Apel do Komisji PSR - Jotownia

Szanowni Państwo Posłowie!
Emeryci przyjmują z dużym zainteresowaniem wszelkie kroki parlamentarzystów zmierzające
do poprawy jakości niedoskonałego prawa emerytalnego. Obserwujemy je z uwagą dzięki dostępowi
do informacji publicznej oraz możliwości oglądania bezpośrednich transmisji z posiedzeń Sejmu oraz
Komisji Sejmowych pracujących nad kolejnymi projektami ustaw w tym zakresie. Niestety,
we własnej kieszeni odczuwamy także błędy popełnianie przy kolejnych nowelizacjach ustawy
emerytalnej.
W związku z planowanym posiedzeniem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, na którym ma być
rozpatrzone sprawozdanie Komisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (druk sejmowy
nr 2651) pragniemy zgłosić kilka uwag, które uznajemy za niezmiernie ważne dla podejmowanych
przez Państwa decyzji.
Gorąco apelujemy do Państwa o uważne przeczytanie naszych uwag i postulatów,
aby uniknąć kolejnych nie do końca przemyślanych zmian w ustawie emerytalnej
oraz podjąć decyzję o naprawie błędu legislacyjnego popełnionego wcześniej.
1. Projekt nowelizacji art. 55 ustawy o e. i r. z FUS a pilna potrzeba
nowelizacji wadliwego art. 25 ust. 1b ustawy o e. i r. z FUS
Nowelizacja art. 55, która ma zrównać sytuację uprawnionej grupy emerytów urodzonych przed
rokiem 1949 oraz „wcześniejszych emerytów” urodzonych po roku 1948, a szczególnie tych
urodzonych po roku 1952, ma być dokonana znacznie ponad 2 lata po uchwaleniu tzw. ustawy
o podwyższeniu wieku emerytalnego z 11 maja 2012 r., na mocy której, bez jakiejkolwiek akcji
informacyjnej, do ustawy o e. i r. z FUS dodano art. 25 ust. 1b, pozbawiając go zarazem
niezbędnego przepisu przejściowego.
Wyroki Sądu Najwyższego wydawane od lipca 2013 r., nadające szeroką interpretację art. 55
ustawy o e. i r. z FUS pozwoliły uprawnionym emerytom urodzonym przed rokiem 1949 skutecznie
dochodzić swoich praw w sądach pracy i ubezpieczeń społecznych, a tym samym zamieniać już
pobieraną „starą” emeryturę na radykalnie wyższą emeryturę „kapitałową”. Natomiast ustawa
o podwyższeniu wieku emerytalnego z 11 maja 2012 r. skutecznie pozbawiła niektórych
wcześniejszych emerytów urodzonych po roku 1948 możliwości uzyskania nieuszczuplonej
emerytury kapitałowej, wyższej od dotychczas pobieranej.
Artykuł 25 ust. 1b, właśnie ze względu na brak przepisu przejściowego, powoduje od 1 stycznia 2013
r. uszczuplenie zgromadzonych przez wcześniejszych emerytów (urodzonych po 31 grudnia 1948 r.)
środków kapitałowych o wcześniej pobrane świadczenia w wypadku, w momencie gdyby zechcieli,
na mocy posiadanych uprawnień, ubiegać się o emeryturę „kapitałową” z tytułu osiągnięcia
powszechnego wieku emerytalnego. W ten sposób wszyscy ci, którzy nabyli w stosownym momencie
uprawnienia do tzw. wcześniejszej emerytury (lub świadczeń we wcześniejszym wieku emerytalnym
na mocy innych przepisów) oraz skorzystali z możliwości jej pobierania, wpadli w pułapkę zmiany
dokonanej w ustawie. Odebrała im ona istotną część z tych nabytych uprawnień, tzn. prawo
do wyboru nieuszczuplonej o wcześniej pobrane świadczenia emerytury kapitałowej w momencie
osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Z powodu błędu ustawodawcy, polegającego
na braku stosownego przepisu przejściowego, osoby pokrzywdzone art.25 ust. 1b, urodzone w roku
1953 i później, choćby bardzo chciały, nie były w stanie osiągnąć powszechnego wieku emerytalnego
przed 1 stycznia 2013 r. Nie mogły więc także zdążyć złożyć wniosku o emeryturę pozwalającego
www.jotownia.wordpress.com
„uciec” przed art. 25 ust. 1b. Wcześniejsi emeryci urodzeni przed 31 grudnia 1952, będący w takiej
samej sytuacji jak ci urodzeni po tej dacie, zdążyli złożyć wniosek, o ile jednak zdołali się dowiedzieć
o wprowadzeniu tego przepisu ukrytego w ustawie o podwyższeniu wieku emerytalnego, co nie było
łatwe. Nieliczne media poinformowały o tej szczególnej nowelizacji tuż przed końcem roku 2012. ZUS
poinformował o tym dopiero po wejściu w życie ustawy.
2. Opinie wskazujące na wadliwość art. 25 ust. 1b bez przepisu przejściowego
a/ Petycja P8-05/14 do Senatu „w sprawie zmiany zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej
osób urodzonych po 1948 r. pobierających dotychczas wcześniejszą emeryturę”
Pomimo poważnych argumentów, Petycji nie nadano dalszego biegu, bez przedstawienia
merytorycznej argumentacji, w wyniku wyraźnie politycznego, remisowego głosowania, w którym
za kontynuowaniem prac było 3 senatorów opozycji, a przeciw 3 senatorów koalicji rządzącej.
(Zob. Załączniki 1a/ i c/)
b/ Opinia Biura Legislacyjnego Senatu do Petycji P8-05/14 z 24 kwietnia 2014 r.
Opinia sygnatariuszek petycji P8-05/14 o wadliwości art. 25 ust. 1b została w pełni podzielona przez
Biuro Legislacyjne Senatu w opinii prawnej na temat petycji P8-05/14, zawierającej konkretne
propozycje zmian naprawiających popełniony błąd legislacyjny. (Zob. Załącznik 1b/)
c/ Pytanie Prawne P 11/14, skierowane do Trybunału Konstytucyjnego przez Sąd Okręgowy
w Szczecinie w marcu 2014 r. (Zob. Załącznik 2)
d/ 7 interpelacji poselskich i pismo do premiera Tuska (w tym interpelacje posłów z Komisji PSR)
(Zob. Załącznik 3)
e/ Informacja Rzecznika Praw Obywatelskich ze „Sprawozdania” za rok 2013, że odpowiedź MPiPS
na wystąpienie RPO w sprawie art. 25 ust. 1b nie przekonała Rzecznika i że problem pozostaje nadal
w zakresie zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich. (Zob. Załącznik 4)
3. Porównanie skutków finansowych art. 55 oraz art. 25 ust. 1b ustawy o e. i r.
z FUS
A. Skutki finansowe braku nowelizacji art. 55 ustawy o e. i r. z FUS
po kolejnych wyrokach Sądu Najwyższego (od lipca 2013 r.)
I. Zdefiniowane w projektach ustaw, znaczne koszty dla budżetu.
Zostały one przedstawione orientacyjnie jako identyczne załączniki dotyczące analizy
skutków finansowych nowelizacji art. 55, zarówno do rządowego projektu ustawy
z druku nr 2832, jak i do poselskiego projektu ustawy z druku 2651.
Na zamianie emerytury „na starych zasadach” na emeryturę „kapitałową” można
skorzystać od kilkuset złotych do nawet ponad 2,5 tys. złotych (w przypadku osób
o wysokich zarobkach, długim stażu pracy i w zaawansowanym wieku, głównie mężczyzn).
www.jotownia.wordpress.com
2
II. W rzeczywistości brak jakichkolwiek oszczędności dla budżetu w wyniku
wprowadzenia proponowanej nowelizacji.
Koszty wymienione w punkcie I. zostaną poniesione do czasu wprowadzenia
proponowanej nowelizacji, a nie po niej, ze względu na wygrywane (od co najmniej
półtora roku) sprawy w sądach z odwołań od decyzji ZUS osób urodzonych przed rokiem
1949, spełniających warunki art. 55 w jego szerokiej interpretacji przez Sąd Najwyższy.
O wygrywanych w sądach sprawach poinformowali podczas obrad Podkomisji zarówno
przedstawiciel MPiPS, jak i przedstawicielka ZUS.
Do czasu wejścia w życie proponowanej nowelizacji nie powinno już być praktycznie
osób, których ona miałaby dotyczyć, ponieważ wszyscy, których obejmuje art. 55 według
szerokiej interpretacji Sądu Najwyższego, osiągnęli już powszechny wiek emerytalny
i w związku z tym mogli ubiegać się w sądach o uzyskanie emerytury kapitałowej
w wypadku odmownej decyzji ZUS, wydającego takie decyzje na podstawie specjalnego
zalecenia MPiPS, nie uwzględniającego rozszerzającej interpretacji SN.
Proponowana nowelizacja objęłaby więc praktycznie jedynie te osoby, które nie
dowiedziały się na czas o korzystnych wyrokach Sądu Najwyższego i nie skorzystały
z odwołania od decyzji ZUS na drodze sądowej. Należałoby rozważyć, czy w związku
z tym nie staje się ona zbędna?
Dodatkowo, Rządowe Centrum Legislacji wydało opinię o możliwej niekonstytucyjności
braku stosownie długiej vacatio legis dla proponowanej nowelizacji art. 55 w projekcie
rządowym, co spowodowało zmianę długości przepisu przejściowego w tym projekcie
na 3-miesięczny. Sprawi to, że jeszcze większa liczba osób potencjalnie objęta
proponowaną nowelizacją art. 55 zdąży wystąpić na drogę sądową w celu uzyskania
emerytury kapitałowej przed wejściem nowelizacji w życie.
B. Skutki finansowe dodania art. 25 ust. 1b do ustawy o e. i r. z FUS
w odniesieniu do grupy osób pokrzywdzonych błędem legislacyjnym
w postaci braku niezbędnego przepisu przejściowego
I. Nigdy nie dopełniono obowiązku przedstawienia takiej analizy.
Podczas procedowania projektu ustawy o podwyższeniu wieku emerytalnego z 11 maja
2012 r. nie został dopełniony legislacyjny wymóg przedstawienia analizy skutków
finansowych dodania art. 25 ust. 1b do ustawy o e. i r. z FUS.
Nie wiadomo zatem, jak liczna grupa osób urodzonych po roku 1948 mogłaby mieć
emeryturę kapitałową wyższą od dotychczasowej, wcześniejszej, gdyby nie uszczuplono
ich zgromadzonego kapitału o wcześniej pobrane świadczenia.
Aby uzyskać jednoznaczny obraz sytuacji zwracamy się do Państwa z apelem
o wystąpienie do MPiPS o dokonanie takiej analizy skutków finansowych
wprowadzenia art. 25 ust. 1b od 1 stycznia 2013 r.
II. Obciążenia dla budżetu z tytułu dodania przepisu przejściowego do art. 25 ust. 1b
wydają się niewielkie (szczególnie w porównaniu z już poniesionymi kosztami
egzekwowania emerytury z art. 55 na drodze sądowej).
Z dostępnych nam nieformalnych informacji wynika, że realnie tylko niektórzy
wcześniejsi emeryci (emerytki) mieliby wyższą nieuszczuploną emeryturę kapitałową
www.jotownia.wordpress.com
3
w porównaniu z dotychczas pobieraną tzw. emeryturą wcześniejszą. Co więcej,
ze względu na wysokość osiąganego wynagrodzenia i staż pracy, ewentualna podwyżka
emerytury w przypadku zamiany wcześniejszej emerytury na nieuszczuploną emeryturę
kapitałową wynosi znacznie mniej (zwykle kilkadziesiąt do kilkuset zł), niż w przypadku
osób, których dotyczy zamiana emerytury „starej” na kapitałową na mocy art. 55
(od kilkuset do ponad 2,5 tys. zł).
4. Pogłębienie dyskryminacji wcześniejszych emerytów (głównie kobiet)
pokrzywdzonych art. 25 ust. 1b wskutek korzystnych nowelizacji ustawy
o e. i r. z FUS (w tym z druku 2651)
Wszelkie nowelizacje ustawy o emeryturach i rentach z FUS, umożliwiające podwyższenie kapitału
początkowego osobom urodzonym po roku 1948, powodują pogłębienie dyskryminacji osób
pokrzywdzonych art. 25 ust. 1b w stosunku do grup osób stających się beneficjentami takich
nowelizacji. Dla przykładu, beneficjentami proponowanych zmian z poselskiego projektu ustawy
z druku 2651 staną się ci wcześniejsi emeryci, którzy zdążyli osiągnąć powszechny wiek emerytalny
przed datą wejścia w życie art. 25 ust. 1b i złożyć do ZUS wniosek o emeryturę kapitałową z tego
tytułu. Natomiast osoby, które już zostały pokrzywdzone i są dyskryminowane z powodu braku
przepisu przejściowego do art. 25 ust. 1b nie skorzystają z proponowanych zmian powiększających
kapitał początkowy, gdyż wszelkie doliczenia do ich kapitału zostaną automatycznie uszczuplone
na mocy tego przepisu o wcześniej pobrane świadczenia w momencie złożenia wniosku o emeryturę
kapitałową z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.
Szanowni Państwo Posłowie,
uznajemy, że prace nad nowelizacją art. 55 ustawy o e. i r. z FUS są niepowtarzalną
okazją dla parlamentarzystów z Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, aby podjąć
realne kroki w celu naprawy popełnionego wcześniej błędu, mającego znaczące
negatywne skutki finansowe dla pokrzywdzonych nim emerytów i podważające ich
zaufanie do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Gorąco apelujemy o podjęcie przez Komisję Polityki Społecznej i Rodziny
przysługującej jej inicjatywny ustawodawczej w celu naprawy błędu legislacyjnego
(polegającego na braku przepisu przejściowego) i dodaniu do art. 25 ust. 1b
do ustawy o e. i r. z FUS stosownego przepisu uzupełniającego!
www.jotownia.wordpress.com
4
ZAŁĄCZNIKI
1. Petycja P8-05/14 do Senatu w sprawie zmiany zasad ustalania wysokości
emerytury powszechnej osób urodzonych po 1948 r. pobierających dotychczas
wcześniejszą emeryturę. Dokumentacja, w tym opinia prawna senackiego Biura
Legislacji
http://www.senat.gov.pl/petycje/wykaz-tematow-petycji/petycja,102.html
a/ Senackie opracowanie petycji P8-05/14:
http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/komisje/2014/kpcpp/petycje/p80514.pdf
b/ Opinia prawna z 24 kwietnia 2014 r.:
http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/komisje/2014/kpcpp/petycje/opinia.pdf
c/ Materiały od sygnatariuszek petycji:
Materiał 1:
http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/komisje/2014/kpcpp/petycje/materialp805
_1.pdf
Materiał 2:
http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/komisje/2014/kpcpp/petycje/materialp805
_2.pdf
2. Pytanie prawne P 11/14 do Trybunału Konstytucyjnego:
http://trybunal.gov.pl/sprawy-w-trybunale/art/6795-wysokosc-emerytury-zasady-wyliczenia/
http://db.trybunal.gov.pl/sprawa/sprawa_pobierz_plik62.asp?plik=F199870522/P_11_14_sp_2014_
02_18_ADO.pdf&syg=P%2011/14
3. Lista interpelacji poselskich w sprawie art. 25 ust. 1b ustawy o e. i r. z FUS
7 interpelacji do MPiPS + pismo do Premiera (w tym posłów – członków Komisji Polityki Społecznej i
Rodziny, Stanisława Szweda i Beaty Mazurek):

Andrzej Lewandowski (TR), nr 17518, 19 kwietnia 2013, Interpelacja w sprawie stosowania
przepisów ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych

Andrzej Duda (PiS), nr 18905, 13 czerwca 2013, Interpelacja w sprawie zmiany zasad
ustalania wysokości emerytury powszechnej przyznawanej osobom urodzonym po 31 grudnia
1948 r., które dotychczas pobierały wcześniejszą emeryturę
www.jotownia.wordpress.com
5

Stanisław Szwed (PiS), nr 20919, 11 września 2013, Interpelacja w sprawie prawa kobiet,
które pobierały wcześniejsze emerytury do przeliczenia emerytury na starych zasadach

Michał Tomasz Pacholski (PSL), nr 21223, 25 września 2013, Interpelacja w sprawie
niesprawiedliwego naliczania emerytur rocznika 1953

Sławomir Zawiślak (PiS), nr 21411, 27 września 2013, Interpelacja w sprawie kolejnych
kontrowersji społecznych dotyczących nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych

Bogdan Rzońca, Jan Warzecha (PiS), nr 21933, 23 października 2013, Interpelacja w sprawie
emerytur dla kobiet urodzonych w 1953 r.
Beata Mazurek (PiS), nr 25744, 3 kwietnia 2014, Interpelacja w sprawie wadliwych przepisów
ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
oraz pismo interwencyjne poseł Beaty Mazurek do Premiera Tuska, przekierowane do MPiPS
(odpowiedź M.Bucior)
4. Art. 25 ust. 1b nadal w zakresie zainteresowań Rzecznika Praw Obywatelskich:
„INFORMACJA o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2013 oraz o stanie
przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela” (druk sejmowy nr 2274), z dnia
26 marca 2014 r. (str. 133-134).
http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/5188262CC5847F2DC1257CAE0035E4CE/%24File/2274.pdf
Zawiera informacje o działaniach podjętych przez Rzecznika w wyniku skarg, które napłynęły
w sprawie „Zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej przyznawanej osobom urodzonym
po 31 grudnia 1948 r., pobierającym dotychczas tzw. wcześniejszą emeryturę”, zakończone konkluzją:
„Powyższe wyjaśnienia MPiPS nie rozwiały wątpliwości. Z tego względu problem pozostaje w zakresie
zainteresowań Rzecznika. Możliwość dalszych działań uzależniona jest w szczególności od stanowiska
prezentowanego w orzecznictwie sądowym.”
www.jotownia.wordpress.com
6