Prawo o notar.-uzasadn..rtf

2007-03-28
UZASADNIENIE
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369,
z pózn. zm.) obowiazuje od 15 lat. W trakcie tego okresu przeprowadzono wprawdzie szereg
nowelizacji tego aktu prawnego, jednak w przewazajacej mierze koncentrowaly sie one na
zmianach dotyczacych czynnosci notarialnych, w niewielkich jedynie fragmentach obejmujac
ustrój Notariatu oraz kwestie zwiazane z nadzorem nad dzialalnoscia notariuszy i organów
samorzadu notarialnego.
Ostatnia nowelizacja dokonana ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy –
Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 163, poz. 1361) regulujaca nowe
zasady wstepowania do zawodu, odbywania aplikacji notarialnej i przeprowadzania
egzaminów notarialnego i konkursowego, spowodowac powinna otworzenie sie tego
dotychczas hermetycznego zawodu dla szerokich rzesz zainteresowanych.
Jednoczesnie przepisy regulujace ustrój notariatu, funkcjonowanie jego organów i
zakres nadzoru sprawowanego nad dzialalnoscia notariuszy, uchwalone w okresie
poczatkowej transformacji ustrojowej pozostawaly bez zmian. Celowym stalo sie zatem
dostosowanie ich do aktualnej sytuacji na rynku uslug notarialnych i obowiazujacego stanu
prawnego, majac w szczególnosci na uwadze rozwiazania funkcjonujace w ustroju
pozostalych samorzadów zawodów prawnic zych.
Znacznie zwiekszenie w niedlugiej perspektywie czasowej liczby osób wykonujacych
zawód notariusza uzasadnia koniecznosc zmian w zakresie dzialan nadzorczych nad
notariatem, aby uczynic go funkcjonalnym i sprawniejszym, a zapewnic spoleczenstwu
pewnosc obrotu prawnego, przy uwzglednieniu szczególnej roli pelnionej prze notariuszy.
Projekt nowelizacji Prawa o notariacie obejmuje swym zakresem przedmiotowym
zasadniczo nastepujace kwestie:
-
zmiany w powolywaniu, odwolywaniu i zawieszaniu notariuszy (art. 11, 16, 19, 19a)
poprzez okreslenie nowych przeslanek obligatoryjnych i fakultatywnych decydujacych
o tych kwestiach;
-
wprowadzenie unormowan prawnych dotyczacych likwidacji kancelarii notarialnej;
-
zmiany w zakresie funkcjonowania i organizacji organów samorzadu notarialnego (art.
26a, 27, 29 § 2, 30, 37a, 39 § 2, 40, 41, 41a – d, 53 § 4) polegajace na powolaniu
1
2007-03-28
Krajowego Zjazdu Notariuszy jako najwyzszej wladzy samorzadu notarialnego,
utworzeniu organów kontrolnych w postaci komisji rewizyjnych, dostosowaniu
kompetencji dotychczasowych organów samorzadu do zmienionego stanu prawnego;
-
nadzoru nad dzialalnoscia notariuszy i organami samorzadu notarialnego (art. 42, 44,
45) poprzez szczególowe uregulowanie zakresu i form tego nadzoru oraz kompetencji
osób uprawionych do tego nadzoru;
-
w zakresie czynnosci notarialnych – zmiany dotyczace przechowywania dokumentów,
papierów wartosciowych i pieniedzy oraz w wydawania odpisów i wyciagów aktów
notarialnych (107, 108, 112) przejawiajace sie w rozszerzeniu kregu uprawnionych do
otrzymywania tych dokumentów i depozytów.
Poszczególne zmiany przedstawiaja sie nastepujaco:
Powolywanie, odwolywanie i zawieszanie notariuszy.
Notariusz jest osoba powolana do dokonywania czynnosci, którym strony sa
obowiazane lub pragna nadac forme notarialna (czynnosci notarialnych). W zakresie tych
uprawnien notariusz dziala jako osoba zaufania publicznego. Czynnosci notarialne, dokonane
przez notariusza zgodnie z prawem, maja charakter dokumentu urzedowego. Tak istotny
zakres uprawnie n i obowiazków notariusza powoduje koniecznosc stawiania, przed
kandydatami do wykonywanie tego zawodu, bardzo wysokich wymagan nie tylko w zakresie
merytorycznego przygotowania do wykonywania zawodu, ale równiez w zakresie cech
charakteru. Notariuszem zatem moze byc powolanym tylko taka osoba która spelnia
najwyzsze kryterium nieskazitelnosci charakteru. W projektowanej tresci art. 11 § 1 pkt. 2
wykreslono jednak zapis wymagajacy od kandydata do wykonywania zawodu notariusza
obowiazku dawania rekojmi prawidlowego wykonywania zawodu notariusza. Przez rekojmie
prawidlowego wykonywania zawodu nalezy bowiem rozumiec wlasnie takie
cechy
charakteru, które daja podstawe do twierdzenia, ze dana osoba w sposób prawidlowy
wypelniac bedzie powierzone jej obowiazki. Jezeli zatem kandydat do wykonywania zawodu
notariusza oceniony zostanie jako osoba o nieskazitelnym charakterze, to jednoczesnie
nalezalo bedzie przyjac, ze daje on rekojmie prawidlowego wykonywania zawodu. Z tych
wzgledów nalezalo uznac, iz zapis dotyczacy rekojmi prawidlowego wykonywania zawodu
notariusza jest zapisem zbednym.
2
2007-03-28
Szczególny charakter zadan realizowanych przez notariuszy uzasadnia twierdzenie, ze
winni oni spelniac odpowiednie warunki psychofizyczne. Wobec tego w proponowanym art.
11 w pkt 4 zawarte jest rozwiazania, zgodnie z którym notariuszem moze byc ten, kto jest
zdolny, ze wzgledu na stan zdrowia, do pelnienia obowiazków notariusza , przy czym
zdolnosc ta podlega stwierdzeniu w trybie przepisów regulujacych zakres i sposób
przeprowadzania badan kandydatów do objecia stanowiska sedziego. Z wymogu poddania sie
badaniom zwolnieni byliby sedziowie i prokuratorzy, którzy takim badaniom zostali poddani
przed objeciem urzedu.
W art. 13 proponuje sie, aby osoba zainteresowana powolaniem na stanowisko
notariusza dolaczala do wniosku oswiadczenie, ze nie jest przeciwko niej prowadzone
postepowanie o przestepstwo scigane z oskarzenia publicznego lub przestepstwo skarbowe,
co umozliwi pelniejsza ocene spelniania przeslanki nieskazitelnosci charakteru przez
kandydata i zapobiegnie powolaniu osoby, w stosunku, do której istnieje podejrzenie
popelnienia przestepstwa sciganego z urzedu lub przestepstwa skarbowego.
Art. 15 przewiduje zmiane roty slubowania notariusza. Uznano, ze niezbedne przy
wykonywaniu zawodu notariusza jest nie tylko dzialanie zgodne z prawem, ale równiez
zobowiazanie sie do dzialania bezstronnego, sumiennego i prowadzonego z najwyzsza
starannoscia. Z tresci roty slubowania usunieto zapis dotyczacy honoru, uznajac iz
wymieniona wyzej bezstronnosc, sumiennosc i dzialanie z najwyzsza starannoscia w pelni
zastapi nieostre sformulowanie odnoszace sie do honoru. Podkreslic nalezy, ze w rotach
slubowan osób zajmujacych szczególna pozycje w panstwie oraz poszczególnych grup
zawodowych którym powierzono pelnienie istotnych dla panstwa funkcji za najistotniejsze
uwaza sie dzialanie sumienne, bezstronne i podejmowane z najwyzsza starannoscia.
Do obligatoryjnych przeslanek odwolania notariusza przez Ministra Sprawiedliwosci
(art. 16 § 1 pkt 6 i 7) dodano sytuacje, w której notariusz zostal prawomocnie skazany za
umyslne przestepstwo lub przestepstwo skarbowe, uznajac, ze w takiej sytuacji odwolanie
powinno nastepowac bezwarunkowo. Równiez w przypadku calkowitego lub czesciowego
ubezwlasnowolnienia notariusza i utraty przez niego pelnej zdolnosci do czynnosci prawnych
konieczne jest obligatoryjne odwolanie, a takze w przypadku nie zawarcia obligatoryjnej
umowy ubezpieczenia odpowiedzialnosci cywilnej lub utraty takiego ubezpieczenia z
zawinionych prze z siebie przyczyn. Uznano, ze dotychczasowe rozwiazanie w postaci
3
2007-03-28
przeslanki do wszczecia postepowania dyscyplinarnego w razie braku takiego ubezpieczenia
nie jest dostateczna gwarancja wypelniania tego obowiazku przez notariuszy, jako ze
notariusz nie posiadajacy takiego ubezpieczenia z zawinionych przez siebie przyczyn (a tym
samym naruszajacy przepisy obowiazujacego prawa) nie powinien pelnic swej funkcji. W
razie niedopelnienia obowiazku ubezpieczenia z innych niz zawinione przyczyny, nadal
bedzie istniala podstawa do prowadzenia postepowania dyscyplinarnego.
Jak podstawe obligatoryjnego odwolania notariusza proponuje sie równiez naruszenia
przez niego przepisów prawa w sposób oczywisty i razacy lub uporczywy. Uprawnionym do
zlozenia wniosku o odwolanie takiego notariusza bylby prezes wlasciwego sadu apelacyjnego,
który takie naruszenie prawa winien uprzednio stwierdzic. Osoby takie winny byc
bezwarunkowo odwolywane z zawodu.
Regulacja przewiduje ponadto mozliwosc odwolania notariusza w przypadku
narusze nia przez niego zasady bezstronnosci. Obowiazkiem bowiem notariusza, zgodnie ze
skladanym przez niego slubowaniem, jest wypelnianie powierzonych mu czynnosci w sposób
bezstronny. Wprowadzona propozycja ma zapobiec ewentualnym przypadkom nierównego
traktowania przez notariusza stron czynnosci notarialnych.
Jednoczesnie proponuje sie zmiany wsród fakultatywnych przeslanek odwolania
notariusza poprzez rozszerzenie tych mozliwosci na sytuacje w której notariusz zostal
skazany za nieumyslne przestepstwo lub przestepstwo skarbowe (art. 16 § 5).
Zmiana art. 19 podyktowana jest koniecznoscia dostosowania brzmienia tego przepisu
do obecnych realiów spoleczno – gospodarczych i usunieciem watpliwosci interpretacyjnych
powstajacych na tym tle obecnie. Proponuje sie zmiany w § 2 i 3 poprzez wyrazne okreslenie
zakazów dotyczacych prowadzenia dzialalnosci gospodarczej, jak równiez zasiadania w
zarzadach, radach nadzorczych spólek i fundacji oraz posiadania wiecej niz 10% udzialów lub
akcji w spólkach prawa handlowego. Takie uregulowanie wiaze sie ze statusem notariusza,
bedacego osoba zaufania publicznego i korzystania przez niego z ochrony przyslugujacej
funkcjonariuszom publicznym. Uznano, iz w takiej sytuacji wszelkie dzialania mogace
oslabic zaufanie do notariusza lub powodowac potencjalne nawet przeszkody w nalezytym
wykonywaniu przez niego swych obowiazków sa niewskazane. Pelnienie obowiazków
notariusza winno wiazac sie z rezygnacja z innych form aktywnosci zawodowej, szczególnie
zas w sferze dzialalnosci gospodarczej.
4
2007-03-28
Dodany art. 43a reguluje kwestie zwiazane z obligatoryjnym i fakultatywnym
zawieszeniem prawa notariusza do prowadzenia kancelarii. W obowiazujacym stanie
prawnym Minister Sprawiedliwosci moze takie prawo zwiesic jedynie w szczególnie
uzasadnionych wypadkach i to wylacznie na wniosek notariusza.
W celu przeciwdzialania sytuacji, w której notariusz przeciwko któremu prowadzone
jest postepowania o umyslne przestepstwo scigane z oskarzenia publicznego lub przestepstwo
skarbowo albo postepowanie o ubezwlasnowolnienie, wykonuje nadal swe ustawowe
czynnosci, proponuje sie przyznanie Ministrowi Sprawiedliwosci uprawnienia do zawieszenia
prawa takiego notariusza do prowadzenia kancelarii. Rozwiazanie takie przyczyni sie do
zagwarantowania pewnosci obrotu prawnego i da poczucie pewnosci takiego obrotu stronom
czynnosci notarialnych.
Z tych samym przyczyn jako przeslanki do fakultatywnego zawieszenia prawa
notariusza do prowadzenia kancelarii uznano prowadzenie przeciwko notariuszowi
postepowania o nieumyslne przestepstwo scigane z oskarzenia publicznego analogiczne
przestepstwo skarbowe.
Regulacje dotyczace likwidacji kancelarii notarialnej
Projekt przewiduje dodanie art. 22a – 22e regulujacego zasady likwidacji kancelarii
notarialnej
w
przypadku
smierci
notariusza
lub jego odwolania przez Ministra
Sprawiedliwosci. Likwidator bylby powolywany przez wlasciwa rade izby notarialnej,
sposród notariuszy lub asesorów notarialnych. Podstawowym zadaniem likwidatora byloby
zabezpieczenie aktywów kancelarii oraz znajdujacej sie w niej dokumentacji. Likwidator
niezwlocznie wykonalby te obowiazki odwolanego notariusza, które przewiduja przepisy
prawa a których nie zdazylby wykonac odwolany notariusz. Likwidator zawiadamialby tez
strony tych czynnosci notarialnych, których nie zdazyl zakonczyc notariusz i zwracal im
przekazane notariuszowi dokumenty. Ze srodków pienieznych znajdujacych sie w kancelarii
oraz na rachunkach bankowych dla niej prowadzonych likwidator pokrywalby zobowiazania
finansowe kancelarii. Zadaniem likwidatora byloby tez zamkniecie repertoriów i innych ksiag
notarialnych i przekazanie ich wlasciwemu organowi jak równiez przekazanie Ministrowi
Sprawiedliwosci urzedowej pieczeci notariusza z wizerunkiem orla. Po zakonczeniu
likwidacji kancelarii, likwidator przekazywalby pozostaly majatek notariuszowi (lub jego
spadkobiercom) i skladal sprawozdanie radzie izby notarialnej. W przypadku gdy notariusz
prowadzilby kancelarie na zasadach spólki cywilnej lub partnerskiej, likwidacje kancelarii
przeprowadzaliby pozostali wspólnicy.
5
2007-03-28
Funkcjonowanie i organizacja organów samorzadu notarialnego
Proponowany art. 26a zawiera enumeratywne wyliczenie naczelnych organów
samorzadu notarialnego, którymi beda – Krajowy Zjazd Notariuszy, Krajowa Rada Notarialna
oaz Wyzsza Komisja Rewizyjna. Jego wprowadzenie jest skutkiem kolejnych zmian
zwiazanych z powolaniem nowych organów samorzadu notarialnego.
Do organów izby notarialnej (art. 27) dodano komisje rewizyjna – nowe cialo
kontrolne organów samorzadu notarialnego, której zakres dzialania i odpowiedzialnosci
omówione zostana w dalszej czesci uzasadnienia.
Konsekwencja projektowanych zmian ustrojowych sa propozycje nowego brzmienia
art. 29 § 2 i art. 30 oraz art. 39 i 40. W pierwszym z nich dookreslono wypadki, w których
nastepuje zwolanie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia notariuszy izby notarialnej oraz
wskazano termin w jakim rada izby winna jest zwolac. Zakresem dzialania walnego
zgromadzenia notariuszy izby notarialnej objeto wybór delegatów na Krajowy Zjazd
Notariuszy (art. 30 § 1 pkt 3), wybór czlonków komisji rewizyjnej i ustalanie liczby jej
czlonków (art. 30 § 1 pkt 4 i 5) oraz zatwierdzania sprawozdan komisji rewizyjnej (art. 30 § 1
pkt 7).
Przyznanie uprawnien wyboru prezesa Krajowej Rady Notarialnej Krajowemu
Zjazdowi Notariuszy skutkowac musi uchyleniem § 2 w art. 39.
W art. 40 dostosowano zakres dzialania Krajowej Rady Notarialnej do zmienionego w
projekcie ustroju samorzadu terytorialnego poprzez przyznanie jej kompetencji do
zwolywania Krajowego Zjazdu Notariuszy i ustalania zasad przeprowadzania wyborów
delegatów na ten Zjazd i liczby tych delegatów. Dodano równiez (w miejsce
dotychczasowego
odwolania)
regulacje
dotyczaca
reprezentowania
Krajowej
Rady
Notarialnej na zewnatrz oraz przyznanie kompetencji do ustalania regulaminu aplikacji
notarialnej. Istotne jest równiez, z punktu widzenia powolania organu kontrolnego – Wyzszej
Komisji Rewizyjnej – uchwalanie przez Kraja Rade Notarialna swego budzetu wskazane w
art. 40 § 1 pkt 2a.
Wsród zmian dotyczacych samorzadu notarialnego najbardziej istotne dotycza
powolania nowych organów – Krajowego Zjazdu Notariuszy oraz organów kontrolnych –
Wyzszej Komisji Rewizyjnej oraz komisji rewizyjnych na szczeblu poszczególnych izb
notarialnych. Dotychczasowa niedookreslona rola Kongresu Notariuszy wymaga zmiany.
Celowym wydaje sie, aby najwyzsza wladza samorzadu, na wzór regulacji dotyczacych
6
2007-03-28
pozostalych korporacji prawniczych byl Krajowy Zjazd Notariuszy posiadajacy okreslone
kompetencje wladcze, nie tylko doradcze. Rezygnacja z dotychczasowej formuly Kongresu
Notariuszy spowodowana zostala niedookresleniem ustawowym ustroju i brakiem
szczególnych uprawnien tego ciala. Zaproponowane zmiany zgodne sa propozycja Krajowej
Rady Notarialnej podjecia prac legislacyjnych nad nowymi rozwiazaniami dotyczacymi
zmiany dotychczasowej formuly kongresu notariuszy i powolania organu kontrolnego dla
Krajowej Rady Notarialnej.
Proponowane art. 41a -41c reguluja funkcjonowanie Krajowego Zjazdu Notariuszy.
Regula byloby jego zwolywanie co trzy lata. Uczestniczyliby w nim delegaci wszystkich izb
notarialnych w proporcjach ustalonych przez Krajowa Rade Notarialna. W celu zapewnienia
reprezentacji wszystkich izbom proporcje te moglyby byc ustalane stosownie do liczby
czlonków izb z uwzglednieniem niezbednego minimum – co najmniej czlonków z kazdej
izby notarialnej. Udzial w Krajowym Zjezdzie Notariuszy braliby równiez niebedacy
delegatami czlonkowie Krajowej Rady Notarialnej, Przewodniczacy Wyzszego Sadu
Dyscyplinarnego i Przewodniczacy Wyzszej Komisji Rewizyjnej, przy czym nie mieliby oni
prawa udzialu w glosowaniach. (art. 41a).
Art. 41b okresla zakres dzialania Krajowego Zjazdu Notariuszy. Do wylacznej
kompetencji
Zjazdu
nalezaloby
powolywanie
prezesa
Krajowej
Rady
Notarialnej,
przewodniczacego i czlonków Wyzszej Komisji Rewizyjnej oraz Wyzszego Sadu
Dyscyplinarnego. Zjazd rozpatrywalby i zatwierdzal sprawozdania Krajowej Rady
Notarialnej, Wyzszej Komisji Rewizyjnej i Wyzszego Sadu Dyscyplinarnego i decydowal o
glównych kierunkach dzialania samorzadu notarialnego, jak równiez ustalal podstawowe
zasady gospodarki finansowej samorzadu.
Skutkiem powierzenia Zjazdowi kompetencji w zakresie wyboru przewodniczacego i
czlonków Wyzszego Sadu Dyscyplinarnego jest zmiana w art. 53 § 4, którego zakres
przedmiotowy obejmie jedynie sady dyscyplinarne na szczeblu poszczególnych izb
notarialnych.
Zgodnie z proponowanym art. 41c - Zwyczajny Zjazd Notariuszy odbywalby sie co
trzy lata, co uzasadnione jest trzyletnia kadencja pozostalych wladz samorzadu. Zwolywany
bylby przez Krajowa Rade Notarialna. W razie uzasadnionej potrzeby proponuje sie
zwolywanie nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Notariuszy. Krajowa Rada Notarialna
mialaby obowiazek zwolania takiego Zjazdu na wniosek Ministra Sprawiedliwosci, na
podstawie uchwaly Krajowej Rady Notarialnej, wniosek Wyzszej Komisji Rewizyjnej albo na
7
2007-03-28
wniosek co najmniej 1/5 liczby izb notarialnych. Przepis okresla równiez termin w jakim
Krajowa Rada Notarialna zobowiazana bylaby zwolac Nadzwyczajny Zjazd Notariuszy w
razie wplyniecia odpowiedniego wniosku.
W
dotychczasowej
strukturze
samorzadu
notarialnego
brak
bylo
organów
uprawnionych do kontroli dzialania rad izb i Krajowej Rady Notarialnej. Ta niczym
nieuzasadniona sytuacja jest odmienna od regulacji dotyczacych pozostalych samorzadów
prawniczych i wymaga jak najszybszej zmiany. Proponuje sie zatem powolanie organów
kontrolnych w strukturze organów samorzadu notarialnego na wzór funkcjonujacych w
pozostalych korporacjach. Bylyby to Wyzsza Komisja Rewizyjna oraz komisje rewizyjne na
szczeblu poszczególnych izb notarialnych.
Proponuje sie, aby czlonkowie komisji rewizyjnych wybierani byli przez walne
zgromadzenia notariuszy izb notarialnych (art. 30 § 1 pkt 4), zas przewodniczacy i
czlonkowie Wyzszej Komisji Rewizyjnej przez Krajowy Zjazd Notariuszy (art. 41b § 1 pkt 2).
Zakres dzialania komisji rewizyjnych okreslaja proponowane art. 37a § 1 oraz 41d
§ 1. W przypadku komisji rewizyjnych bylaby to kontrola finansowej dzialalnosci rad izb
notarialnych oraz wykonywanie uchwal walnych zgromadzen notariuszy izb notarialnych, zas
w przypadku Wyzszej Komisji Rewizyjnej – kontrola dzialalnosci Krajowej Rady Notarialnej
i wykonywanie uchwal Krajowego Zjazdu Notariuszy. Organy te mialyby tez prawo
wystepowania z wnioskami o zwolanie nadzwyczajnych walnych zgromadzen notariuszy izb
notarialnych oraz Krajowego Zjazdu Notariuszy, jak tez wystepowania z wnioskami do rad
izb i Krajowej Rady Notarialnej.
Nadzór nad dzialalnoscia notariuszy i organów samorzadu notarialnego
Istotne zmiany proponuje sie w zakresie nadzoru nad dzialalnoscia notariuszy i
organów
samorzadu
notarialnego
sprawowanego
przez
Ministra
Sprawiedliwosci.
Dotychczasowe rozwiazania nie byly bowiem wystarczajace, rodzily wiele watpliwosci
interpretacyjnych przy stosowaniu ich w praktyce przez osoby sprawujace taki nadzór.
Wskazac w szczególnosci nalezy, ze to przepisy Prawa o notariacie winny okreslac
wyczerpujaco uprawnienia nadzorcze osób powolanych do nadzoru nad
dzialalnoscia
notariuszy (art. 45). Notariusze nie podlegaja bowiem sluzbowo Ministrowi Sprawiedliwosci,
lecz wylacznie nadzorowi tego Ministra sprawowanemu na podstawie i w granicach
wyznaczonych przepisami Prawa o notariacie. Uznano, ze zakres, przedmiot i kryteria
nadzoru oraz formy tego nadzoru winny zostac okreslone precyzyjnie w ustawie. Art. 42 w
8
2007-03-28
brzmieniu okreslonym w projekcie zawiera szczególowy zakres nadzoru oraz okresla formy
jego sprawowania przez Ministra Sprawiedliwosci, jak równiez rozszerza krag osób
upowaznionych do nadzoru poprzez objecie nim rewidentów i ksiegowych w zakresie badania
prawidlowosci finansowej dzialalnosci notariusza. Uznano, ze równiez ten aspekt dzialalnosci
notariusza powinien podlegac nadzorowi, w szczególnosci z uwagi na pobieranie przez
notariuszy oplat sadowych. Kontrole dokonywane w tym zakresie przez osoby posiadajace
wiedze z zakresu rachunkowosci i gospodarki finansowej powinny zapobiec wystepujacym
dzisiaj nieprawidlowosciom zwiazanym z nieterminowym przekazywaniem lub nawet nie
przekazywaniem przez notariuszy naleznosci Skarbu Panstwa i wypelnianiem obowiazków
nalozonych w rozporzadzeniu Ministra Sprawiedliwosci z dnia 27 sierpnia 2001 r. w sprawie
pobierania przez notariuszy oplat sadowych od wniosków o wpis do ksiegi wieczystej
zamieszczanych w aktach notarialnych (Dz.U. Nr 90, poz. 1011, z pózn. zm.).
Delegacja ustawowa dla Ministra Sprawiedliwosci do szczególowego okreslenia trybu
wykonywania nadzoru nad dzialalnoscia notariuszy i organami samorzadu notarialnego nie
spelnia wymogów okreslonych w art. 92 Konstytucji – nie zawiera wytycznych dotyczacych
tresci aktu. W zwiazku z tym w projektowanym art. 42 § 4 zmieniono odpowiednio brzmienie
upowaznienia ustawowego, tak aby odpowiadalo ono wymóg konstytucyjnosci.
Zaproponowano równiez zmiany w art. 44 dotyczacym wykonywania nadzoru nad
notariuszami przez czlonków rady izby notarialnej, regulujac kwestie zwiazane z
przeprowadzeniem lustracji obejmujacych okreslona problematyke dzialalnosci notariusza.
Sprowadza sie ona do wskazania, ze wizytacji podlegal bedzie okreslony no tariusz, nie jak
obecnie kancelaria notarialna, co jest istotne w razie wspólnego prowadzenia kancelarii przez
kilku notariuszy. Uzasadnione jest to tym, ze w wyniku wizytacji dokonuje sie oceny
notariusza, która moze byc w okreslonych przypadkach podstawa odwolania notariusza (vide:
art. 16 § 3 ust. 2).Wydluzono takze okres obligatoryjnego przeprowadzania wizytacji do 4 lat,
uznajac go za wystarczajacy.
W zwiazku z powstajacymi na tle praktycznego stosowania art. 45 rozszerzono zakres
przedmiotowy tej regulacji tak, aby pozostawal spójny z nowymi rozwiazaniami
zaproponowanymi w art. 42 § 2 (w zakresie kontroli prawidlowosci finansowej dzialalnosci
notariuszy).
Zmiana w art. 48 ma na celu podkreslenie, ze wydanie przez wlasciwy organ
samorzadu notarialnego uchwaly na wniosek Ministra Sprawiedliwosci jest obligatoryjne i nie
9
2007-03-28
zalezy od uznania tych organów i umozliwienie podejmowania odpowiednich dzialan w razie
bezczynnosci organów.
Zmiany w zakresie czynnosci notarialnych
Proponowane w art. 107 i 108 rozszerzenie kregu podmiotów, którym notariusz
wydawac bedzie przyjete na przechowanie dokumenty lub ich odpisy uwzglednia sytuacje, w
której dokument taki stanie sie niezbedny w postepowaniu sadowym lub przygotowawczym.
Z drugiej strony enumeratywne wymienienie kregu uprawnionych do zadania dokumentów
ma na celu zapobiezenie wypadkom kierowania takich zadan przez inne organy (np. policje).
Za celowe uznano takze przyznanie uprawnien do zadania wydania depozytu
przechowywanego przez notariusza, oprócz sadu i prokuratora, takze komornikowi sadowemu
w zwiazku z toczacym sie postepowaniem egzekucyjnym. Dotyczyc to bedzie w
szczególnosci przypadków, gdy egzekucje skierowany do papierów wartosciowych lub
pieniedzy w walucie polskiej lub obcej zdeponowanych u notariusza. Przepis w obecnym
brzmieniu, traktowany przez niektórych notariuszy jako lex specialis wobec przepisów
procedury cywilnej, uniemozliwia praktycznie skuteczne prowadzenie takiej egzekucji.
Zmiany w rozdziale 9 obejmujace art. 112 czynia uprawnionymi do doma gania sie
odpisów i wyciagów aktów notarialnych przez osoby uprawnione do nadzoru na notariuszami
i organami samorzadu terytorialnego oraz sad i prokuratora. Konieczne stalo sie objecie
dyspozycja tego przepisu wskazanych wyzej podmiotów, w szczególnosci z uwagi na
stanowisko Sadu Najwyzszego zawarte w wyroku z dnia 11 maja 2005 r. sygn. III RN 117/99
(OSNP 2001/5/180), w którym stwierdzil on, ze miedzy art. 45 i 110 Prawa o notariacie nie
zachodzi relacja lex specialis lex generalis, bowiem dotycza one róznych zagadnien, które nie
sa ze soba powiazane merytorycznie, a mianowicie zagadnien nadzoru nad dzialalnoscia
notariuszy (art. 45) i wydawania wypisów aktów notarialnych (art. 110). Umozliwienie
otrzymywania przez sad, prokuratora oraz osoby uprawnione do nadzoru odpisów i wyciagów
aktów notarialnych przyczyni sie do usprawnienia funkcjonowania tych organów w zakresie
ich ustawowych zadan.
10
2007-03-28
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Cel wprowadzenia ustawy:
Projektowane zmiany maja na celu dostosowanie ustroju Notariatu do regulacji
funkcjonujacych w pozostalych korporacjach prawniczych jak równiez aktualnego stanu
prawnego i sytuacji spoleczno – gospodarczej kraju.
2. Wskazanie podmiotów, na które oddzialuje ustawa:
Projekt dotyczy w szczególnosci osób pelniacych funkcje notariusza jak równie
obejmuje swym zakresem dzialalnosc organów uprawnionych do nadzoru nad dzialalnoscia
notariuszy i organów samorzadu notarialnego.
3. Konsultacje:
W celu wyrazenia opinii projekt zostanie przekazany Prezesowi Krajowej Rady
Notarialnej, Pierwszemu Prezesowi Sadu Najwyzszego, Przewodniczacemu Krajowej Rady
Sadownictwa, oraz przedstawicielom samorzadów zawodów prawniczych - Naczelnej Rady
Adwokackiej i Prezesowi Krajowej Rady Radców Prawnych oraz oraz prezesom sadów
apelacyjnych..
4. Skutki spoleczno - gospodarcze oraz finansowe ustaw:
4.1. Wplyw na sektor finansów publicznych, w tym na budzet panstwa i budzety jednostek
samorzadu terytorialnego.
Wejscie w zycie ustawy nie spowoduje bezposrednich skutków finansowych dla
budzetu panstwa i budzetów jednostek samorzadu terytorialnego.
4.2. Wplyw na rynek pracy
Regulacja nie bedzie miala wplywu na rynek pracy.
4.3. Wplyw na konkurencyjnosc gospodarki i przedsiebiorczosc, w tym na funkcjonowanie
przedsiebiorstw:
Regulacja nie wplynie na konkurencyjnosc gospodarki.
4.4. Wplyw na sytuacje i rozwój regionalny
Regulacja nie wplynie na sytuacje i rozwój regionalny.
11
2007-03-28
5. Zgodnosc z prawem Unii Europejskiej.
Materia objeta przedmiotowa ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
Projektowana ustawa zostala zamieszczona na stronie internetowej Ministerstwa
Sprawiedliwosci, zgodnie z ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o dzialalnosci lobbingowej w
procesie stanowienia prawa (Dz.U. Nr 169, poz. 1414).
12