Upadek komunizmu i nowy obraz świata (przełom lat 80. i 90. XX w.)

Upadek komunizmu - nowy obraz
polityczny i gospodarczy świata
(przełom lat 80. i 90. XX w.)
Transformacja systemowa w Polsce
1
ZACHÓD cz. I
• Kryzys gospodarki kapitalistycznej 1979-1983
• REGANOMIKA (koncepcje propodażowe i
monetarystyczne):
- Restrykcyjna polityka monetarna,
- Zrównoważony budżet,
- Redukcja podatków,
- Wydatki na cele militarne
2
ZACHÓD cz. II
•
-
THATCHER’yzm:
Walka z inflacją,
Prywatyzacja,
Ograniczenie roli związków zawodowych.
MODERNIZACJA GOSPODAREK: wzrost dziedzin
naukochłonnych (automatyka, elektronika,
informatyka)
3
4
ZACHÓD cz. III
• POSTĘPY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
JAE (1987 r.)  wspólny rynek
Traktat z Maastricht (1992 r.)  zapowiedź budowy
UE
ROSNĄCE POTĘGI „TRZECIEGO ŚWIATA”:
Korea Płd., Taiwan, Singapur, Hong Kong.
Chiny, Wietnam  odchodzenie od dogmatów
komunizmu w gospodarce.
5
WSCHÓD cz. I
• MARAZM systemu komunistycznego
(kosmetyczne reformy, minimalny rozwój lub
nawet regres).
• INFLACJA (JU – 415%, Polska 70%, Hungary 12%)
• NIEZADOWOLENIE SPOŁECZNE (braki na rynku,
kolejki, drożyzna, kartki żywnościowe, tandeta)
6
WSCHÓD cz. II Zmiany w ZSRR
Leonid Breżniew
Michaił Gorbaczow
7
Wschód cz. III
„Pieriestrojka i Głasnost”
ZMIANY WEWNĘTRZNE
• Walka z alkoholizmem
• Legalizacja prywatnych
gospodarstw rolnych
• Wprowadzanie elementów
gospodarki rynkowej
ZMIANY ZEWNĘTRZNE
•
•
•
•
•
Zmiana polityki dotyczącej
ekspansji komunizmu na
świecie:
Afganistan
Angola
Etiopia
Nikaragua
8
Wschód cz. III „Rozkład ZSRR”
9
WSCHÓD cz.IV „Rozkład ZSRR”
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1988 r. Zakaukazie w ogniu.
11 II 1990 r. – Litwa
30 III 1990 r. – Łotwa
4 V 1990 r. – Estonia
12 VI 1990 r. – Rosja
23 VI 1990 r. – Mołdawia
16 VII 1990 r. – Ukraina
27 VII 1990 r. – Białoruś
3 X 1990 r. – Zjednoczenie Niemiec
10
Zmiana obrazu świata
ŚWIAT DWUBIEGUNOWY
ŚWIAT JEDNOBIEGUNOWY
• Dwa supermocarstwa:
• USA „Zachód”
• ZSRR „Wschód”
• Jedno supermocarstwo:
• USA (przewaga naukowa,
technologiczna,
gospodarcza, militarna)
• UE (gigant gospodarczy)
• Rosja, Chiny, Indie
• Japonia i azjatyckie
„Tygrysy”
• Bogata „Północ” i
biedne „Południe”
• + „TRZECI ŚWIAT”
11
Megatrendy cywilizacyjne końca XX w.
• Zmiana ustrojów politycznych w kierunku
demokracji typu zachodniego.
• Zmiana systemów gospodarowania w kierunku
gospodarki rynkowej.
• Homogenizacja kultury.
12
Przemiany w Polsce
(przełom lat 80. i 90.)
• 1980 r. kryzys gospodarczy, wizyta Jana Pawła
II w Polsce, utrata autorytetu przez PZPR
• 31 sierpnia 1980 r.  legalizacja NSZZ
„Solidarność”
• 13 XII 1981 r.  stan wojenny
• „Kryzys gospodarczy lat 80.”  Utrata przez
społeczeństwo wiary w „socjalistyczne
porządki”
13
„Obrady Okrągłego Stołu” – (6 II – 5 IV 1989 r.)
Główni architekci zmian w Polsce
14
Plan Leszka Balcerowicza
Reformy systemowe i instytucjonalne: likwidacja
gospodarki socjalistycznej i wprowadzenie
prawnych i instytucjonalnych podstaw systemu
rynkowego
15
Plan Leszka Balcerowicza
(„Terapia szokowa”)
•
•
•
•
•
•
•
•
Walka z hiperinflacją
Pomoc MFW
Usamodzielnienie przedsiębiorstw państwowych
Prywatyzacja
Swoboda działalności gospodarczej,
Reformy walutowe – twarda polityka walutowa
Uwolnienie cen
Reforma podatków i budżetu
16