grudzień w bibliotece - BUW-u

GRUDZIEŃ W BIBLIOTECE
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66, 00-312 Warszawa
Tel.: 5525660, fax 5525659, e-mail: [email protected]
http://www.buw.uw.edu.pl
grudzień 2010 r.
MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA METODOLOGIA, METODA
I TERMINOLOGIA GRAFIKI I RYSUNKU. TEORIA I PRAKTYKA...
... zorganizowana przez Gabinet Rycin BUW odbyła się w Bibliotece w dniach 1-3 grudnia.
Konferencja była wielkim przedsięwzięciem Gabinetu Rycin, przygotowywanym przez ponad
rok, jednak poziom zainteresowania przerósł najśmielsze oczekiwania organizatorów. Bogaty
program obejmował spotkania trwające trzy dni, od wczesnych godzin rannych do późnych
wieczornych. W tym czasie moŜna było wysłuchać 60 referatów o tematyce związanej
z metodologią i historią sztuki, muzealnictwem, konserwacją dzieł sztuki, a takŜe
nowoczesnymi systemami do zarządzania danymi muzealnymi.
W konferencji wzięło udział ponad 200 osób z całej Polski, ze wszystkich najwaŜniejszych
ośrodków muzealnych, bibliotecznych i archiwalnych m.in. z Muzeów Narodowych
z Warszawy, Krakowa, Poznania, Uniwersytetów z Warszawy, Poznania, Gdańska, Torunia,
Wrocławia, Akademii Sztuk Pięknych z Warszawy i Krakowa, archiwów i bibliotek
z Warszawy, Wrocławia, Torunia, a takŜe z wielu innych instytucji. Przybyło teŜ wielu
studentów róŜnych uczelni, antykwariusze, a takŜe osoby hobbystycznie zainteresowane
tematyką.
Mogliśmy równieŜ zapoznać się z najnowszymi osiągnięciami badaczy zagranicznych —
gośćmi specjalnyi byli dr Peter Fuhring z Foudation Custodia z ParyŜa oraz dr Eric
Hinterding, wybitny znawca sztuki Rembrandta. Oprócz nich przybyli teŜ przedstawiciele
Biblioteki Polskiej w ParyŜu oraz Muzeum Narodowego w Sztokholmie.
Konferencję uświetnił wernisaŜ wystawy W stronę dawnych mistrzów, który zakończył
zmagania konkursu graficznego dla młodych artystów grafików. W trakcie wernisaŜu
Prorektor UW prof. Włodzimierz Lengauer wraz z dyrektor BUW Ewą KobierskąMaciuszko, kierownikiem Gabinetu Rycin dr Jolantą Talbierską i przedstawicielami
sponsorów wręczyli nagrody dla zwycięzcy oraz laureatów konkursu. Następnie wszyscy
zebrani mogli obejrzeć wyróŜnione prace, a takŜe uczestniczyć w uroczystej kolacji.
Warto podkreślić, Ŝe była to pierwsza konferencja o tej tematyce jaka odbyła się w Polsce.
Wielu uczestników wielokrotnie podkreślało wagę tej sesji naukowej wyraŜając nadzieję na
kolejne edycje przedsięwzięcia. Konferencja była wielkim sukcesem nie tylko Gabinetu
Rycin, ale i całej Biblioteki; okazała się godnym wydarzeniem zamykającym obchody 10lecia BUW na Powiślu.
Zofia Wojdyna
1
PROMOCJA DZIENNIKÓW 1914–1965 MARII DĄBROWSKIEJ...
... odbyła się w BUW 14 grudnia. Jest to pierwsze, pełne, trzynastotomowe wydanie,
przygotowane pod kierunkiem prof. Tadeusza Drewnowskiego, autora poprzednich edycji.
Redagowała Wanda Starska-śakowska, wydawcą jest Polska Akademia Nauk, Wydział
Pierwszy Nauk Społecznych, Komitet Nauk o Literaturze. Wydaniu towarzyszy płyta CD
zawierająca podstawowy aparat wyszukiwawczy.
Spotkanie zorganizowane zostało przez Gabinet Rękopisów BUW i Muzeum Literatury im
Adama Mickiewicza. Wśród zaproszonych gości znajdował się prof. Tadeusz Drewnowski,
prof. Włodzimierz Lengauer, dr Paweł Rodak, dyrektor Muzeum Literatury, dr Jarosław
Klejnocki, dr Jerzy Szumski, bratanek Marii Dąbrowskiej.
W sali, w gablotach, wystawiono po raz pierwszy całość rękopisów dzienników ze zbiorów
Muzeum Literatury i Gabinetu Rękopisów BUW (81 zeszytów). Zaprezentowano wszystkie
wydania (poprzednie z lat 1988, 1998-2000) oraz rękopis Nocy i dni znajdujący się w BUW.
Spotkanie otworzył wykład dr Pawła Rodaka na temat wielkich, polskich diariuszy XX w.
Wśród omawianych znalazły się dzienniki Stanisława śeromskiego, Zofii Nałkowskiej,
Witolda Gombrowicza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Na tym tle ukazana została
sylwetka Marii Dąbrowskiej i jej dzienników. Wykład zawierał równieŜ ciekawe dygresje
dotyczące współczesnej formy dzienników, m.in. zamieszczanych na forum internetowym
(strona Jacka Bocheńskiego). W dyskusji głos zabrał prof. Tadeusz Drewnowski, który
skomentował tezy postawione w wykładzie oraz przedstawił własne refleksje związane z
problemami edytorskimi towarzyszącymi ostatniemu wydaniu dzienników Marii
Dąbrowskiej. W dalszej części dyskusji do współczesnej formy dzienników w internecie
nawiązał w swej wypowiedzi Jacek Bocheński. Ewa Piskurewicz w krótkim wystąpieniu
opowiedziała o tym, w jaki sposób część rękopisów Dzienników z lat 1959-1965 trafiła do
Gabinetu.
Promocję zakończyło odczytanie wybranych fragmentów diariuszy przez członków Klubu
Poetów działającego przy Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Pochwalić naleŜy tu
znakomite przygotowanie i wyczucie, z jakim młodzi twórcy odczytali te pisane dawno przez
Marię Dąbrowską słowa.
Ewa Piskurewicz
IV AUKCJA DZIEŁ SZTUKI NA RZECZ BUW
19 grudnia odbyła się w BUW czwarta juŜ Aukcja dzieł sztuki współczesnej na rzecz
Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Celem aukcji było pozyskanie środków na
konserwację obiektów z historycznych kolekcji Biblioteki.
Towarzyszyła jej wystawa prac artystów oraz ekspozycja obiektów zakonserwowanych z
funduszy pozyskanych z poprzedniej aukcji w 2007 r. Aukcję poprowadził Wojciech
Malajkat, Dyrektor Teatru Syrena w Warszawie.
W tej edycji na rzecz Aukcji 49 artystów przekazało 75 prac, z czego 67 zostało zakupionych.
Wśród autorów prac znaleźli się nowi darczyńcy na czele z Magdaleną Abakanowicz oraz
znanych nam juŜ z uczestnictwa w poprzednich aukcjach wybitnych przedstawicieli
współczesnej sztuki polskiej takich jak: Edward Dwurnik, Stefan Gierowski, Beata
Murawska, Rafał Olbiński, Piotr Socha.
Nie zabrakło równieŜ prac przekazanych przez pracowników BUW. Łączny dochód ze
sprzedaŜy dzieł wyniósł 40 550 zł.
ElŜbieta Duziak
2
KONFERENCJE, SEMINARIA, WARSZTATY
A KIEDY NA UW?
5th UNICA Scholarly Communication Seminar Find it, Get it, Use it, Store it odbyło się w
listopadzie 2010 na lizbońskim Uniwersytecie (Universidade Nova de Lisboa). Spotkaliśmy
się po raz kolejny pod egidą UNICA – organizacji zrzeszającej europejskie stołeczne
uniwersytety i jej sekcji zajmującej się komunikacją naukową, my – czyli kilkudziesięciu
bibliotekarzy i specjalistów ICT (kto wie, jak ich nazwać po polsku?) .
Tematy sesji nie dotyczyły tym razem sensu istnienia repozytoriów (to było na topie 10 i 5 lat
temu), raczej koncentrowały się na jakości rozwiązań technologicznych usprawniających ich
budowanie i uŜywanie w codziennej praktyce badawczej i dydaktycznej.
Przedstawione case-studies z Helsinek (Uniwersytet prowadzi repozytorium od 2004, rocznie
przybywa ok. 10 tys. publikacji), Amsterdamu (tamtejsze Academic Press przeszło w 90% na
e-publikacje dostępne w e-repozytorium, nie tracąc na tym finansowo a wręcz przeciwnie) i
Lizbony (w Portugalii działa 29 e-repozytoriów instytucjonalnych, to mały kraj, kaŜda
instytucja prowadzi własne) streścić moŜna w formie kilku kluczowych zaleceń dla
przyszłych organizatorów i redaktorów e-repozytorium UW:
1)
Samodzielne umieszczanie swoich prac naukowych w repozytorium jest
obligatoryjne dla wszystkich członków danej społeczności akademickiej, bez tego
niemoŜliwa jest weryfikacja naukowa pracownika ani jego awans;
2)
Platformy hostingowe dostępne w formule open source są wystarczające do obsługi
repozytorium średniej wielkości uniwersytetu w sensie technologicznym
(pojemność, szybkość, bezpieczeństwo) i funkcjonalnym (dość przyjazne, aby
kaŜdy, posługując się instrukcją, był w stanie umieścić własny tekst);
3)
Ogólnoeuropejską platformą dla prac doktorskich jest firmowany przez Ligę
Europejskich Bibliotek Naukowych: http://www.libereurope.eu/ a administrowany
przez University College London portal DART-Europe E-theses: http://www.darteurope.eu,
4)
Koszty operacyjne prowadzenia e-repozytorium powinny być uwzględniane w
kosztorysach wszystkich projektów prowadzonych w danej instytucji (oczywiście
proporcjonalnie do wielkości projektu)
5)
Wydawnictwa uniwersyteckie prawie w całości przechodzą na e-publikacje.
Korzyści dla wydawcy to znacznie szersza dystrybucja i obniŜenie kosztów edycji,
korzyści dla autorów to pozyskanie ogólnoświatowego audytorium i znacznie
skuteczniejsza (w stosunku do wersji drukowanych) ochrona przed plagiatami.
W Polsce wszystko to jest jeszcze w powijakach. Najnowszym optymistycznym przykładem
jest AMUR – e-repozytorium UAM: https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/. AMUR to
repozytorium materiałów naukowych, opublikowanych przez pracowników UAM lub
wydanych na UAM. W repozytorium zgromadzono dokumenty z dziedzin reprezentowanych
na uczelni. Materiały zostały podzielone na kolekcje: prace doktorskie, artykuły naukowe,
materiały konferencyjne, materiały dydaktyczne, czasopisma naukowe, postery, materiały
administracyjne (sprawozdania, raporty). Repozytorium AMUR ma budowę hierarchiczną.
Poszczególne wydziały oraz jednostki pozawydziałowe to zespoły repozytorium; w ich skład
wchodzą kolekcje. Prace doktorskie są archiwizowane obligatoryjnie, zgodnie z
3
Zarządzeniem nr 110/2009/2010 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z
dnia 20 listopada 2009 roku w sprawie gromadzenia i udostępniania przez Bibliotekę
Uniwersytecką w repozytorium AMUR rozpraw doktorskich, obronionych na Uniwersytecie
im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Poza Poznaniem jest w Polsce jeszcze kilka inicjatyw (np. Cyfrowe Archiwum UJ, wciąŜ
chyba w fazie reorganizacji, bo baza prac doktorskich, kiedyś juŜ widoczna, znów jest
niedostępna), ale nie są to przykłady, które pozwoliłyby nam przekroczyć punkt krytyczny i
zaistnieć w e-obiegu europejskim na zasadach obecnie przyjętych w komunikacji naukowej,
czyli pełnej dostępności do tekstów przynajmniej dla członków danej społeczności
akademickiej. Nie zmieni tego stanu rzeczy fakt istnienia kilkunastu, całkiem juŜ zasobnych
bibliotek
cyfrowych,
zrzeszonych
w
Federacji
Bibliotek
Cyfrowych:
http://fbc.pionier.net.pl/owoc/list-libs. Biblioteki te, w tym nasz e-bUW, udostępniają cyfrowe
wersje swoich zbiorów historycznych. UŜywane do tego celu oprogramowanie dLibra:
http://dlibra.psnc.pl/ jest wystarczające i do celów e-repozytorium. Jednak do zaistnienia tego
ostatniego potrzebny jest ktoś więcej niŜ cyfrowy bibliotekarz – potrzebny jest autor, który
chce pokazać swój dorobek światu i potrzebna jest instytucja akademicka, która mu to
zadanie ułatwi.
ekm
XX Sesja Varsavianistyczna, zorganizowana przez Bibliotekę Publiczną m.st. Warszawy –
Bibliotekę Główną Województwa Mazowieckiego odbyła się 7 grudnia w Warszawie. Celem
sesji oraz wystawy „Pełniący Obowiązki...” Sokrates Starynkiewicz w Warszawie było
przypomnienie sylwetki i dokonań Sokratesa Starynkiewicza, p.o. prezydenta Warszawy w
latach 1875–1892, w 190. rocznicę jego urodzin. Referaty wygłosili: Andrzej Sołtan
Warszawa w okresie prezydentury Starynkiewicza, Jan Berger Statystyka Warszawy w latach
prezydentury Sokratesa Starynkiewicza według źródeł polskich i rosyjskich, Ryszard
śelichowski Starynkiewicz i Lindley, geneza wodociągów i kanalizacji w Warszawie, Marta
Jankowska Komitet Plantacyjny a stan zieleni Warszawy w końcu XIX w., Teresa Frączak Co
nam zostało z czasów Starynkiewicza? Wodociągi warszawskie dziś i jutro. Obrady
prowadził Andrzej Sołtan, który będzie takŜe redaktorem naukowym tomu z materiałami
sesji. Prezentowane wystąpienia ukazały róŜne aspekty działalności p.o. prezydenta,
emerytowanego rosyjskiego generała. W ciągu 17 lat sprawowania urzędu Starynkiewicz
przeprowadził gruntowne zmiany w infrastrukturze miasta – m.in. zainicjował i rozpoczął
budowę nowoczesnego systemu wodociągów i kanalizacji ze stacjami filtrów na Koszykach i
pomp na Czerniakowie, powołał Towarzystwo Asenizacyjne, załoŜył szpital zakaźny,
przeprowadził dwa spisy ludności dla celów sanitarnych, uruchomił sieć tramwajów konnych,
zmodernizował gazowe oświetlenie uliczne i zbudował gazownię na Woli, załoŜył sieć
telefoniczną, przebił ul. Miodową do Krakowskiego Przedmieścia, zwiększył ilość zieleni
miejskiej (załoŜenie Parku Ujazdowskiego, zadrzewianie ulic), uporządkował targowiska
(budowa Hali Mirowskiej i hali przy ul. Koszykowej), wspierał remonty Kolumny Zygmunta,
katedry św. Jana i kościoła św. Anny.
Wystawę, zorganizowaną przy współpracy Ambasady Federacji Rosyjskiej, oglądać moŜna
do 28 lutego br. Przedstawiono na niej róŜnorodne materiały archiwalne, prasowe oraz
ikonograficzne ze zbiorów Biblioteki, wspomnienia i fotografie rodzinne udostępnione przez
prawnuczkę Sokratesa Starynkiewicza, Jewgeniję Borisowną Halezową z Moskwy, a takŜe
kopie dokumentów pochodzących m.in. z Rosyjskiego Państwowego Archiwum WojennoHistorycznego w Moskwie, Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej, Rosyjskiego
Państwowego Archiwum Historycznego w Sankt Petersburgu. Ekspozycji towarzyszy katalog
opracowany przez Dział Varsavianów Biblioteki pod kierunkiem Joanny Janaszek Bieleckiej.
W sesji wzięły udział dr Krystyna Kocznorowska oraz niŜej podpisana.
Wanda M. Rudzińska
4
8 grudnia, pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności i Archiwum Nauki PAN, odbyła
się w Krakowie konferencja Archiwa, biblioteki, muzea wobec nowych wyzwań w dobie
digitalizacji. Poświęcona była sprawie poszukiwania przez te instytucje dróg poprawy
ewidencjonowania, opracowywania i przechowywania nowych typów materiałów
archiwalnych i bibliotecznych zapisywanych na coraz nowszych (i róŜnorodnych) nośnikach.
Spotkanie było konsekwencją konferencji zorganizowanej 3 lata temu, a poświęconej
róŜnorodności materiałów znajdujących się w spuściznach.
Część pierwszą konferencji stanowiły referaty specjalistów reprezentujących Narodowe
Archiwum Cyfrowe, Bibliotekę Narodową, Archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie i
Archiwum Uniwersytetu Karola w Pradze. Część druga zarezerwowana była na dyskusję i
wymianę doświadczeń uczestników spotkania, a takŜe prezentację ciekawych przykładów
kolekcji „niepapierowych”.
Najobszerniejsze wystąpienie (wzbogacone odpowiednimi ilustracjami na ekranie)
zaprezentował Wojciech Woźniak z NAC. W wykładzie Dokumentacja elektroniczna jako
część spuścizny zwrócił uwagę na kwestie techniczne, ale i prawne, związane z pojawieniem
się dokumentu elektronicznego stanowiącego część spuścizny w zespole archiwalnym lub
bibliotecznym. Definicja dokumentu elektronicznego została wprowadzona do polskiego
systemu prawnego w 2005 r., ciągle jednak stoimy przed wyzwaniem zbudowania praktyki
archiwalnej i bibliotecznej dla tych dokumentów elektronicznych, które znajdują się poza
regulacjami prawnymi, a więc u osób fizycznych, w ramach ich działalności prywatnej,
zawodowej, twórczej. W zbiorach rękopisów takich materiałów jest coraz więcej. W
zawrotnym tempie powstaje „piśmienniczość techniczna”, wobec której pracownicy
gabinetów rękopisów bibliotek i archiwiści nie mogą pozostać obojętni. Jak ją przejmować,
jak opracowywać, jak udostępniać, na jakich nośnikach, jak długo będzie odczytywalna – to
problemy, z którymi zderzamy się coraz częściej. Powstała propozycja (Henryk Citko –
Zakład Rękopisów BN) wprowadzenia do literatury przedmiotu nowego terminu - „rękopis
elektroniczny”. A przecieŜ jeszcze nie tak dawno zastanawialiśmy się nad tym, czy aby na
pewno moŜna do ksiąg inwentarzowych rękopisów wpisywać maszynopisy!
Rękopiśmiennikowi przyzwyczajonemu do obcowania z unikatowym obiektem papierowym
trudno jest uzasadnić i zaakceptować „unikatowość” nowych form przekazu.
Nie ominie nas to jednak – idzie (juŜ przyszło) nowe! Zaczynają powstawać repozytoria
dokumentów elektronicznych – na pewno będzie ich coraz więcej i zaczną Ŝyć własnym
Ŝyciem. Rękopiśmiennik i archiwista będzie musiał wprząc się w nowe tryby.
Sponsorem konferencji była firma BESKID PLUS, która m. in. przygotowała zestaw
materiałów konferencyjnych. Przedstawiony został krótki film o najnowszych urządzeniach
(będących w posiadaniu firmy) pozwalających wykonywać pudła na dokumenty dokładnie
„na miarę”.
Ewa Piskurewicz
W dniach 16-17 grudnia w Hadze odbyła się konferencja Text and Literacy In the Digital
Age: Assesing the future of scholarly communication zorganizowana przez Ligę
Europejskich Bibliotek Naukowych (LIBER), Book and Digital Media Studies w Lejdzie, Dr
P. A. Tiele-Stichting i Bibliotekę Królewską w Hadze.
Otwierając konferencję Bas Savenije, dyrektor KB, odwołał się do myśli Umberto Eco, który
ksiąŜkę jako wynalazek porównał do koła – zarówno koło, jak i ksiąŜka to zdaniem Eco idee,
proste, doskonałe i mające fundamentalne znaczenie dla ludzkości. Savenije przywołał myśl
Eco po to, aby się z nią nie zgodzić. Jego zdaniem do koła moŜna raczej porównać tekst
pisany; jego formy są historycznie zmienne. Te wstępne rozwaŜania określiły ton wystąpień
na konferencji – raczej teoretycznych rozwaŜań niŜ dyskutowania konkretnych przypadków.
5
Powszechne przekonanie, Ŝe w dobie cyfrowej zmienia się sposób percypowania tekstów
zainspirował referentów do rozwaŜań jak w przyszłości moŜe zmienić się komunikacja w
nauce.
Referaty wygłosili:
- Tony Hirst z Open University UK (ta prezentacja dostępna jest na blogu autora:
http://blog.ouseful.info)
- Panayiota Kendeou z Cypru; odniosła się do własnych badań nad zaleŜnością między
skutecznością przyswajania wiedzy a strukturą tekstów; zdaniem referentki wiedza
gromadzona ze źródeł rozproszonych, nie tworząca zorganizowanej całości, znacznie gorzej
wpływa na zmianę posiadanych przez czytającego przekonań, skuteczniej przyswajamy tekst,
który ma określoną, nadaną przez świadomego autora strukturę; referat Kendeou moŜna
potraktować jako opinię w sprawie toŜsamości autora w świecie cyfrowym – głos sprzeciwu
wobec poglądu, Ŝe w magmie tekstów i informacji to czytający będzie nadawał strukturę
gromadzonej wiedzy; jeśli by tak było – to ze szkodą dla percepcji.
- Stefan Grandman z Uniwersytetu Humboldta w Berlinie; zwrócił uwagę m.in. na to, Ŝe w
epoce, w której gromadzimy olbrzymie ilości danych w postaci cyfrowej (tekstów i nie tylko)
czytelnikowi moŜe nie wystarczyć Biblioteka cyfrowa jako składnica i punkt dostępu do
informacji, moŜe on potrzebować dodatkowych narzędzi do znalezienia własnej drogi w tym
chaosie (pytanie: czy biblioteki mogą takich narzędzi dostarczyć); jako przykład projektów
wykraczających poza to minimum przywołał Murucę (www.muruca.org) i philospace
(http://dbin.org/swickynotes/philospace/)
- Anna Mangen z National Centre for Reading Education and Research, Stavanger;
skoncentrowała się na refleksji nad materialnym wymiarem ksiąŜki i zaleŜności między
ruchem ręki odwracającej kolejne karty a pracą mózgu; istnieją badania potwierdzające, Ŝe
taka zaleŜność istnieje – to jeszcze jeden dowód na odmienność percepcji tekstu tradycyjnego
od elektronicznego;
- Jan Velterop z Concept Web Alliance; zwrócił uwagę na sytuację, w której ksiąŜki
funkcjonują w obiegu cyfrowym jako obiekty o nieustalonych granicach – kaŜdy moŜe je
publikować, kaŜdy moŜe dowolną część skomentować, zacytować, wpleść w nową całość;
Velterop nazywa taką postać „liquid book” – ciekłą ksiąŜką; przyzwolenie na funkcjonowanie
tekstów w takiej postaci rodzi pytanie o ich przechowywanie – czy powinniśmy archiwizować
kaŜdy wariant tekstu?
Od tych teoretycznych rozwaŜań odbiegało wystąpienie Vigdis Moe Skarstein, dyrektor
Biblioteki Narodowej Norwegii, która opowiedziała o procesie digitalizacji własnych
zbiorów. Zakres tej operacji jest godny pozazdroszczenia – w planach jest poddanie
digitalizacji całości kolekcji. Podpisano takŜe umowę z wydawcami, regulującą kwestię praw
autorskich (zbiory nowsze takŜe są digitalizowane, ale udostępniane w węŜszym zakresie,
tylko dla odbiorców norweskich).
Konferencja była okazją do zapoznania się z wystąpieniami teoretyków poświęconymi
zagadnieniom waŜnym, a niemal nieobecnym w polskim dyskursie naukowym. Ich związek z
codzienną działalnością bibliotek jest dość nikły.
Warto zauwaŜyć, Ŝe o ile jeszcze niedawno standardem było podawanie na ostatnim slajdzie
prezentacji podziękowania za uwagę i adresu mailowego referenta — swojego rodzaju
zaproszenia do dalszych kontaktów — dziś wydaje się to nieco passé. Na końcu wystąpienia
pojawia się konto na twitterze i adres bloga. Co dalej?
Anna Wołodko
***
6
ERASMUS 2010/2011 – ODCINEK I
W dniach 28 listopada – 3 grudnia byłam gościem Bayerische Staatsbibliothek (BSB) w
Monachium, jednej z większych europejskich bibliotek uniwersalnych. Wraz ze
Staatsbibliothek zu Berlin i Deutsche Nationalbibliothek we Frankfurcie i Lipsku tworzy
„wirtualną” Bibliotekę Narodową Niemiec. Na zbiory BSB składa się około 10 milionów
ksiąŜek, 50 tys. czasopism bieŜących, zarówno drukowanych, jak i elektronicznych i ponad
90 tys. rękopisów (kolekcja zaliczana do jednej z pięciu największych w świecie) oraz
największy, pod względem ilości egzemplarzy, zbiór inkunabułów (9742 wydań w 20 tys.
egzemplarzy). O wielkości tej ksiąŜnicy świadczy równieŜ ilość pracowników – jest ich 768
(łącznie z osobami zatrudnionymi w ramach realizowanych projektów).
Historia biblioteki sięga roku 1558, kiedy to ksiąŜę Albrecht V nabywając prywatny
księgozbiór austriackiego kanclerza i orientalisty Johanna Albrechta Widmannstettera dał
podwaliny Hofbibliothek Wittelsbachów. Systematycznie pomnaŜany zasób (pozyskanie
biblioteki Johanna Jakuba Fuggera ze zbiorami norymberskiego lekarza i humanisty
Hartmanna Schedla, a od 1663 roku EO kaŜdej ksiąŜki opublikowanej w Bawarii), następnie
sekularyzacja klasztorów, na początku XIX w. w Bawarii doprowadziły do wzrostu zbiorów
do 450 tys. tomów i 18.600 rękopisów. Dzisiaj historyczny księgozbiór jest uzupełniany przez
zakupy antykwaryczne na aukcjach, od osób prywatnych, jak i dzięki darom. W zakresie
ksiąŜek nowych, ksiąŜnica koncentruje swój profil gromadzenia wokół staroŜytności, historii,
muzyki i Europy Wschodniej. Z tych dziedzin (dzięki wsparciu Deutsche
Forschunggemeinschaft - ok.1,1 mln euro rocznie) pozyskiwana jest moŜliwie w komplecie
literatura naukowa, zarówno w drukowanej, jak i elektronicznej formie.
Oddział Rękopisów i Starych Druków, w którym odbywałam staŜ, obejmujący rękopisy,
inkunabuły i rzadkie stare druki jest jednym z większych agend tej biblioteki. Zatrudnia około
70-80 osób, z tym Ŝe na etatach bibliotecznych pracuje znacznie mniej osób. Większość
pracowników jest opłacana z funduszy prowadzonych projektów (czyli zatrudnionych na czas
realizacji projektów), duŜą część stanowią teŜ wolontariusze – głównie osoby emerytowane.
Dział ten podzielony został na 5 referatów, tj Zespół Odpowiedzialny Za Udostępnianie i
Obsługę Czytelni Rękopisów, Centrum Katalogowania Rękopisów, a kolejne agendy to:
Spuścizny i Autografy, Stare i Rzadkie Druki oraz Instytut Konserwacji KsiąŜki i Rękopisów.
Podczas pobytu poznawałam funkcjonowanie działu (w szczególności agend związanych ze
starymi drukami), tamtejszą specyfikę opracowywania ksiąŜek zabytkowych, stan
opracowania proweniencyjnego oraz projekty, w rezultacie których powstały takie bazy jak
BSB Ink (zawierająca opisy inkunabułów), VD 16 (Verzeichnis der im deutschen
Sprachbereich erschienenen Drucke des 16. Jahrhunderts), VD 17 (Verzeichnis der im
deutschen Sprachbereich erschienenen Drucke des 17. Jahrhunderts) i tworzoną obecnie VD
18 (właściwie jej fazę pilotaŜową). Interesowały mnie równieŜ liczne, podejmowane przez
bibliotekę, inicjatywy dotyczące digitalizacji księgozbioru zabytkowego. Od 2007 w
kooperacji z Google w ramach Public-Private-Partnership digitalizowane są zbiory tej
ksiąŜnicy. Ocenia się, iŜ najbliŜszych latach zeskanowanych zostanie ponad milion tytułów,
choć tajemnicą są szczegóły dotyczące realizacji projektu (np. miejsce, gdzie druki są
poddawane procesowi skanowania).
Miałam równieŜ moŜliwość zwiedzenia wystawy Die Wunder der Schöpfung, na której
zaprezentowano 262 rękopisy z islamskiego kręgu kulturowego pochodzące z zasobu tejŜe
biblioteki. Są to nabytki z ostatnich 100 lat, BSB posiada bowiem obszerny zbiór 17 tys.
rękopisów orientalnych, z których 4.200 manuskryptów pochodzi z islamskiego kręgu
kulturowego. Ekspozycję zorganizowano nawiązując do podobnej, prezentowanej w tych
samych pomieszczeniach bibliotecznych w 1910 roku. Obszerny, pięknie ilustrowany katalog
tej wystawy, otrzymany od gospodarzy w prezencie, przekazany zostanie do zbiorów naszej
biblioteki.
7
ChociaŜ 5 dni to stanowczo za krótki okres, aby poznać tak duŜy i pręŜnie działający oddział,
pobyt swój w BSB oceniam jako bardzo kształcący. Zostałam bardzo Ŝyczliwie przyjęta przez
koleŜanki i kolegów, którzy szczegółowo objaśniali mi tajniki swej pracy.
dr Joanna Milewska-Kozłowska
... I ERASMUS W BUW
Po raz pierwszy gościliśmy w BUW staŜystę z innego kraju w ramach programu Erasmus. W
dniach 6-10 grudnia naszym gościem był Hakan Hilmi Kapucu z Biblioteki Uniwersytetu Isik
w Stambule. Gość zwiedził BUW, zapoznał się z pracą Samodzielnej Sekcji ds. Organizacji,
Współpracy i Promocji, Oddziału Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów, Oddziału
Opracowania Zbiorów, Oddziału Wydawnictw Ciągłych, Centrum NUKAT, Oddziału
Udostępniania i Informacji Naukowej. Poznał kolekcję rękopisów oraz zbiorów XIX wieku.
Na prośbę pana Kapucu zorganizowano dla niego wizytę w Zakładzie Turkologii i Ludów
Azji Środkowej oraz w Bibliotece Narodowej.
aw
THOMAS BERNHARD PONOWNIE W BUW
2 grudnia Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Austriackie Forum Kultury, Biblioteka
Austriacka w BUW i „Kwartalnik Artystyczny” zorganizowali multimedialną prezentację
ksiąŜki Thomasa Bernharda „Moje nagrody” oraz bernhardowskich numerów „Kwartalnika
Artystycznego”. Spotkanie prowadził Marek Kędzierski, twórca przekładu oraz autor
koncepcji montaŜu artystycznego.
„Moje nagrody” to wydany dwadzieścia lat po śmierci pisarza zbiór szkiców
wspomnieniowych o prestiŜowych nagrodach literackich, których Thomas Bernhard był
laureatem. W zbiorze zawarte są równieŜ mowy, które wygłaszał podczas uroczystości
wręczania nagród.
Teksty Bernharda czytali aktorzy Agnieszka Wilkosz i Janusz Łagodziński. Marek Kędzierski
przedstawił montaŜ materiałów audiowizualnych ukazujących sylwetkę Bernharda i
fragmenty jego publicznych wystąpień.
W drugiej części zaprezentowano dwa numery „Kwartalnika Artystycznego” poświęcone
autorowi „Wymazywania”. W pierwszym z nich - „Terytorium Bernharda” - znalazł się
wywiad z pisarzem i jego bratem Peterem Fabianem oraz teksty Krystiana Lupy i Marka
Kędzierskiego odnoszące się do związku Bernharda z górnoaustriacką prowincją. Drugi
numer „Kwartalnika Artystycznego” stanowi antologię dotychczas nietłumaczonej prozy
Bernharda z wcześniejszego okresu twórczości. W dyskusji wzięli udział Marek Kędzierski,
Janusz Drzewicki („Czytelnik”) i Krzysztof Myszkowski („Kwartalnik Artystyczny”).
W spotkaniu uczestniczyło ok. 60 osób.
Maciej Soborczyk
WYSTAWA: POLSKA – TRADYCJE PARLAMENTARYZMU DO 1791 ROKU
... eksponowana była w UW w dniach 17 listopada – 14 grudnia.
Autorką koncepcji i organizatorką wystawy była Ewa Tomaszewska, a komisarzem i autorem
scenariusza — dr Hubert Wajs, Dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych.
Wystawa miała na celu pokazanie parlamentarzystom z innych krajów osiągnięć polskiego
parlamentaryzmu w aspekcie tych wartości, które dziś są tak istotne dla krajów Unii
Europejskiej, a w szczególności:
• prawa zwyczajowego (UK),
8
•
neminem captivabimus … (1430) – gwarantującego, Ŝe nikogo nie będzie się więzić,
ani pozbawiać majątku bez wyroku sądowego,
• nihil novi … (1505) – gwarantującego, Ŝe bez zgody Parlamentu nie będzie się
nakładać Ŝadnych podatków,
• Konfederacji Warszawskiej (1573), m.in. gwarantującej wolności religijne,
• Komisji Edukacji Narodowej, pierwszego Ministerstwa Oświaty,
• Konstytucji 3 Maja, pierwszej nowoczesnej konstytucji w Europie.
Wystawa była dotychczas prezentowana w Parlamencie Europejskim w Brukseli (22–25
stycznia 2009), w Centrum Kultury Polskiej w Wilnie (listopad 2009), Oraz w wielu
miejscach w Polsce. Wszędzie przyjmowana była dobrze, a jej katalog stanowi waŜną pozycję
wspomagającą merytorycznie nauczycieli historii.
Ewa Tomaszewska, poseł do Parlamentu Europejskiego w latach 2007-2009
WYSTAWY CESLA UW
W dniach 7-31 grudnia w uliczce BUW moŜna było oglądać wystawę zorganizowaną przez
Centrum Studiów Latynoamerykańskich UW oraz Ambasadę Kolumbii w Polsce. Rok 2010
był nie tylko rokiem Chopina ale równieŜ, o czym w Polsce niewiele się mówiło, rokiem
Dwustulecia Niepodległości Ameryki Łacińskiej (Año del Bicentenario latinoamericano).
Z tej okazji Centrum Studiów Latynoamerykańskich aktywnie włączyło się w plan obchodów
organizując na Uniwersytecie Warszawskim sesje naukowe, spotkania i wystawy.
Dzięki współpracy z Biblioteką Uniwersytecką w dniu 7 grudnia w obecności Korpusu
Dyplomatycznego Państw Ameryki Łacińskiej nastąpiło uroczyste otwarcie wystawy
upamiętniającej tę waŜną rocznicę.
Składała się ona z trzech części.
200 lat Niepodległości Ameryki Łacińskiej
1810 Bicentenario de la República de Colombia 2010
Polacy w zrywie niepodległościowym Ameryki Południowej Pierwsza z nich 200 lat
Niepodległości Ameryki Łacińskiej przedstawiała proces uzyskania niepodległości w
głównych regionach Ameryki Łacińskiej. Na ogromnych planszach o wymiarach 1.80m x
3.20m umieszczone zostały obrazy z epoki ilustrujące najwaŜniejsze wydarzenia oraz
fragmenty deklaracji niepodległościowych i daty tworzenia pierwszych niezaleŜnych rządów
– junt. Pokazano równieŜ mapę z XIX wieku z zaznaczonymi Uniwersytetami na kontynencie
amerykańskim w tamtych czasach oraz współczesną mapę Ameryki z zaznaczonymi
ośrodkami uniwersyteckimi współpracującymi z CESLA UW. Wystawa przygotowana była
przez Francisco Rodrigueza i Teresę Sońtę-Jaroszewicz z CESLA UW.
Natomiast w pasaŜu na panelach udostępnionych dzięki uprzejmości władz Wydziału Biologii
znajdowały się kolejne dwie ekspozycje:
1810 Bicentenario de la República de Colombia 2010 - przygotowana przez Ministerstwo
Kultury, Muzeum Narodowe oraz Bibliotekę Narodową w Kolumbii, a udostępniona przez
J. E. Jorge Alberto Barrantes Ulloa Ambasadora Kolumbii w Polsce. Wystawa ta
przedstawiała wybór wydarzeń oraz głównych aktorów, dzięki którym Kolumbia uzyskała
niepodległość. Pokazano równieŜ sposób w jaki była i jest pielęgnowana pamięć
bohaterskich czynów w dawnej i współczesnej Kolumbii.
Druga wystawa, ilustrująca badania prowadzone przez Teresę Sońtę-Jaroszewicz z CESLA
UW, Polacy w zrywie niepodległościowym Ameryki Południowej prezentowała sylwetki
Polaków walczących u boku Mirandy i Bolivara, których nazwiska na trwałe wpisały się w
historię Kolumbii i Wenezueli. Niektórzy tak jak Gustaw Bergud oddali Ŝycie za wolność
dalekiego kontynentu, inni, jak Felipe M. Martín brali udział w walkach wyzwoleńczych od
pierwszych zrywów aŜ do momentu osiągnięcia niepodległości.
9
Teresa Sońta-Jaroszewicz, CESLA UW
POWSTAŁ NOWY KWARTALNIK
„Herito” to nowy kwartalnik kulturalny, poświęcony kwestiom szeroko rozumianego
dziedzictwa kulturowego. Jego wydawcą jest Międzynarodowe Centrum Kultury w
Krakowie, a redaktorem naczelnym prof. Jacek Purchla, szef MCK. Spotkanie promocyjne
nowego kwartalnika odbyło się w Arkadach Kubickiego 10 grudnia. Zaproszeni goście: prof.
Maria Poprzęcka i prof. Andrzej Rottermund dyskutowali z redaktorem naczelnym „Herito”
na temat „Jak dziś mówić i pisać o dziedzictwie”. W dyskusji pojawiały się ciekawe wątki:
dziedzictwo jako przywilej i zobowiązanie, dziedzictwo rozumiane jako to, co zastajemy, ale
takŜe to, co zostawiamy po sobie, dziedzictwo chciane i niechciane (dziedzictwo
wydziedziczone – tradycje, których nikt nie chce podtrzymywać). Prof. Purchla wyjaśnił, Ŝe
potrzeba załoŜenia nowego czasopisma, wzięła się z przekonania, Ŝe kultura historyczna
znajduje się w stanie kryzysu i naleŜy jej się wsparcie. śartował, Ŝe pismo przyjmuje
„krakowską perspektywę”, bliŜej mu do Europy środkowo-wschodniej, dalej do wielkiej
polityki.
W spotkaniu wzięła udział Anna Wołodko
aw
BILANS OTWARTY
3 listopada w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie odbyła się promocja antologii poezji
Bilans otwarty wydanej przez Wydawnictwa UW. Jest to przegląd dorobku Klubu Poetów
przy Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, istniejącego od 1994 r. Zbiór prezentuje
wybrane utwory osiemnastu osób związanych z Klubem w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Są
to głównie bibliotekarze, obecni i byli pracownicy BUW, bibliotek wydziałowych UW,
Biblioteki Narodowej i innych bibliotek oraz placówek oświatowych. Wśród autorów wierszy
są osoby, które związały się z Klubem w okresie studiów na UW. Szesnastoletnia działalność
zaowocowała nie tylko powiększeniem dorobku pisarskiego członków, ale równieŜ szeregiem
spotkań poświęconych wymianie doświadczeń twórczych i warsztatowych czy dyskusjom
literackim. Przez te lata odbyło się wiele wieczorów autorskich oraz poetycko-muzycznych w
wykonaniu klubowiczów.
Na spotkaniu promocyjnym antologii zaproszonymi gośćmi byli m. in. dyr. Ewa KobierskaMaciuszko, dyr. Wanda Rudzińska oraz dyrektor Wydawnictw UW, Ryszard Burek.
Podczas wieczoru załoŜycielka i wieloletnia opiekunka Klubu, GraŜyna Ziółkowska
opowiadała o działalności Klubu Poetów oraz o dylematach związanych z wyborem materiału
do antologii.
Wybrane wiersze z antologii usłyszeliśmy w wykonaniu autorów: Iwony Dornarowicz, Marii
Laseckiej i Artura Przewłockiego. Oprawę muzyczną stanowiły kompozycje Piotra Witula do
tekstów poetów klubowych, w wykonaniu Piotra Witula i Michała Zasłony.
Wydanie antologii Bilans otwarty sponsorowane było przez Bibliotekę Uniwersytecką w
Warszawie i Wydawnictwa UW.
W osobie dyr. Ewy Kobierskiej-Maciuszko Klub Poetów przy Bibliotece Uniwersyteckie w
Warszawie zyskał Ŝyczliwego opiekuna.
Spotkaniu towarzyszyła promocyjna sprzedaŜ tomiku antologii – wszystkie wystawione
egzemplarze zostały kupione.
Anna Owczarek
10
KADRY
Przestali pracować:
- Beata Marczyńska, mł. bibliotekarz, Centrum NUKAT, od 20 grudnia,
- Teresa Topiłko, porządkowa pomieszczeń dydaktycznych, Oddział Administracyjny,
od 31 grudnia (przejście na emeryturę),
- ElŜbieta Gromulska, specjalista administracyjny, Oddział Administracyjny, od 31
grudnia (przejście na emeryturę),
- Teresa Wodzicka-Dubiel, bibliotekarz, Oddział Opracowania Zbiorów, od 31 grudnia
(przejście na emeryturę),
- Piotr śardecki, kustosz, Oddział Przechowywania Zbiorów, od 31 grudnia (przejście
na emeryturę).
OD REDAKCJI
BieŜący numer biuletynu BUW jest pierwszym, którego juŜ nie drukujemy. UkaŜe się
wyłącznie w postaci pliku pdf na stronie BUW. Ci, którzy nie mogą albo nie zechcą czytać z
ekranu mogą go wydrukować na własne potrzeby.
Masowe drukowanie zawsze nas powstrzymywało przed publikowaniem zdjęć, zwłaszcza
kolorowych. Teraz to ograniczenie znika i gdyby Państwo chcieli załączyć do swoich tekstów
ilustracje – serdecznie zapraszam.
Anna Wołodko
Numer zamknięty 15 lutego 2011 r.
Redakcja zastrzega sobie moŜliwość skrótów i zmian redaktorsko-korektorskich
Uwagi, komentarze i teksty do biuletynu prosimy kierować do Anny Wołodko, pok. 237, tel.: 022 55 25
650, 601 786 494, e-mail: [email protected]
11