Warszawa, 28 października 2010 KOMUNIKAT PRASOWY W

Warszawa, 28 października 2010
KOMUNIKAT PRASOWY
W czwartek 28 października, na 16. Europejskim Kongresie FAIR PLAY w Pradze, Agencja
Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) przedstawiła nowy raport „Rasizm,
dyskryminacja etniczna i wykluczenie migrantów i mniejszości w sporcie. Przegląd
porównawczy sytuacji w krajach Unii Europejskiej”.
Jak wynika z badań Agencji, rasistowskie incydenty podczas imprez sportowych zdarzają się we
wszystkich krajach Unii. Do rasistowskich, antysemickich i antyromskich zajść dochodzi przede
wszystkim w trakcie meczów piłki nożnej i koszykówki, w mniejszym stopniu podczas innych
rozgrywek sportowych. Sytuacje takie mają miejsce zarówno w sporcie profesjonalnym, jak i
amatorskim, a także podczas zawodów czy treningów dzieci i młodzieży. Zachowania o charakterze
rasistowskim są przede wszystkim domeną kibiców, jednak zdarzają się również pomiędzy
zawodnikami, sędziami, działaczami sportowymi i pracownikami klubów. Jedynie w dziesięciu
państwach europejskich prowadzony jest monitoring aktów rasistowskich w sporcie. W Polsce
tematem tym zajmuje się głownie stowarzyszenie „Nigdy Więcej”; rasistowskie incydenty na
stadionach piłkarskich oraz podczas zawodów żużlowych były także przedmiotem zainteresowania
Rzecznika Praw Obywatelskich.
Można wyróżnić kilka rodzajów incydentów rasistowskich, jakie powtarzają się polskich
stadionach piłkarskich. Pierwszy z nich, to zachowania skierowane przeciwko piłkarzom o
ciemniejszym kolorze skóry, polegające na wydawaniu pohukiwań mających naśladować odgłosy
małp, obrzucanie ich bananami oraz wyzywanie. W ostatnich latach odnotowano również kilka
fizycznych ataków na czarnoskórych zawodników. Drugi rodzaj incydentów, skierowanych do
wszystkich „obcych” zawodników, to wykrzykiwanie rasistowskich haseł, wywieszanie
transparentów z takimi hasłami, jak również ozdabianie flag i transparentów klubowych z
symboliką i stylistyką nazistowską. Kolejny rodzaj incydentów to zachowania o charakterze
antysemickim. Stadionowy antysemityzm wychodzi również poza obiekty sportowe – w Łodzi
napisy ŁKS Jude, Widzew Jude czy też gwiazdy Dawida wpisane w logo klubów można zobaczyć
na murach w różnych częściach miasta. Poza stadionami dochodziło też do incydentów
skierowanych przeciwko czarnoskórym piłkarzom.
Statuty europejskich lub międzynarodowych organizacji sportowych zazwyczaj zawierają
postanowienia dotyczące zwalczania rasizmu i dyskryminacji. Jednakże za wyjątkiem
międzynarodowych organizacji piłki nożnej i krykieta niewiele takich organizacji posiada jasne
procedury dyscyplinarne dotyczące rasizmu i zachowań dyskryminacyjnych. Szczegółowe przepisy
dotyczące karania wybryków rasistowskich wprowadził w Polsce PZPN. W 2009 roku także Polski
Związek Motorowy wprowadził do Regulaminu Sportu Żużlowego Przepisy pozwalające na
wszczynanie postępowań dyscyplinarnych za wybryki chuligańskie na tle rasistowskim.
W swoim raporcie Agencja Praw Podstawowych zwróciła też uwagę na kwestię niedoreprezentacji
migrantów i mniejszości w życiu sportowym. Mały udział w życiu sportowym można widzieć jako
konsekwencję wykluczenia i marginalizacji w życiu społecznym, izolacji geograficznej oraz
związanego z tym mniejszego dostępu do obiektów sportowych. Sytuacja ta może dotyczyć na
przykład niektórych grup romskich. Z kolei zauważony przez autorów raportu niewielki udział
przedstawicieli grup mniejszościowych we władzach i zarządach związków sportowych świadczyć
może o praktykach dyskryminacyjnych i istnieniu „szklanego sufitu”, nie dopuszczającego
przedstawicieli mniejszości do takich stanowisk.
Raport na temat sytuacji w Unii Europejskiej został przygotowany na postawie opracowań
krajowych, przygotowanych przez Krajowe Punkty Kontaktowe sieci RAXEN, którym w Polsce
jest Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Raporty były przygotowywane w oparciu o wywiady z
członkami związków sportowych, związków zawodowych sportowców, przedstawicielami
organizacji pozarządowych monitorujących zjawisko rasizmu oraz analizę dostępnych źródeł
pisanych z lat 2003-2008. We wszystkich krajach badaniami objęto trzy dyscypliny sportowe: piłkę
nożną, lekkoatletykę oraz jedną inny, ważną z punktu widzenia danego państwa, sport. W
przypadku Polski był to żużel.