Scenariusz lekcji biologii w szkole ponadgimnazjalnej

Scenariusz lekcji biologii w szkole ponadgimnazjalnej
Temat lekcji: Podział mitotyczny komórki
Hasło programowe: Komórka – podstawowa jednostka życia.
Zakres treści: cykl życiowy komórki, etapy i znaczenie mitozy, kariokineza
i cytokineza, programowana śmierć komórki, skutki nadmiernych podziałów
komórek.
Cel ogólny: Poznanie cyklu życiowego komórki.
Cele szczegółowe:
Wiadomości
 Uczeń:
 Definiuje pojęcia kariokineza i cytokineza, chromosom, chromatyda,
wrzeciono kariokinetyczne, chromatyna.
 Wymienia etapy mitozy,
 Rozróżnia poszczególne fazy cyklu życiowego komórki.
Umiejętności
 Uczeń:
 Charakteryzuje zmiany zachodzące w komórce podczas mitozy,
 Wyodrębnia z cyklu komórkowego etap kariokinezy,
 Określa komórki w których zachodzi proces mitozy,
 Analizuje schematy.
Postawy
Dociekliwość w szukaniu odpowiedzi na pytania.
Metody: prezentacja multimedialna z elementami obserwacji, wykład, ćwiczenia.
Formy pracy: indywidualna i zbiorowa.
Środki dydaktyczne: prezentacja multimedialna, podręcznik, plansza.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
1. Czynności organizacyjne.
2. Przypomnienie wiadomości z lekcji wcześniejszych.
3. Zapisanie tematu lekcji.
Faza realizacyjna:
1. Nauczyciel wyjaśnia ogólny cel mitozy.
2. Omówienie przebiegu cyklu komórkowego na podstawie schematu
w podręczniku (str.79).
3. Przypomnienie sposobu upakowania materiału genetycznego od chromatyny do
chromosomu (podręcznik str.65).
4. Nauczyciel włącza prezentację multimedialną i w trakcie jej trwania omawia
proces mitozy.
5. Omówienie cytokinezy u roślin i zwierząt na podstawie schematu
w podręczniku (str.81).
6. Nauczyciel zadaje pytania o znaczenie mitozy. Omawia proces apoptozy oraz
nadmiernego dzielenia się komórek.
Faza podsumowująca:
1. Nauczyciel rozdaje uczniom schematy przedstawiające komórkę w różnym
stadium mitozy. Zadaniem uczniów jest poprawne ich ułożenie i nazwanie
etapów podziału. Następnie uczniowie wklejają poprawnie ułożone schematy,
a nauczyciel podaje krótką notatkę.
Zadanie domowe:
Polecenie 2 i 5 z podręcznika str. 86.
Notatka
PROFAZA:
* stopniowa kondensacja chromatyny,
* wytworzenie chromosomów mitotycznych,
* początek tworzenia się wrzeciona kariokinetycznego,
* zanik otoczki jądrowej i jąderka.
METAFAZA
* chromosomy układają się na płaszczyźnie równikowej wrzeciona kariokinetycznego
(płytka metafazowa).
ANAFAZA
* włókienka wrzeciona kariokinetycznego (mikrotubule) skracają się, odciągając po
jednej chromatydzie z każdego chromosomu,
* chromatydy wędrują do przeciwległych biegunów. Są to już chromosomy potomne.
TELOFAZA
* zgromadzenie chromosomów potomnych w dwóch przeciwległych biegunach,
* rozluźnianie struktury chromosomów,
* tworzenie jąder,
* odtwarzanie jąderka i błony jądrowej,
* zanik wrzeciona kariokinetycznego,
* rozpoczyna się cytokineza.
Cytokineza jest podziałem cytoplazmy na dwie komórki siostrzane.
* w komórkach roślinnych tworzy się przegroda pierwotna, która przeważnie rozrasta
się w kierunku odśrodkowym,
* w komórkach zwierzęcych powstaje bruzda, która stopniowo pogłębia się i dzieli
cytoplazmę na dwie części.