Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego

Zdrowotne i społeczne problemy wieku
starszego - sprzężenia zwrotne
Piotr Pruszczyk,
Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii
z Centrum Diagnostyki i Leczenia
Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej
Szpital Dzieciątka Jezus
Warszawski Uniwersytet Medyczny
PP_1
Nakłady na ochronę zdrowia
USD/mieszkańca
5000
4500
4000
3500
3000
2010 r
2500
średnia 5 lat
2000
1500
1000
500
0
Wlk Brytania
PP_2
Niemcy
Bułgaria
Węgry
Polska
Czechy
Dania
średnia OECD
Liczba lekarzy na 1000 populacji
4
3,5
3
2,5
2
2010 r
średnia 5 lat
1,5
1
0,5
0
Wlk Brytania
PP_3
Niemcy
Bułgaria
Węgry
PL
Czechy
Dania
średnia OECD
USA
Czy zdrowie i polityka zdrowotna są w
Polsce priorytetem?
PP_4
PP_5
Polscy seniorzy
Powyżej 60rż
Poniżej 20 rż
PP_6
Przeciętna długość
życia w zdrowiu (bez
ograniczonej
sprawności)
mężczyzn (M) i
kobiet (K) w wieku
65 lat w Polsce i w
krajach UE w 2010 r.
PP_7
 W 2011 długość życia mężczyzn wynosiła 72,4
lat, a kobiet 80,9 lat - to odpowiednio 4,8
oraz 2,1 lat mniej niż średnio w UE
 65-latkowie w Polsce mają przed sobą
odpowiednio średnio 6,7 i 7,5 lat życia w
zdrowiu (bez ograniczonej sprawności)
PP_8
Medycyna oparta na dowodach:
 szczegółowe badania kliniczne
 obejmujące określone grupy chorych:
Mężczyźni w średnim wieku, rzadziej kobiety
 Rzadko dzieci
 Rzadko osoby >80rż (w ostatnim okresie badania
obejmujące tych właśnie chorych)

PP_9
Odmienności wieku podeszłego




Choroby współistniejące – serca, płuc, nerek
Liczne leki - polipragmazja
Zmiany metabolizmu leków
Ograniczenie możliwości poznawczych - wpływ
na wizyty kontrolne, badania dodatkowe,
przyjmowanie leków
 Ograniczenie motoryki: wpływ na wizyty
kontrolne, badania dodatkowe, przyjmowanie
leków , KRUCHOŚĆ - UPADKI
PP_10
Częstość występowania chorób przewlekłych u osób
powyżej 65 rż
PP_11
Merck Institute of Aging and Health 2004, The State of Aging and Health in America
Choroby sercowo naczyniowe – wiek czynnik
ryzyka

65% osób przechodzących na emeryturę ma chorobę sercowo
naczyniową
 Research America 2005, Investment in Research Saves Lives and Money

Średni wiek chorego z zawałem to 65.8 lat dla mężczyzn 70.4
lat dla kobiet
 National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion 2004, Heart Disease Burden

88% umierających z powodu udaru ma powyżej 65 rż . Powyżej
55 rż ryzyko udaru podwaja się co dekadę
 Alliance for Aging Research 2004, Task Force on Aging: Research and funding
PP_12
Czynniki ryzyka chorób sercowo
naczyniowych






PP_13
Wiek
Styl życia
Środowisko
Genetyka
Stres
Inne
Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce
Ilościowa analiza farmakoterapii w
grupie osób starszych w Polsce
Jedynie ok 25% 1 lub 2 leki
75% więcej
14
12
% osób
10
8
6
4
2
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Liczba leków (Rp+OTC) pobieranych przez mieszkańców miasta
PP_14
13
14
15
Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce
Objawy depresji w zależności od wieku
PP_15
Wykonywanie złożonych czynności życia codziennego
wśród badanych w wieku 65 lat i powyżej w Polsce
PP_16
PP_17
Wpływ hospitalizacji na sprawność
funkcjonalną
„szpital leczy choroby, a nie usprawnia chorego”
Geriatria, opieka poszpitalna wsparcie ambulatoryjne, rehabilitacja
PP_18
Sager i wsp 1996
Zakrzepica żylna
zatorowość płucna
PP_19
Żylna choroba zakrzepowozatorowa
 zatorowość płucna
i/lub
 zakrzepica żylna
zapadalność roczna
• 0,5-1 przypadek/1000/rok
PP_20
Wpływ wieku na występowanie ZChZZ
wiek
40-54 lat 70 przypadków
85-89 lat >280 przypadków
/100 000 osób/ rok
K
M
Wiek
White, Circulation 2003
PP_21
ZChZZ u osób w podeszłym wieku pow.
(80rż)
3% chorych rocznie
50% zatorowość płucna
 50% zakrzepica żylna

PP_22
Czynniki ryzyka u chorych w podeszłym
wieku >80rż






Unieruchomienie >4 dni
Operacja
Niewydolności serca
Przewlekłe choroby płuc
Aktywny nowotwór
Niewydolność nerek
41%.
7.7%
19%
9.8%
14%
64%
Liczne choroby współistniejące !!!!!!
Trudności diagnostyczne, terapeutyczne, interakcje lekowe
PP_23
Monreal, Cur. Op. In Pulmon. Med, 2010
 Najczęstsze przyczyny unieruchomienia:
demencja, depresja, lub obie 38%
 Infekcja 15%
 Uraz bez operacji 8.3%.
 Unieruchomienie pow. 8 tyg 40%

PP_24
Monreal, Cur. Op. In Pulmon. Med, 2010
Kliniczne czynniki rokownicze OZP
skala sPESI
•
•
•
•
•
•
Wiek pow. 80rż
Każdy z OZP pow 80rż
Wywiad nowotworowy
to
Przewlekła ch. serca lub płuc
Chory wysokiego
Tachykardia >110
ryzyka
Ciśnienie tętnicze <100mmHg
Saturacja <90mmHG
0ptk - niskie ryzyko - śmiertelność 30 dniowa ok 1%
>0pkt - wysokie ryzyko - śmiertelność 30 dniowa 10%
PP_25
Ocena ryzyka krwawień podczas leczenia
przeciwkrzepliwego
Nadciśnienie tętnicze
Hypertension
1 pkt
Nieprawidłowa czynność
wątroby/nerek
Abnormal renal and liver
1 pkt każda
Przebyty udar mózgu
Stroke
1 pkt
Przebyte krwawienie (a
także niedokrwistość, skaza
krwotoczna)
Bleeding
1 pkt
Labilny INR
Labile INR
1 pkt
Wiek ≥ 65 rż
Elderly
1 pkt
Leki/alkohol
Drugs
1 pkt każda
function
≥3 punkty – wysokie ryzyko krwawienia
Pisters et al. The Euro Heart Survey, Chest 2010
PP_26
Podsumowanie
osoby w
podeszłym wieku
 Więcej czynników ryzyka ŻChZZ ( nie tylko wiek)
 Bardziej nasilone objawy
 Trudności diagnostyczne (współistniejące choroby o podobnych
objawach, mniej wiarygodne metody diagnostyczne)
 Gorsze rokowanie (mniejsza rezerwa układu sercowooddechowego, zwiększone ryzyko powikłań krwotocznych)
 trudności w prowadzeniu leczenia p-krzepliwego,
 nowe leki
PP_27
Udar mózgu
 udar niedokrwienny
zakrzep, ZATOR
Zator
 Udar krwotoczny
Tętnica mózgowa
Wylew
wiek od 55 roku życia
– ryzyko zwiększa się 2-krotnie co 10 lat,
średni wiek zachorowania około 70
PP_28
Udar mózgu
ZATOR
blaszką miażdżycową
Zator tętnica – tętnica
zator skrzepliną
najczęściej powstałą w
lewym przedsionku u
chorego z migotaniem
przedsionków
PP_29
Migotanie przedsionków
PP_30
Migotanie przedsionków
 Jedna z najczęstszych arytmii:
ok 1–2% populacji,
 >80 roku życia 5–15%.

 W Polsce około 400 000 chorych (połowa
chorych jest powyżej 75 roku życia)
PP_31
Wzrost częstości MP wraz z wiekiem
Badanie ATRIA (the AnTicoagulation and Risk factors In Atrial fibrillation)
11.1
12
10.3
9.1
Częstość %
10
Kobiety (n=7,801)
7.3
8
6
5.0
7.2
5.0
Mężczyźni (n=10,173)
4
3.0
1.7
2
0.1 0.2
0.4
0.9
3.4
1.7
1.0
0
< 55
55-59
60-64
65-69
70-74
(Wiek lata)
Go AS, et al. JAMA 2001;285:2370–2375.
75-79
80-84
≥ 85
Dorośli z migotaniem
przedsionków w milionach
Przewidywane występowanie migotania
przedsionków do 2050
5.6 mln w USA
7.0
6.0
5.16
5.0
5.42
5.61
4.78
4.34
4.0
3.80
3.33
3.0
2.08
2.0
2.26
2.44
2.66
2.94
1.0
0
1990
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
Lata
Szacowana liczba dorosłych z migotaniem przedsionków w USA 1995 do 2050
Go AS et al. JAMA. 2001;285:2370-2375.
33
Migotanie a udar
 do 25% chorych z pierwszym
niedokrwiennym udarem mózgu ma MP
 „duże” udary
PP_34
Częstość roczna udarów mózgu u chorych z MP
w zależności od wieku
8%
wiek
5%
6-7%
<65
65-75
>75
udary mózgu u chorych z MP nie otrzymujących leczenia przeciwzakrzepowego
PP_35
Skala CHA2DS2Vasc ocena
ryzyka udaru u chorego z MP
Czynnik ryzyka
Punktacja
Niewydolność serca/ dysfunkcja LK
1
Nadciśnienie tętnicze
1
Wiek 75 lat
2
Cukrzyca
1
Udar/TIA, zator obwodowy
2
Wiek 65-74
1
Pleć żeńska
1
Maksymalny wynik
++
+
9
36
PP_36
Odsetek kwalifikujących się pacjentów, którzy przyjmują
warfarynę (%)
Leczenie przeciwkrzepliwe stosowane jedynie u
połowy kwalifikujących się pacjentów z MP
Stosowanie niedostatecznej
ilości środków
przeciwkrzepliwych zdarza się
najczęściej u osób starszych
(które są najbardziej narażone
na udar mózgu)
100
80
60
58%
40
57%
44%
35%
20
0
<55
55–64
Go A et al. Ann Intern Med 1999;131:927-34
PP_37
61%
Ogólnie
stosowanie
= 55%
(n= 11 082)
65–74
Wiek (lata)
75–84
85
37
Podsumowanie
 Opieka medyczna / leczenie osób w podeszłym
wieku – konieczność demograficzna
 Medyczne badania naukowe dotyczące tej grupy
 Zmiany organizacji opieki szpital ambulatorium
 Wsparcie domowe
 Działania profilaktyczne u młodszych
 Edukacja społeczeństwa, „medyków” polityków
PP_39