praca z uczniem dyslektycznym - wskazówki dla

PRACA Z UCZNIEM DYSLEKTYCZNYM
- WSKAZÓWKI DLA NAUCZYCIELI
Na temat dysleksji, czyli specyficznych trudności w nauce, napisano już tak wiele
publikacji, że zdawać by się mogło, iż współczesny nauczyciel potrafi pracować z uczniem
dyslektycznym. Rzeczywistość szkolna jednak wygląda zupełnie inaczej. Zdarzają się
nauczyciele, dla których pojęcie „dyslektyk” nie istnieje i dla nich są to nadal „leniwi”,
„ciężko myślący”, a czasami nawet „tępi” uczniowie. Część nauczycieli nie chce lub nie
potrafi współpracować
z dyslektykami.
W swojej publikacji chciałabym zaproponować formy pracy, które na pewno ułatwią
uczniom ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu naukę naszego przedmiotu i
jednocześnie oszczędzą sytuacji stresujących dyslektyka i nauczyciela podczas lekcji.
Przedstawione poniżej wskazówki zaczerpnięte zostały z kursu „Dysleksja u
młodzieży - zasady postępowania w szkole i w domu” prowadzonego przez p. prof. dr hab.
Grażynę Krasowicz- Kupis*, pracownika naukowego Instytutu Psychologii UMCS.
Wskazówki ogólne:
-
wskazana jest cierpliwość ze strony nauczyciela;
-
nauczanie nie powinno opierać się na emocjach negatywnych: strachu, niepewności,
poczuciu wstydu i winy, lecz na uczuciach pozytywnych: zainteresowaniu, przeżyciu
sukcesu, poczuciu własnych możliwości;
-
pamiętajmy, że kara i ośmieszanie nie mobilizują ucznia do pracy;
-
dostrzegajmy najmniejsze osiągnięcia dziecka, chwalmy nie tylko za sukcesy, ale
również za włożony wysiłek;
-
wzmacniajmy poczucie własnej wartości, budujmy wiarę dziecka we własne
umiejętności i możliwości, wskazujmy dziecku jego dobre i mocne strony;
-
formułujmy proste polecenia;
-
warto posadzić dyslektyka blisko siebie, pozwala to na lepszą obserwację dziecka i
udzielenie mu pomocy, gdy będzie miało trudności (uczeń siedzący blisko nauczyciela
lepiej koncentruje się, gdyż zawęża się jego pole widzenia i spada liczba
rozpraszających bodźców);
-
nie karzmy za zbyt wolną pracę na lekcji;
-
nie porównujmy dyslektyka z kolegami lepiej radzącymi sobie (nawet z innymi
dyslektykami);
-
kontrolując zeszyt nie zamieszczajmy uwag typu: „zeszyt niestaranny”, „Popraw
pismo!” itp.;
-
korzystne dla dyslektyka jest wydłużenie czasu pisania sprawdzianów (W praktyce
jednak jest to raczej niemożliwe, dlatego warto dzielić sprawdzian i podawać
uczniowi etapami. Zbyt duże nagromadzenie informacji przeraża dyslektyka i nie
podejmuje on żadnych działań);
-
unikajmy stosowania krótkich kartkówek- uczeń dyslektyczny bardzo źle funkcjonuje
w sytuacji presji czasu (lepiej oprzeć się na wypowiedzi ustnej, dając czas na
zastanowienie);
-
pamiętajmy, że dziecko dyslektyczne ma często osłabioną pamięć, dlatego wymaga
dłuższego czasu, by zapamiętać wiersz, nazwy, daty, terminy, symbole chemiczne,
słówka podczas nauki języków obcych;
-
w przypadku pojawienia się reakcji agresywnych będących mechanizmem obronnym
dziecka, nie akcentujmy ich, ale je wyciszajmy.
Wskazówki dla nauczycieli języka polskiego:
-
nie oceniajmy za błędy ortograficzne, ani poziom graficzny pisma; ocenie powinna
podlegać jedynie zawartość merytoryczna;
-
uczeń z dysgrafią może przygotowywać pisemne prace domowe na komputerze;
-
nie zadawajmy głośnego czytania nowego tekstu w obecności całej klasy;
-
w indywidualnych przypadkach opierajmy się na wypowiedziach ustnych, jako
bardziej adekwatnej formie sprawdzenia wiedzy niż praca pisemna;
-
zachęcajmy do stałego korzystania ze słownika ortograficznego;
przy sprawdzaniu prac pisemnych wskazujmy na marginesie ilość błędów (zadaniem
ucznia niech będzie odszukanie ich i dokonanie korekty).
Wskazówki dla nauczycieli języków obcych:
-
zachęcajmy do praktycznej komunikacji w sytuacjach życia codziennego;
-
stosujmy na lekcjach gry i zabawy językowe;
-
indywidualizujmy postępowanie w zależności od ujawnionych dysfunkcji u
poszczególnych dzieci;
-
pamiętajmy, że dyslektyk ma trudności z czytaniem, zapisem wyrazów w przypadku
różnej ilości liter i głosek, z zapamiętaniem nowego kształtu liter (w odniesieniu np.
do języka rosyjskiego), kłopoty ze składnią.
Wskazówki dla nauczycieli historii:
-
pamiętajmy, że dziecko ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu często
ma problem z szybkim przypomnieniem sobie dat oraz orientacją na mapie;
-
dyslektyk może wykazać się dobrą znajomością faktów historycznych, ale będzie miał
trudności z ich chronologicznym uporządkowaniem.
Wskazówki dla nauczycieli przedmiotów matematyczno-przyrodniczych:
Nauczyciel uczący matematyki, fizyki, geografii, biologii i chemii powinien pamiętać, że
dysleksja wpływa na:
-
zdolność czytania, a przez to rozumienie problemów (np. zadania z treścią);
-
uczenie się tabliczki mnożenia;
-
rozumienie pojęć z przestrzenią i czasem (np. poprzedni, następny, pomiędzy, jeden
mniej niż itp. );
-
zapamiętanie i posługiwanie się nazwami, które nie wchodzą w skład czynnego
języka;
-
orientację przestrzenną, np. cyfry i liczby o podobnym kształcie 2-5, 6-9, 69-96 itp.
-
świadomość przestrzenną i zdolność do prawidłowego umieszczenia figur na stronie,
czy liczb w kolumnie;
-
kierunkowość- zwłaszcza, gdy trzeba przeprowadzić operacje w odmiennych
kierunkach, np. pisemne dodawanie i dzielenie;
-
różnicowanie wzrokowe- pomyłki w znakach < > + x itp.( dlatego warto pamiętać,
aby nie oceniać za błędy popełnione na poziomie prostych obliczeń, lecz tok
rozumowania);
-
liczenie w pamięci;
-
określanie miejsca po przecinku;
-
odróżnianie terminów, np. licznik- mianownik, liczby pierwsze-czynniki pierwsze,
przenoszenie, pożyczanie itp.;
-
zapamiętanie reakcji chemicznych;
-
orientację na mapie (mieszają pojęcia typu: prawo-lewo, wschód-zachód)
W pracy z dzieckiem mającym trudności w czytaniu i pisaniu należy angażować
wielozmysłowe doświadczenie dziecka. Należy więc stosować środki audiowizualne,
powtarzanie tekstu na głos, notowanie, dotyk modeli, eksponatów itp. Należy pamiętać, że
część dyslektyków bywa męczliwa i po kilkunastu minutach intensywnej pracy wymaga
odpoczynku. Dlatego też pracują lepiej, gdy organizuje im się częste, krótkie przerwy. Jednak
najważniejszym warunkiem pomyślnego rozwoju dziecka jest stworzenie atmosfery
akceptacji i życzliwości. Należy czynić wszystko, aby neutralizować u uczniów
dyslektycznych przykre doświadczenia związane ze świadomością niepowodzeń szkolnych
przez przekonanie i wyjaśnianie, że są one tylko pewnym rodzajem kłopotów, jakie są
udziałem wielu ludzi. Wystarczy tylko przypomnieć, że dyslektykami byli np. da Vinci,
Andersen, Einstein, Churchill.
Źródło: WWW.rey.edu.pl Edyta Zapalska
_______________________________________________________________
*G. Krasowicz - Kupis prowadzi liczne szkolenia w całej Polsce z ramienia Polskiego Towarzystwa Dysleksji nt. dysleksji rozwojowej typu
językowego, prowadziła kursy w Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym dla Nauczycieli nt. Postępowanie z dzieckiem dyslektycznym w
klasach I-III i Dysleksja i dysortografia u młodzieży. Od roku 1994 prowadzi zajęcia w ramach ogólnopolskiego kursu organizowanego
przez Zarząd Główny PTD w Gdańsku pt. Dysleksja Rozwojowa (temat zajęć „Dysleksja rozwojowa typu językowego – podstawy
teoretyczne, diagnoza, terapia”).