Przecinek w zdaniach pojedynczych 1:

Przecinek w zdaniach pojedynczych 1:
Przecinkiem rozdzielasz jednakowe i równorzędne części zdania (podmioty lub określenia).
1. Tomek, Anka i Magda słuchają płyt.
2. Wrócił do szkoły zdrowy, wypoczęty, pełen sił i ochoty do nauki.
3. Wczoraj byliśmy w pracy, potem w kinie i na koniec zjedliśmy świetną kolację.
4. Kupiłam dzisiaj, makaron, chleb, ziemniaki i koperek.

Zapamiętaj prostą zasadę: czasowniki w zdaniu muszą być oddzielone albo spójnikiem, albo przecinkiem, np.
Mama ugotowała wczoraj zupę, ulepiła pierogi i upiekła ciasto.


Przecinkiem rozdzielasz części zdania połączone:
spójnikami przeciwstawnymi a, ale, lecz
Zawodnicy byli zmęczeni, ale szczęśliwi z odniesionego zwycięstwa.
Dobro zawsze zwycięża, a nie zło.

i synonimicznymi zatem, jednak, więc, toteż, które występują w funkcji przeciwstawnej lub wynikowej.
Marek pilnie się uczył, toteż egzamin zdał doskonale.
Starał się, jednak nie udało mu się zakwalifikować do finału.

Przecinkiem nie rozdzielasz równorzędnych części zdania pojedynczego, jeżeli są one połączone spójnikami i,
oraz, albo, lub, czy, bądź, ani, ni, tudzież lub spójnikiem a, który występuje w funkcji łącznej.
Wrócił do pracy zdrowy i wypoczęty.
Chciałbym się uczyć biologii lub chemii.

Przecinkiem rozdzielasz wyrazy, które znajdują się poza zdaniem (wykrzykniki, wołacze, wyrażenia wtrącone).
Hej, Aniu, wpadnij do mnie jutro.
Matematyka jest, moim zdaniem, jednym z najciekawszych przedmiotów.
Przecinek w zdaniach złożonych współrzędnie 2

Przecinkiem rozdzielasz poszczególne zdania składowe, które wchodzą w skład zdania złożonego.

Przecinkiem rozdzielasz poszczególne zdania składowe wtedy, kiedy są one połączone spójnikami: a, ale, lecz,
jednak, zaś, natomiast, więc, zatem, toteż, dlatego.
Ja mówię jedno, a ona coś zupełnie innego.
Już mieli zaczynać, lecz ktoś im przeszkodził.
Ja się starałem, natomiast Marek nie.

Przecinkiem nie rozdzielasz zdań składowych, jeśli są połączone spójnikami i, oraz, tudzież, albo, lub, czy, bądż,
ani, ni.
Ewa jest bardzo uzdolniona i sporo się uczy.
Rozpocznę w tym roku studia bądź pójdę do pracy.
Wieczorem wybiorę się na spacer albo będę oglądał telewizję.

Przecinek stawiasz wówczas, kiedy spójnik powtarza się. Przecinek stawiasz wówczas przed drugim i
następnym spójnikiem.
Nie lubię ani cukierków, ani wafelków.
Ani nie mam czasu, ani ochoty.
Albo pójdę do Olki na urodziny, albo pojadę z Agą na lodowisko.

Przecinkiem rozdzielasz wypowiedzenia współrzędnie złożone połączone bezspójnikowo.
Czuł się nie najlepiej, jechał coraz wolniej.
Zawodnik biegł, wszyscy patrzyli na niego z podziwem.
Przecinek pomiędzy zdaniami podrzędnymi i nadrzędnymi 3
Przecinkiem rozdzielasz zdanie podrzędne od zdania nadrzędnego:

bez względu na kolejność tych zdań;

bez względu na to, czy zdanie podrzędne jest połączone z nadrzędnym za pomocą spójnika, czy zaimka
względnego.
Kiedy deszcz przestał padać, na niebie pojawiła się tęcza.
Robert biegł tak szybko, że nie mogłem go dogonić.
Zachwyciły mnie Bieszczady, w które wybrałem się w zeszłym roku.
Przecinek a wyrażenia wtrącone

Przecinkiem rozdzielasz obustronnie zdanie podrzędne wtrącone w zdanie nadrzędne.
Książka, którą mi pożyczyłeś, zrobiła na mnie spore wrażenie.
Nauczyciel, który uczy mnie geografii, prowadzi także kółko naukowe.

Przecinek możesz postawić w wyrażeniach złożonych przed spójnikami i, oraz, tudzież, albo, lub, czy, bądź, ani,
ni wtedy, kiedy występują one po zdaniu wtrąconym (tj. ujętym w dwa znaki interpunkcyjne).
Ojciec wybiera się na wakacje, o których tak marzył, i będzie sobie mógł wreszcie wypocząć.
Przecinek a równoważniki zdań

Przecinek w wypowiedzeniach złożonych, w których jednym ze składników jest równoważnik zdania, stawiasz
w taki sposób, jak w wypowiedzeniach, które składają się z dwóch zdań.
Zawsze go fascynowało to, co odległe i tajemnicze.
To świetnie, że wakacje zaczynają się już za miesiąc.

Przecinkiem oddzielamy imiesłowowy równoważnik zdania od zdania.
Przejrzawszy pobieżnie podręcznik, postanowił go kupić.
Wracając z treningu, spotkał kolegę.
Zapamiętaj
Przed jakimi spójnikami zawsze w zdaniu postawisz przecinek?
Przed: że, który, czyli, bo, by, aby, żeby, ale, lecz, zaś, więc,
Olka powiedziała, że nie podobał jej się „Władca Pierścieni”.
Podoba mi się obraz, który namalowałeś.
ŚREDNIK (;)
Średnik jest czymś pomiędzy kropką a przecinkiem, jest „silniejszy” od przecinka – oddziela tylko równorzędne
w sensie logiczno-składniowym człony.

Średnikiem oddzielasz w miarę samodzielne i jednorodne części wypowiedzenia (zarówno pojedynczych, jak i
złożonych).
Paweł i Gaweł w jednym stali domu, Paweł na górze, a Gaweł na dole; Paweł spokojny, nie wadził nikomu.

Najczęściej w rozbudowanych zdaniach albo w wyliczeniach, np.
Oto niektóre frazeologizmy pochodzące z mitologii: syzyfowa praca – praca niekończąca się, z góry skazana
na niepowodzenie;
nić Ariadny – nieoczekiwana pomoc albo dobra rada.
Magda kupiła warzywa: seler, pietruszkę, ogórki; owoce: jabłka i pomarańcze; mięso: schab i żeberka;
słodycze: ciastka i cukierki.
WIELOKROPEK (…)


Wielokropkiem zaznaczasz, że tok mówienia został przerwany (np. z powodu emocji).
Mama już niejednokrotnie prosiła Igę o posprzątanie pokoju… Bez skutku
.
Wielokropkiem umieszczonym w nawiasie oznaczasz opuszczenie fragmentu cytowanego tekstu.

Litwo, ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie: (…) Panno Święta, co Jasnej bronisz Częstochowy (…) (A.
Mickiewicz)

Gdy chcesz wprowadzić element zaskoczenia czytelnika, np.
Wczoraj w ciągu dwudziestu minut zjadłem cztery pączki, pół czekolady, dwa wafelki, osiem cukierków i… trzy
kanapki z kiełbasą.

Przydaje się do zastąpienia słów brzydkich.

Wielokropek zawiesza intonację zdania – pozostawia w domyśle dalszą część wypowiedzi.

Jeśli wypadł w środku zdania, dalszą część zdania piszemy małą literą. Jeśli jest na końcu zdania, pełni funkcję
kropki – nie należy jej wówczas dostawiać!
PYTAJNIK (znak zapytania) (?)

Znaku zapytania użyj po prostu, gdy chcesz zadać pytanie, np.
O której przychodzisz jutro ze szkoły?
Idziesz w środę na basen?

Pytajnik stawiasz po wypowiedzeniach złożonych podrzędnie, jeżeli zdanie nadrzędne jest pytające.
Czy nie wiesz przypadkiem, która teraz jest godzina?

Znak zapytania możesz łączyć z wykrzyknikiem. Kiedy? Wtedy, gdy chcesz podkreślić emocje, np.
Ile razy mówiłam, żebyście nie gadali na lekcji?!
WYKRZYKNIK (znak wykrzyknienia) (!)

Wykrzyknikiem zaznaczasz emocjonalne zabarwienie wypowiedzi.
Naprawdę, nie mogłem nic na to poradzić!

Wykrzyknik zastosuj w zdaniach rozkazujących.
Proszę o ciszę!

Wykrzyknik możesz też napisać po wszelkich wykrzyknieniach:
ach! o! hej! hopla! hejże!
MYŚLNIK (pauza) (–)
Możesz też nazywać ten znak interpunkcyjny pauzą.

Przed zdaniem uogólniającym to, co zostało już napisane, np.
Historia, matematyka, język polski i angielski – te wszystkie przedmioty Aga bardzo lubiła.

Gdy chcesz uniknąć powtórzeń, np.
W tym roku pojedziemy na Mazury, w przyszłym – w Bieszczady. (pojedziemy)

W zdaniach, w których wtrącasz jakiś wyraz lub kilka wyrazów: w tym przypadku myślnik pełni taką funkcję
jak przecinek, np.
Twoje wypracowanie – szczerze mówiąc – jest naprawdę bardzo słabe.

Myślnik stawiasz między liczebnikami, które oznaczają wartości przybliżone.
Przyjdę za 3–4 godziny.

Myślnik stawiasz między wyrazami o znaczeniu przeciwstawnym.
Wyrazy: dobry – zły, szybki – wolny są antonimami.
NAWIAS ( )

W nawiasie napiszesz wyrazy, które uzupełniają lub objaśniają główną myśl zdania, np.
Olka była nieodpowiedzialna (tak mówiła o niej pani od polskiego) i nie lubiła się uczyć.

W nawiasie napiszesz również te wyrazy, które przynoszą dodatkowe wyjaśnienia.
Największe jeziora w Polsce (np. Śniardwy) są na Mazurach.

W nawiasie możesz też pisać wtrącone przykłady, np.
Agnieszka chętnie czytała polskie książki („W pustyni i w puszczy”, „Katarynka”, „Sachem”), lubiła też
zagranicznych autorów.
CUDZYSŁÓW („ ”)

Użyj go, gdy chcesz wyodrębnić w tekście przytoczone cudze słowa. Jest to znak interpunkcyjny oddzielający
wypowiedź przytoczoną od naszego wywodu.
Marcin tłumaczył się mamie: „Byłem u Bartka i tak się zagadaliśmy, że nie zauważyłem, kiedy zrobiło się aż tak
późno”.

Zastosuj cudzysłów, gdy chcesz użyć jakiegoś słowa, ale w innym kontekście niż znaczenie podstawowe, np.
Ola nie chciała pożyczyć mi książki. Ale z niej „dobra” koleżanka!

Jeśli piszesz tytuł jakiejś książki, możesz napisać np.
Czytałem wczoraj „Tajemniczy ogród”.
Agacie nie podobała się „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery.

Cudzysłów apostrofowy, którego najczęściej używamy, wygląda tak: „”,

Cudzysłów ostrokątny tak: » « . Ten ostatni stosujemy, by w cytacie wyodrębnić drugi cytat, np.:
Muszę na jutro napisać pracę na temat: „Na czym polega dylemat Hamleta »być albo nie być?«”.
W całej pracy należy stosować konsekwentnie ten sam cudzysłów, doradzamy apostrofowy (przecinkowy).
Pamiętaj!

W CUDZYSŁÓW ujmujesz cytaty.
„Wielkieś mi uczynila pustki w domu moim,
Moja droga Orszulo, tym zniknieniem Twoim”
(J. Kochanowski)

W CUDZYSŁÓW ujmujesz mowę niezależną.
Trener powiedział: „Musimy ten mecz wygrać”.

W CUDZYSŁÓW ujmujesz tytuły.
Kończę właśnie czytać „Pana Wołodyjowskiego”.

W CUDZYSŁÓW ujmujesz wyrazy użyte przenośnie.
Takie „świetne rozwiązania” to wszyscy już dobrze znamy.
DWUKROPEK (:)

Dwukropka użyjesz przed przytoczeniem cudzych lub własnych słów, np.
Mama Darka powiedziała nam przed wyjściem: „Proszę was tylko, chłopcy, nie wracajcie zbyt późno”.
Wówczas w zdenerwowaniu krzynąłem: „Dość tego!”.

Dwukropka użyjesz przy wyliczeniu, np.
Do odmiennych części mowy należą: rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki, liczebniki i zaimki.
W plecaku noszę: zeszyty, książki, długopisy, kanapki i inne rzeczy.

Dwukropka nie stawiasz, jeżeli wymieniasz jedynie dwa wyrazy lub wyrażenia, które są połączone spójnikiem i.
Ulubionymi dyscyplinami sportowymi Michała są piłka nożna i koszykówka.