Stanowisko ws. uwzględnienia rzetelnej informacji o

Lublin, 16.06.2012
Towarzystwo Interwencji Kryzysowej
Ul. Krakowska 19
31-062 Kraków
[email protected]
Stanowisko ws. uwzględnienia rzetelnej informacji o kraju pochodzenia
w procedurze przyznawania ochrony międzynarodowej
W imieniu uchodźczyo i uchodźców z Północnego Kaukazu postulujemy, aby organy
odpowiedzialne za przyznawanie ochrony międzynarodowej oraz odpowiedzialne za pomoc
uchodźcom i uchodźczyniom, gromadziły rzetelną informację o krajach pochodzenia osób,
które starają się w Polsce o status uchodźcy, a w szczególności żeby gromadziły informacje o
losach osób deportowanych z Polski.
Obserwowany przez nas w ostatnich latach wzrost liczby negatywnych decyzji w
sprawie przyznania statusu uchodźcy (od 2008 roku, wraz z wejściem w życie ochrony
uzupełniającej, nastąpił trzykrotny wzrost decyzji odmownych, które w większości
przypadków wiążą się z decyzją o wydaleniu z Polski - z 11,03% w 2008 roku do 33,15% w
2010 roku). W przypadku osób deklarujących narodowośd czeczeoską, decyzje te są
wynikiem nieuzasadnionego przekonania o ustabilizowanej sytuacji społeczno-politycznej w
Czeczeni. Obraz Czeczenii rysujący się na podstawie doświadczeo przybyłych do Polski
azylantów, aktualnych opracowao naukowych i reportaży1 dotyczących Kaukazu odbiega od
tego, które przedstawiane są w uzasadnieniach decyzji negatywnych, skutkujących
wydaleniem z Polski. Nasze stanowisko opieramy przede wszystkim o informacje zebrane w
pogłębionych wywiadach biograficznych, dyskusjach grupowych oraz wywiadach
psychologicznych, prowadzonych z osobami przybyłymi do Polski z Północnego Kaukazu. Ich
losy i opinie są nam znane również z rozmów prowadzonych w ramach naszej codziennej
pracy, polegającej na wspieraniu tej grupy. Podkreślamy, że zbieranie rzetelnych informacji
może decydowad o życiu i śmierci osób ubiegających się w Europie o przyznanie statusu
uchodźcy.
1
M.in. Raport Human Rights Watch, “You Dress According to Their Rules”. Enforcement of an Islamic Dress
Code
for
Women
in
Chechnya,
dostępny:http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/chechnya0311webwcover.pdf, dokument “Barzakh”,
antropologa Mantasa Kvedaraviciusa, dostępny: http://www.barzakhfilm.com/trailer; dokument Lucy Ash
"Stolen Brids", dostępny: http://www.youtube.com/watch?v=P08-s2L2x2E,
Uważamy, że prowadzenie tego typu analiz oraz monitoringu losów osób
deportowanych leży w odpowiedzialności agend przyznających status uchodźców. Agendy te
powinny wziąd pod uwagę, że organizacje lokalne dotychczas zajmujące się gromadzeniem
danych o kraju pochodzenia, rezygnują z tej działalności ze względu na zastraszanie ich
przedstawicieli/ek oraz realne zagrożenie utratą życia. 6 czerwca 2012 Światowa Organizacja
Przeciw Torturom oraz Międzynarodowa Federacja na rzecz Praw Człowieka apelowała o
interwencję w sprawie przypadków zastraszania obrooców praw człowieka w Czeczenii, a
także przywoływała oficjalne wystąpienia Prezydenta Czeczenii Ramzana Kadyrova oraz
innych urzędników wyższego szczebla krytykujące organizacje, zajmujące się obroną praw
człowieka i monitorowaniem ich przestrzegania2. Również w Szkicu Rezolucji z dnia 13 marca
2012
Rada Praw Człowieka ONZ wyraża głębokie zaniepokojenie postępującymi
zastraszeniami i molestowaniami działaczy społecznych, obrooców praw człowieka,
dziennikarzy, w szczególności niepewną sytuacją na Kaukazie Północnym, gdzie raportowane
są przypadki łamania praw człowieka, takie jak bezprawne zatrzymania, tortury i
pozasądowe egzekucje3.
Wyrażamy głębokie zaniepokojenie obecną praktyką, w ramach której wielokrotnie
wydawane są decyzje o wydaleniu cudzoziemców i cudzoziemek z Polski. Przykład
drastycznych konsekwencji, jakie ponoszą uchodźcy i uchodźczynie po deportacji do kraju
pochodzenia, prezentuje między innymi raport „Unsafe return. Refoulment of Congolese
Asylum Seekers” organizacji Justice First (24 Kongijek i Kongijczyków po powrocie do krajów
było torturowanych, molestowanych seksualnie, aresztowanych lub zastraszanych). O
prowadzenie monitoringu procedur deportacyjnych apelują nie tylko organizacje broniące
praw człowieka, ale wspomina o tym również Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w
sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez paostwa członkowskie w odniesieniu
do powrotów nielegalnie przebywających obywateli paostw trzecich.4
2
Apel dostępny pod adresem: http://www.omct.org/human-rights-defenders/urgentinterventions/russia/2012/06/d21822/
3
Szkic Rezolucji Rady Praw Człowieka ONZ, zaadoptowanej przez działaczy praw człowieka podczas 4-tego
Szczytu ws. Praw Człowieka I Demokracji w Genewie, 13 marzec 2012, dostępny: https://mailattachment.googleusercontent.com/attachment/?ui=2&ik=d1c541125c&view=att&th=137dfb1393e1005c&atti
d=0.1&disp=inline&realattid=f_h3coenoh0&safe=1&zw&saduie=AG9B_P8xsJH2MCIBbZE1hpw5gEXE&sadet=13
39521339412&sads=XiMF-nN0R8q9ZYcoTixjmvDXe-U
4
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych
norm i procedur stosowanych przez paostwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalni
przebywających obywateli paostw trzecich, Art. Art 8 pkt. 6: „Paostwa członkowskie zapewniają skuteczny
system
monitorowania
powrotów
przymusowych.”,
dostępny:
http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:348:0098:0098:PL:PDF.
Wobec powyższego w szczególności rekomendujemy:
1. Stworzenie systemu monitoringu procesu deportacji, uwzględniającego wszystkie jego
fazy – poczynając od decyzji o wydaleniu z terytorium Polski, poprzez okres poprzedzający
deportację (często jest to okres zatrzymania w Ośrodku Strzeżonym), samą operację
wydalenia, skooczywszy na monitorowaniu losów osób deportowanych po przybyciu do
kraju pochodzenia lub kraju trzeciego. Deklarujemy wolę współpracy przy tworzeniu i
wdrożeniu powyższego systemu, który zakładałby włączenie w monitoring i zbieranie
informacji wszystkich podmiotów zaangażowanych w realizację polityki migracyjnej, a w
szczególności procedur przymusowych powrotów (liderzy i liderki środowisk uchodźczych,
decydenci i decydentki, służby wykonawcze, organizacje pozarządowe).
2. Opracowanie procedur przyjmowania wniosków oraz udzielania ochrony
międzynarodowej z uwzględnieniem płci. Naszym zdaniem przemoc wobec kobiet
uwarunkowana płcią powinna byd uważana za formę prześladowania w rozumieniu artykułu
1A ust. 2 Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z roku 1951, uprawniającą do
skorzystania z ochrony międzynarodowej5 oraz przesłanką do zaniechania decyzji o
wydaleniu cudzoziemca/ki z Polski. Dlatego też gromadzenie informacji o kraju pochodzenia
powinno również obejmowad aktualne zagrożenia wynikające z przynależności do danej płci.
3. Wspieranie i możliwe wykorzystanie potencjału nielicznych lokalnych organizacji
pozarządowych, które działają w Czeczeni na rzecz tamtejszych społeczności, do zbierania
informacji i podtrzymywania kontaktu z osobami deportowanymi (m.in. organizacje
działające na rzecz kobiet). Wskazane jest również zaangażowanie do współpracy
niezależnych badaczy i badaczek naukowych, którzy prowadzid mogą badania zarówno na
terenie obecnej Czeczeni, pozostałych terenach Federacji Rosyjskiej, w krajach trzecich, do
których zawracani są uchodźcy i uchodźczynie, jak również w Polsce, np. wśród
nowoprzybyłych cudzoziemców.
4. Wyposażenie osób oczekujących na deportację w pełne informacje odnośnie czasu,
miejsca oraz przebiegu planowanej deportacji oraz możliwości poszukiwania wsparcia po
przybyciu do kraju docelowego. Osoby te powinny mied możliwośd natychmiastowego
powrotu do Polski w sytuacji pojawienia się zagrożenia po powrocie do kraju pochodzenia.
Powrót ten powinien przebiegad przy wsparciu organizacji humanitarnych lub
pozarządowych działających w paostwach pochodzenia uchodźców i uchodźczyo.
Poprzez to stanowisko wyrażamy solidarnośd z osobami starającymi się o przyznanie statusu
uchodźcy oraz osobami deportowanymi z Polski i ich rodzinami. W dalszym ciągu będziemy
pomagad osobom doświadczającym krzywdy ze względu na powody wymienione w
Konwencji oraz wspierad ich dążenia do zapewnienia bezpieczeostwa i godnego życia.
5
por. A. Jasiakiewicz, Prześladowana, bo jest kobietą, „Prawo i Płed” 2005, nr 1.
Sied rzecznicza migrantek i uchodźczyo
przy Towarzystwie Interwencji Kryzysowej
Przy poparciu organizacji pozarządowych:
Amnesty International Polska
Fundacja Inna Przestrzeo
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
Stowarzyszenie Homo Faber
Stowarzyszenie Promocji Wielokulturowości Interkulturalni PL