12.1. OPIS - Młodzieżowy Dom Kultury Fort 49 „Krzesławice”

12.1. OPIS - Młodzieżowy Dom Kultury Fort 49 „Krzesławice”

BIURO PROJEKTÓW
PKZ „ARKONA”
31-115 Kraków, pl. Sikorskiego 3/9 tel.: 421 24 41, 421 37 55, 422 90 83,
OBIEKT:
ADRES:
INWESTOR:
NUMERY DZIAŁEK:
NAZWA
OPRACOWANIA
OŚWIADCZENIE
fax: 422 24 93
Kraków – Fort nr 49 „Krzesławice”
31-704 Kraków, os. Na Stoku 27 b
MłodzieŜowy Dom Kultury, fort 49 „Krzesławice”
31-704 Kraków, os. Na Stoku 27 b
Nr. 206/2, obr.10 Nowa Huta
Projekt budowlany zabezpieczenia ścian zewnętrznej
kaponiery czołowej i wschodniej fortu „Krzesławice”
NiŜej podpisani projektanci i sprawdzający oświadczają, Ŝe projekt
niniejszy został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami i
zasadami wiedzy technicznej. ( art. 20, ust.4, pkt. 2 - Prawo
Budowlane –Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016. z późn. zm.)
Autorzy:
Podpis
Architektura i
zagospodarowanie terenu:
mgr inŜ. arch. Paweł Górkiewicz
upr. RP Upr-432/94,
upr. kons.39/97
Sprawdzający:
mgr inŜ. arch. GraŜyna Szafruga
RP -Upr. – 201 / 92
upr. PSOZ – 373/94
Program Konserwatorski
Mgr. Agata Mamoń
Opinia Geotechniczna
Mgr Tomasz Kozioł
Upr. VIII-0149
Kraków, wrzesień 2011 r.
Spółka z o.o.
Kraków – Fort nr 49 „Krzesławice”
Adres:
Obiekt:
Nazwa
opracowania:
31-704 Kraków,
os. Na Stoku 27 b
Projekt budowlany zabezpieczenia ścian
zewnętrznej kaponiery czołowej i
wschodniej fortu „Krzesławice”
SPIS ZAWARTOŚCI
l.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Nazwa
Strona tytułowa
Spis zawartości
Dokumentacja uzupełniająca
Architektura i Program Prac Konserwatorskich
Opinia Geotechniczna
Ekspertyza konstrukcyjna
strony
Nr
rys.
A
B
C-C8
1-46
47-56
57 -
-
Obiekt:
Kraków – Fort nr 49 „Krzesławice”
Adres:
31-704 Kraków,
os. Na Stoku 27 b
Nazwa
Projekt budowlany zabezpieczenia
Opracowania ścian zewnętrznej kaponiery czołowej i
:
wschodniej fortu „Krzesławice”
DOKUMENTACJA UZUPEŁNIAJĄCA - SPIS ZAWARTOŚCI
L.p.
Nazwa
strony
1
Oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością
na cele budowlane
Akt powierzenia stanowiska dyrektora MDK
Decyzja Zarządu Miasta Krakowa w sprawie przekazania na rzecz
MDK nieruchomości
UpowaŜnienie do działania w imieniu Inwestora
Zaświadczenia i uprawnieniach projektantów
C1
2
3
4
5
C2
C3
C4
C5-C8
BIURO PROJEKTÓW
PKZ „ARKONA”
Spółka z o.o.
31-115 Kraków, pl. Sikorskiego 3/9 tel.: 421 24 41, 421 37 55, 422 90 83,
numer umowy:
fax: 422 24 93
1/2011
OBIEKT:
Kraków – Fort nr 49 „Krzesławice”
ADRES:
31-704 Kraków, os. Na Stoku 27 b
INWESTOR:
MłodzieŜowy Dom Kultury, fort 49 „Krzesławice”
31-704 Kraków, os. Na Stoku 27 b
NUMERY DZIAŁEK:
NAZWA
OPRACOWANIA
Nr. 206/2, obr.10 Nowa Huta
Projekt budowlany zabezpieczenia ścian zewnętrznej
kaponiery czołowej i wschodniej fortu „Krzesławice”
Autorzy:
Podpis
Projektował:
mgr inŜ. arch.
Paweł Górkiewicz
Upr.. RP UPR – 432 / 94
Opracował:
student architektury
Michał Misiak
Sprawdziła:
mgr inŜ. arch. GraŜyna Szafruga
RP -Upr. – 201 / 92
upr. PSOZ – 373/94
Program
Konserwatorski
Mgr Agata Mamoń
Kraków, wrzesień 2011 r.
Kraków – Fort nr 49 „Krzesławice”
Obiekt:
Nazwa
Opracowania:
Adres:
Nr umowy:
Projekt budowlany zabezpieczenia
ścian zewnętrznej kaponiery czołowej
i wschodniej fortu „Krzesławice”
31-704 Kraków,
os. Na Stoku 27 b
1/2011
SPIS ZAWARTOŚCI
l.p.
1.
2.
3.
4.
5.
4.
Nazwa
Strona tytułowa
Spis zawartości
Opis techniczny
Program Konserwatorski
BIOZ
Część rysunkowa:
Sytuacja –
Kaponiera czołowa – rzut poziomy
Kaponiera wschodnia – rzut poziomy
Przekrój A-A
Przekrój B-B
Przekrój C-C
Przekrój D-D
Przekrój E-E
Przekrój F-F
Przekrój G-G
Detal „A” nasyp na stropach kaponier
Detal „B” zabezpieczenie przeciwerozyjne skarp fosy
strony
Nr
rys.
1
2
3-6
7-34
34a-34b
35-46
-
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
A1
A2
A3
A4
A5
A6
A7
A8
A9
A10
A11
A12
Opis techniczny
do projektu architektoniczno - budowlanego
1. Przedmiot i zakres opracowania.
Przedmiotem opracowania jest projekt budowlany zabezpieczenia ścian odsłoniętej
kaponiery czołowej i wschodniej w forcie „Krzesławice” oraz odtworzenie fosy w
najbliŜszym otoczeniu.
Zakres opracowania obejmuje:
- odkopanie obu kaponier do poziomu pierwotnego dna fosy
- odsłonięcie betonowych stropów
- zabezpieczenie stropów przed wilgocią
- wykonanie nasypów ziemnych na stropach
- odtworzenie w najbliŜszym sąsiedztwie kaponier fosy
2. Adres lokalizacji.
31-704 Kraków, os. Na Stoku 27 b
3. Inwestor.
MłodzieŜowy Dom Kultury, fort 49 „Krzesławice”
31-704 Kraków, os. Na Stoku 27 b
4. Podstawa opracowania.
• Umowa zawarta z Inwestorem.
• Inwentaryzacja geodezyjna
• Odkrywki i wizje lokalne w budynku;
• Materiały archiwalne Mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:500
• Ustalenia z Inwestorem.
• Wizje lokalne
• Obowiązujące normy i przepisy.
• Badania archeologiczne i architektoniczne
5. Autor opracowania.
Biuro Projektów PKZ „ARKONA” Sp. z o. o., Plac Sikorskiego 3/9, 31-115 Kraków:
6. Stan własności.
Gmina Kraków w uŜytkowaniu MłodzieŜowego Domu Kultury, fort 49 „Krzesławice”
7. Wpływ inwestycji na środowisko.
Projektowana inwestycja nie będzie miała ujemnego wpływu na środowisko i nie
stanowi rodzaju inwestycji zaliczanej do szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi
lub mogących pogorszyć stan środowiska w rozumieniu przepisów Rozporządzenia
Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn. 14.07.1998.
8. Podstawowe parametry powierzchniowe i kubaturowe remontowanej części
obiektu.
Powierzchnia wykopu
1744 m2
Kaponiera czołowa
1103 m2
Kaponiera wschodnia
641 m2
Kubatura wykopu
Kaponiera czołowa
Kaponiera wschodnia
5865 m3
3817 m3
2048 m3
9. Lokalizacja i opis ogólny terenu.
Obiekt połoŜony na wys. 275 m. n.p.m., 150 m od szczytu wzgórza, na styku osiedli Na
Stoku i Wzgórza Krzesławickie; w obszarze wydzielonym ulicami: Architektów (od
południa), Urbanistów (od wschodu), Kantorowicką (od północnego zachodu)1.
10. Opis stanu istniejącego.
Fort „Krzesławice” uŜytkowany jest przez MDK.
Jest to obiekt o złoŜonej konstrukcji; w znacznej części ziemnej oraz betonowej i
ceglanej. Porównując go ze stanem pierwotnym, moŜna stwierdzić, Ŝe pomimo
niekorzystnych zmian, zwłaszcza dotyczących wału artylerii oraz fosy, czytelny jest
jego rzut „w granicach fosy oraz równi ogniowej.
PrzewaŜające gabarytem struktury ziemne - wał i fosa w znacznej części są zniszczone.
Wał obecnie w znacznym stopniu zniwelowany, na koronie jego części zachodniej
zachowana część betonowych schronów w poprzecznicach. Fosa w znaczniejszej części
zasypana, zachowana tylko w we wschodnim odcinku barkowym oraz w odcinku
zapola. Częściowo zachowane są wały zapola, ale zniekształcone przez zbiorniki
wodne; nie istnieje bastion zapola.
Dobrze zachowane są: koszary szyjowe (zniesiony nasyp na nich), schron główny
częściowo wtopiony w wał artylerii i o częściowo zniesionych zasypach; kojec
podwójny, wbudowany w czoło wału, z prowadząca do niego poterną, oraz kojec
barkowy wschodni, równieŜ z prowadząca do niego poterną.
Koszary szyjowe, o półbastionowo załamanej linii, są budynkiem monolitycznym
zbudowanym z lanego betonu fortecznego, o komorach nakrytych kolebkami z tegoŜ
materiału, których ściany czołowe (występujące w elewacjach) zbudowane są z cegieł.
Schron główny, wydłuŜony w kierunku wschód-zachód budynek o konstrukcji
monolitycznej z lanego betonu fortecznego (bez zbrojeń); wtórnie podzielony
poprzecznymi, betonowymi ścianami, betonowe sklepienia kolebkowe.
Kojec podwójny, znajduje się pod nasypem wału artylerii, w centralnej części fosy
czołowej, połoŜony symetrycznie na poprzecznej osi fortu; rzut symetryczny do osi
północ-południe; dostępny poterną załoŜona na osi i przecinającą schron główny.
Kojec barkowy wschodni, załoŜony w prawym barku, pod nasypem wału artylerii;
dostępny korytarzem z korony częściowo zniszczonego wału artylerii; w barku
zachodnim odpowiadał mu identyczny kojec, obecnie zniszczony.
12. Warunki gruntowo-wodne.
Warunki geotechniczne określono zgodnie z wytycznymi norm:
PN – 81 / B – 03020, PN – 86 / B – 02480
W badanym podłoŜu do głębokości 4,0 m ppt stwierdzono osady plejstoceńskie w
postaci gruntów średnio spoistych i spoistych zwięzłych. Nie zaobserwowano procesów
geodynamicznych, które mogą destabilizować grunty.
Wydzielono następujące warstwy gruntów :
Warstwa I:
Nasyp budowlany w postaci tłucznia wapiennego z domieszką gliny,
występujący w obrębie kaponiery wschodniej fortu do głębokości posadowienia kaponiery tj
1,0m ppt
Warstwa II:
Grunt średnio spoisty w postaci gliny pylastej, barwy rdzawo - brązowej, mało
wilgotny w stanie twardoplastycznym.
Warstwa III: Grunt spoisty zwięzły w postaci gliny zwięzłej, barwy rdzawo-brązowej,
wilgotny w stanie plastycznym.
.
Warstwa IV: Grunt niespoisty w postaci piasku drobnego, barwy rdzawo-Ŝółtej, wilgotny w
stanie średniozagęszczonym.
13.Opis rozwiązań projektowych
W związku z prowadzonymi badaniami fortu odsłonięto część kaponiery czołowej i
wschodniej. W wyniku powstałych wniosków zadecydowano o odsłonięciu całości
budowli i zabezpieczeniu ich przed dalszą destrukcją, oraz odtworzeniu części fosy w
najbliŜszym otoczeniu.
13.1. Kaponiera czołowa
Projektuje się odkopanie muru zewnętrznego kaponiery i odtworzenie fosy do poziomu
pierwotnego, zachowanego bruku. Od skrzydeł kaponiery czołowej odchodzą w stronę
wschodniej i zachodniej pozostałości po wyburzonym murze Carnota. Zakłada się
wykonanie wykopu do 10 m w poziomie dna fosy od wyjścia wypadowego z potern,
zachowując koronę pozostałości muru Carnota.
Szczegółowy zakres projektowanych robót
a). odsłonięcie betonowych stropów nad kazamatą działową, nad kazamatą strzelecką i
nad poterną wschodnią i zachodnią.
b). odsłonięcie zewnętrznych murów kazamaty strzeleckiej od strony wschodniej i
zachodniej wraz z wyjściami z potern.
c). wybranie ziemi w przestrzeni fosy po obu stronach kaponiery do poziomu
zachowanego bruku w dnie fosy. Przed czołem kazamaty działowej poziom fosy
projektuje się jako wyŜszy, równy z koroną ceglanego muru oporowego.
d). odsłonięcie schodkowego, ceglanego muru oporowego ( po obu stronach) w zakresie
pozwalającym na wykonanie prac zabezpieczających ( około 1,5 m od muru).
e). odtworzenie
ziemnego zasypu nad kaponierą w kształcie pierwotnym –
szczegółowy opis poniŜej
f). odtworzenie fosy w kształcie pierwotnym z wyeksponowaniem zachowanych
pozostałości muru Carnota – szczegółowy opis poniŜej.
13.2. Kaponiera wschodnia
Projektuje się takŜe odkopanie muru zewnętrznego kaponiery i odtworzenie fosy do
poziomu pierwotnego, zachowanego bruku. Od kaponiery odchodzą w stronę
południową i zachodnią pozostałości po wyburzonym murze Carnota. Zakłada się
wykonanie wykopu do 10 m w poziomie dna fosy od wyjścia wypadowego z poterny w
kierunku południowym, zachowując koronę pozostałości muru Carnota, oraz
wykonanie wykopu j.w. w kierunku kaponiery czołowej.
Szczegółowy zakres projektowanych robót
a). odsłonięcie betonowych stropów nad kazamatą i nad poterną z wyjściem do fosy.
b). odsłonięcie zewnętrznych murów kazamaty od strony wschodniej i północnej wraz z
wyjściami z poterny.
c). wybranie ziemi w przestrzeni fosy po obu stronach kaponiery do poziomu
zachowanego bruku w dnie fosy.
d). odtworzenie
ziemnego zasypu nad kaponierą w kształcie pierwotnym –
szczegółowy opis poniŜej
e). odtworzenie fosy w kształcie pierwotnym z wyeksponowaniem zachowanych
pozostałości muru Carnota oraz odtworzenie na odcinku 4-5m do pełnej pierwotnej
wysokości – szczegółowy opis poniŜej.
13.3. Odtworzenie fos
Projektuje się rekonstrukcję fos w kształcie pierwotnym. Zakłada się wybranie zasypów
ziemnych z ukształtowaniem nachylenia skarp do ~ 45°. W celu zabezpieczenia skarpy
przed spłynięciem projektuje się zastosowanie systemu np. GEOWEB - na odsłoniętą
wierzchnią warstwę ziemi naleŜy połoŜyć geowłókninę mocowana szpilkami. Na nią
połoŜyć gaokratę równieŜ szpilowaną. Grubość geokraty – 75mm. Na warstwy
wzmacniające nasypać ziemie urodzajną i obsiać mieszanką nasion trawy:
Kostrzewa owcza „Spartan”
– 10%
Kostrzewa czerwona rozłogowa”Jagna”,”Leo” – 40%
Wiechlina łąkowa „Alicja”
– 10%
Rajgras angielski „Inka”
– 20%
– 20%
Kostrzewa róŜnolistna „Sawa”
13.4. Odtworzenie nasypu na betonowych stropach kaponier
Na odsłonięte stropy, po zabiegach konserwatorskich projektuje się wykonanie
nasypów ziemnych, w kształcie pierwotnym. W celu zabezpieczenia przed osuwaniem
się warstw zasypu równolegle do krawędzi gzymsu w odległości 50 cm do niego,
naleŜy na cemencie połoŜyć pas z łamanego wapienia. W nim co 50 cm dać rurki
drenarskie o średnicy 20 mm. Na beton połoŜyć warstwę izolacyjną np.
dwuskładnikową elastyczną zaprawę cementową BETECK FLEX .
Wykonać zasyp z łamanego wapienia ( 10 – 12 cm ) o grubości 40 cm. Na nią dać
cienką warstwę klińca dla ustabilizowania. Następnie wykonać nasyp ziemny z
materiału miejscowego ubijając warstwami do wysokości 190 cm od poziomu stropu.
Zabezpieczyć skarpy w systemie Geoweb. Na warstwy wzmacniające nasypać ziemie
urodzajną i obsiać mieszanką nasion trawy:
Kostrzewa owcza „Spartan”
– 10%
Kostrzewa czerwona rozłogowa ”Jagna”, ”Leo” – 40%
Wiechlina łąkowa „Alicja”
– 10%
Rajgras angielski „Inka”
– 20%
– 20%
Kostrzewa róŜnolistna „Sawa”
13.5. Odprowadzenie wód opadowych
Projektuje się wykonanie studzienek rozsączających do głębokości warstwy IV z
kratkami Ŝeliwnymi w poziomie bruku dna fosy
13.6. Zieleń
Ze względu na odsłonięcie fosy, projektuje się wycięcie z przyczyn rekonstrukcyjno –
konserwatorskich i sanitarnych trzech drzew rosnących w przestrzeni fosy
Skarpy i nasypy obsiane trawą.
Opracował
mgr inŜ. arch. Paweł Górkiewicz
14. Program prac konserwatorskich dla elewacji kaponier: barkowej wschodniej i
podwójnej zw.czołową fortu nr 49 krzesławice 49
14.1. Wstęp
Przedmiotem opracowania są elewacje kaponier fortu Krzesławice 49: barkowa
wschodnia i podwójna zwana czołową.
Prace konserwatorskie przy kaponierze podwójnej i kaponierze barkowej wschodniej
przewidywane są w związku z projektowanym ich odsłonięciem. Program prac
opracowano na podstawie odsłoniętych fragmentów zakładając, Ŝe części nadal
zasypane cechuje podobny stan zachowania. Program będzie wymagał uzupełnienia po
usunięcie zasypu i całkowitym odsłonięciu kaponier.
Opis fortu, odkrytych struktur architektonicznych i historię obiektu zawiera
opracowanie Stanisława Sławińskiego i GraŜyny Szafrugi Fort 49 „Krzesławice”,
kaponiera czołowa (podwójna) i kaponiera barkowa-wschodnia (pojedyncza. Badania
historyczno-architektoniczne, Kraków 2011, mps.
14.2. Stan zachowania i przyczyny zniszczeń obiektu
Elewacje kaponier wykazują dobry stan zachowania. Tynki wierzchnie nie są
spęcherzone i odspojone. Rdzeń betonowy jest zbity i spoisty, z wyjątkiem uszkodzeń
mechanicznych, nie wykazuje zniszczeń swojej struktury. Powierzchnia ścian i stropów
zabrudzona, zaplamiona i zarysowania, pokryta pozostałościami ziemi z zasypu w
róŜnym stopniu związanego z porowatym podłoŜem ścian i stropów. Występują bardzo
liczne zacieki, przebarwienia i białe wysolenia. W wielu miejscach widoczna jest
drobna siateczka spękań tynku, przez które wnika w głąb woda, a na krawędziach
pojawiają się sole. Proces ten prowadzi do powstawania drobnych wykruszeń, pękań i
odpryskiwań. Szczególnym rodzajem zniszczeń są występujące uszkodzenia powstałe w
wyniku wykonywanych tu masowych egzekucji - rozstrzeliwań przez Niemców na
obywatelach polskich w czasie II wojny światowej.
Kaponiera barkowa wschodnia. Wschodnia i południowa ściana kaponiery zawilgocona
na znacznej przestrzeni. Napływ wody następował od góry i związany jest z
zalewaniem obiektu przez wody pochodzące z opadów atmosferycznych. Najdalej w
dół posunięte zawilgocenie zauwaŜalne jest w naroŜniku ścian. Zacieki i wysolenia
szczególnie liczne poniŜej okapu stropu. Krawędzie stropu uszkodzone mechaniczne.
Na ścianie wschodniej Ŝółtawe zaplamienia mogą wskazywać na rozwój błony
biologicznej.
Największe ubytki wierzchnich warstw tynku i rdzenia betonowego występują w
rejonie strzelnicy drugiej od strony zachodniej. Schodkowy glif strzelnicy jest w dolnej
części niemal całkowicie zniszczony. Drewniana okładzina glifu strzelnicy
niezachowana. Na stalowej tarczy występują niewielkie, miseczkowate, okrągłe
wgłębienia - ślady po kulach. Wszystkie opisane zniszczenia powstały zapewne od
uderzania w ścianę kul karabinowych w czasie rozstrzeliwań. Okładzina glifu strzelnicy
pierwszej od strony zachodniej znacznie uszkodzona, zwłaszcza od strony zewnętrznej
– dolna deska niemal całkowicie zniszczona, w bocznych deskach krawędzie drewna
rozszczepione, fragmenty drewna odłupane, z sterczącymi drzazgami. Okładzina glifu
strzelnicy trzeciej od strony zachodniej mocno pociemniała, zawilgocona, drewno
sprawia wraŜenie rozłoŜonego. Brak jest części desek w dolnej części. Na poziomych
częściach okładzin zalega gruz.
Zachowane strzępie muru Carnota bardzo zabrudzone, zachlapane zaprawą,
pozostałości zasypu osadzone w nierównościach muru powodują, Ŝe kolor cegły jest
niewidoczny. Układ wątku, spoinowanie czytelne, dobrze zachowane. Cegła, pomimo
drobnych ubytków w dobrym stanie.
Kaponiera podwójna zwana czołową. WzdłuŜ ściany północnej występuje pociemniała
strefa prawdopodobnie związana z zawilgoceniem, ewentualnie przebarwiona od innego
rodzaju zasypu. Liczne mniejsze i większe ubytki, wyrwy odsłaniające strukturę rdzenia
betonowego widoczne są w ścianie wschodniej. WiąŜą się, podobnie jak w przypadku
kaponiery wschodniej, z egzekucjami. W rejonie ubytków nastąpiły rozwarstwienia
tynków. Otwór strzelnicy działowej wtórnie zamurowany cegłą. Sklepienie odcinkowe
glifu strzelnicy działowej spękane na osi. Tarcza strzelnicza niezachowana. Krawędzie
otworu wentylacyjnego ponad strzelnicą działową uszkodzone, w wyniku tego forma
otworu jest nieczytelna. Strzelnica południowa posiada pozostałości drewnianej
okładziny glifu całkowicie zdegradowane i porozłupywane na odstające drzazgi, w
dolnej części glifu brak okładziny. Okładzina glifu strzelnicy południowej nie
zachowała się. Drobne ubytki tynku występują na krawędziach strzelnic w ścianie
północnej.
Strzępie muru Carnota posiada cegłę częściowo rozkruszoną i pokawałkowaną. Układ
wątku jest dobrze zachowany. W odkrywkach widoczne fragmenty bruku wapiennego.
Mur odcinający kaponierę od przeciwstoku posiada zarówno ubytki całych cegieł, jak i
ich fragmentów. Cegła jest rozkruszona, miejscowo rozwarstwiona, posiada znaczną
ilość drobnych ubytków. Powierzchnia muru przesłonięta częściowo pozostałościami
zasypu.
W obu kaponierach stalowe tarcze z otworem strzelniczym znacznie skorodowane, w
metalu widoczne wŜery. Rdza rozwarstwia się i opada. Rdzeń metaliczny zachowany.
Bruk wapienny otaczający kaponiery na podstawie odkrywek zachowany w dobrym
stanie. MoŜna się spodziewać, Ŝe występują jego uszkodzenia związane z
odnalezionymi tu pochówkami.
14.3. Program prac
14.3.1. Wnioski i załoŜenia konserwatorskie
Ze względu na szczególny, tragiczny charakter historii kaponier, tzn. funkcjonowanie w
tym miejscu w czasie II wojny światowej miejsca straceń, ingerencja w substancję
zabytkową powinna być jak najmniejsza i sprowadzać się przede wszystkim do
zabiegów technicznych, słuŜących jej utrwaleniu i zabezpieczeniu przed dalszym
zniszczeniem.
Zakłada się rezygnację z jakichkolwiek uzupełnień o charakterze estetycznym i
ograniczenie wyłącznie do tzw. konserwacji zachowawczej. W szczególności ochronie
podlegają uszkodzenia tynku, betonowego rdzenia i metalu tarcz strzelniczych powstałe
w wyniku uderzeń kul karabinowych w czasie rozstrzeliwań. Z tego powodu nie
zakłada się uzupełniana tynków, natomiast odstające fragmenty tynków naleŜy
podkleić. W tych rejonach nie proponuje się takŜe czyszczenia elewacji, z wyjątkiem
usunięcia luźnych fragmentów ziemi pozostałej po zasypaniu oraz mechanicznego
usunięcia wysoleń. Wnioskuje się rezygnację z przeprowadzenia zabiegu odsalania ze
względu na brak moŜliwości izolacji obiektu od otoczenia i związane z tym ryzyko
uaktywniania się soli.
W większym stopniu moŜna oczyścić elewację północną kaponiery podwójnej oraz
elewację wschodnią kaponiery wschodniej ze względu na brak uszkodzeń powstałych w
czasie okupacji. Na tych elewacjach dopuszczalne są lokalne uzupełnienia ubytków
tynku, podobnie jak na krawędziach stropów obu kaponier. Przed przystąpieniem do
uzupełnień właściwe byłoby wykonanie badań petrograficznych zapraw betonowych w
celu dobrania właściwego składu uzupełnień. Zaleca się do uzupełnień rdzenia dodanie
kruszywa wapiennego. Konieczna jest impregnacja biobójcza wszystkich elewacji i
stropów.
Wnioskuje się równieŜ pozostawienie bez uzupełnień ok. 5 m odcinka muru Carnota
bezpośrednio przy kaponierze wschodniej, natomiast w dalszym jego biegu (w
barkowym wschodnim odcinku fosy) – odbudowę. WiąŜe się to z planowanym
powiększeniem zachowanego odcinka fosy.
W kaponierze podwójnej zakłada się usunięcie wtórnych zamurowań strzelnicy
działowej i wykonanie rekonstrukcji tarczy strzelniczych w przypadku jej odnalezienia
w nieodkopanej jeszcze strzelnicy ściany zachodniej lub zaprojektowanie nowej, ze
względu na konieczność zabezpieczenia otworu.
Zakłada się pozostawienie ceglanego muru schodkowego odcinającego kaponierę
podwójną od przeciwstoku. Mur po odczyszczeniu naleŜy poddać impregnacji
wzmacniającej i biobójczej, a następnie uzupełnić ubytki cegły i spoinowania zaprawą
wapienno-cementową. W ramach prac budowlanych zaleca się kontrolę nasypu i jego
ewentualne wzmocnienie.
NaleŜy zachować i poddać konserwacji pozostałości muru Carnota na styku z kaponierą
podwójną oraz eksponować powyŜej dna fosy relikty dolnych partii muru bez jego
odbudowywania. Mur zachować w formie reliktowej z uzupełnieniem wyłącznie
większych ubytków.
Dla konstrukcji ceglanych zastosować do impregnacji materiały krzemoorganiczne, do
uzupełnienia ubytków cegieł uŜyć materiał rozbiórkowy o zbliŜonych parametrach
technicznych Nie przewiduje się miejscowego uzupełniania cegieł uszkodzonych,
których stan jest na tyle dobry, Ŝe nie jest konieczna ich wymiana.
Bruk kamienny eksponować i przeprowadzić prace remontowe przy jego oczyszczeniu i
uzupełnieniu kamieniem łamanym wapiennym o zróŜnicowanej wielkości - w ramach
prac budowlanych.
Konserwacji powinny zostać poddane elementy metalowe - tarcze strzelnicze. W celu
zabezpieczenia przez procesami korozyjnymi zakłada się zastosowanie inhibitorów
korozji nie powodujących zmiany kolorystycznej metalu i dobranych do jego rodzaju.
Zachować i poddać konserwacji zachowawczej drewnianą okładzinę zewnętrznych
glifów strzelnic. Po mechanicznym oczyszczeniu drewna naleŜy wykonać jego
impregnację wzmacniającą i biobójczą, wzmocnić łączenia poszczególnych desek
okładziny. W zabiegach przy sklejaniu fragmentów drewna powinno się zachować
złoty środek pomiędzy utrzymaniem charakterystycznych zniszczeń – roztrzaskania
przez kule na drzazgi drewna i wzmocnieniem oderwanych fragmentów. Nie proponuje
się uzupełniania okładzin i ich rekonstrukcji w glifach, w których się nie zachowały.
Prace naleŜy poprzedzić badaniami stratygrafii powłok malarskich na drewnie.
Stropy kaponier powinny zostać zabezpieczone przed nasiąkaniem wodą i
wymraŜaniem powierzchni. Ubytki krawędzi stropów uzupełnić.
Ewentualne nałoŜenie powłoki hydrofobowej na bazie silanów na beton i konstrukcje
ceglane wykonać wyłącznie po całkowitym wyschnięciu tych materiałów. W
przeciwnym razie zrezygnować z zabiegu.
14.3.2. Proponowane postępowanie konserwatorskie
- Wątek ceglany
1. Wstępne wzmocnienie osłabionych cegieł przed procesem czyszczenia
hydrofilnymi preparatami krzemoorganicznym typu KSE 100 E, Steinfestuger
OH firmy Remmers, Steinfestiger OH firmy Wacker metodą powlekania
pędzlem.
2. Oczyszczenie powierzchni cegły – do wyboru metody alternatywne oczyszczenie powierzchni elewacji strumieniowanym dobranym na powierzchni
próbnej kruszywem pod ciśnieniem, metodą piaskowania np. urządzeniem typu
Rotec techniką piaskowania z uŜyciem rotacyjnego strumieniowania, w której
suchy granulat lub ścierniwo z wodą wprawiane są przez specjalną turbinę przez
dysze w ruch wirowy; przy pomocy termopary przy wykorzystaniu agregatu
Kärcher 560 T generującego parę wodną do 140°C przy niskim ciśnieniu
roboczym lub suchym lodem. Wykonanie próby na małej powierzchni w celu
określenia odpowiednich parametrów czyszczenia dla urządzenia (temperatury,
ciśnienia i rodzaju kruszywa). Nie przewiduje się zastosowania środków
chemicznych do oczyszczenia wątku ceglanego.
3. Nasączenie preparatem biobójczym typu Algat firmy Altax sp. z o.o., który
jednocześnie zapobiega osadzaniu się nowych mikroorganizmów. Miejsca
zaatakowane przez mikroorganizmy moŜna poddać takŜe dezynfekcji innymi
preparatami bakterio- i grzybobójczymi np. Keim Algicid, Algizit Kabe.
Alkutex BFA Entferner, Impragnierung BFA lub Funcosil Algenmittel.
4. Wzmocnione osłabionych i osypujących się cegieł hydrofilnym preparatem
krzemoorganicznym np. Steinfestiger OH firmy Remmers, Steinfestiger OH
firmy Wacker przez zabieg impregnacji metodą powlekania.
5. Ewentualna wymiana cegły na nową w miejscach jej ubytków. UŜyta zostanie
zachowana w dobrym stanie cegła rozbiórkowa o zbliŜonych parametrach
technicznych, kolorze i wymiarach. Cegły zostaną osadzone na zaprawie
cementowej.
6. Wyłącznie w przypadku osiągnięcia całkowitego wyschnięcia cegły zabezpieczenie powierzchni wątku ceglanego przez załoŜenie cienkiej
powierzchniowej
powłoki
hydrofobowej.
bezbarwnymi
preparatami
hydrofobizującymi opartymi na specjalnych silikonach np. Funcosil SNL firmy
Remmers, Steinfestiger H firmy Wacker, Ahydrosil K prod.Silikony Polskie,
Baumit Impregnat. Zabieg hydrofobizacji zostanie wykonany metodą
powlekania.
- Rdzeń betonowy wraz z narzutem
1. Przeprowadzenie badań materiałów z zapraw mineralnych
2. Ewentualne usunięcie wtórnych uzupełnień przez wykucie.
3. Oczyszczenie powierzchni betonowych – do wyboru metody alternatywne oczyszczenie metodą strumieniowo-ścierną dobranym na powierzchni próbnej
kruszywem pod ciśnieniem lub przy pomocy termopary przy wykorzystaniu
agregatu Kärcher 560 T generującego parę wodną do 140°C przy niskim
ciśnieniu roboczym. Wykonać próbę na małej powierzchni w celu określenia
odpowiednich parametrów czyszczenia dla urządzenia (temperatury, ciśnienia i
rodzaju kruszywa).
4. Podklejenie odstających tynków cementowych i spękań za pomocą ViscacidInjectionharz frmy Remmers lub Rofaplast PUR-Injectionharz firmy Remmers.
5. Wzmocnienie
zapraw
cementowych
hydrofilnymi
preparatami
krzemoorganicznym np. Funcosil Steinfestiger OH firmy Remmers,
Steinfestiger OH firmy Wacker, przez zabieg impregnacji metodą powlekania
wyłącznie w miejscach tego wymagających.
6. Uzupełnienie ubytków elementów betonowych zaprawą cementową zbliŜoną do
zaprawy pierwotnej z cementu portlandzkiego z dodatkiem wypełniacza
grubego kruszywa wapiennego. Zaprawę do uzupełnień dobrać na podstawie
przeprowadzonych wcześniej badań petrograficznych oryginalnych zapraw,
dopasować fakturę, porowatość i nasiąkliwość uzupełnień.
7. Impregnacja biobójcza, zabezpieczająca przed inwazją mikroorganizmów przez
wprowadzenie na powierzchnię cementową np. preparatu Algat firmy Altax sp.
z o.o., który jednocześnie zapobiega osadzaniu się nowych mikroorganizmów
lub Keim Algicid, Algizit Kabe. Alkutex BFA Entferner, Impragnierung BFA
lub Funcosil Algenmittel.
8. Wyłącznie w przypadku osiągnięcia całkowitego wyschnięcia - ewentualna
hydrofobizacja wyspecjalizowanymi produktami do hydrofobizującej
impregnacji betonu i Ŝelbetu niezmieniającym barwy betonu np. środkami typu
Deitermann FC, Silex-Bis firmy Schomburg, Deiterol C.
- Elementy metalowe (stalowe tarcze z otworem strzelniczym)
1. Usunięcie produktów korozji — mechanicznie, przy pomocy ścierniwa, skalpeli
itp. z pozostawieniem cienkiej warstwy korozji.
2. Pokrycie oczyszczonej powierzchni metalu inhibitorem. Proponuje się uŜycie
inhibitorów, które nie powodują zmiany koloru metalu np. azotyn sodu lub
urotropina. Procentowość roztworu naleŜy ewentualnie skorygować w
zaleŜności od uzyskiwanego efektu estetycznego.
3. ZałoŜenie warstwy ochronnej — 5 % Paraloid B 44 w ksylenie lub z Ŝywicy
epoksydowej Beckopox VEP 2385 W.
4. ZałoŜenie warstwy zabezpieczającej — wosk mikrokrystaliczny Cosmoloid H
80 w dwóch warstwach, pierwsza zakładana na ciepło, druga na zimno w
roztworze benzyny lakowej.
- Drewniane okładziny glifów strzelnic
1. Dezynfekcja drewna środkami zapobiegającymi zarówno rozwojowi grzybów
jak i Ŝerowaniu drewnojadów np. Hylotox, Impregmal, Imprewit, Izohan
Impregnat W2.
2. Impregnacja strukturalna drewna w miejscach zdegradowanych przez miejscową
impregnację roztworem Paraloidu B 72 lub Hekolem.
3. Impregnacja środkami przeciwogniowymi np. Ogniochron firmy Altax, Fobos
M-4 prod. Zakłady Chemiczne Luboń, Polichrondrew prod. Przedsiebiorstwo
Produkcyjno-Handlowe ADW.
4. Pozostawienie wgnieceń, odszczepień i innych uszkodzeń drewna mających
charakter lokalny.
5. Ewentualne sklejenie elementów wyłamanych oraz większych rozszczepień
klejami stolarskimi (emulsjami). W razie konieczności dopuszcza się wykonanie
wzmocnień przez wykonanie kołkowania bądź wykonania wstawek
wzmacniających (jaskółczych ogonów, obcych piór itp.
Opracowałą:
mgr konserwator dzieł sztuki Agata Mamoń
Informacja BIOZ
1. Nazwa i adres obiektu budowlanego
Kraków – Fort nr 49 „Krzesławice”
31-704 Kraków, os. Na Stoku 27 b
2. Inwestor
MłodzieŜowy Dom Kultury, fort 49 „Krzesławice”
31-704 Kraków, os. Na Stoku 27 b
3. Wykonawca projektu
Pracownie Konserwacji Zabytków „Arkona” sp. z o.o., Kraków, pl. Sikorskiego 3/8
4. Część opisowa
Przedmiotem opracowania jest projekt budowlany zabezpieczenia ścian zewnętrznej
kaponiery czołowej i wschodniej fortu „Krzesławice”
4.1 – Zakres robót
Zakres opracowania obejmuje:
- odkopanie obu kaponier do poziomu pierwotnego dna fosy
- odsłonięcie betonowych stropów
- zabezpieczenie stropów przed wilgocią
- wykonanie nasypów ziemnych na stropach
- odtworzenie w najbliŜszym sąsiedztwie kaponier fosy
4.2 – Wykaz istniejących obiektów budowlanych znajdujących się na działce naleŜącej
do Inwestora - fort nr 49 „Krzesławice”
4.3 – Wskazanie elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą stwarzać
zagroŜenie bezpieczeństwa i zdrowia – nie dotyczy
4.4 – Przewidywane zagroŜenia występujące w czasie realizacji robót
1) Upadek narzędzi lub cięŜkich elementów montowanych na dachu
2) Praca na wysokości
3) ZagroŜenie poraŜenia prądem w trakcie prac związanych z pracami przy
instalacji elektrycznej
4) ZagroŜenia związane z transportem ludzi, materiałów budowlanych i
rozbiórkowych oraz sprzętu i urządzeń
4.5 – Sposób przeprowadzenia instruktaŜu pracowników przed przystąpieniem do
realizacji robót szczególnie niebezpiecznych
– przed rozpoczęciem prac naleŜy przeprowadzić doraźny instruktaŜ, który powinien
obejmować omówienie czynności i wyposaŜenie stanowisk pracy przy czynnościach
stwarzających najpowaŜniejsze zagroŜenie wypadkowe, to jest przy pracach
spawalniczych i przy pracach na wysokości.
4.6 – Wskazanie środków technicznych i organizacyjnych
niebezpieczeństwom wynikającym z prowadzonych robót:
zapobiegających
4.6.1 – Prace na wysokości
- zapewnić wykopy
- wyposaŜyć pracowników w szelki bezpieczeństwa wraz z linkami
- zabezpieczyć elewacje
4.6.2 – Transport pionowy
- zapewnić bezpieczny transport ludzi oraz materiałów budowlanych i rozbiórkowych
( ten ostatni wydzielony od ruchu publicznego )
Opracował:
arch. Paweł Górkiewicz