plik pdf

Materiał:
podręcznik: Improwizacja, s. 174–178
zbliżenie Prometeizm, s. 26
załącznik 4
Przygotowanie:
Uczniowie w domu czytają tekst Wielkiej Improwizacji i wykonują zadanie 1,
s. 178. Zaznaczają fragmenty, w których się ujawnia stosunek Konrada do Boga
i ludzi. Powinni również przypomnieć sobie postać Prometeusza, Fausta i doktora
Frankensteina.
Tok lekcji:
1. Ustalenie, jaki jest stosunek Konrada do Boga i ludzi, praca w grupach
dwuosobowych.
Dzielimy uczniów na dwuosobowe grupy. Niektóre grupy badają relację Konrad–Bóg, inne – relację Konrad–ludzie.
Uczniowie powinni zapisywać swoje wnioski, odwołując się do odpowiednich
cytatów. Następnie omawiają opracowane zagadnienia, korzystając ze swoich
zapisków, koniecznie przytaczając właściwy cytat. Jeśli zachodzi potrzeba, inny
uczeń poprawia lub uzupełnia interpretację kolegi. Ponieważ tekst jest trudny, na
pewno będziemy musieli korygować i pogłębiać interpretacje.
2. Próba oceny stosunku Konrada do Boga i ludzi, praca indywidualna.
Prosimy uczniów, aby wykonali zadania 2 i 4, s. 178. Ocena postawy Konrada
pozwoli ustalić, na czym polega jego bluźnierstwo, oraz wskaże na zapędy despotyczne bohatera. Jednocześnie przypominamy wcześniej poznanych bluźnierców
romantycznych, którzy chcieli zbawiać świat „mimo Boga”.
Porównanie z Prometeuszem pozwoli wprowadzić pojęcie prometeizmu oraz
odkryje motywacje Konrada. W zrozumieniu możliwych konsekwencji postawy
Konrada powinna pomóc dyskusja.
2. Dyskusja.
Temat dyskusji: Gdyby Konradowi dać władzę, jak wyglądałby świat?
Jako głos w dyskusji proponujemy przytoczyć fragment Biesów Fiodora Dostojewskiego (załącznik 4).
3. Praca domowa.
„Z Bogiem i choćby mimo Boga”. Jak romantycy chcieli zbawić świat?
Temat: Zbadać bohatera – „Korsarz” G. G. Byrona.
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
poznanie fragmentu utworu George’a Gordona Byrona
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
doskonalenie umiejętności analizowania dzieła literackiego ze szczególnym
uwzględnieniem osoby narratora i roli opisu w toku narracji
poznanie pierwowzoru bohatera bajronicznego
Materiał:
podręcznik: Bohater bajroniczny, s. 56
zbliżenie Powieść poetycka, s. 56
G. G. Byron, Korsarz, s. 56–57
załącznik 5a, 5b
Tok lekcji:
1. Wprowadzenie.
Prosimy uczniów, aby opowiedzieli o swoich ulubionych bohaterach literackich,
filmowych lub bohaterach gier komputerowych. Uczniowie krótko tłumaczą, co
spowodowało, że ta, a nie inna postać wywarła na nich wrażenie, jak wraz
z rozwojem osobowościowym zmieniały się ich upodobania w tym względzie.
Po takim wstępie wyjaśniamy uczniom, że przedmiotem lekcji będzie lektura
fragmentu Korsarza Byrona, a celem – próba odpowiedzi na pytanie o to, jaki jest
bohater powieści poetyckiej. Informujemy uczniów, że wynikiem pracy na lekcji
ma być mapa mentalna, którą stworzy cała klasa. Zawieszamy duży arkusz papieru
z zapisanym pośrodku słowem KONRAD.
Po wykonaniu każdego ćwiczenia uczniowie będą uzupełniać mapę mentalną.
2. Badanie odmian opisu literackiego, praca w grupach i praca metodą wzorowaną na mapie mentalnej. Charakterystyka bohatera.
Etap 1. Rozdajemy uczniom pracującym w dwuosobowych grupach załącznik 5a,
a następnie odczytujemy głośno zamieszczony w załączniku fragment Korsarza.
Kiedy uczniowie już wyjaśnią, co decyduje o tym, że tekst jest statycznym opisem
(nagromadzenie i przewaga rzeczowników i przymiotników nad innymi częściami
mowy), prosimy ich, by w swoich zespołach rozstrzygnęli – i uzasadnili swoje
stanowiska – czy odczytany opis pozwala stworzyć szkic, schematyczny rysopis,
czy może wierny, plastyczny lub psychologiczny portret postaci. Dzięki temu będzie
można ustalić wyraziste cechy odczytanego opisu, np.
Opis jest realistyczny, a jego sprawozdawczy styl stwarza wrażenie obiektywizmu.
Zawarcie w opisie informacji jedynie na temat wyglądu postaci prawdopodobnie
uniemożliwi stworzenie plastycznego, a już na pewno psychologicznego portretu
opisywanej osoby.
Na mapie zapisujemy hasło, np. WYGLĄD, a pod nim zebrane dotychczas informacje
o wyglądzie Konrada.
Etap 2. Rozdajemy grupom załącznik 5b i głośno odczytujemy wersy bezpośrednio
poprzedzające opis wyglądu Konrada (wersy 19–21). Po zakończeniu pracy w grupach uczniowie jak zwykle powinni przedstawić jej wyniki, np.
Metonimie pozostają w związku z treściami dotyczącymi zła i dobra, przydają opisowi „dawnych mocarzy”, a przez to i opisowi Konrada elementów wartościujących
i etycznych. Opis ten ma nie tyle cechy relacji, co oceny.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Na mapie zapisujemy następne hasła określające Konrada, np. ŚWIAT WARTOŚCI,
OSOBOWOŚĆ, a uczniowie uzupełniają je wybranymi przez siebie określeniami.
Etap 3. Prosimy uczniów o przeczytanie z podręcznika całej strofy, której fragmenty
już poznali (wersy 19–30). Uczniowie ustalają, co lub kto jest przedmiotem
opisu w wersach 25–27. Po opracowaniu zadania w grupach uczniowie powinni
zaprezentować wyniki analizy*, np.
Tym razem opisano sytuację, w której obok Konrada występuje drugi bohater (gmin)
oraz zarysowano relację między Konradem a gminem.
Na mapie zapisujemy hasła, np. KONRAD A GMIN, a uczniowie uzupełniają je
wybranymi przez siebie określeniami.
4. Omówienie konstrukcji i funkcji narratora w tekście, praca w grupach
i metodą wzorowaną na mapie mentalnej. Charakterystyka bohatera.
Etap 1. Prosimy o głośną, a potem cichą lekturę kolejnego fragmentu powieści
(wersy 31–42). Następnie polecamy, aby uczniowie policzyli wszystkie czasowniki,
które znajdują się w tym fragmencie, oraz określili ich funkcję w tekście, np.
We wskazanym fragmencie jest bardzo dużo czasowników, co dynamizuje przedstawiane zdarzenia i sprawia, że opis staje się relacją.
To ostatnie spostrzeżenie będzie punktem wyjścia do zbadania, kim jest relacjonujący, czyli narrator. Prosimy uczniów o odszukanie zdania (lub sami je wskazujemy),
w którym mówiący pośrednio się ujawnia (Tak o nim sądzą – prawdy nieświadomi).
Zdanie to pozwala zauważyć, że:
Narrator dystansuje się wobec gminu, wie więcej niż pozostali, wypowiada się
w trzeciej osobie, a więc przydano mu cechy osoby bezstronnej i obiektywnej.
Uczniowie, poproszeni o wskazanie sposobu, w jaki narrator opisał Konrada, zwrócą
uwagę przede wszystkim na opis mimiki bohatera. Jednocześnie zauważą, że:
Opisując wygląd bohatera, narrator nie informuje o tym, co sam wie o bohaterze,
ale o tym, co mogą zauważyć wszyscy „o biegłym wzroku badacza”.
Etap 2. Prosimy uczniów, aby się dobrali w czteroosobowe grupy. Zadaniem grup
będzie ustalenie, jak zmienia się konstrukcja narratora. W tym celu uczniowie
objaśniają takie wyrażenia, jak: szeroki uśmiech, pogodne oblicze, marsowa mina
itp. oraz porównują w grupach swoje skojarzenia na temat tych wyrażeń. Następnie
grupy oceniają, czy interpretacja zachowań Konrada dokonana przez narratora ma
cechy „interpretacji potocznej” czy wprost przeciwnie. Wnioski wyciągnięte z tej
obserwacji upewnią uczniów, że:
Narrator nie stara się wyeksponować siebie, lecz na odwrót – chce utrzymać
czytelnika w przekonaniu, że wie o bohaterze tyle, ile każdy uważny „badacz”, czyli
raczej domyśla się, zgaduje, jaki jest Konrad, niż wie to na pewno.
Etap 3. Ostatnim zadaniem grup w tej części lekcji będzie ustalenie i uzasadnienie,
czy na podstawie omawianej strofy łatwiej byłoby skonstruować plastyczny czy
* Duża liczba czasowników sugerowałaby, że jest to raczej opowiadanie. Niemniej fakt, że
wszystkie zdarzenia „rozgrywają” się w tym samym czasie, pozwala potraktować ten fragment
jako opis sytuacji. Patrz także: M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Zarys teorii
literatury, Warszawa 1986, s. 340–341.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
psychologiczny portret bohatera oraz uzupełnienie mapy mentalnej o treści
dotyczące i wyglądu, i usposobienia Konrada.
5. Charakterystyka bohatera. Samodzielna praca grup, praca metodą wzorowaną
na mapie mentalnej.
Uczniom pozostającym w czteroosobowych grupach przydzielamy nieopracowane
jeszcze fragmenty Korsarza (jedna grupa – jeden fragment) i prosimy, aby
analizując sposób narracji, środki artystycznego wyrazu (koniecznie pytania
retoryczne), ustalili kolejne cechy bohatera powieści. Pracując, uczniowie mogą
wykorzystać sugestie zawarte w pytaniach 1–4, s. 57. Efektem zadania mają być
treści, które wzbogacą informacje zapisane już na mapie.
6. Podsumowanie lekcji.
Na zakończenie lekcji należy uporządkować i omówić mapę mentalną oraz
poinformować uczniów o tym, że:
Zarówno fizyczny, jak i psychiczny portret Konrada to model modnego w literaturze romantycznej bohatera, od nazwiska autora Korsarza zwanego bohaterem
bajronicznym.
7. Praca domowa.
Napisz charakterystykę Konrada, bohatera powieści poetyckiej Korsarz.
Temat: „Moje serce mam ja tylko” – Werter. Co jest istotą
romantycznej miłości?
(czas realizacji – 1 lekcja)
Cele szczegółowe:
poznanie pierwowzoru romantycznych kochanków
charakterystyka miłości romantycznej
odróżnianie indywidualnych przeżyć czytelniczych od utrwalonych w tradycji
i krytyce
przypomnienie obecnych w kulturze wzorów miłości
formułowanie tez na temat współczesnego pojmowania miłości i sposobów jej
wyrażania
Materiał:
podręcznik: Miłość romantyczna, s. 104
J. W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera, s. 105–106
zbliżenie Werteryzm, s. 105
załącznik 6
arkusze papieru i przybory do rysowania
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Załącznik 5a
Przeczytajcie tekst o Konradzie. Udowodnijcie, że jest to opis.
Blask czarnych oczu ćmi smutna powieka.
Twarz ogorzała, skroń wzniosła i blada,
Włos kruczy bujno pierścieniami spada,
Krzepki w ramionach, lecz kształt nieolbrzymi,
Ani się wzrostem wyniósł nad innymi.
................................................................................................
Załącznik 5b
Przeczytajcie tekst. Ustalcie, jaką funkcję pełni tu metonimia i o jakie treści
wzbogaca wcześniejszy obraz Konrada.
Nie na wzór świata dawnego mocarzy,
Szatanów w czynach, lecz bogów na twarzy,
Konrad nic w sobie nie ma nad człowieka.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl