, gdzie wstąpił do 2 Pułku Grenadierów
Wielkopolskich 1 Dywizji Grenadierów gen. Bolesława Ducha. Po ataku Niemców na Francję
w 1940 brał udział w walkach dywizji. Za wykazane w walkach męstwo odznaczony został
dwukrotnie Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji Francji przedostał się do Gibraltaru,a
stamtąd dotarł do Anglii. Tam został przydzielony do 1 Dywizji Pancernej, najpierw do 10
Baonu Dragonów, następnie do 16 Baonu Dragonów, wreszcie do Baonu Strzelców
Podhalańskich /16 IV 1943/, gdzie został zastępcą dowódcy plutonu w 2 kompanii. Z
BSPodh., wchodzącym w skład 1 DPanc. gen. S. Maczka, bierze udział w walkach na ziemi
francuskiej. 14 VIII 1944 wyruszył na czele patrolu na rozpoznanie do lasku w rej. QuesnayPotigny. Lasek ten barykadował drogę 1 DPanc. w kierunku na Falaise i znajdowały się w
nim niemieckie stanowiska obronne. Z patrolu nie powrócił i pierwotnie uznany został za
zaginionego. Jak się później okazało, poległ w trakcie patrolu. Pochowany we wspólnym
grobie na polu walki, następnie został ekshumowany i pochowany na cmentarzu Langannerie.
Był odznaczony m. in. : Krzyżem Walecznych (2x), Medalem Niepodległości,
Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1920, franc. Croix de Guerre.
Zenon Jóźwiak