08 - Makroregion Mazowsze

 Makroregion Mazowsze
KONSPEKT, oprac. Horacy Kondras
GEOGRAFIA
Mazowsze leŜy w środkowym biegu Wisły oraz wśród rozlewisk Narwi i Bugu. Na zachód od stolicy rozciągają
się „zielone płuca Warszawy” – Kampinoski Park Narodowy, chroniący Puszczę kampinoską. Z końcem
epoki zlodowaceń (14 000 lat temu) płynęła tędy ogromna rzeka (jej dolina miała 18 km szerokości); po
ustąpieniu lodowca tworzyły się wydmy i bagna oraz kilka koryt rzeki (jedyne z nich, które przetrwało do
dziś, to Wisła). Obecnie Puszcza Kampinoska to głównie porośnięte lasem wydmy pooddzielane bagniskami.
Warszawa
HISTORIA. Prawa miejskie przyznane ok. 1300 (Stara Warszawa). Od początku XV w. lokowano tzw.
Nową Warszawę – stolicę księstwa Mazowieckiego. Od 2 połowy XVI wieku odbywały się tu sejmy polskolitewskie i elekcje królów. W roku 1596 król Zygmunt III Waza przenosi do Warszawy stolicę Polski – miasto
staje się siedzibą dworu królewskiego. Zniszczone m.in. przez Szwedów (Potop szwedzki 1655 r.) i w czasie
II Wojny Światowej. W XIX w. Warszawa stała się centrum dwóch najwaŜniejszych powstań narodowych –
listopadowego i styczniowego. Zespół Staromiejski Warszawy wpisany został na listę UNESCO.
ATRAKCJE.
Stare Miasto: Barbakan (basteja z XVI w.), Katedra (hala gotycka z XIV w.),
Trakt Królewski (Krakowskie Przedmieście, Nowy Świat, Al. Ujazdowskie)
Zamek Królewski – Powstał za czasów Augusta II Mocnego (I poł. XVIII w.). Budowlę zburzyli Niemcy
w 1944; obecna rekonstrukcja pochodzi z lat 70/80.
Rynek Starego Miasta – Kolumna Zygmunta, odbudowane po wojnie kamienice
Kościół św. Anny – gotycki z XV w., pobernardyński, w zachowanym klasztorze – sklepienia kryształowe
Łazienki – ogrody załoŜone przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pałac na Wodzie, Teatr na
wyspie (imitacja ruin z Baalbek w Syrii), pomnik Chopina
Zespół pałacowo-parkowy w Wilanowie – rezydencja Jana III Sobieskiego. Sala karmazynowa,
Muzeum Plakatu (w starej ujeŜdŜalni, pierwsze takie muzeum w Europie)
ŚRÓDMIEŚCIE: Pałac Kultury i Nauki (gdy powstał w latach 50, był drugim co do wysokości
wieŜowcem w Europie), Kościół Kapucynów (barokowy, sarkofag z sercem Jana III Sobieskiego),
Pomnik Bohaterów Getta, Pawiak (niegdyś carskie więzienie, w czasie II WW – więzienie Polaków i
śydów), Galeria Zachęta
INNE: Gmach Sejmu, Muzeum Narodowe (kolekcja waz greckich, obrazy znanych polskich malarzy XIX i
XX w.: Malczewski, Chwistek i inni), multimedialne Muzeum Powstania Warszawskiego (najnowsza
atrakcja turystyczna stolicy).
INNE WALORY KRAJOZNAWCZE MAZOWSZA
Płock – jeden z najstarszych grodów na Mazowszu (w VIII był ośrodkiem kultu pogańskiego). PołoŜony
jest na skarpie opadającej ku Wiśle; na szczycie wzniesienia (tzw. Tumskie Wzgórze) ulokowane jest
Stare miasto. NajwaŜniejszy zabytek stanowi bazylika katedralna – świątynia wznoszona od średniowiecza
(w XVI w. dodano renesansową kopułę, a w XVIII fasadę zmieniono na k klasycystyczną). Słynne są
Drzwi Płockie – pokryte romańską płaskorzeźbą (ich kopię oglądać moŜna w Gnieźnieńskim Muzeum
Początków Państwa Polskiego). W Muzeum Diecezjalnym zobaczyć moŜna zaskakującą róŜnorodność
eksponatów: od pasów kontuszowych, przez naczynia liturgiczne, zbroje i rzeźby, aŜ po zęby mamuta…
Kurpie – region etnograficzny połoŜony nad środkową Narwią (północny-wschód od Warszawy). W
niektórych wsiach kurpiowskich zachowały się dawne tradycje ludowe (słynne wycinanki kurpiowskie,
pisanki, drewniane chaty). Muzeum Kultury Kurpiowskiej mieści się w Ostrołęce.
Pułtusk – najpiękniej połoŜone miasto Mazowsza. Rynek jest uznawany za najdłuŜszy w Europie. W
średniowieczu miasto stanowiło centrum gospodarcze i religijne Mazowsza (w tutejszej szkole kolegiackiej
wykładali Jakub Wujek, tłumacz Biblii oraz Piotr Skarga). Najcenniejszym zabytkiem jest gotyckorenesansowa kolegiata z XV-XVI wieku.
śelazowa Wola – Muzeum Dom Urodzin Fryderyka Chopina. W 1810 r. urodził się tu autor najbardziej
znanych polskich mazurków i polonezów.
Czersk – maleńka wieś, będąca do pocz. XV w. stolicą Mazowsza(!), ruina gotyckiego zamku ksiąŜęcego
© Horacy Kondras, Fun Faktoria 2010
|
www.funfaktoria.pl