Wymagania prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności ze

Wymagania prawne w zakresie
bezpieczeństwa żywności ze specjalnym
uwzględnieniem legislacji europejskiej
dr Paweł Wojciechowski
Katedra Prawa Rolnego i Systemu Ochrony Żywności
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Bezpieczeństwo żywności - food safety
Ogół
1) warunków, które muszą być spełniane, dotyczących
w szczególności:
a) stosowanych substancji dodatkowych i aromatów,
b) poziomów substancji zanieczyszczających,
c) pozostałości pestycydów,
d) warunków napromieniania żywności,
e) cech organoleptycznych); i
2) działań, które muszą być podejmowane na
wszystkich etapach produkcji lub obrotu żywnością
– w celu zapewnienia zdrowia i życia człowieka
System bezpieczeństwa żywności
Zespół instrumentów (zasad, instytucji, procedur)
służących zapewnieniu bezpieczeństwa żywności, który
obejmuje:
 wszelkie regulacje prawne mające na celu ochronę życia i




zdrowia, w tym ustalające wymogi dotyczące:
 środków spożywczych i ich znakowania,
 higieny żywności, wymogów sanitarnych i weterynaryjnych
podczas wytwarzania i obrotu żywnością
kontrole wewnętrzne (HACCP);
monitoring bezpieczeństwa żywności, w tym przede
wszystkim system wczesnego ostrzegania o
niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach
żywienia zwierząt (RASFF);
analizę ryzyka oraz system doradztwa naukowego,
urzędowe kontrole żywności (ukż).
Prawo żywnościowe
 część systemu prawa
 przepisy unijne i krajowe
 Rozporządzenie 178/2002 – oraz
Regulacja
wymagań dotyczących
sposobu prowadzenia
działalności
Regulacja
urzędowego nadzoru i
zarządzania ryzykiem
Regulacja
dotycząca produktu
Regulacja
dotycząca
informowania o
produkcie
Cele prawa żywnościowego
(1) zapewnienie wysokiego poziomu ochrony
życia i zdrowia ludzkiego,
(2) ochrona interesów ekonomicznych konsumenta,
(3) zagwarantowanie rzetelności transakcji
handlowych,
(4) ochrona zdrowia i warunków życia zwierząt,
(5) ochrona środowiska naturalnego człowieka, ze
względu na ścisłe powiązanie z produkcją,
przetwarzaniem i dystrybucją żywności
(6) zapewnienie swobodnego przepływu żywności na
jednolitym rynku.
Zasady prawa żywnościowego
rozporządzenie 178/2002
 zasada od pola do stołu,
 zasada zgodności z przepisami,
 zasada odpowiedzialności za zapewnienie




bezpieczeństwa żywności i pasz,
zasada śledzenia,
zasada analizy ryzyka,
zasada ostrożności,
zasada przejrzystości,
Zasada od pola do stołu
 regulacja prawa żywnościowego dotyczy całego łańcucha
żywnościowego od produkcji podstawowej i produkcji pasz,
aż do sprzedaży lub dostawy żywności do konsumenta
(art. 4 178/2002),
 każdy element może mieć potencjalny wpływ na
bezpieczeństwo żywności
 nie ma zastosowania do produkcji podstawowej na własny
użytek lub do domowego przygotowania, obróbki lub
przechowywania do własnego spożycia
Zasada zgodności z przepisami
 Podmioty działające na rynku spożywczym i pasz
zapewniają, na wszystkich etapach produkcji,
przetwarzania i dystrybucji, zgodność żywności z
wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla
ich działalności (art. 17 178/2002)
 Państwa członkowskie wprowadzają w życie prawo
żywnościowe oraz monitorują i kontrolują
przestrzeganie
Zasada zgodności z przepisami
 Jeżeli podmiot ma podstawy, aby sądzić, że środek
spożywczy przez niego przywożony, wyprodukowany,
przetworzony, wytworzony lub rozprowadzany nie jest
zgodny z wymogami w zakresie bezpieczeństwa
żywności, natychmiast rozpocznie postępowanie w
celu wycofania danej żywności z rynku
 Gdy produkt mógł dotrzeć już do konsumenta, podmiot
skutecznie i dokładnie poinformuje konsumentów o
przyczynach jego wycofania i w razie konieczności
odbierze od konsumentów produkty już im dostarczone
(art. 19 ust. 2 178/2002)
Zasada zapewnienia bezpieczeństwa
Żaden niebezpieczny środek spożywczy nie może
być wprowadzany na rynek (art. 14 178/2002).
 Środek spożywczy jest uznawany za
niebezpieczny, jeżeli uważa się, że:
a) jest szkodliwy dla zdrowia,
b) nie nadaje się do spożycia przez ludzi.
Zasada zapewnienia bezpieczeństwa
Domniemania:
 jeżeli niebezpieczny środek spożywczy stanowi część
partii, transzy lub dostawy żywności należącej do tej
samej klasy lub kategorii, należy założyć, że całość
żywności w tej partii, transzy lub dostawie jest
również niebezpieczna (art. 14 ust. 6 178/2002)
 żywność zgodna z przepisami regulującymi
bezpieczeństwo żywności, jest uważana za
bezpieczną pod względem czynników objętych tymi
przepisami (art. 14 ust. 7 178/2002)
Zasada zapewnienia bezpieczeństwa
Jeżeli podmiot działający na rynku spożywczym uważa
(lub ma podstawy sądzić), że środek spożywczy, który
wprowadził na rynek może być szkodliwy dla zdrowia
ludzi niezwłocznie podejmuje działania
 rozpoczyna wycofywanie,
 informuje właściwe władze
 Informuje konsumentów finalnych (art. 19 ust. 3
178/2002)
Zasada analizy ryzyka
 prawo żywnościowe powinno opierać się na analizie
ryzyka (art. 6 178/2002
„analiza ryzyka” oznacza proces składający się z trzech
powiązanych elementów:
 oceny ryzyka (poszukiwanie, zbieranie, zestawianie i
analizowanie danych dotyczący pojawiających się lub
mogących się pojawić zagrożeń, EFSA)
 zarządzania ryzykiem (opracowywanie i wprowadzanie w
życie strategii zapobiegających ryzyku i kontrolujących
ryzyko na podstawie oceny ryzyka oraz innych, prawnie
uzasadnionych czynników (społeczne, gospodarcze,
etyczne, środowiskowe)
 informowania o ryzyku (wymiana informacji i opinii
 zasada śledzenia (traceability)
możliwość zidentyfikowania dostawców i odbiorców
 zasada ostrożności
gdy brak jest pewności naukowej, w oczekiwaniu na
dalsze informacje naukowe umożliwiające bardziej
wszechstronną ocenę ryzyka mogą zostać przyjęte
tymczasowe środki zarządzania ryzykiem konieczne do
zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia
 zasada przejrzystości
Gdy istnieją uzasadnione podstawy, aby podejrzewać, że
żywność może stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi, w
zależności od charakteru, powagi i rozmiaru ryzyka,
władze publiczne podejmą stosowne kroki w celu
poinformowania opinii publicznej o charakterze
ryzyka dla zdrowia, określając możliwie najdokładniej
żywność lub paszę, bądź rodzaj żywności lub paszy,
ryzyko, jakie mogą one stanowić oraz środki podjęte lub,
Zasady urzędowej kontroli żywności – 882/2004










Proporcjonalność
Prowadzenie kontroli bez uprzedzenia
Regularność
Dwuinstancyjność
Ostrożność
Kompleksowość
Jednolitości działań
Poufności
Analizy ryzyka
Bezstronność, obiektywizm, fachowość,
kompetentność, sprawność i efektywność
Dziękuję za uwagę !