Spis tre ci Porozumiewamy siÚ

Spis treci
Porozumiewamy si
Werbalne i pozawerbalne sposoby porozumiewania si … 7
Ueee... czyli Niestety, nie! – Jzyk mówiony i pisany … 8
Cze, skd klikasz? – Dziwny jzyk … 10
Kto i do kogo? – Rozpoznaj nadawc i adresata … 12
Co chcesz przez to powiedzie? – O intencji wypowiedzi … 13
Koniecznie to zrób! – Namawiam i… odmawiam … 18
Jestem w siódmym niebie... – Wyraam uczucia … 19
Jasne, e tak. – Wyraam swoje zdanie … 22
Róne formy wypowiedzi
Cze stary! Pisz list nieocjalny … 24
Szanowny Panie Dyrektorze! Pisz list ocjalny … 25
Przyjedaj natychmiast! Wysyam telegram, list polecony i przekaz
pocztowy … 28
Która? – Ósma. – Zapisuj dialog … 31
Zdziwi si „Naprawd?” Stosuj mow zalen i niezalen … 32
Kolorowa i ciekawa. Opisuj i oceniam … 35
Jaki on jest? Charakteryzuje osob … 36
Punkty i podpunkty. Redaguj plan szczegóowy … 41
Wczoraj po lekcjach... Pisz opowiadanie … 43
W mojej klasie... Opisuj sytuacj … 46
Krótko i zwile. Streszczam tekst … 47
Zrób to tak... Redaguj instrukcj … 53
W kolumnach i punktach. Notuj w tabeli … 54
Byo super! Pisz recenzj … 55
„nieek” wszystko wypierze! Reklamuj … 56
3
Czytamy ze zrozumieniem
Wyjaniam znaczenie frazeologizmów … 59
Wycigam wnioski … 61
Analizuj wykresy … 64
Korzystam ze sowników … 65
Zbieram informacje … 66
Szukam ksiki … 67
Jedna mowa – czci wiele
Rzeczownik … 70
Przymiotnik … 73
Liczebnik … 75
Liczebniki gówne i porzdkowe … 75
Odmiana liczebnika … 78
Liczebniki zbiorowe i uamkowe … 80
Zaimek … 83
Zastosowanie zaimków … 83
Odmiana zaimków … 86
Czasownik … 87
Powtórzenie … 87
Nieosobowe formy czasownika … 89
Czynnoci zakoczone i niezakoczone … 92
Strony czasownika … 93
Przysówek … 94
Przyimek … 95
Spójnik … 98
Wypowiedzenie
Wypowiedzenie. Zdanie. Równowanik zdania … 99
Zwizki wyrazowe w zdaniu … 102
Podmiot, orzeczenie, okrelenia … 103
Podmiot domylny … 105
4
Zdania bezpodmiotowe … 107
Orzeczenie czasownikowe i imienne … 109
Zdanie pojedyncze i zoone … 110
Zdanie podrzdnie zoone … 111
Zdanie wspórzdnie zoone … 114
Sowotwórstwo
Powstawanie nowych wyrazów … 117
Budowa wyrazu … 118
Co si kryje w wierszu?
rodki poetyckie – powtórzenie … 121
Rodzaje rymów … 123
Oywienie … 124
Przenonia … 125
W ogrodzie sztuk
Dziedziny twórczoci … 128
Oblicza literatury … 132
Czym jest symbol? … 135
Bd bezbdny! Ortograa
Wielka litera … 137
ó – u … 138
rz – … 141
h – ch … 145
, – om, on, em, en … 147
Pisownia zaimków … 150
nie z rónymi czciami mowy … 151
-i, -ii, -ji … 153
z-, s-, roz-, bez- … 154
5
kie, ke … 155
gie, ge … 157
k, g … 157
-(wski), -cki, -dzki … 158
-(w)stwo, -ctwo, -dztwo … 160
Zapisywanie dat … 162
Sprawdziany kontrolne
Podsumowanie rozdziau I.
Podsumowanie rozdziau II.
Podsumowanie rozdziau III.
Podsumowanie rozdziau IV.
Podsumowanie rozdziau V.
6
Sprawdzian kontrolny nr 1 … 163
Sprawdzian kontrolny nr 2 … 167
Sprawdzian kontrolny nr 3 … 171
Sprawdzian kontrolny nr 4 … 174
Sprawdzian kontrolny nr 5 … 177
Porozumiewamy si
Werbalne i pozawerbalne sposoby porozumiewania si
1
Co jeszcze poza sowami gra rol w nastpujcych sytuacjach:
• wystp na konkursie recytatorskim,
• skadanie ycze,
• przeprosiny za niewaciwe zachowanie?
Przedstaw kad sytuacj w krótkiej scence.
2
Wyobra sobie gony koncert muzyki modzieowej. Odegrajcie scenki, w których
bez sów:
• namówisz koleg do powrotu do domu,
• zapytasz o godzin,
• wyrazisz swój zachwyt dla gry muzyków.
3
Wyra odpowiedni postaw ciaa i mimik nastpujce uczucia:
przeraenie • rado • przyja • uraz
7
tyczna. Magosia bya pewna, e podejmie nauk w gimnazjum z rozszerzonym programem
nauczania jzyka angielskiego. Pozostaa cz klasy w ogóle nie zabraa gosu.
Nauczyciel zachca nas, ebymy opowiedzieli o naszych marzeniach i wspólnie zastanowili si, jak je najlepiej zrealizowa. Wówczas zdobyem si na odwag i powiedziaem,
e moim najwikszym marzeniem jest zosta poet, ale nie wiem, czy gdziekolwiek mona
si ksztaci w tym kierunku. Zapada cisza. Wszyscy patrzyli na mnie w osupieniu. Pawe
chrzkn, e to chyba jeden z moich licznych dowcipów. Na szczcie dwik dzwonka
wybawi mnie od odpowiedzi.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zdziwi si: „Naprawd?” Stosuj mow zalen i niezalen
57 Przeczytaj dialog. Zapisz go w formie opowiadania, wczajc sowa bohaterów
w tok swojej wypowiedzi. Zastosuj zdania podrzdnie zoone. Wykorzystaj podane czasowniki.
– Kasiu, poycz mi swoj now bluzk.
zapyta
odpowiedzie
– Nic z tego, jeszcze jej sama nie nosiam.
– Oddam ci zaraz po dyskotece.
– Nie poycz.
obieca
powtórzy
Zacznij na przykad tak:
Zapytaam Kasi, czy poyczy ………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
32
58 Podane dialogi przekszta w krótkie opowiadania na temat sytuacji przedstawionych na obrazkach. Zapisz je a) w formie mowy niezalenej – wówczas zastosuj cudzysowy, b) w formie mowy zalenej – wówczas uyj zda podrzdnie zoonych.
Wykorzystaj czasowniki podane obok ilustracji.
WZÓR:
a) Biegnc do szkoy, chopiec zapyta koleg: „Która godzina?”. Tamten odpowiedzia
spokojnie: „Pi po ósmej”.
b) Biegnc do szkoy, chopiec zapyta koleg, która godzina. Tamten odpowiedzia
spokojnie, e jest pi po ósmej.
• prosi
• nudzi
• jcze
• mrukn
• niecierpliwi si
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
33
• poleci
• kaza
• poprosi
• zgodzi si
• odrzec
• odpowiedzie
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
• dopytywa si
• zapyta
• niepokoi si
• poinformowa
• zawoa
• odpowiedzie
• wykrzykn
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
59 Przepisz do zeszytu dowolny dialog z podrcznika, a nastpnie zapisz go w formie
mowy zalenej. Zastosuj zdania podrzdnie zoone. Wybierz z ramki potrzebne
czasowniki.
34
Wczoraj po lekcjach... Pisz opowiadanie
70 Na podstawie komiksu napisz opowiadanie. Wypowiedzi z dymków wple w tok
opowiadania. Uyj mowy zalenej.
Poyczam ci, ale
tylko do jutra.
Dziki.
Pawe, robi si
pó
no! Co
z lekcjami? Zaraz, zaraz, tylko
przejd do trzeciej
rundy.
Pogram troch,
a potem bior si
do wypracowania…
Kocz gr
w tej chwili!
Ju-ju
kocz.
Mniam … mniam …
Pawe?!
43
W kolumnach i punktach. Notuj w tabeli
88 Uzupenij na podstawie podrcznika.
Tytu rozdziau
Reprodukcja otwierajca
Wiersz
1. Dokd prowadzi droga?
M. Gomulicki „Labirynt”
M. Walekiewicz „Jutro
w wiat”
2. …………………………
……………………………
……………………………
3. …………………………
……………………………
……………………………
4. …………………………
……………………………
……………………………
5. …………………………
……………………………
……………………………
6. …………………………
……………………………
……………………………
89 Podsumuj w formie tabeli swoje wiadomoci na temat rodków literackich.
rodek literacki
Przykad
1. dwikonaladownictwo
……………………………………………
2. ………………………………………
……………………………………………
3. ………………………………………
……………………………………………
4. ………………………………………
……………………………………………
5. ………………………………………
……………………………………………
6. ………………………………………
……………………………………………
90 Sporzd w formie tabeli notatk na temat wiata przedstawionego wybranej
lektury.
Tytu i autor lektury
……………………………………………………………
Czas akcji
……………………………………………………………
Miejsce akcji
……………………………………………………………
Gówny bohater …………………………………………
Bohaterowie
Drugoplanowi bohaterowie ……………………………
Wydarzenia (w punktach)
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
54
91 Zapisz w zeszycie informacje na temat polskich laureatów literackiej Nagrody
Nobla. Zastosuj form tabeli.
Byo super! Pisz recenzj
92 Napisz recenzj wybranej lektury. Wykorzystaj podany plan.
Informacje (obiektywne)
1. Tytu
2. Autor
3. Gatunek
4. wiat przedstawiony
– czas akcji
– miejsce akcji
– bohaterowie
– wydarzenia
5. Jzyk utworu
Opinia (subiektywna)
6. Twoja opinia na temat akcji utworu, bohaterów,
przedstawionych wydarze oraz jzyka utworu
z uzasadnieniem (moe przeplata si z warstw
informacyjn w punkcie 4. i 5.)
7. Podsumowanie
93 Napisz recenzj dowolnego lmu lub przedstawienia teatralnego. Pamitaj, e
w recenzji naley uwzgldni:
– gatunek lmowy (np. komedia, krymina) lub teatralny (komedia, tragedia)
– rodzaj lmu (aktorski, animowany) lub przedstawienia (aktorskie, lalkowe)
– nazwisko reysera i wykonawców gównych ról; ewentualnie scenarzysty, scenografa, operatora
– ocen efektów pracy poszczególnych osób
– opini na temat caego przedsiwzicia.
55
„
nieek” wszystko wypierze! Reklamuj
94 Przeczytaj reklamy. Jakie towary s reklamowane i w jaki sposób si o nich mówi?
Okrel intencj, z jak stworzono te reklamy.
Klejmaxim
klei ze wszystkich si!!!
Sprawi, e bdziesz
jeszcze pikniejsza...
IEWIÓR
PASTA W
- Twój krem
samoopalajcy!!!
przyja
ci
piekny óka
ch zebó
w
95 Dopisz wyrazy i zwroty, które mog zachci odbiorców reklam podanych produktów:
• odzie – elegancka, …………………………………………………………………………
• meble – modzieowe, ………………………………………………………………………
• telefon – nowoczesny, ………………………………………………………………………
• ksika – ciekawa, …………………………………………………………………………
• potrawa – smaczna, …………………………………………………………………………
• napój – orze
wiajcy, ………………………………………………………………………
56
96 Wród podanych par wyrae podkrel te, które – twoim zdaniem – skuteczniej
zachc odbiorców do kupna wymienionych produktów. Wymyl dwa podobne
wyraenia.
• wymienity przysmak do zup – jarzynowa przyprawa do zup
• maszynka do golenia z podwójnym ostrzem – supernowoczesna golarka dla prawdziwych mczyzn
• sok pomara
czowy z witamin C – odlotowy napój pomaraczowy
• ekstradelikatne maseko dla smakoszy – dietetyczna margaryna bez cholesterolu
• ……………………………………………………………………………………………
• ………………………………………………………………………………………………
97 Przeczytaj podane teksty. Jakie towary mogyby one reklamowa?
Marzenie kadej damy.
Powiew przygody.
Zapach luksusu.
Przyjaciel caej rodziny.
Wypróbuj i ty.
Ju w sprzeday ratalnej.
.....................
.....................
Nie ma czasu na chorob!
Naprawd puszyste wosy!
Rozpoczlimy walk ...
Koniec z upieem!
Czujesz si le? – Signij po...
atwe rozczesywanie.
.....................
.....................
98 Na podstawie fragmentów reklam, odgadnij, do kogo s one skierowane.
a) • Porusza ci sia...
• Lubisz podejmowa miae decyzje.
• Chcesz zapewni przyszo swojej rodzinie.
…………………………………
b) • Zdrowe niadanie dla tych, których kocham.
• Mój maluch ma teraz gadk pup.
• One tak brudz ubranka...
…………………………………
57