Centropa Summer Academy 2015 - Fundacja im. Friedricha Eberta

www.feswar.org.pl
„Centropa Summer Academy 2015“
___________________________________________________________________________
Centropa Summer Academy 2015
W dniach 6 – 13 lipca 2015 r. 85 nauczycieli i nauczycielek, pedagogów i pedagożek ze
Stanów Zjednoczonych, Izraela i Europy podróżowało w ramach 9 corocznej Akademii
Letniej Centropy przez Polskę, aby zaczerpnąć inspiracje dla lekcji historii, literatury itp.
ze swoimi uczniami i uczennicami, aby wymienić się doświadczeniami i dowiedzieć się
czegoś nowego.
Kraków, Auschwitz, Warszawa.
Już po raz dziewiąty nauczyciele i nauczycielki z kilku krajów
Europy, Izraela i Stanów Zjednoczonych
spotkali
się,
aby
wspólnie pracować nad uatrakcyjnieniem swoich zajęć szkolnych na temat życia i historii
Żydów i Holokaustu. Organizacja
pozarządowa
Centropa,
która ma swoją siedzibę główną w Wiedniu, bada i dokumentuje życie Żydów w Europie Wschodniej i Środkowej za
pomocą publikacji, wystaw, spotkań i programów edukacyjnych. To właśnie Centropa
była głównym organizatorem wizyty studyjnej, w ramach której uczestnicy i uczestniczki
odwiedzili Kraków i były obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, przeprowadzili warsztaty i symulacje zajęć lekcyjnych, spotkali ekspertów i ekspertki, wymieniali się doświadczeniami i pomysłami, bowiem „każdy nastolatek musi znaleźć to „ja” w historii, w przeciwnym razie nigdy jej nie będzie w stanie całkowicie zrozumieć”, stwierdził Edward
Serrotta, założyciel i dyrektor Centropy.
10 lipca obyła się w siedzibie Gazety
Wyborczej w Warszawie we współpracy
z Fundacją im. Friedricha Eberta w Polsce w ramach Akademii konferencja na
temat „Jak społeczeństwo obywatelskie
zmieniło świat”. W pierwszym panelu
prof. Bohdan Szklarski z Ośrodka
Studiów Amerykańskich Uniwersytetu
Warszawskiego przedstawił ruch oby1
www.feswar.org.pl
„Centropa Summer Academy 2015“
___________________________________________________________________________
watelski w Stanach Zjednoczonych. Podkreślił, i tyczy się to wszelkich ruchów społeczeństwa obywatelskiego – czy ruchu „Solidarności” w Polsce, czy abolicjonizmu w Stanach
Zjednoczonych – że „nie wystarczy uchwalić rozporządzenia czy ustawy, by zakończyć
pewne procedury. Dopóki ludzie nie włożą całego serca we wsparcie pewnego procesu,
dopóty tak naprawdę nic się nie zmieni”. Na podstawie osoby dr. Martina Luthera Kinga
naszkicował właściwości, które powinien posiadać dobry przywódca i podkreślił jak ważne
jest, aby dany ruch działał dalej, w zmodyfikowanej formie, nawet po osiągnięciu założonego przez niego celu. W panelach przyjęto formułę, według której po referacie wprowadzającym ze strony eksperta lub ekspertki, odwołuje się do niego jeden z nauczycieli i
nauczycielek. W swojej odpowiedzi prof. Jon Hale, historyk praw obywatelskich na College’u w Charleston, w szczególności skupił się ta tym, że podczas lekcji historii należy
zwrócić uwagę na zidentyfikowanie lokalnych zdarzeń historycznych i rozpocząć historię
w klasie właśnie nimi.
Kolejna część tego panelu poświęcona była ruchowi „Solidarności” w Polsce. Ewa KulikBielińska, dyrektorka Fundacji im. Stefana Batorego, która od początku powstania tego
ruchu społecznego była jego działaczką i Piotr Stasiński, z-ca redaktora naczelnego
Gazety Wyborczej, przedstawili zgromadzonym nauczycielom i nauczycielkom zarówno
swoją własną, jak i historię początku tego ruchu. Ich wypowiedzi skomentowała i uzupełniła Shana Penn z Fundacji Taube, autorka książki „Sekret Solidarności” traktującej o
udziale kobiet w pokonaniu
komunizmu w Polsce (jedną z opisanych kobiet jest
przedmówczyni
Shany
Penn, Ewa Kulik-Bielińska).
W swoim wystąpieniu nawiązała do roli kobiet w
różnego
rodzaju
rewolu-
cjach. W przypadku polskiego ruchu społecznego
lat
80ych,
„seksizm
był
dżokerem do sukcesu. Aparat PRLowski nie traktował poważnie kobiet, które tym samym mogły działać w podziemiu
w sposób, w który nie mógłby działać żaden mężczyzna”, stwierdziła Penn.
Kolejny panel konferencji poświęcony był Niemcom i upadkowi Muru Berlińskiego. Peter
Schneider, autor bestsellera „Der Mauerspinger / The Wall Jumper“, pokreślił po panelu
poświęconemu ruchowi „Solidarności“ w Polsce, że bez tego ruchu rewolucja w Niemczech nie byłaby możliwa. „To ludziom zawdzięczamy ten sukces, nie politykom”, powie2
www.feswar.org.pl
„Centropa Summer Academy 2015“
___________________________________________________________________________
dział. Ponadto Schneider przypomniał, że rewolucja w Niemczech
była
pokojowa:
„Rzut
chociażby
jednego kamienia, jeden niezamierzony
strzał
mógłby
pokierować
historię w zupełnie innym kierunku”. Dla tożsamości kraju ważne
jest rozprawienie się z jego historią. Niemcy to zrozumiały (również
jako naukę płynącą z Drugiej Wojny Światowej) i za pomocą Instytutu Gaucka (Urząd Federalny do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD) przyczynia się do zbadania i przezwyciężenia dyktatury NRD i działalności niemieckiej SB. Pisarz stwierdził, że podział na Wschód i Zachód
(Niemiec) poprzez mur nie był jedynie podziałem przestrzennym, lecz że powstał u ludzi
również „mur w głowie”, który w dużej mierze istnieje do dziś. Młodzi ludzie przejmują
zachowanie i wzorce myślenia swoich (dorastających w czasach podziału Niemiec) rodziców i dziadków. Zadaniem pedagogów i pedagożek jest zatem przeciwdziałanie takiemu
sposobowi myślenia u swoich podopiecznych. W odpowiedzi na referat wprowadzający
Schneidera jeden z niemieckich nauczycieli opowiedział zgromadzonym jak on uczy o
zjednoczeniu Niemiec, podał przykłady filmów, które ogłada z uczniami i uczennicami,
muzeów i miejsc, które z nimi odwiedza, literatury, którą czytają. Typowe i ważne dla
obcowania z własną historią jest włączanie w nią historii biograficznych i jej świadków.
Zakończenie panelu poświęcone było teraźniejszości – niepokojącej sytuacji na Ukrainie.
Natalia Otrishchenko z Center for Urban History in East Central Europe we Lwowie,
przedstawiła genezę i przebieg EuroMajdanu, jako przykładu trwającego ruchu społecznego.
Referat wprowadzający do trzeciego panelu pt. „Niemcy, Polacy i Izraelczycy: pamięć,
błędna pamięć i instrumentalizacja przeszłości” wygłosiła Ruth Cohen-Dar, zastępczyni
Ambasador Izraela w Polsce. „W Polsce jest bardzo duże zainteresowanie żydowską kulturą. Każde miasto partnerskie ma swój dzień / swoje święto kultury żydowskiej. Dla wielu Żydów Polska to jednak tylko Holokaust. To powinno się, mimo wspólnej historii,
zmienić”, stwierdziła. Polska jest miejscem historii i Holokaust jest jej częścią, ale właśnie
tylko częścią. Ważne jest, aby poznać też pozostałe części historii tego kraju. Następnie
Knut Dethlefsen, były dyrektor Fundacji im. Friedricha Eberta we Wschodniej Jerozolimie i w Polsce, opowiedział o swojej pracy w obu tych krajach, jak i o doświadczeniach ze
swojego wolontariatu w „Akcji Znaku Pokuty – Służbach dla Pokoju” w byłym obozie koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau. Punktem zwrotnym w przezwyciężaniu przez Niemcy
3
www.feswar.org.pl
„Centropa Summer Academy 2015“
___________________________________________________________________________
swojej narodowosocjalistycznej przeszłości było, o czym wspomniał Knut Dethlefsen,
uklęknięcie Willy’ego Brandta 7 grudnia 1970r. w Warszawie przed Pomnikiem Bohaterów
Getta. O ile historia w Niemczech była przed tym symbolicznym gestem w dużej mierze
wypierana, to wywołał o kontrowersyjne dyskusje i doprowadził do poważnego rozprawienia się z tą tematyką. Następnie dr Jerzy Wójcik z Think-Tanku Iztropa scharakteryzował stosunki polsko-izraelskie.
Po tak wielu silnych wprowadzeniach, nauczyciele i nauczycielki w grupach zastanawiali
się nad tym, jak mogą wykorzystać uzyskane informacje w swojej pracy. Następnie cała
delegacja udała się na uroczyste przyjęcie w Ambasadzie Niemiec.
4