ogólne zalecenia profilaktyczne
Transkrypt
ogólne zalecenia profilaktyczne
OGÓLNE ZALECENIA PROFILAKTYCZNE Zapobieganie wadom wymowy. Wady wymowy określane inaczej jako dyslalia, manifestowane są opuszczaniem, zastępowaniem lub zniekształcaniem dźwięków mowy, np. dziecko mówi safa – zamiast szafa, jowej– zamiast rower, czy wsuwa język między zęby podczas wymowy głoski „s” w wyrazie słońce. Zalecenia, które warto stosowad, aby zapobiegad zaburzeniom wymowy to: 1. Mówienie do dziecka w sposób wyraźny, z dbałością o staranną dykcję, czytanie mu, granie z nim w różne zabawy językowe. 2. Zadbanie, by dziecko miało różne okazje do dwiczeo aparatu mowy – zabawy w robienie różnych szalonych min przed lustrem – gimnastykowanie buzi i języka. 3. Dbanie o sprawnośd języka, warg dziecka – także przyuczanie go do tzw. dorosłego sposobu gryzienia, żucia i połykania. 4. Zadbanie o zdrowe uzębienie i prawidłowy zgryz dziecka – w razie wątpliwości należy skonsultowad się ze stomatologiem lub/i ortodontą. 5. Zwrócenie uwagi na to, w jaki sposób dziecko oddycha, jeśli ma nawyk oddychania przez usta – należy skonsultowad je z lekarzem laryngologiem. 6. Zaobserwowanie, w jaki sposób dziecko reaguje na dźwięki – w razie wątpliwości wskazane jest skorzystanie z konsultacji audiologicznej (badanie słuchu). 7. Jeśli wymowa dziecka odbiega od wymowy jego rówieśników należy jak najszybciej skonsultowad się z logopedą. Zapobieganie zaburzeniom płynności mowy we wczesnym dzieciostwie (jąkaniu się). Wiele małych dzieci przechodzi przez okres, kiedy mają problemy z płynnym mówieniem. Zazwyczaj to zjawisko samoistnie ustępuje. U niektórych dzieci jednak utrzymuje się lub nawet nabiera na sile. Objawy jąkania, które warto skonsultowad z logopedą to: wielokrotne powtarzanie dźwięków lub sylab na początku słów, np. „ba-ba-bababcia”, zablokowanie na starcie mowy, np. „…b! alon”, zatrzymywanie się w ciągu mówienia (napięte pauzy), dodatkowe nienaturalne ruchy ciała zwłaszcza w obrębie twarzy, szyi, ramion (tzw. współruchy, np. mrużenie oczu, napinanie mięśni twarzy), Opracowanie: Barbara Jeziorczak, Katarzyna Węsierska, Bogumiła Wilk Strona problemy z oddechem, 1 przeciąganie dźwięków, np. „sssamochód”, OGÓLNE ZALECENIA PROFILAKTYCZNE zdenerwowanie i niepokój dziecka lub uświadomienie sobie przez nie, że coś z jego mową jest nie w porządku. Najprostsze sposoby na wspieranie dziecka, gdy ma problemy z utrzymaniem płynności w mowie to: 1. dawanie mu czasu na mówienie, nie ponaglanie go, nie przerywanie mu, nie poprawianie jego niepłynnych wypowiedzi, 2. zadbanie, by dziecko miało uregulowany, spokojny tryb życia, 3. jeżeli otoczenie dziecka (rodzice/opiekunowie) lub ono samo niepokoją się tym, jak mówi dziecko, należy jak najszybciej skonsultowad się z logopedą. Najważniejsze sposoby zapobiegania rozwinięciu się zaburzeo płynności mowy to: 1. Osoby dorosłe – z bezpośredniego otoczenia dziecka powinny promowad zasady dobrej komunikacji (mówid do dziecka odpowiednio głośno i wyraźne, utrzymywad kontakt wzrokowy, mówid po kolei – nie przerywad sobie nawzajem itd.). 2. Dorośli powinni byd idealnym modelem mówcy dla dziecka – świecić przykładem, zgodnie z zasadą: jakim głosem przemówisz, takim otrzymasz odpowiedź! 3. Należy okazywad dziecku cierpliwośd i wyrozumiałośd. 4. Nie należy wywierad presji na dziecko, należy unikad komentowania sposobu, w jaki dziecko wypowiada się. Zapobieganie zaburzeniom w opanowywaniu języka. Zaburzenia języka to: problemy ze zrozumieniem wypowiedzi innych osób, problemy z poprawnym budowaniem słów i zdao, mały zasób słownictwa lub problemy ze znalezieniem odpowiednich słów, nieumiejętnośd prowadzenia rozmowy, np. ciągłe przerywanie innym, trudnośd w utrzymaniu kontaktu wzrokowego podczas rozmowy, przyjmowanie zbyt bliskiej pozycji ciała wobec osoby, z którą się rozmawia, trudnośd w dopasowywaniu wypowiedzi do adresata lub sytuacji – użycie nieodpowiedniego sposobu komunikowania się – nieadekwatnego do rangi Strona problemy z czytaniem i pisaniem. 2 słuchacza lub sytuacji, Opracowanie: Barbara Jeziorczak, Katarzyna Węsierska, Bogumiła Wilk OGÓLNE ZALECENIA PROFILAKTYCZNE Sposoby na zapobieganie zaburzeniom językowym u dzieci: 1. Mówienie do dziecka, rozmawianie z nim, opowiadanie i czytanie mu. 2. Nabywanie przez rodziców i opiekunów wiedzy na temat procesu rozwoju mowy i języka oraz sposobów stymulowania go. 3. Higieniczny tryb życia kobiet w ciąży. 4. Zapinanie pasów w samochodzie oraz korzystanie z kasku podczas jazdy na rowerze lub na nartach, aby zapobiec urazom mózgu. 5. Obserwacja, a w razie wątpliwości kontrola słuchu dziecka. W razie zaobserwowania opóźnieo w nabywaniu języka jak najwcześniejsza konsultacja u logopedy. U dorosłych zaburzenia językowe często są wywołane przez udar lub urazy mózgu. W związku z tym profilaktyka w tym wypadku to przede wszystkim zredukowanie czynników ryzyka udaru, takich jak palenie papierosów, wysokie ciśnienie krwi (także zadbanie o zabezpieczenie głowy podczas uprawiania sportów, by zapobiec urazom mózgu). Zapobieganie zaburzeniom głosu. Zasady higieny głosu dotyczą nas wszystkich, jednak szczególne ważne jest, by przestrzegały ich osoby na co dzieo zawodowo posługujące się głosem. Najważniejsze zasady higieny głosu to: 1. Unikanie krzyku, mówienia „podniesionym głosem”, tj. stosowania tzw. twardego ataku dźwięku. 2. Unikanie mówienia w pomieszczeniach zapylonych, przegrzanych, w miejscach, w których się przemawia wskazane jest utrzymywanie wilgotności powietrza w granicach 45–65 %, przy temperaturze około 18–21°C. 3. Częste wietrzenie tych pomieszczeo. 4. W czasie długich wystąpieo picie niegazowanych płynów, zwłaszcza, gdy pojawia się „uczucie suchości w gardle”. 5. Niepalenie papierosów. 6. Opanowanie techniki właściwej emisji głosu. Strona 3 7. Dbanie o dobrą kondycję całego ciała. Opracowanie: Barbara Jeziorczak, Katarzyna Węsierska, Bogumiła Wilk