Model okrętu podwodnego „Orzeł”

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
Model okrętu podwodnego „Orzeł” (I)
Numer inwentarza: CMM/BO/2016
Tytuł: Model okrętu podwodnego „Orzeł” (I)
Autor: Aleksander Bogdanow
Czas powstania: 2009
Rodzaj: technika
Miejsce powstania: Rosja
Miejsce pozyskania: Gdańsk, Polska
Materiał: żywica epoksydowa, metal
Technika: modelarstwo
Materiał i technika Przedmiot wykonany z żywicy, z podstawką drewnianą, z dwoma nóżkami, na
opisowo: których osadzono kadłub. W wyposażeniu jest wiele elementów ręcznie robionych z
metalu. Model laminatowy budowany z elementów, szkielet jest oparty na wręgach.
Dział: HISTORIA BUDOWNICTWA OKRĘTOWEGO
Darczyńca: Towarzystwo Przyjaciół Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku
Lokalizacja: Gdańsk, Spichlerze na Ołowiance, sala wystawowa nr 8
Data dodania: 31/12/2012
Opis: Model okrętu podwodnego „Orzeł” (I) jest przekrojem wzdłużnym kadłuba
widzianym od prawej burty. Widoczne jest 8 przedziałów z siedmioma grodziami
wodoszczelnymi. W przedziałach ustawiono figurki marynarzy i oficerów, w sumie
24. W przedziałach zamontowano oświetlenie. W modelu pokazane uzbrojenie, m.in.
wyrzutnie torped na dziobie i rufie. Kadłub malowany w dolnej części ma kolor
czerwony, na wysokości linii wodnej pas zielony i część nadwodna z kioskiem ma
kolor szary. Na kiosku nr 85 A, 3 anteny. Okręt podwodny „Orzeł” zbudowano na
zamówienie polskie w Holandii w latach 1936-1938. W dniu 2 lutego 1939 roku w
Holandii podniesiono polską banderę na okręcie, a 10 lutego 1939 roku odbyło się
uroczyste powitanie „Orła” w Gdyni. Wszedł w skład dywizjonu okrętów podwodnych,
stanowił najnowszą i najsilniejszą jednostkę tego zespołu. Po napaści Niemiec
hitlerowskich na Polskę 1 września 1939 r. „Orzeł” został skierowany do wcześniej
zaplanowanego sektora w głębi Zatoki Gdańskiej i tam przebywał do 4 września.
Tego dnia dowódca okrętu podjął decyzję opuszczenia Zatoki Gdańskiej i udania się
na środkowy Bałtyk w pobliże Gotlandii, gdyż uważał, że tam nadarzy się lepsza
okazja do ataku na jednostki nieprzyjaciela i zagrożenie ze strony niemieckich
samolotów będzie mniejsze (okręt został lekko uszkodzony po niemieckim ataku
lotniczym 4 września). Od 8 września zaostrzyła się choroba dowódcy okrętu i
zadecydowano o wpłynięciu do Talinna w neutralnej wówczas Estonii. Wieczorem 14
września 1939 r. „Orzeł” stanął na redzie Tallina, następnego dnia komandor
Kłoczkowski znalazł się w szpitalu, a okręt po dokonaniu koniecznych napraw miał
opuścić stolicę Estonii. Jednakże 15 września władze estońskie (pod naciskiem
niemieckim) okręt internowały, zabrano z niego dziennik nawigacyjny, mapy i
przystąpiono do jego rozbrajania. Oficerowie i marynarze „Orła” zaplanowali
ucieczkę, która doszła do skutku w nocy 18 września. W tym czasie dowódcą „Orła”
został kapitan Jan Grudziński (dotychczasowy zastępca komandora Kłoczkowskiego).
Przez trzy tygodnie „Orzeł” krążył po Bałtyku, po czym przedarł się przez cieśniny
duńskie i szczęśliwie dotarł 14 października do brytyjskiego portu w Rosyth. Po
niezbędnych remontach od grudnia 1939 r. „Orzeł” rozpoczął na nowo służbę
bojową – na wodach brytyjskich i Morzu Północnym. Podczas piątego patrolu na M.
Północnym w dniu 8 kwietnia 1940 roku zatopił niemiecki statek „Rio de Janeiro”. W
dniu 23 maja 1940 roku „Orzeł” wypłynął na kolejny patrol bojowy na M. Północne, z
którego niestety nigdy nie wrócił do bazy. Władze polskie uznały 8 czerwca 1940 r.
za datę zaginięcia okrętu – na „Orle” poległo 60 marynarzy i oficerów. Dane okrętu:
dług. – 84 m; szer. – 6,7 m; wysokość do pomostu – 6,35 m; wyporność nawodna –
1100 ton; wyporność podwodna – 1650 ton; prędkość nawodna – 20 węzłów;
prędkość podwodna – 9 węzłów: zanurzenie maks. – 80 m. Uzbrojenie: 12 wyrzutni
torpedowych kal. 550 mm; 1 działo kal. 105 mm; 2 działka plot. kal. 40 mm; 2
karabiny masz. kal. 13, 2 mm.
Strona 1 z 1