Ekonomia rozwoju wykład 9 – kapitał społeczny i kapitał - E-SGH

Ekonomia rozwoju
wykład 9 – kapitał społeczny i
kapitał intelektualny
dr Piotr Białowolski
Katedra Ekonomii I
Geneza koncepcji kapitału
intelektualnego
• Ocena działalności przedsiębiorstw i badanie
wzrostu ich wartości
– kapitał intelektualny przedsiębiorstwa
[Edvinsson, Malone, 2001]
• Ocena możliwości rozwoju państw i regionów –
kapitał intelektualny regionu
• Ocena możliwości rozwoju uczelni, miast, itp.
W jakim celu mierzymy kapitał intelektualny
Zasoby wiedzy
Zasoby niematerialne
Zasoby intelektualne
⇓
Kapitał intelektualny
regionu
⇓
Ocena moŜliwości rozwoju gospodarczego
⇓
⇓
Wskazanie źródeł
przyszłego rozwoju
gospodarczego
Efektywna alokacja
zasobów
⇓
⇓
Kształtowanie polityki społecznej i gospodarczej
Źródło: D. Białowolska, autoreferat pracy doktorskiej
Składniki kapitału intelektualnego
Kapitał intelektualny
Kapitał
ludzki
Kapitał
społeczny
Kapitał relacji
(ew. rozwoju)
Kapitał
strukturalny
216
Przykładowy model konceptualny kapitał intelektualny regionu
10.06.2008
infrastruktura społeczna i techniczna
wiedza i wykształcenie ludzi, ich umiejętności, zdolności, cechy osobowościowe związane z
zdolność regionu do
innowacji:
zespół norm
inwestycje
społecznych
woraz
badania
i prawnych
i rozwój,
oraz
wymiana
wspólnie
i aplikacja
podzielanych wartości i
przedsiębiorczością,
skłonnością
do
innowacji
chęcią
zdobywania
wiedzy
wiedzy
zwyczajów
Wykształcenie
Kompetencje cywilizacyjne
Orientacja na przedsiębiorczość
Orientacja na rozwój osobisty
Satysfakcja z życia
Stopień zadowolenia z dotychczasowych osiągnięć życiowych
Stopień zadowolenia z perspektyw na przyszłość
Stopień zadowolenia ze swojego wykształcenia
Ranking województw wg poziomu
kapitału intelektualnego (2005 rok)
Mazowieckie
Pomorskie
Stopa bezrobocia (2005)
-0,432
Wskaźnik zatrudnienia (2005)
0,819
PKB per capita (Polska=100, 2004)
0,704
Produkcja sprzedana przemysłu
per capita (2005)
Małopolskie
Wielkopolskie
Dolnośląskie
Lubuskie
Opolskie
0,198
Kujawsko-pomorskie
Zachodnio-pomorskie
Łódzkie
Śląskie
Podkarpackie
Podlaskie
Warmińsko-mazurskie
Świętokrzyskie
Lubelskie
Kapitał społeczny
• Brak ścisłej definicji
• Putnam (2003, 2008) - zjawisko kulturowe
obejmujące obywatelskie nastawienie członków
społeczeństwa, normy społeczne wspierające
działania wspólne oraz zaufanie interpersonalne i
zaufanie obywateli do instytucji publicznych
• Fukuyama (1997, 2000) - zestaw nieformalnych
wartości i norm etycznych wspólnych dla członków
określonej grupy i umożliwiających im skuteczne
współdziałanie. Podstawą współdziałania na rzecz
dobra publicznego jest wzajemne zaufanie członków
grupy.
Formy występowania kapitału
społecznego
• Trzy formy kapitału społecznego:
• mosty (ang. bridging)
▫ związki o zasięgu międzygrupowym
• więzi (ang. bonding)
▫ charakter ochronny, którego efektem jest wzrost
poczucia przynależności do wąskich grup osób, zwykle
rodziny lub najbliższych przyjaciół
• połączenia (ang. linking)
▫ związki między grupami mogącymi różnić się od siebie
zarówno funkcją, wielkością, charakterem, jak i
usytuowaniem w hierarchii społecznej
MoŜliwość kwantyfikacji kapitału
społecznego
• Wg van Oorschota i in. kapitał społeczny można
skwantyfikować w przypadku zdefiniowania go jako
zespołu norm społecznych oraz wspólnie podzielanych
wartości i zwyczajów kształtujących świat relacji
społecznych i ekonomicznych, a wyrażających się przede
wszystkim w poziomie zaufania społecznego oraz
zaufania do instytucji, a także skali formalnych i
nieformalnych międzyludzkich sieci powiązań
odpowiedniej jakości.
• Objęcie analizą trzech wymiarów
▫ Zaufanie
▫ Sieci
▫ Normy
Kapitał społeczny w Polsce - zaufanie
• Czy ma Pan/Pani zaufanie do:
▫ banków [z_bank],
▫ funduszy inwestycyjnych [z_FI],
▫ funduszy emerytalnych [z_FE];
odpowiedzi: tak/nie/nie mam zdania;
• Ogólnie rzecz biorąc, czy uważa Pan/Pani, że można
ufać większości ludzi, czy też sądzi Pan, że w
postępowaniu z ludźmi ostrożności nigdy za wiele?
[zaufanie_l]
Odpowiedzi: większości ludzi można ufać/ostrożności
nigdy za wiele/trudno powiedzieć;
Kapitał społeczny – zaufanie (wyniki)
60,0
50,0
56,3
48,9
45,7
45,4
40,0
30,0
20,0
13,5
13,4
10,0
5,0
11,5
7,5
14,3
9,6
5,7
,0
2003
zaufanie - banki
2005
zaufanie - fundusze inwestycyjne
Źródło: Diagnoza Społeczna 2003, 2005, 2007, 2009
2007
2009
zaufanie - fundusze emerytalne
Polska na tle Europy – odpowiedzi na
pytanie „większości ludzi moŜna ufać”
80
69,4
66,5
61,3
55,6
60
70
50
40
30
20
44,443,4
34,834,6
32
31,229,9
26,325,824,6
22,622,420,920,720,620,1
19,418,8 17
15,913,5
13,4
10,510,511,5
10
0
Źródło: dla wszystkich krajów, włącznie z Polską ESS - European Social Survey 2006/2007 (odsetek odpowiedzi 7-10
na skali: 0-„ostrożności nigdy za wiele”, 10-„większości ludzi można ufać”), dla Polski DS – Diagnoza Społeczna z lat
2003-2009 (odsetek odpowiedzi „większości ludzi można ufać” na skali: większości ludzi można ufać, ostrożności nigdy
za wiele, trudno powiedzieć);
Kapitał społeczny w Polsce - sieci
• Aktywność obywatelska
• Czy jest Pan/Pani członkiem jakichś organizacji, stowarzyszeń, partii,
komitetów, rad, grup religijnych, związków lub kół;
Odpowiedzi: tak/nie;
• Czy w ciągu ostatnich dwóch lat zdarzyło się, że angażował/a się Pan/Pani w
działania na rzecz społeczności lokalnej (gminy, osiedla, miejscowości, w
najbliższym sąsiedztwie),
Odpowiedzi: tak/nie
• Kontakty towarzyskie
• Ile osób zalicza Pan/Pani do grona swoich przyjaciół?
• W jakim stopniu jest Pan/Pani zadowolony/a z kontaktów z przyjaciółmi?
Odpowiedzi: 6 – bardzo zadowolony, 5 – zadowolony, 4 – dosyć zadowolony, 3 –
dosyć niezadowolony, 2 – niezadowolony, 1 – bardzo niezadowolony;
• W jakim stopniu jest Pan/Pani zadowolony/a z kontaktów z rodziną?
Odpowiedzi: 6 – bardzo zadowolony, 5 – zadowolony, 4 – dosyć zadowolony, 3 –
dosyć niezadowolony, 2 – niezadowolony, 1 – bardzo niezadowolony;
Kapitał społeczny w Polsce - normy
• Jak bardzo Pana/Panią obchodzi, czy:
▫ ktoś płaci podatki mniejsze niż powinien,
▫ ktoś unika płacenia za korzystanie z transportu
publicznego,
▫ komuś udaje się nie płacić za światło,
▫ ktoś pobiera niesłusznie zasiłek dla bezrobotnych,
▫ ktoś nie płaci (choć może) czynszu za mieszkanie,
▫ ktoś sprowadza towary z zagranicy i nie płaci cła;
odpowiedzi: 1 – w ogóle mnie nie obchodzi, 2 –
mało mnie obchodzi, 3 – trochę mnie obchodzi, 4 –
bardzo mnie obchodzi
Kapitał społeczny – normy w Polsce
100
0
90
80
-5
70
60
-10
BARDZO MNIE OBCHODZI
50
TROCHĘ MNIE OBCHODZI
40
-15
MAŁO MNIE OBCHODZI
W OGÓLE MNIE NIE OBCHODZI
30
20
-20
10
0
-25
2009
2007
ktoś płaci podatki mniejsze niż
powinien
2009
2007
komuś udaje się nie płacić za
światło
Źródło: Diagnoza Społeczna 2007, 2009
saldo