LISTA KONTROLNA DLA MAŁYCH FIRM -tworzywa sztuczne01

Czynniki chemiczne - oceń zagroŜenia
- zapobiegaj wypadkom, wybuchom, poŜarom
LISTA KONTROLNA DLA MAŁYCH FIRM PRODUKUJĄCYCH WYROBY Z WŁÓKIEN
POLIESTROWO-SZKLANYCH .
JAK KORZYSTAĆ Z LISTY
1. Przeczytaj pytania.
2. Zaznacz odpowiedzi w odpowiednich rubrykach.
3. W przypadku zakreślenia odpowiedzi NIE, odczytaj propozycje działań korygujących.
4. Po wdroŜeniu działań korygujących dokonaj oceny ryzyka dla czynników chemicznych ( np. za pomocą
„Uproszczonej metodologii oceny zagroŜenia , wypadkiem , poŜarem lub wybuchem ...” opracowanej przez Health &
Safety Executive - Instytut Nadzoru BHP w skrócie nazywanej ( COSSH Essentials ).
Lp.
1
2
3
4
5
6
Pytanie / problem
Czy przechowujesz, stosujesz, produkujesz itd. środki
chemiczne w postaci surowców, produktów pośrednich,
produktów ubocznych, produktów gotowych, odpadów,
środków czystości itd.
Czy środki chemiczne występujące podczas pracy stale lub
okresowo zostały zidentyfikowane i zinwentaryzowane;
czy jest spis substancji / mieszanin chemicznych
niebezpiecznych (magazynowanych, stosowanych,
powstających, odpadowych).
Czy oryginalne opakowania niebezpiecznych środków
chemicznych są oznakowane na etykiecie w języku polskim
m.in. nazwą, znakiem graficznym - piktogramem i słownym
opisem zagroŜenia.
Czy po przelaniu / przesypaniu substancji lub mieszaniny do
innych pojemników opisano je taką samą nazwą jak na
etykiecie opakowania oryginalnego, znakami ostrzegawczymi
( w języku polskim nazwą, znakiem graficznym - piktogramem
i słownym opisem zagroŜenia).
Czy zbiorniki/ pojemniki napełniane są naprzemiennie
róŜnymi chemikaliami- jeŜeli tak, to:
czy dokonywane jest sprawdzanie stopnia oczyszczenia
zbiorników / pojemników, przed ich powtórnym napełnieniem
innym preparatem .
Czy zbiorniki produkcyjne poszczególnych systemów
laminowania są moŜliwe do łatwego odróŜnienia
(zidentyfikowania) .
Tak
Nie
Nie
dotyczy
Propozycje działań korygujących
Gdy odpowiedź negatywna – odstąp od
dalszej oceny
Spisać zmagazynowane produkowane
oraz uŜytkowane w zakładzie
substancje chemiczne.
Po otrzymaniu dostawy sprawdzać
etykietę na opakowaniu. W przypadku
braku etykiety w języku polskim zwrócić
się do dystrybutora. Nie usuwać
oryginalnych etykiet.
Oznakować pojemniki i zbiorniki
robocze zgodnie z oznakowaniem
oryginalnym, co najmniej nazwą i
piktogramem z interpretacją słowną
znaku.
Zapewnić odrębne pojemniki i zbiorniki
w celu wyeliminowania
naprzemiennego ich napełniania. JeŜeli
ze względów technologicznych jest to
niemoŜliwe, opracować szczegółową
procedurę oczyszczania i sprawdzania
stopnia czystości
zbiorników/pojemników.
Zastosować czytelne i jednoznaczne
oznakowania pojemników z
komponentami poszczególnych
systemów laminowania (poliestrowe /
epoksydowe) aby nie doszło do ich
przypadkowego zmieszania. MoŜna
zastosować odrębne kolory
Lp.
7
8
9
10
11
12
Pytanie / problem
Czy znaki graficzne (piktogramy) z nazwą substancji /
mieszaniny oraz oznakowanie kierunków przepływu
umieszczono na rurociągach przesyłowych
niebezpiecznych środków chemicznych. Czy rurociągi
oznakowano znakami bezpieczeństwa
Czy uzyskano od dostawcy aktualne karty charakterystyki dla
wszystkich niebezpiecznych środków chemicznych, które mogą
znajdować się na stanowisku pracy, a jeśli to konieczne, czy
dostępne są wystarczające i odpowiednie informacje dotyczące
niebezpiecznych środków chemicznych nieposiadających kart
(odpady, produkty pośrednie itd.).
Czy niebezpieczne środki chemiczne przechowuje się w
specjalnych pomieszczeniach zamkniętych, zaleŜnie od klasy
ryzyka i odpowiednio oddzielone (odległość lub odpowiednia
przegroda) od środków i materiałów, których z nimi
przechowywać nie wolno lub mogących powodować
niebezpieczne reakcje, (np. nadtlenki z osuszaczami,
związkami metali cięŜkich, rdzą).
Czy magazyn jest zabezpieczony przed dostępem osób
nieupowaŜnionych.
Czy wydano instrukcje określające zasady składowania
substancji i określono w nich wymogi rozdzielności
składowania substancji wzajemnie reagujących.
Czy w magazynie jest zapewniona skuteczna
wentylacja grawitacyjna, a jeśli to konieczne równieŜ
wentylacja mechaniczna lub awaryjna, zgodnie
wymogami przepisów i informacjami zawartymi w
kartach charakterystyki.
Czy w obszarach przechowywania, stosowania i produkcji
jest moŜliwe gromadzenie i usuwanie wycieków lub
rozlanych niebezpiecznych środków chemicznych do
bezpiecznych pojemników lub na tzw. tace
przeciwrozlewowe;
Czy istnieją specjalne środki do neutralizacji i usuwania
rozlanych substancji lub usuwania wycieków;
czy istnieją odpowiednie instrukcje.
Czy wprowadzono zakaz stosowania „niekontrolowanych"
źródeł zapłonu (ładunki elektrostatyczne, iskry mechaniczne,
nagrzane powierzchnie, otwarty ogień) w miejscach
przechowywania nadtlenków i łatwopalnych niebezpiecznych
środków chemicznych, a przestrzeganie zakazu odpowiednio
się przestrzega i kontroluje.
Tak
Nie
Nie
dotyczy
Propozycje działań korygujących
pojemników dla róŜnych technologii
laminowania.
NaleŜy uzupełnić oznakowanie zgodnie
z przepisami [ 4 ].
Uzyskać od dostawcy karty
charakterystyk lub informacje o
produktach dla których nie jest
wymagana karta charakterystyki oraz
sporządzić informacje dla pracowników.
Sprawdzić dostosowanie magazynu do
rodzaju przechowywanych środków i
zgodnie z informacjami zawartymi w
kartach charakterystyki ( informacjach
dla produktów nie wymagających karty
charakterystyki);
Wyeliminować substancje i materiały
wchodzące w reakcje ze składowanymi
środkami, kontrolować przestrzeganie
rozdzielności składowania
substancji/mieszanin i materiałów ze
sobą reagujących;
Zabezpieczyć magazyn przed
dostępem osób nieupowaŜnionych;
Wydać szczegółowe instrukcje
określającą zasady składowania
substancji/mieszanin.
Wykonać odpowiednią wentylację,
zapewnić odpowiednią krotność
wymiany powietrza w magazynie
zamkniętym i sprawdzać jej
efektywność.
Zapewnić odpowiednie pojemniki na
zebrane wycieki; zbiorniki i aparaty
technologiczne posadowić w wannach
(tacach) zbierających wyciekające
chemikalia; zapewnić środki
neutralizujące; opracować i wdroŜyć
procedury postępowania, zgodnie z
informacjami zawartymi w kartach
charakterystyki i przepisami ochrony
środowiska [ 8 ].
Wprowadzić zakaz uŜywania otwartego
ognia, zakaz stosowania narzędzi
iskrzących , zapewnić komplety kluczy i
narzędzi wykonanych z materiałów
nieiskrzących, sprawdzić, czy w
pomieszczeniach nie ma innych źródeł
zapłonu (np. tarcie, wytworzenie iskry
mechanicznej).
Lp.
Pytanie / problem
13
Czy opakowania zawierające niebezpieczne środki chemiczne
mają wystarczającą odporność fizyczną oraz chemiczną i czy nie
są na nich widoczne Ŝadne ślady uderzeń, rozcięć lub
odkształceń.
14
Czy unika się ręcznego przelewania środków
chemicznych z otwartych pojemników.
Czy do transportu (ręcznego i mechanicznego) zastosowano
sprzęt pomocniczy lub wyposaŜenie gwarantujące stabilne
zamocowanie, zabezpieczające przed uszkodzeniem,
odpowiednie do istniejących zagroŜeń (np. przeznaczone do
pracy w pomieszczeniach/ strefach zagroŜenia wybuchem);
Czy opracowano i wdroŜono instrukcje transportu ręcznego /
mechanicznego.
15
16
17
18
19
Czy ilość niebezpiecznego środka chemicznego
przechowywana na stanowisku / w pomieszczeniu pracy, nie
przekracza ilości technologicznej dla jednej zmiany roboczej.
Czy zastosowano ochronę przed gromadzeniem się
ładunku elektrostatycznego podczas przelewania cieczy
łatwopalnych;
Czy kontrolowana jest okresowo skuteczność
zastosowanej instalacji odprowadzającej ładunki
elektrostatyczne.
Czy stosowane, magazynowane lub wydzielające się
substancje / mieszaniny chemiczne powodują moŜliwość
powstania atmosfery wybuchowej: pyłu, gazu.
Tak
Nie
Nie
dotyczy
Propozycje działań korygujących
Kontrolować stan opakowań, a
uszkodzone wymienić na nowe tego
samego typu / atestowane lub
odpowiednie dla danego środka
chemicznego.
WyposaŜyć stanowiska w urządzenia
do przelewania, np. pompy, dozowniki
Zapewnić odpowiedni sprzęt
pomocniczy lub urządzenia
transportowe, albo zmienić system
dostarczania chemikaliów na
stanowisko pracy (np. rurociąg, pompa
dozująca);
Wydać odpowiednie instrukcje i
zapoznać z nimi pracowników.
Zapewnić magazyny podręczne.
Wykonać instalację do odprowadzania
ładunków elektrostatycznych, np.
uziemienie lub, gdy taki rodzaj instalacji
określono w Dokumencie
Zabezpieczenia przed Wybuchem,
stałe przewody połączone z
pojemnikiem lub jego obudową,
końcówki zaciskowe (klemy)
przewodów instalacji odprowadzającej
ładunki, umoŜliwiające podpięcie
przenośnych pojemników;
Wykonywanie okresowych badań i
pomiarów skuteczności działania w/w
instalacji.
JeŜeli odpowiedź TAK, to dokonać
odrębnej oceny ryzyka zagroŜenia
wybuchem i sporządzić dokument
zabezpieczenia stanowisk pracy przed
wybuchem, zgodnie z obowiązującymi
przepisami [ 6 ].
Czy dokonano klasyfikacji obiektów/ pomieszczeń pod
względem zakwalifikowania do poszczególnych
kategorii zagroŜenia wybuchem.
Jeśli odpowiedź NIE, to dokonać
klasyfikacji zgodnie z przepisami w
sposób udokumentowany z
wyszczególnieniem rodzaju (nazwy
substancji), ilości substancji i kategorii
zagroŜenia, miejsca lub zasięgu strefy.
Czy w magazynach z substancjami łatwopalnymi (np.
acetonem), w których istnieje niebezpieczeństwo powstania
atmosfery wybuchowej, zastosowano sygnalizację świetlnodźwiękową informującą o zagroŜeniach (system detekcji),
sprzęŜoną z instalacją wentylacyjną awaryjną.
Zastosować system sygnalizacji o
zagroŜeniach uruchamiający wentylację
awaryjną w przypadku zagroŜenia.
Lp.
Pytanie / problem
Tak
Nie
Nie
dotyczy
Propozycje działań korygujących
Czy instalacje elektryczne wykonane są w sposób
zapewniający odporność na działanie chemikaliów o
właściwościach Ŝrących; czy corocznie sprawdzana jest
skuteczność działania zastosowanej ochrony przed
poraŜeniem prądem elektrycznym.
Czy urządzenia, osprzęt i instalacje technologiczne zostały
dobrane w sposób gwarantujący ich odporność na działanie
chemikaliów, czy ich stan techniczny jest okresowo
kontrolowany.
Dostosować instalację, sprawdzać jej stan
techniczny i skuteczność działania.
22
Czy pokrycia ścian, sufitów i posadzek oraz podesty
robocze i zabezpieczenia kanałów technologicznych
są odporne na agresywne działanie chemikaliów; czy
ich stan techniczny gwarantuje bezpieczeństwo .
23
Czy urządzenia lub procesy, w których zmiana parametrów (tj.
np. ciśnienie, temperatura, wypełnienie zbiornika, stęŜenie
mieszanin wybuchowych itp.) moŜe powodować zagroŜenie, są
wyposaŜone w układy (czujniki i wskaźniki) pozwalające
wykrywać warunki niebezpieczne;
Czy układy te są połączone z systemami alarmowymi; czy jest
moŜliwość automatycznego przerwania procesu, wyłączenia
urządzeń, włączenia wentylacji awaryjnej w stanach zagroŜenia.
24
Czy czynności, które mogą grozić uwolnieniem gazu, par,
pyłów itd. niebezpiecznych środków chemicznych, są
wykonywane w układzie zamkniętym albo co najmniej w
obszarach dobrze wentylowanych lub w instalacjach
wyposaŜonych w wyciąg miejscowy.
Czy wprowadzono środki zapobiegające
rozprzestrzenianiu się czynników chemicznych
niebezpiecznych na inne stanowiska pracy lub do innych
pomieszczeń pracy.
Pokryć ściany, sufity, posadzki
powłokami chemoodpornymi;
Zakonserwować przed działaniem
chemikaliów elementy konstrukcji (np.
drewniane podesty, metalowe pokrycia
kanałów technologicznych itp.);
Zabezpieczyć konstrukcje metalowe
stosowane w procesie produkcyjnym i
wyposaŜenie stanowisk pracy przed
gromadzeniem się ładunków
elektrostatycznych;
Okresowo kontrolować stan
techniczny, zgodnie z ustalonym
planem kontroli.
Zamontować wymagane czujniki i
wskaźniki procesu/operacji
technologicznej; zapewnić system
dźwiękowo-świetlny do alarmowania o
odchyleniach parametrów procesu;
wyposaŜyć instalację w układy
automatycznego przerywania procesu
/urządzenia, uruchamiania wentylacji
awaryjnej w razie zagroŜenia;
sprawdzać okresowo sprawność
systemu.
Zastosować odpowiednie środki,
zgodnie z przepisami i kartą
charakterystyki [2, 5 ];
Kontrolować stan sprawności
technicznej zastosowanych urządzeń.
Podjąć działania zapobiegawcze np.:
zapewnić hermetyzację procesu,
ograniczyć powierzchnie parowania
lotnych substancji łatwopalnych (np.
acetonu) poprzez zamknięcie
pojemników z tymi substancjami,
zastosowanie dozowników do
nanoszenia środka na powierzchnie
myte/czyszczone , przemieścić
stanowiska niezwiązane z procesem
technologicznym do innego
pomieszczenia, rozdzielić ścianką
działową pomieszczenie produkcyjne,
20
21
25
Dostosować urządzenia, osprzęt i instalacje
technologiczne do właściwości chemikaliów;
sprawdzać okresowo ich stan techniczny
(w ustalonych czasookresach);
poddawać okresowej konserwacji w
sposób zaplanowany.
Lp.
Pytanie / problem
26
Czy została zagwarantowana kontrola dostępu
pracowników nieuprawnionych i osób z zewnątrz do
obszarów przechowywania, przetwarzania, załadunku i
rozładunku niebezpiecznych środków chemicznych.
27
Czy ustalono wykaz prac szczególnie niebezpiecznych,
obejmujący prace z chemikaliami;
Czy opracowano szczegółowe wymagania bhp przy
wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych.
Czy pracownicy i inne osoby świadczące pracę na rzecz
pracodawcy zostali we właściwy sposób poinformowani o
ryzyku związanym z niebezpiecznymi środkami chemicznymi i
przeszli odpowiednie szkolenie w zakresie stosowanych
środków zapobiegawczych i ochronnych.
28
29
30
31
32
33
Czy istnieją pisemne instrukcje stanowiskowe,
dotyczące wykonywania czynności z niebezpiecznymi
środkami chemicznymi.
Czy istnieje instrukcja określająca sposób gospodarowania
odpadami niebezpiecznymi, zgodna z przepisami i czy jest
kontrolowane jej przestrzeganie.
Czy wprowadzono odpowiednie zasady higieny osobistej
(mycie rąk, zmiana odzieŜy, zakaz jedzenia, picia i palenia na
stanowiskach pracy itd.), a ich stosowanie jest kontrolowane.
Czy istnieją instrukcje postępowania w sytuacjach
awaryjnych na wypadek np. wycieku, zmieszania, poŜaru,
wybuchu chemikaliów.
Czy w zakładowym wykazie środków ochrony indywidualnej
uwzględniono środki niezbędne dla ograniczenia naraŜenia
inhalacyjnego i kontaktowego z uwzględnieniem informacji
zawartych w kartach charakterystyki;
Czy zastosowano odpowiednią odzieŜ, obuwie, rękawice, o
właściwościach antyelektrostatycznych do pracy w
strefach/pomieszczeniach zagroŜonych wybuchem zgodnie
z dokonaną oceną ryzyka wybuchowego i dokumentem
zabezpieczenia stanowisk pracy przed wybuchem;
Czy ustalone środki ochrony indywidualnej są na bieŜąco
wydawane;
Tak
Nie
Nie
dotyczy
Propozycje działań korygujących
wykonać szczelne drzwi pomiędzy
pomieszczeniami, wykonać kurtynę
powietrzną pomiędzy pomieszczeniami,
w pomieszczeniach sąsiadujących
zastosować wentylację mechaniczną
nadciśnieniową.
Oznakować strefy i pomieszczenia w
sposób ustalony przepisami;
Zapewnić zamknięcia pomieszczeń
uniemoŜliwiające dostęp osobom
nieuprawnionym , a jednocześnie
zapewniające moŜliwość swobodnego
opuszczenia pomieszczenia przez
obsługę;
Opracować instrukcje informowania
osób/ firm zewnętrznych (np. serwis,
usługi) o zagroŜeniach i sposobach
ochrony.
Ustalić wykaz, opracować procedury.
Opracować instrukcje.
Poinformować pracowników i inne
osoby świadczące pracę oraz osoby/
firmy zewnętrzne (np. serwis, usługi) o
zagroŜeniach i sposobach ochrony;
Poddawać pracowników okresowym
szkoleniom z zakresu bhp nie rzadziej
niŜ raz w roku.
Opracować i udostępnić pracownikom
instrukcje.
Opracować instrukcję gospodarki
odpadami, wdroŜyć do stosowania.
WdroŜyć odpowiednie zasady i zapisać
je w instrukcjach stanowiskowych.
Opracować instrukcję, wdroŜyć je do
stosowania, przeprowadzać okresowe
ćwiczenia pozorowane.
Ustalić odpowiednie do zagroŜenia
rodzaje ochron indywidualnych oraz
odzieŜy ochronnej i obuwia;
Poinformować uŜytkowników o
zasadach i sposobie ich stosowania,
przechowywania i konserwacji;
Wydać do indywidualnego uŜytku
ustalone środki i umoŜliwić ich wymianę
w przypadku zniszczenia lub utraty
cech ochronnych, przez cały czas
wykonywania pracy.
Lp.
34
35
Pytanie / problem
Czy jest kontrolowane ich odpowiednie stosowanie,
przechowywanie i konserwacja.
Czy w pobliŜu miejsc stosowania i magazynowania
chemikaliów o własnościach Ŝrących lub łatwopalnych są
natryski ratunkowe do obmycia całego ciała i oddzielne
natryski ratunkowe do płukania oczu.
Czy zapewniono pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla
pracowników i innych osób wykonujących pracę na rzecz
pracodawcy;
Czy w przypadku stosowania chemikaliów
zakwalifikowanych jako toksyczne, draŜniące, uczulające, a
takŜe chemikaliów pylących lub o nieprzyjemnym zapachu,
wydzielono dla pracowników odrębne szatnie i jadalnie;
Czy przed wejściem do jadalni są przedsionki
umoŜliwiające pracownikom zdjęcie odzieŜy ochronnej oraz
umywalki z bieŜącą, ciepłą wodą;
Czy zapewniono miejsca i urządzenia do oczyszczania i
suszenia odzieŜy ochronnej, obuwia i innych środków
ochrony indywidualnej wymagających oczyszczenia.
Tak
Nie
Nie
dotyczy
Propozycje działań korygujących
Zamontować odpowiednie natryski
zgodnie z przepisami [ 2 ], kontrolować
ich działanie.
Zapewnić odpowiednie pomieszczenia i
urządzenia, zgodnie z przepisami [ 2 ].
Uwaga !Lista została opracowana na podstawie formularza kontrolnego do określenie czynników ryzyka
wypadku spowodowanego niebezpiecznymi środkami chemicznymi, stanowiącego fragment
„Uproszczonej metodologii oceny zagroŜenia , wypadkiem , poŜarem lub wybuchem ...” opracowanej
przez Health & Safety Executive - Instytut Nadzoru BHP w skrócie nazywanej ( COSSH Essentials ).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami oraz
z 2009 r. Nr 6, poz. 33),
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z
2008 r. Nr 108, poz. 690),
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie oznakowania opakowań
substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz niektórych preparatów
chemicznych (Dz. U. Nr 53, poz. 439),
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 marca 2003 r. w sprawie sposobu oznakowania miejsc,
rurociągów oraz pojemników i zbiorników słuŜących do przechowywania lub zawierających
substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne (Dz. U. Nr 61, poz. 552),
rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie karty charakterystyki
(Dz. U. Nr 215, poz. 1588),
rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na
stanowiskach pracy, na których moŜe wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. Nr 107, poz. 1004 ze
zmianami z 2006 r. Nr 121, poz. 836),
rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r.
Nr 11, poz. 86 oraz z 2008 r. Nr 203, poz.1275),
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 ze zmianami oraz z
2009 r. Nr 18 poz. 97),
9.
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 ze
zmianami oraz z 2009 r. Nr 56, poz. 462),
10. rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 ze zmianami oraz
z 2007 r. Nr 196, poz. 1420).
11. rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 czerwca 2002 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych ( Dz. U. Nr 81 z
2002 r., poz.735)
Opracowanie:
Jolanta Adamczyk – Pyzel, Nadinspektor pracy w OIP Szczecin