Psychologiczne następstwa chorób przewlekłych i dysfunkcji
Transkrypt
Psychologiczne następstwa chorób przewlekłych i dysfunkcji
Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli oddział w Przemyślu KURS KWALIFIKACYJNY PEDAGOGIKA LECZNICZA PRACA KONTROLNA Przedmiot: Psychologiczne podstawy rewalidacji dzieci przewlekle chorych z dysfunkcjami narządów ruchu Wykładowca - mgr Jabłońska Barbara Temat pracy: Psychologiczne następstwa chorób przewlekłych i dysfunkcji narządów ruchu na przykładzie wybranego ucznia Jedlińska Lidia Przemyśl 2006 Wstęp Duża skala zjawiska niepełnosprawności w Polsce oczekuje przemyślanych działań, zmierzających do poprawy warunków i jakości życia tej grupy społecznej, spełniających w stopniu zadowalającym ich zapotrzebowania. Złożone problemy osób niepełnosprawnych wymagają interdyscyplinarnego i kompleksowego postępowania, którego celem jest możliwie najpełniejsza aktywizacja i integracja tych chorych ze społeczeństwem. Proces współczesnej adaptacji środowiskowej powinien obejmować wszystkie dyscypliny nauki i cechować się działaniami zespołowymi, podjętymi wcześnie oraz prowadzonymi w sposób ciągły i nieprzerwany. Niestety, medycznym postępom w leczeniu osób niepełnosprawnych nie sprzyjają przeszkody oraz utrudnienia w postaci barier urbanistycznych, architektonicznych i komunikacyjnych. Oczywiste jest, że najlepiej byłoby, gdyby wspólnie z dziećmi zdrowymi mogły uczęszczać do przedszkoli, do szkół dzieci z dysfunkcjami ruchu. Zależy to jednakże od stopnia nasilenia choroby. Z tego względu, a także ze względu na duże niebezpieczeństwo powstania urazów w gromadzie ruchliwych rówieśników oraz bariery architektoniczne w większości naszych szkół - dzieci z dysfunkcjami narządów ruchu na ogół do szkół masowych nie uczęszczają. Pobierają naukę w domu, w toku nauczania indywidualnego. Uważa się, że ryzyko wystąpienia problemów psychicznych jest szczególnie duże u uczniów, które tłumią swoje uczucia, zachowują się pasywnie, wykazują stoicką akceptację swojej choroby, sięgają po takie metody zmniejszenia napięcia, jak palenie papierosów, narkotyki czy picie alkoholu, wycofują się z kontaktów społecznych, winią siebie lub innych za swoją chorobę lub też są nieustannie mocno zirytowani. Do celów nauki takiego ucznia należy wypracowanie aktywnej, świadomej postawy ucznia wobec swojej choroby nauki i leczenia, prawidłowej komunikacji z nauczycielem i najbliższymi oraz wsparcie psychiczne dla chorego i jego rodziny. Rozdział I Charakterystyka wybranego ucznia Swoją pracę oparłam na przykładzie uczennicy II klasy Specjalnego Ośrodka Szkolno Wychowawczego nr 3 w Przemyślu. Jest to dziewczynka z zespołem Downa. Obecnie znajduje się w stanie remisji ostrej białaczki limfotycznej (po intensywnej chemioterapii). Posiada dysfunkcje w obrębie wielolekowej narządu ruchu – skrzywienie kręgosłupa II stopnia. Porusza się ona z trudnością, jej rozwój umysłowy w zakresie funkcji słownych kształtuje się w dolnej granicy upośledzenia lekkiego stopnia, w zakresie funkcji niewerbalnych na poziomie upośledzenia w stopniu umiarkowanym. Z powodu deficytów poznawczych, napotyka ona wiele trudności w opanowaniu treści programowych. Odznacza się dużą motywacją poznawczą ciekawością i energią do pracy ale też posiada ograniczenia w opanowaniu treści abstrakcyjnych. Dziewczynka lubi lekcje literackie, kiedy może się wykazać się znajomością przeczytanego tekstu, czyta w miarę poprawnie zapamiętując i rozumiejąc treść. duże trudności sprawia jej natomiast gramatyka oraz pisanie, poziom graficzny pisma jest znacznie obniżony. Czasami zniekształca cały wyraz co sprawia, że jest on nieczytelny. W pisowni popełnia liczne błędy, opuszcza litery, przestawia je, zapisuje w środku wyrazu duże znaki, nie stosuje znaków interpukcyjnych. Uczennica nie opanowała tabliczki mnożenia w zakresie 100 i 1000, ni potrafi rozwiązać prostego równania i nierówności. W chwilach dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego dobrze koncentruje uwagę i jest wytrwała w wykonywaniu zadań. Rozdział II Charakterystyka bocznego skrzywienia kręgosłupa Wracając do tematu pracy chcę wyjaśnić pojęcie skrzywienia kregosłupa, przyczyny powstawania oraz jego psychologiczne następstwa. Zapobieganiem wadom postawy i korygowaniem oraz leczeniem wad rozwojowych narządu ruchu, poprawianiem i przywracaniem czynności narządu ruchu zajmuje się ortopedia. Dużą część wad narządów ruchu stanowią wady wrodzone. Są to zaburzenia budowy i czynności narządu ruchu, powstałe w wyniku nieprawidłowości rozwojowych, zwłaszcza w okresie rozwoju zarodkowego. W zależności od działających przyczyn, wady można podzielić na dwie grupy: endogenne i egzogenne. Wady endogenne powstają na skutek przekazywania potomstwu nieprawidłowych informacji zawartych w genach komórek rozrodczych rodziców. Wady egzogenne rozwijają się pod wpływem szkodliwych wpływów zewnętrznych na kształtujący się zarodek i płód . Z uwagi na trudności leczenia wad coraz większy nacisk kładzie się na zapobieganie ich powstawaniu. Wprowadzono w tym celu trzy rodzaje działań: 1. poradnictwo genetyczne (ocenę biologiczną obojga rodziców pod kątem przekazywania zmutowanych genów), 2. ochronę kobiet w pierwszych trzech miesiącach ciąży, kiedy to rozwijający się płód jest szczególnie podatny na uszkodzenia, 3. ochronę narządu ruchu dziecka w okresach sprzyjających zniekształceniom. Płodowe zbliznowacenie mięśni czyli artrogrypoza. Istotą tej choroby jest zaburzenie rozwoju mięśni w okresie płodowym. Nie wykształcenie się prawidłowej tkanki mięśniowej doprowadza do ograniczenia ruchów i przykurczów stawowych. Choroba daje znać o sobie zaraz po urodzeniu. Kończyny są szczuplejsze, brzuśce mięśni niewykształcone, skóra pogrubiała w skutek nadmiaru tkanki tłuszczowej. W zależności od umiejscowienia zmian dochodzi do typowych zniekształceń ciała, jak stopy płasko-koślawe, stopu końsko-szpotawe, kolana przegięte, boczne skrzywienie kręgosłupa. Boczne skrzywienie kręgosłupa czyli skoliozy, dzieli się na skrzywienia pierwotne i wtórne, a w zależności od ciężkości - na skrzywienia: I stopnia- kąt skrzywienia mierzony na radiogramie nie przekracza 30°; II stopnia - kąt skrzywienia nie przekracza 60°; III stopnia -kąt skrzywienia nie przekracza 90° oraz IV stopnia - kąt skrzywienia jest większy niż 90°. Skrzywienie pierwotne zwane idiopatycznymi lub samoistnymi, są nieznanego pochodzenia. Stanowią ponad 90 % wszystkich skrzywień i doprowadzają do najcięższych zniekształceń ciała. Są najtrudniejsze do leczenia, zwłaszcza gdy dotyczą górnych kręgów piersiowych i dolnych kręgów szyjnych. Zmiany i deformacje są tym cięższe, im skrzywienie wystąpi wcześniej. Do wczesnych objawów skoliozy zalicza się: asymetrię trójkątów tułowioworamiennych, wystawanie łopatki lub asymetrię łopatek, wystawanie biodra po stronie pogłębionego trójkąta tułowiowo-ramiennego. Jeśli skrzywienie dotyczy odcinka szyjnego lub górnego odcinka piersiowego, występuje wyższe ustawienie barku po stronie wypukłości i pochylenie głowy lub szyi w stronę przeciwną. Skrzywienia wtórne powstają z powodu wrodzonych wad kręgosłupa i klatki piersiowej albo nabytych, a także na skutek porażeń mięśni grzbietu i miednicy, ściągających blizn po oparzeniach klatki piersiowej itp. Do skrzywień wtórnych zalicza się też tzw. skrzywienia kompensacyjne, powstające np. w nierówności kończyn dolnych, przykurczach dużych stawów (staw biodrowy i kolanowy) itp., oraz odruchowe skrzywienia powstające pod wpływem bólu, np. ból krzyża. Niekiedy do powstania skrzywienia może dojść w zaburzeniach psychicznych. Rozdział III Psychologiczne następstwa skoliozy Niepełnosprawność jest jednym z poważnych zjawisk i problemów współczesnego świata. Wynika to z jednej strony z rozmiaru i powszechności tego zjawiska, z drugiej strony z konsekwencji, jakie to zjawisko wywołuje w sensie indywidualnym, jak i społecznym. Najczęstsze przyczyny niepełnej sprawności można podzielić na trzy kategorie: 1. wady wrodzone; 2. przewlekłe choroby; 3. nagłe zdarzenia - wypadki, urazy, zatrucia. We współczesnym świecie pojawia się tendencja do wzrostu liczby osób niepełnosprawnych biologicznie w każdej z tych trzech kategorii. Wynika to z postępu wiedzy i techniki, jak również z trybu życia współczesnego człowieka, który żyje w pośpiechu i narażony jest na ciągłe stresy. Paradoksalnie - mimo ciągłego postępu wiedzy i techniki - medycyna ratując i utrzymując życie człowieka, nie zawsze potrafi przywrócić pełne zdrowia. Wielu chorych opuszcza codziennie szpitale z mniejszym lub większym stopniem kalectwa, które przeszkadza im włączyć się z powrotem w życie społeczne. Niepełnosprawność, coraz częściej stanowi nie tylko problem stricte medyczny, rodzi bowiem ona często skutkami, które wyłaniają się w związku z uszkodzeniem zdrowia. Obejmuje więc, obok fizycznego upośledzenia ciała, reakcje psychiczne chorego, jak również skutki rodzinne oraz społeczne, a u dzieci skutki pedagogiczne oraz problemy związane z ukierunkowaniem zawodowym. Dlatego często w przypadku dzieci z uszkodzeniem narządów ruchu, w szczególności tych najciężej poszkodowanych na zdrowiu, rehabilitacja nie powinna ograniczać się do zajęcia się ich podstawową chorobą lub kalectwem, lecz powinna objąć wszystkie skutki, by pomóc uczniowi uzyskać samodzielność społeczną i rozwinąć zdolność do jej twórczego życia. Opieka nad taką osobą wymaga intensywnego stałego współdziałania lekarza rodzinnego, pielęgniarki środowiskowej i całego zespołu specjalistów. Obejmuje ona porady lekarskie, wizyty domowe, wypisywanie wniosków o zaopatrzenie ortopedyczne, pilotowanie i koordynowanie leczenia specjalistycznego oraz kierowanie na leczenie rehabilitacyjne czy sanatoryjne. Rodzice takiego ucznia powinni współpracować z placówkami rehabilitacyjnymi, psychologicznymi, szkołą, pomocą społeczną. Instytucje te powinny być wprowadzane do codziennego rozwiązywania problemów psychologiczych osoby niepełnosprawnej poprzez rozmowę z dzieckiem, jego rodziną, pomoc w konsultacjach z psychologiem lub psychiatrą. Powinny znać środowisko społeczno - wychowawcze dziecka, przyczyny psychologiczne, które mogą powodować zaburzenia funkcji układu nerwowego ( zaburzenia zachowania np., nerwice u pacjentów niepełnosprawnych). Niepełnosprawność stanowi duży problem w szkolnictwie. Należy poświęcić jej więcej uwagi, poprawić dostępność i współpracę ze specjalistami, łącznie z placówkami zajmującymi się psychologicznymi aspektami niepełnosprawności. Nauczyciel znający wszystkie problemy swojego pacjenta powinien dążyć do aktywizacji kompleksowego leczenia i pomocy społecznej, uwzględniającej różnorodne aspekty sytuacji życiowych osób niepełnosprawnych.