pobierz - Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie

WOJEWODA LUBELSKI
Rozstrzygnięcie nadzorcze Nr PN-II.4131. 323 .2016
Wojewody Lubelskiego
z dnia 10 sierpnia 2016 r.
stwierdzające nieważność uchwał Rady Gminy Jeziorzany z dnia 1 lipca 2016r.: Nr
XVIII/66/2016 w sprawie zamiaru likwidacji samorządowej instytucji kultury- Gminny Ośrodek
Kultury w Jeziorzanach oraz Nr XVIII/67/2016 w sprawie nadania statutu Gminnej Bibliotece
Publicznej w Jeziorzanach w części obejmującej: § 4 ust. 3 pkt 9-15, § 5 ust. 4 w brzmieniu:
„regulamin organizacyjny Biblioteki”, § 6, § 7 ust. 3, § 11 w brzmieniu: „po zasięgnięciu opinii
Organizatora” Statutu stanowiącego załącznik do uchwały.
Na podstawie art. 91 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2016 r.
poz. 446)
stwierdzam nieważność
uchwał Rady Gminy Jeziorzany z dnia 1 lipca 2016r.: Nr XVIII/66/2016
w sprawie zamiaru likwidacji samorządowej instytucji kultury- Gminny Ośrodek Kultury w Jeziorzanach
oraz Nr XVIII/67/2016 w sprawie nadania statutu Gminnej Bibliotece Publicznej w Jeziorzanach w części
obejmującej: § 4 ust. 3 pkt 9-15, § 5 ust. 4 w brzmieniu: „regulamin organizacyjny Biblioteki”, § 6, § 7 ust.
3, § 11 w brzmieniu: „po zasięgnięciu opinii Organizatora” Statutu stanowiącego załącznik do uchwały.
Uzasadnienie
Uchwały Nr XVIII/66/2016 i Nr XVIII/67/2016
organowi nadzoru w dniu 11 lipca 2016r.
Rady Gminy Jeziorzany zostały doręczone
Na wstępie wskazać należy, iż jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek tworzyć
instytucje kultury, aby przy ich pomocy organizować i prowadzić działalność kulturalną na swoim terenie.
Jest to jedno z zadań własnych gminy, przewidziane nie tylko przez ustawę o samorządzie gminnym ale
również w art. 9 ustawy z dnia 25 października 1991r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności
kulturalnej (Dz. U. z 2012r., poz. 406 ze zm.).
Podmiotom tworzącym instytucje kultury ustawa nadaje rangę organizatora kultury, który może
decydować o utworzeniu, połączeniu, podziale czy likwidacji samorządowych instytucji kultury.
Procedura likwidacji samorządowej instytucji
o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
kultury
uregulowana
została
w
ustawie
Jednym z podstawowych etapów procedury likwidacji samorządowej instytucji kultury jest podanie
do publicznej wiadomości zamiaru takiej likwidacji wraz z uzasadnieniem na 6 miesięcy przed planowaną
datą likwidacji, zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
Uchwałą Nr XVIII/66/2016 Rada Gminy Jeziorzany wyraziła zamiar likwidacji z dniem 1 stycznia
2017r. Gminnego Ośrodka Kultury w Jeziorzanach.
Jako przyczyny likwidacji wskazane zostały:
- reorganizacja instytucji kultury zmierzającą do przekazania zadań GOK w Jeziorzanach do
Biblioteki Publicznej w Jeziorzanach (połączenie dwu jednostek),
- niewystarczająca baza lokalowa, ośrodek nie dysponuje własnym lokalem w którym możliwe
jest prowadzenie działalności statutowej,
- brak środków finansowych na prowadzenie działalności kulturalnej przez dwie instytucje
kultury działające na terenie gminy Jeziorzany.
Id: D5867598-49DB-477B-A8C7-B2265E14F123. Przyjety
Strona 1
W ocenie organu nadzoru wymienione wyżej okoliczności nie stanowią „szczególnie uzasadnionego
przypadku” w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
Ustawowa przesłanka „szczególnie uzasadnionego przypadku” jest pojęciem zawierającym zwrot
ocenny, wymagający wartościowania określonego stanu rzeczy.
Organizator zobligowany jest zatem wskazać powody likwidacji instytucji kultury, przy czym
oczywiste jest że chodzi tutaj o zdarzenia i sytuacje wyjątkowe, nadzwyczajne, które uniemożliwiają dalsze
funkcjonowanie instytucji kultury (zob. wyrok NSA z dnia 29 lutego 2012r.- sygn. akt II OSK 45/12).
Likwidacja instytucji kultury z przyczyn o podłożu ekonomicznym jest dopuszczalna wyłącznie w
razie całkowitego braku środków finansowych na dalszą działalność tej instytucji, o ile środków tych nie uda
się zgromadzić w wyniku działań podejmowanych w związku z podaniem do publicznej wiadomości
informacji o zamiarze likwidacji (art. 22 ust. 3 tej ustawy).
Analizując wskazane w treści uchwały przyczyny likwidacji samorządowej instytucji kultury w
kontekście uregulowań art. 22 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej przede
wszystkim należy stwierdzić, iż w uzasadnieniu nie wykazano w sposób szczegółowy
i przekonywujący zdarzeń lub sytuacji, które uniemożliwiałyby dalsze funkcjonowanie Gminnego Ośrodka
Kultury w Jeziorzanach.
Za przyczynę likwidacji Gminnego Ośrodka Kultury w Jeziorzanach z całą pewnością nie może być
uznany wskazany w uchwale brak środków finansowych na prowadzenie działalności kulturalnej przez dwie
instytucje kultury działające na terenie gminy Jeziorzany.
W art. 22 ust. 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej ustawodawca bowiem
wyraźnie wskazuje, iż likwidacja instytucji kultury z przyczyn ekonomicznych jest dopuszczalna w sytuacji
całkowitego braku środków finansowych na dalszą działalność tej likwidowanej instytucji kultury, a nie jak
wynika z uchwały – dwóch funkcjonujących na terenie gminy instytucji kultury.
Przy czym istotne jest tu udowodnienie, iż zgromadzenie środków na dalszą działalność instytucji
kultury było niemożliwe, w wyniku działań podejmowanych w związku z podaniem do publicznej
wiadomości informacji o zamiarze likwidacji.
Podkreślenia wymaga bowiem, iż ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej
wprost wyjaśnia powody wprowadzenia przez ustawodawcę 6 miesięcznego terminu, o którym mowa w art.
22 ust. 2 cyt. ustawy.
W przypadku likwidacji instytucji kultury odpowiednio wczesne i publiczne poinformowanie o
zamiarze i przyczynach likwidacji ma służyć stworzeniu możliwości podjęcia działań do zgromadzenia
środków finansowych, które umożliwią dalsze funkcjonowanie danej instytucji kultury.
Przesłanki likwidacji nie może stanowić również wskazana w uchwale w sposób lakoniczny
przyczyna - niewystarczająca baza lokalowa oraz to, że ośrodek nie dysponuje własnym lokalem, w którym
możliwe jest prowadzenie działalności statutowej.
W uzasadnieniu nie wskazano, w jakim zakresie
funkcjonowanie Gminnego Ośrodka Kultury w Jeziorzanach.
opisane sytuacje wpłynęły negatywnie na
Wskazać należy również, że za uzasadnioną przyczynę zamierzonej likwidacji Gminnego Ośrodka
Kultury nie może być uznana wskazana reorganizacja instytucji kultury zmierzająca do przekazania zadań
GOKw Jeziorzanach do Biblioteki Publicznej w Jeziorzanach (połączenie dwu jednostek).
Odnosząc się do powyższego należy podnieść, iż zgodnie z art. 10 ustawy
z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach (Dz. U. z 2012r., poz. 642 ze zm.) biblioteka może stanowić
samodzielną jednostkę organizacyjną albo wchodzić w skład innej jednostki. Biblioteka stanowiąca
samodzielną jednostkę organizacyjną działa na podstawie aktu o utworzeniu biblioteki oraz statutu nadanego
przez organizatora (art. 11 ust. 1 ustawy).
W myśl regulacji zawartych w art. 13 ustawy o bibliotekach, organizator może dokonać połączenia,
podziału lub likwidacji biblioteki (ust. 1); organizator jest obowiązany na 6 miesięcy przed dniem wydania
aktu o połączeniu, podziale lub likwidacji biblioteki podać do publicznej wiadomości informację o swoim
zamiarze wraz z uzasadnieniem (ust. 2); połączenie, podział lub likwidacja biblioteki wchodzącej w skład
ogólnokrajowej sieci bibliotecznej następuje po zasięgnięciu przez organizatora opinii jednostki sprawującej
Id: D5867598-49DB-477B-A8C7-B2265E14F123. Przyjety
Strona 2
nadzór merytoryczny nad działalnością biblioteki (ust. 4); przepisów ust. 2-4 nie stosuje się do bibliotek
wchodzących w skład innej jednostki organizacyjnej (ust. 5).
Stosownie zaś do treści art. 13 ust. 7 ustawy, biblioteki publiczne mogą być, z zastrzeżeniem art. 19,
łączone z innymi instytucjami kultury, jeżeli połączenie nie spowoduje uszczerbku w wykonywaniu
dotychczasowych zadań.
Połączenie, o którym mowa w ust. 7, wymaga zasięgnięcia opinii Rady i właściwej wojewódzkiej
biblioteki publicznej oraz wydania zgody przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego (art. 13 ust. 8).
Treść § 1 ust. 2 tiret pierwsze uchwały Nr XVIII/66/2016 wskazuje zatem, iż uchwała ta jest
podejmowana z zamiarem docelowego połączenia Gminnego Ośrodka Kultury w Jeziorzanach z Biblioteką
Publiczną w Jeziorzanach, a nie rzeczywistą likwidacją GOK.
Przyjęcie takich rozwiązań wymagało podjęcia stosownej uchwały dotyczącej połączenia Ośrodka z
Biblioteką i uzyskania w tej sprawie stosownych opinii oraz zgody ministra. W przedmiotowej sprawie taki
tryb nie został zachowany.
Z powyższym stanowiskiem koresponduje wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Gdańsku z dnia 4 września 2014r. - sygn. akt III SA/Gd 355/14.
Wskazać należy, iż na sesji w dniu 1 lipca 2016r. Rada Gminy Jeziorzany podjęła także uchwałę Nr
XVIII/67/2016 w sprawie nadania statutu Gminnej Biblioteki Publicznej w Jeziorzanach.
Porównując treść uchwały Nr XVIII/67/2016 z poprzednio obowiązującą uchwałą Nr XXVI/113/2013
w sprawie nadania Statutu Gminnej Biblioteki Publicznej jak również ze Statutem Gminnego Ośrodka
Kultury w Jeziorzanach przyjętym uchwałą Nr XXIII/89/08 z dnia 5 listopada 2008r. należy stwierdzić, iż
nowo przyjęty Statut Biblioteki zawiera zadania realizowane wcześniej przez Gminny Ośrodek Kultury w
Jeziorzanach, co również świadczy o realizowaniu zamiaru połączenia Gminnej Biblioteki Publicznej z
Gminnym Ośrodkiem Kultury w Jeziorzanach.
Powyższe dotyczy § 4 ust. 3 pkt 9-15 w zakresie zadań: organizowania różnorodnych form edukacji
kulturalnej i wychowania przez sztukę, tworzenia warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego
oraz
zainteresowania
wiedzą
i
sztuką,
tworzenie
warunków
dla
rozwoju
folkloru,
a także rękodzieła ludowego i artystycznego, organizowania różnorodnych form edukacji kulturalnej i
wychowania przez sztukę, rozpoznawania, rozbudzania i zaspokajania potrzeb oraz zainteresowań
kulturalnych, promowania zespołów twórczych i indywidualnych artystów działających na terenie gminy,
prowadzenia działalności instruktażowo-metodycznej dla pracowników.
Ponadto w § 7 ust. 3 Statutu wskazano, iż biblioteka wykonuje także zadania z zakresu organizowania
działalności kulturalnej polecone przez Organizatora.
Należy podkreślić, iż statut nowej instytucji kultury może zostać nadany dopiero po prawidłowym
przeprowadzeniu procedury połączenia wchodzących w jego skład instytucji, zakończonej uchwałą w
sprawie połączenia instytucji.
Nie znajduje uzasadnienia prawnego wcześniejsze (będące niejako działaniem na przyszłość)
uchwalenie statutu przed etapem uzyskania wymaganych opinii i zgód, z uwagi na fakt, iż w przypadku nie
uzyskania zgody ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego organizator nie
będzie mógł połączyć biblioteki publicznej z ośrodkiem kultury.
Uchwała Nr XVIII/67/2016 zawiera również wady prawne innego rodzaju.
Stosownie do treści § 5 ust. 4 Statutu Gminnej Biblioteki Publicznej, dyrektor ustala regulamin
organizacyjny Biblioteki.
Ocena
powyższej
regulacji
musi
nastąpić
w
oparciu
o
przepisy
ustawy
o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Zgodnie bowiem z art. 2 ustawy o bibliotekach, w
zakresie nieuregulowanym ustawą do bibliotek stosuje się odpowiednio przepisy o organizowaniu i
prowadzeniu działalności kulturalnej.
Postanowienia § 5 ust. 4 Statutu Gminnej Biblioteki Publicznej w zakresie słów: „regulamin
organizacyjny Biblioteki” naruszają art. 13 ust. 3 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności
kulturalnej, zgodnie z którym organizację wewnętrzną instytucji kultury określa regulamin organizacyjny
Id: D5867598-49DB-477B-A8C7-B2265E14F123. Przyjety
Strona 3
nadawany przez dyrektora tej instytucji, po zasięgnięciu opinii organizatora oraz opinii działających w niej
organizacji związkowych i stowarzyszeń twórców.
Powyższe oznacza konieczność zasięgnięcia opinii działających w tej instytucji organizacji
związkowych i stowarzyszeń twórców.
Zapisy zawarte w statucie instytucji kultury nadawanym w drodze uchwały Rady Gminy nie mogą
przedmiotowych kwestii regulować w sposób odmienny, niż czyni to ustawa.
Stosownie do § 6 Statutu, dyrektora powołuje i odwołuje Wójt Gminy Jeziorzany.
Odnosząc się do powyższego należy stwierdzić, iż tryb powoływania i odwoływania dyrektora
instytucji kultury (w tym dyrektora biblioteki) został określony przez ustawodawcę w art. 15 ust. 1 ustawy o
organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
W rozdziale 3 ustawy o bibliotekach, zatytułowanym „Organizacja bibliotek", nie zamieszczono
przepisów szczególnych w stosunku do postanowień art. 15 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu
działalności kulturalnej, zatem przepis ten będzie miał zastosowanie w przypadku powołania i odwołania
dyrektora biblioteki.
Przepis art. 15 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wskazuje, iż
dyrektora instytucji kultury powołuje organizator na czas określony, z zastrzeżeniem ust. 3, po zasięgnięciu
opinii związków zawodowych działających w tej instytucji kultury oraz stowarzyszeń zawodowych i
twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję. Odwołanie
dyrektora następuje w tym samym trybie.
Zasięganie opinii związków zawodowych oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych nie jest
konieczne w przypadku wyłonienia kandydata na dyrektora w drodze konkursu, o którym mowa w art. 16.
Z przywołanych przepisów ustawy wynika zatem, że zasadą jest wyłanianie dyrektora instytucji
kultury po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w tej instytucji kultury oraz
stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez
instytucję.
Wyjątek zaś stanowi sytuacja, w której wyłonienie kandydata na dyrektora biblioteki następuje w
drodze konkursu, o którym mowa w art. 16 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
Z porównania przepisów ustawowych z treścią § 6 statutu wynika, że w regulacjach uchwały
pominięto konieczność zasięgnięcia przez Wójta Gminy opinii właściwych związków zawodowych oraz
stowarzyszeń zawodowych i twórczych.
Tym samym § 6 statutu w sposób istotny narusza art. 15 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu
działalności kulturalnej, albowiem modyfikuje przewidziany przez ustawodawcę tryb powołania i odwołania
dyrektora biblioteki.
Należy przy tym zauważyć, że stwierdzone naruszenie prawa ma miejsce niezależnie od faktu, czy
organizacje i stowarzyszenia, wskazane w art. 15 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności
kulturalnej, działają w danej instytucji kultury z uwagi na charakter kwestionowanego aktu i posiadany przez
niego walor abstrakcyjności (tak w wyroku WSA we Wrocławiu, z dnia 1 grudnia 2010 r., sygn. akt III
SA/Wr 650/10).
W § 11 Statutu Rada postanowiła, iż zasady i warunki korzystania z Biblioteki określa Regulamin
Biblioteki nadany przez Dyrektora po zasięgnięciu opinii Organizatora.
W ocenie organu nadzoru powyższa regulacja narusza przepis art. 14 ust. 4 ustawy o bibliotekach,
zgodnie z którym zasady i warunki korzystania z biblioteki określa regulamin nadany przez jej dyrektora
(kierownika).
Przepis art. 14 ust. 4 ustawy o bibliotekach przyznaje kompetencję do wprowadzenia regulaminu
korzystania z biblioteki dyrektorowi tej jednostki, nie nakładając na niego przy tym żadnych dodatkowych
obowiązków w postaci obowiązku uzyskania opinii wójta przed wprowadzeniem regulaminu (zob. wyrok
WSA we Wrocławiu z dnia 9 kwietnia 2008r.- sygn. akt III SA/Wr 114/08).
W tym stanie rzeczy, stwierdzenie nieważności uchwał: Nr
XVIII/67/2016 we wskazanym zakresie jest uzasadnione.
Id: D5867598-49DB-477B-A8C7-B2265E14F123. Przyjety
XVIII/66/2016 w całości oraz Nr
Strona 4
Na niniejsze rozstrzygnięcie nadzorcze przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Lublinie, złożona za moim pośrednictwem w terminie 30 dni od daty jego doręczenia.
w/z WOJEWODY LUBELSKIEGO
Robert Gmitruczuk
WICEWOJEWODA
Otrzymuje:
1) Wójt Gminy Jeziorzany
2) Przewodniczący Rady Gminy Jeziorzany
Potwierdzam zgodność kopii z dokumentem elektronicznym:
Identyfikator dokumentu 1172958.2289065.2076826
RN Jeziorzany zamiar likwidacji ośrodka, statut
Nazwa dokumentu
biblioteki.pdf
RN Jeziorzany zamiar likwidacji ośrodka, statut
Tytuł dokumentu
biblioteki.pdf
Sygnatura dokumentu PN-II.4131.323.2016
Data dokumentu 2016-08-10 00:00:00
EFB5D854108556EE35BEF81893BEB44AE57F4F0
Skrót dokumentu
0
Wersja dokumentu 1.3
Data podpisu 2016-08-10 15:29:37
Podpisane przez Robert Gmitruczuk wicewojewoda lubelski
EZD 3.17.1457.1936.6022
Data wydruku:
Autor wydruku:
2016-08-16 13:07:09
Staroch Marta inspektor wojewódzki
Id: D5867598-49DB-477B-A8C7-B2265E14F123. Przyjety
Strona 5