EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII POZIOM

Transkrypt

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Ukáad graficzny © CKE 2010
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJĄCY
KOD
PESEL
Miejsce
na naklejkĊ
z kodem
EGZAMIN MATURALNY
Z CHEMII
POZIOM PODSTAWOWY
CZERWIEC 2012
Instrukcja dla zdającego
1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron
(zadania
1 – 31).
Ewentualny
brak
zgáoĞ
przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.
2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to
przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu.
3. W rozwiązaniach zadaĔ rachunkowych przedstaw tok
rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz
pamiĊtaj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
5. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.
6. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane.
7. MoĪesz korzystaü z karty wybranych tablic chemicznych,
linijki oraz kalkulatora.
8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój
numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem.
9. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej
dla egzaminatora.
Czas pracy:
120 minut
Liczba punktów
do uzyskania: 50
MCH-P1_1P-123
Egzamin maturalny z chemii
Poziom podstawowy
2
Zadanie 1. (2 pkt)
PoniĪej przedstawiono wzory wybranych jonów.
F
S 2
Mg 2
Cl Ca 2
Na a) Zapisz peáną konfiguracjĊ elektronową atomu argonu w stanie podstawowym.
....................................................................................................................................................
b) Ze zbioru jonów wybierz i podaj wzory tych jonów, które mają taką samą
konfiguracjĊ elektronową jak atom argonu.
KonfiguracjĊ elektronową atomu argonu mają jony: .................................................................
Zadanie 2. (1 pkt)
Podaj symbol helowca o konfiguracji elektronowej takiej samej, jaką ma jon O 2 .
Symbol helowca: ...........................................
Zadanie 3. (1 pkt)
W wyniku rozpadu jądra atomowego pewnego promieniotwórczego pierwiastka E nastąpiáa
dwukrotna emisja cząstki Į i jednokrotna emisja cząstki ȕ . Produktem rozpadu byá 212
83 Bi.
Ustal liczbĊ atomową i symbol pierwiastka E oraz liczbĊ masową jego izotopu. Uzupeánij
poniĪszy schemat, stosując zapis AZ E.
Zadanie 4. (1 pkt)
OceĔ prawdziwoĞü poniĪszych zdaĔ. Wpisz literĊ P, jeĪeli zdanie jest prawdziwe,
lub literĊ F, jeĪeli jest faászywe.
1.
2.
3.
Zdanie
Związki o budowie jonowej są zwykle rozpuszczalne w rozpuszczalnikach
polarnych, a powstaáe roztwory przewodzą prąd elektryczny.
Związki o budowie kowalencyjnej w stanie staáym i ciekáym przewodzą
prąd elektryczny.
Związki o budowie jonowej topią siĊ w wysokich temperaturach, zwykle
wyĪszych niĪ 500 °C.
P/F
Poziom podstawowy
3
Zadanie 5. (2 pkt)
Atom pewnego pierwiastka ma w stanie podstawowym nastĊpującą konfiguracjĊ elektronów
walencyjnych: 3s23p4 (M6).
a) Odczytaj z ukáadu okresowego symbol tego pierwiastka.
Symbol pierwiastka: ..............................
b) Napisz wzór tlenku tego pierwiastka na najwyĪszym stopniu utlenienia i wzór
wodorku tego pierwiastka.
Wzór tlenku: ..............................
Wzór wodorku: ..............................
Zadanie 6. (1 pkt)
Substancja A ulega rozkáadowi zgodnie z równaniem: A ĺ B + C + D. W reakcji tej powstają
produkty w stosunku masowym mB : mC : mD = 4 : 5 : 9.
Podaj masĊ substancji C powstaáą w wyniku rozkáadu 90 gramów substancji A.
Masa substancji C: ..................................................
Zadanie 7. (1 pkt)
W kolumnie I podano nazwy wodorotlenków, a w kolumnie II wymieniono przykáadowe
zastosowania wybranych wodorotlenków.
I
A. wodorotlenek
magnezu
B. wodorotlenek
sodu
II
1. jest skáadnikiem zaprawy murarskiej
2. stosowany jako lek przeciw nadkwasocie, skáadnik past do zĊbów
3. surowiec do otrzymywania mydáa, celulozy, papieru
KaĪdemu wodorotlenkowi wymienionemu w kolumnie I (litery A i B) przyporządkuj
jego zastosowanie podane w kolumnie II (liczby 1–3). Wpisz odpowiednie liczby
w poniĪsze kratki.
A.
B.
Poziom podstawowy
4
Zadanie 8. (1 pkt)
Kwas siarkowy(VI) moĪna otrzymaü z pirytu (FeS2) w wieloetapowym procesie, który
w uproszczeniu przedstawiają poniĪsze równania reakcji.
4FeS2 + 11O2 ĺ 2Fe2O3 + 8SO2
2SO2 + O2 ĺ 2SO3
SO3 + H2O ĺ H2SO4
Podaj jedno sumaryczne równanie reakcji, które ilustruje przedstawiony proces
otrzymywania kwasu siarkowego(VI).
.......................................................................................................................................................
Zadanie 9. (2 pkt)
Wykonano doĞwiadczenie, którego przebieg zilustrowano na poniĪszym schemacie.
1g Mg (s)
I
1g Cu (s)
II
1g Zn (s)
III
nadmiar kwasu solnego HCl (aq)
a) DokoĔcz poniĪsze zdanie, podkreĞlając odpowiedĨ A, B, C lub D.
W opisanym doĞwiadczeniu reakcje zaszáy w probówkach
A. I i II.
B. I i III.
C. II i III.
D. I, II i III.
b) Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej w probówce,
z której wydzieliáo siĊ najwiĊcej wodoru.
.......................................................................................................................................................
Poziom podstawowy
5
Zadanie 10. (3 pkt)
Zmieszanie wiórków magnezowych z jodem nie powoduje widocznej reakcji miĊdzy
pierwiastkami. Dodanie do mieszaniny niewielkiej iloĞci wody wywoáuje gwaátowną reakcjĊ
miĊdzy magnezem i jodem. Mieszanina rozgrzewa siĊ tak silnie, Īe czĊĞü jodu wydziela siĊ
w postaci ciemnofioletowych par. W wyniku reakcji powstaje biaáa, staáa substancja, którą
jest jodek magnezu.
a) Napisz równanie opisanej reakcji.
.......................................................................................................................................................
b) OkreĞl, jaką rolĊ w tej reakcji peáni woda.
W reakcji magnezu z jodem woda peáni rolĊ ...............................................................................
c) Zakwalifikuj powyĪszą reakcjĊ ze wzglĊdu
do endotermicznych lub egzotermicznych.
na
jej
efekt
energetyczny
Reakcja magnezu z jodem jest procesem .....................................................................................
Zadanie 11. (3 pkt)
Mając do dyspozycji substancje: tlenek fosforu(V) (P4O10), tlenek sodu i wodĊ, zaplanowano
otrzymywanie ortofosforanu(V) sodu trzema metodami. Opis doĞwiadczenia przedstawiono
w formie schematu.
+ H 2O
+C
NaOH
A
1.
D
+ H 2O
B
+A
C
2.
+ NaOH (aq) 3.
D
a) Uzupeánij schemat doĞwiadczenia, podając wzory substancji A, B, C i D.
A: .............................. B: .............................. C: .............................. D: ..............................
b) Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji oznaczone numerami 1 i 3.
1) ..................................................................................................................................................
3) ..................................................................................................................................................
Poziom podstawowy
6
Zadanie 12. (1 pkt)
Przeprowadzono trzy doĞwiadczenia, których przebieg zilustrowano na poniĪszych
schematach.
H3PO4 (aq)
I
CuCl2 (aq)
Cu (s)
Na3PO4 (aq)
III
II
H3PO4 (aq)
CuSO4 (aq)
Podaj numery probówek, w których przebiegaáy reakcje zilustrowane nastĊpującym
równaniem zapisanym w formie jonowej skróconej:
3Cu 2 + 2PO 43 ѧ Cu3(PO4)2ȳ
Numery probówek: .................................................
Zadanie 13. (1 pkt)
Jedną z metod otrzymywania nierozpuszczalnych w wodzie tlenków metali jest termiczny
rozkáad ich wodorotlenków.
Napisz równanie reakcji otrzymywania tlenku Īelaza(III) wymienioną metodą.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 14. (1 pkt)
Temperatura krzepniĊcia roztworu jest niĪsza od temperatury krzepniĊcia rozpuszczalnika.
ObniĪenie temperatury krzepniĊcia jest wprost proporcjonalne do liczby moli drobin
(cząsteczek lub jonów) substancji rozpuszczonej przypadających na 1 kilogram
rozpuszczalnika.
Uzupeánij poniĪsze zdanie, wybierając i podkreĞlając w kaĪdym nawiasie wáaĞciwą
nazwĊ lub okreĞlenie.
Wodny roztwór ( chlorku sodu / sacharozy ) o stĊĪeniu procentowym 18% krzepnie
w temperaturze t = –14 °C, a wodny roztwór ( chlorku sodu / sacharozy ) o takim samym
stĊĪeniu w temperaturze t = –1,3 °C, poniewaĪ w 18% roztworze chlorku sodu jest ( mniej /
wiĊcej ) moli drobin niĪ w tej samej masie 18% roztworu sacharozy.
Poziom podstawowy
7
Zadanie 15. (2 pkt)
Przeprowadzono doĞwiadczenie pozwalające porównaü aktywnoĞü trzech fluorowców:
bromu, chloru i jodu. Przebieg doĞwiadczenia zilustrowano na poniĪszym schemacie.
Br2 (aq)
Br2 (aq)
KCl (aq)
chloroform
KI (aq)
chloroform
a) Uzupeánij poniĪsze zdania, wpisując wzory odpowiednich substancji – KCl lub KI.
Po dodaniu wodnego roztworu bromu do roztworu .............................. z warstwą
chloroformową roztwór przybraá barwĊ brunatną. Po wstrząĞniĊciu mieszaniny warstwa
chloroformowa zabarwiáa siĊ na niebieskofioletowo, a wodny roztwór staá siĊ jaĞniejszy.
Po dodaniu wodnego roztworu bromu do roztworu .............................. z warstwą
chloroformową nie zaobserwowano odbarwienia pomaraĔczowoczerwonego roztworu bromu.
Po wstrząĞniĊciu mieszaniny znajdująca siĊ na dole probówki warstwa chloroformowa staáa
siĊ czerwona, a roztwór wodny staá siĊ jaĞniejszy.
b) Uszereguj badane fluorowce wedáug
w odpowiedniej kolejnoĞci ich nazwy.
wzrastającej
aktywnoĞci,
zapisując
.......................................................................................................................................................
Zadanie 16. (2 pkt)
Do wody wprowadzono krystaliczny wodorek wapnia (CaH2) i zaobserwowano wydzielanie
gazu.
a) Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji wodorku wapnia z wodą,
uwzglĊdniając stosunek molowy substratów n CaH 2 : n H 2O = 1 : 2.
.......................................................................................................................................................
b) OkreĞl charakter chemiczny wodorku wapnia.
Wodorek wapnia ma charakter: ...............................................................................
Poziom podstawowy
8
Zadanie 17. (1 pkt)
Przygotowano kwas solny o stĊĪeniu 0,1 mol · dm 3 oraz roztwory wodorotlenku potasu
i wodorotlenku baru o stĊĪeniu 0,1 mol · dm 3 . W probówce I zmieszano 3 cm 3 kwasu
solnego z 3 cm 3 roztworu wodorotlenku potasu, a w probówce II – 3 cm 3 kwasu solnego
z taką samą objĊtoĞcią roztworu wodorotlenku baru.
OkreĞl odczyny (zasadowy, obojĊtny, kwasowy) roztworów, które powstaáy w obu
probówkach.
Odczyn roztworu w probówce I: ...................................................................................
Odczyn roztworu w probówce II: .................................................................................
Zadanie 18. (2 pkt)
PoniĪej przedstawiono przybliĪone wartoĞci pH wodnych roztworów wybranych produktów.
biaáko jaja kurzego
mleko
páyn do prania
sok cytrynowy
pH = 8
pH = 6
pH = 9
pH = 2
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice Chemiczne, Warszawa 2003
SpoĞród przedstawionych roztworów wybierz te, które mają odczyn kwasowy, oraz te,
które mają odczyn zasadowy. Zapisz ich nazwy zgodnie ze wzrostem zasadowoĞci
(roztwory o odczynie zasadowym) lub kwasowoĞci (roztwory o odczynie kwasowym).
Roztwory o odczynie zasadowym: ..............................................................................................
(zgodnie ze wzrostem zasadowoĞci)
Roztwory o odczynie kwasowym: ...............................................................................................
(zgodnie ze wzrostem kwasowoĞci)
ÂInformacja do zadania 19. i 20.
Tlenek manganu(IV) moĪe peániü w reakcjach rolĊ utleniacza lub reduktora, co zilustrowano
poniĪszymi równaniami.
I
II
III
MnO2 + 4HCl ĺ MnCl2+ Cl2 + 2H2O
3MnO2 + KClO3 + 6KOH ĺ 3K2MnO4 + KCl + 3H2O
MnO2 + H2 ĺ MnO + H2O
Zadanie 19. (2 pkt)
a)
WskaĪ równanie reakcji, w której tlenek manganu(IV) peáni rolĊ reduktora.
MnO2 peáni rolĊ reduktora w reakcji nr ..............................
b)
Podaj stosunek molowy utleniacza do reduktora w reakcji I.
Stosunek molowy utleniacza do reduktora w reakcji I wynosi ............... : ...............
Poziom podstawowy
9
Zadanie 20. (2 pkt)
Oblicz, ile dm 3 chloru (odmierzonego w warunkach normalnych) moĪna otrzymaü
w wyniku caákowitej reakcji 0,01 dm 3 kwasu solnego o stĊĪeniu cm = 7,40 mol · dm 3
zgodnie z równaniem I. Wynik podaj z dokáadnoĞcią do drugiego miejsca po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Zadanie 21. (2 pkt)
Fosfor biaáy wydziela z roztworów niektóre metale, np. miedĨ, zgodnie z poniĪszym
schematem.
P4 + CuSO4 + H2O ѧ Cu + H3PO4 + H2SO4
Dobierz i uzupeánij wspóáczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji,
stosując metodĊ bilansu elektronowego.
Bilans elektronowy:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji:
..... P4 + ..... CuSO4 + ..... H2O ѧ ..... Cu + ..... H3PO4 + ..... H2SO4
Poziom podstawowy
10
Zadanie 22. (1 pkt)
WĊglan wapnia moĪe byü stosowany jako nawóz wzbogacający glebĊ w jony Ca 2 , pomimo
Īe jest związkiem praktycznie nierozpuszczalnym w wodzie. WĊglan wapnia moĪe ulegaü
reakcji zgodnie z równaniem:
CaCO3 + H2O + CO2 ҙ Ca 2 + 2HCO 3
Analizując powyĪsze równanie, wyjaĞnij, dlaczego wĊglan wapnia moĪna stosowaü jako
nawóz, pomimo Īe nie rozpuszcza siĊ w wodzie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 23. (1 pkt)
PoniĪej przedstawiono wzory póástrukturalne (grupowe) wybranych wĊglowodorów
i chloropochodnych wĊglowodorów.
CH2
CH2
CH3
CH2
CH3
I
CH3
C
CH2 CH3
Cl
II
CH3
CH3
CH3 C
CH3
CH2
CH3
IV
CH2
Cl
CH3 C CH2 CH3
CH3
V
CH3 CH CH2 CH3
CH3
III
CH3 CH CH
CH3
CH3 Cl
VI
WskaĪ parĊ związków, które są wzglĊdem siebie izomerami szkieletowymi, oraz parĊ
związków, które są wzglĊdem siebie izomerami podstawienia. Podaj numery
oznaczające wzory tych związków.
Izomery szkieletowe: ...................................................................................................................
Izomery podstawienia: .................................................................................................................
Poziom podstawowy
11
Zadanie 24. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono wzory póástrukturalne (grupowe) wybranych alkanów o áaĔcuchach
prostych i rozgaáĊzionych oraz ich temperatury wrzenia pod ciĞnieniem 1013 hPa.
Alkany o áaĔcuchu rozgaáĊzionym
n-alkany
Wzór n-alkanu
Twrzenia, °C
Wzór i nazwa
Twrzenia, °C
CH4
–162
–––––––––––––––––––––
–––––
CH3CH3
–88
–––––––––––––––––––––
–––––
CH3CH2CH3
–42
–––––––––––––––––––––
–––––
CH3(CH2)2CH3
0
(CH3)2CHCH3
2-metylopropan
–12
CH3(CH2)3CH3
+36
(CH3)2CHCH2CH3
2-metylobutan
+28
CH3(CH2)4CH3
+69
(CH3)2CH(CH2)2 CH3
2-metylopentan
+60
(CH3)3CCH2CH3
2,2-dimetylobutan
+50
Na podstawie: R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1998
Korzystając z informacji podanych w tabeli, uzupeánij poniĪsze zdania. W zdaniu 1. i 2.
podkreĞl wáaĞciwe okreĞlenie spoĞród podanych w nawiasie, a w zdaniu 3. wpisz
odpowiednie informacje.
1. Temperatura wrzenia alkanów ( maleje / roĞnie) wraz ze wzrostem liczby atomów wĊgla
w cząsteczce.
2. Izomer alkanu o áaĔcuchu rozgaáĊzionym ma temperaturĊ wrzenia ( niĪszą / wyĪszą )
od izomeru tego alkanu o áaĔcuchu prostym.
3. SpoĞród n-alkanów wymienionych w tabeli w temperaturze –5 °C cieczami są n-alkany,
których cząsteczki zawierają ........................................................................ atomów wĊgla.
Zadanie 25. (1 pkt)
Do cząsteczki propynu przyáączono kolejno dwie cząsteczki chlorowodoru. W wyniku reakcji
powstaá produkt addycji zgodny z reguáą Markownikowa. Wedáug tej reguáy atom wodoru
przyáączy siĊ do tego z dwóch atomów wĊgla, który posiada wiĊcej przyáączonych atomów
wodoru.
PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania.
W wyniku opisanej reakcji powstaá produkt o nazwie
A. 1,1-dichloropropan.
B. 1,2-dichloropropan.
C. 1,3-dichloropropan.
D. 2,2-dichloropropan.
Poziom podstawowy
12
Zadanie 26. (1 pkt)
BenzynĊ syntetyczną moĪna otrzymaü z gazu syntezowego w wyniku katalitycznego
uwodornienia tlenku wĊgla(II). Proces przebiega pod ciĞnieniem p = 2–3 MPa,
w temperaturze 200 °C oraz w obecnoĞci katalizatora. Oprócz wĊglowodorów produktem
reakcji jest para wodna.
Na podstawie: J. Sobczak, K. M. Pazdro, Z. Sobkowska, Sáownik Szkolny. Chemia, Warszawa 1993
Stosując wzór sumaryczny związku organicznego, napisz równanie reakcji
otrzymywania oktanu opisaną metodą. W równaniu reakcji uwzglĊdnij warunki
procesu, zapisując je nad strzaáką równania reakcji.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 27. (3 pkt)
ReakcjĊ ilustrującą próbĊ Trommera dla dowolnego aldehydu (R–CHO) moĪna zapisaü
w postaci równania:
R–CHO + 2Cu(OH)2 temperatur
a o R–COOH + Cu2O + 2H2O
Podczas próby Trommera z roztworu zawierającego 2,2 g pewnego aldehydu wytrąciáo siĊ
7,2 g tlenku miedzi(I).
a) Oblicz masĊ molową aldehydu uĪytego do reakcji. W obliczeniach przyjmij wartoĞci
mas molowych miedzi M Cu = 64,0 g · mol 1 i tlenu M O = 16,0 g · mol 1 .
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
b) Ustal wzór póástrukturalny (grupowy) tego aldehydu.
Wzór:
Poziom podstawowy
13
Zadanie 28. (2 pkt)
PoniĪej przedstawiono schematy reakcji, którym moĪe ulegaü chloroetan w Ğrodowisku
zasadowym, tworząc zaleĪnie od warunków produkty organiczne X lub Y.
C
80
o X + Cl + H2O
1) CH3CH2Cl + OH etanol,
o
2 O, temperatura pokojowa
2) CH3CH2Cl + OH H

o Y + Cl a) Napisz wzory póástrukturalne (grupowe) związków X i Y.
Wzór związku X: ..........................................
Wzór związku Y: ..........................................
b) Stosując podziaá charakterystyczny dla chemii organicznej, okreĞl typ reakcji 1. i 2.
Reakcja 1) ......................................................................................
Reakcja 2) ......................................................................................
Zadanie 29. (1 pkt)
W celu zbadania wáaĞciwoĞci glukozy do probówki zawierającej wodny roztwór tej substancji
dodano zawiesinĊ Cu(OH)2 i zawartoĞü probówki wstrząĞniĊto (etap 1.). NastĊpnie probówkĊ
delikatnie ogrzano (etap 2.).
Opisz zmiany, które zaobserwowano w probówkach po kaĪdym etapie doĞwiadczenia.
Etap 1. ..........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Etap 2. ..........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 30. (1 pkt)
W wyniku kondensacji aminokwasów – kwasu aminooctowego (Gly) i kwasu
2-aminopropanowego (Ala) powstaá áaĔcuchowy tripeptyd o sekwencji aminokwasów
Gly-Ala-Gly.
Przedstaw wzór póástrukturalny (grupowy) tego tripeptydu.
Poziom podstawowy
14
Zadanie 31. (3 pkt)
Zaprojektuj doĞwiadczenie, którego przebieg pozwoli wykazaü, Īe w cząsteczce kwasu
aminooctowego (glicyny) są dwie grupy funkcyjne: aminowa i karboksylowa.
a) Z poniĪej zaproponowanych odczynników i wskaĨników wybierz te, które wykaĪą
obecnoĞü grup funkcyjnych w cząsteczce glicyny. Uzupeánij schemat doĞwiadczenia,
wpisując odpowiednie wzory lub nazwy odczynników i nazwy wskaĨników
(w probówce I potwierdĨ obecnoĞü grupy aminowej, a w probówce II obecnoĞü grupy
karboksylowej).
x
x
x
x
x
NaOH (aq)
oranĪ metylowy
Cu(OH)2 (zawiesina)
HCl (aq)
fenoloftaleina
ObecnoĞü grupy aminowej
glicyna (s)
I
ObecnoĞü grupy karboksylowej
glicyna (s)
II
………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………….
+ ………………………………………………………………………
+ ………………………………………………………………………
b) Opisz zmiany, jakie nastąpiáy w probówkach I i II po dodaniu glicyny do wybranych
odczynników. UwzglĊdnij barwy zawartoĞci probówek przed reakcją i po reakcji.
Probówka I : .................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Probówka II : ................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) Napisz równanie reakcji zachodzącej w probówce I. GlicynĊ i produkt reakcji
przedstaw w postaci wzorów póástrukturalnych (grupowych).
.......................................................................................................................................................
Poziom podstawowy
BRUDNOPIS
15