strategia rozwoju miasta przeworska - Początek

Transkrypt

STRATEGIA ROZWOJU
MIASTA PRZEWORSKA
na lata 2004-2008
Grudzień 2003
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE....................................................................................................... 4
RAPORT DIAGNOSTYCZNY O STANIE MIASTA PRZEWORSKA........................... 9
I.OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA............................................................. 10
1.1 MIEJSCE I FUNKCJE MIASTA .................................................................................................10
1.2. RYS HISTORYCZNY................................................................................................................12
1.3. UWARUNKOWANIA GEOGRAFICZNO-PRZYRODNICZE.....................................................13
II.POTENCJAŁ SPOŁECZNY................................................................................... 14
2.1. DANE DEMOGRAFICZNE........................................................................................................14
2.2. RYNEK PRACY.........................................................................................................................21
2.3. BEZROBOCIE...........................................................................................................................24
III.GOSPODARKA..................................................................................................... 30
3.1. PODMIOTY GOSPODARCZE I ICH CHARAKTERYSTYKA................................................... 30
3.2. OTOCZENIE BIZNESOWE.......................................................................................................33
3.3. ROLNICTWO............................................................................................................................34
IV.WARUNKI SOCJALNO-BYTOWE........................................................................ 38
4.1. EDUKACJA ..............................................................................................................................38
4.2. OCHRONA ZDROWIA..............................................................................................................41
4.3. POMOC SPOŁECZNA..............................................................................................................44
4.4. BEZPIECZEŃSTWO.................................................................................................................45
4.5. SYTUACJA MIESZKANIOWA...................................................................................................47
4.6. STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO..................................................................................49
V.INFRASTRUKTURA TECHNICZNA...................................................................... 52
5.1. SYSTEM KOMUNIKACYJNY....................................................................................................52
5.2.TELEKOMUNIKACJA.................................................................................................................55
5.3. WODOCIĄGI I KANALZACJA...................................................................................................56
5.4. ELEKTROENERGETYKA.........................................................................................................58
5.5. GAZOWNICTWO......................................................................................................................59
5.6. CIEPŁOWNICTWO...................................................................................................................60
VI.KULTURA I TURYSTYKA..................................................................................... 61
6.1. WALORY TURYSTYCZNE I BAZA REKREACYJNO-SPORTOWA........................................61
6.2. DZIAŁALNOŚC KULTURALNA ................................................................................................64
CZĘŚĆ
PROGRAMUJĄCO-STRATEGICZNA....................................................................... 66
I.ZAŁOŻENIA OGÓLNE............................................................................................ 67
II.ANALIZA UWARUNKOWAŃ ROZWOJOWYCH MIASTA.................................... 69
2.1. PROBLEMY I ASPIRACJE SPOŁECZNE WYRAŻONE W ANKIETACH................................ 69
2.2. ANALIZA SWOT........................................................................................................................70
III.MISJA MIASTA PRZEWORSKA........................................................................... 74
IV.OBSZARY STRATEGICZNE................................................................................ 76
V.CELE I ZADANIA STRATEGICZNE...................................................................... 77
VI.ZARZĄDZANIE I MONITORING STRATEGII....................................................... 90
VII.POWIĄZANIA ZE STRATEGIAMI........................................................................ 95
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
Projekty............................................................................................................................. 99
VIII.PRIORYTETY WSPÓŁPRACY ZEWNĘTRZNEJ............................................. 100
IX.SCENARIUSZE PROJEKTÓW WIODĄCYCH................................................... 102
106
9.1. LOKALNY PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI........................102
9.2. LOKALNY PROGRAM NA RZECZ INTEGRACJI SPOŁECZNEJ I ZAWODOWEJ GRUP ......
ZAGROŻONYCH MARGINALIZACJĄ I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM.............................. 106
X.ŹRÓDŁA FINANSOWANIA STRATEGII.............................................................. 110
SPIS TABEL, WYKRESÓW i RYSUNKÓW............................................................ 112
ZAŁĄCZNIKI............................................................................................................ 117
Załącznik 1 Planowane działania inwestycyjne Gminy Miejskiej Przeworsk na lata 2004-2010.... 117
Załącznik 2 Potencjalne źródła finansowania zadań realizacyjnych zawartych w Strategii miasta
Przeworska na lata 2004-2008.............................................................................................................118
Załącznik 3. Wykaz zabytków miasta Przeworsk...........................................................................141
Załącznik 4. Strukturalne zapotrzebowanie ciepła dla m. Przeworska w roku 2000 i 2005........... 146
Załącznik 5. Wzory ankiet ..............................................................................................................149
Załącznik 6. Lista uczestników lokalnych debat dotyczących budowy strategii............................. 152
Załącznik 7. Profil społeczno-gospodarczy miasta Przeworsk.......................................................154
3
Strategia rozwoju miasta Przeworska na lata 2004-2008
WPROWADZENIE
Strategia rozwoju jest u nas ciągle pojęciem nowym, nie zawsze poprawnie
rozumianym, ale jednocześnie modnym, używanym często jako synonim nowoczesności,
wyraz najwyższej racjonalności w procesach planistycznych i w realizacji przedsięwzięć
rozwojowych. Dla naszych potrzeb można przyjąć prostą definicję, że strategia rozwoju
miasta jest to sztuka (metoda) formułowania długookresowych celów, a także ich modyfikacji
w zależności od zmian zachodzących w otoczeniu oraz wybór działań umożliwiających
realizację przyjętych priorytetów. Strategia rozwoju powinna zatem bez wątpienia
odpowiadać (co najmniej!) na pytanie: co musimy zrobić, aby funkcjonować i rozwijać się
w przyszłości?
Prezentowany poniżej dokument, zatytułowany Strategia rozwoju miasta Przeworska
na lata 2004-2008, udziela odpowiedzi na postawione wyżej fundamentalne pytanie.
Po co właściwie strategia, co z niej będziemy mieli?
Pojawia się często pytanie, jakie jest faktyczne znaczenie planowania strategicznego dla
miasta? W zamierzeniu ma ono dotyczyć kilku podstawowych kwestii, takich jak:
▪co trzeba zrobić?
▪kiedy należy to zrobić?
▪w jaki sposób?
▪kto ma doprowadzić do realizacji celów i zadań?
▪jaki jest orientacyjny koszt zadań przewidzianych do realizacji?
Tak skonstruowane planowanie strategiczne redukuje niepewność funkcjonowania
i rozwoju miasta oraz zwiększa jego zdolności adaptacyjne w zmieniającym się świecie.
Strategia ma kluczowe znaczenie dla samorządu terytorialnego, pragnącego osiągnąć
sukces. Należy jednak podkreślić, że nie wszędzie można i warto tworzyć strategię rozwoju.
Wypracowują ją tylko ci, których na to stać tak pod względem intelektualnym, jak
i organizacyjnym, ale przede wszystkim determinuje ją stan świadomości i aspiracji. Taką
zbiorowością jest niewątpliwie społeczność miasta Przeworsk - aktywna, świadoma swoich
możliwości i ograniczeń, zdolna do wypracowania i wdrożenia strategii. Przedkładany plan
strategiczny ma być, w zamierzeniu, tego dowodem.
Podstawową funkcją strategii jest z jednej strony dostarczanie informacji podmiotom
gospodarczym, inwestorom i mieszkańcom o długookresowych uwarunkowaniach rozwoju
i sposobach rozwiązywania problemów, jakie w związku z nimi powstaną, z drugiej strony są
to także deklaracje i zobowiązania władz do podjęcia określonych przedsięwzięć i działań.
Strategia staje się więc podstawowym dokumentem długofalowej polityki, także lokalnej, a jej
opracowanie jest wręcz niezbędne, gdyż tworzy dobrą platformę współdziałania wszystkich
zainteresowanych podmiotów, głównych aktorów życia publicznego, tj. samorządu,
administracji rządowej, instytucji pozarządowych, podmiotów gospodarczych, wreszcie mieszkańców.
Posiadanie strategii rozwoju jest także warunkiem koniecznym przy aplikowaniu
o środki pomocowe z Unii Europejskiej, w tym z Funduszy Strukturalnych. Zgodnie z zasadą
programowania, tylko te inwestycje będą mogły otrzymać wsparcie, których zasadność
i potrzeba została potwierdzona umiejscowieniem w logicznym układzie celów
i odpowiadających im zadań.
Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
W jakich ramach formalnoprawnych opracowano strategię rozwoju miasta Przeworska?
Formułowanie, jak i realizacja strategii odbywa się w konkretnej przestrzeni, która
tworzy jej ramy funkcjonalne. Celem podejmowanych wysiłków powinno być łączenie
założeń polityki gospodarczej i społecznej, zawartej w strategii, z polityką przestrzenną
i inwestycyjną. W tak szeroko pojętym planowaniu strategicznym można wyróżnić trzy strefy
i odpowiadające im dokumenty wynikowe, będące ich syntezą, zgodnie z poniższym
schematem:
Planowanie
Przestrzenne
Planowanie
gospodarcze
Studium
uwarunkowań
i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
miasta
Strategia
rozwoju
miasta
Planowanie
inwestycyjne
(realizacyjne)
Gminny
program
zadań
publicznych
Najszerzej problematyką planowania strategicznego zajmują się przepisy Ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003, /Dz.U. z 2003 roku,
Nr 80, poz. 717/, które nakładają obowiązek zapewnienia spójności polityki planowania
przestrzennego (dotyczy to studium zagospodarowania przestrzennego województwa
i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta); polityka
powinna więc opierać się na strategiach rozwoju.
Możliwe są trzy rodzaje relacji zachodzących pomiędzy strategią a studium:
▪podejście kompleksowe, zakładające integralność strategii i studium;
▪studium zostaje oparte na poprzedzającej je strategii;
▪prace nad studium i strategią przebiegają równolegle.
W każdym przypadku należy oczekiwać nieco odmiennych rezultatów, jednak
najbardziej efektywne wydaje się podejście zintegrowane, łączące politykę gospodarczą
i przestrzenną. Podejście takie umożliwi realizację spójnego, wzajemnie uzupełniającego się,
a przede wszystkim kompletnego systemu planowania strategicznego. Tak właśnie postąpiono
przy pracach nad założeniami rozwoju miasta Przeworsk, gdzie opracowanie strategii zostało
poprzedzone opracowaniem studium.
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego nawiązuje do przepisów ustawy
o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990,/ Dz.U. z 2001 roku, Nr 142, poz. 1591 z późn.
zm./. Ustawa ta stanowi, iż do zadań gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb
wspólnoty, a art. 18 ustawy wśród kompetencji rady gminy wymienia “uchwalanie
programów gospodarczych”.
Nie ulega wątpliwości, że sukces gminy (każdej!) zależy od skutecznego
i efektywnego zarządzania. Jest ono zaś możliwe tylko wówczas, gdy gmina realizuje cele
i zadania podporządkowane jasnej i, co niezwykle ważne, akceptowanej społecznie strategii
5
rozwoju. To ostatnie zaś związane jest bezpośrednio z metodyką przyjętych prac nad strategią,
którą z kolei przedstawiamy obszernie w następnym podrozdziale.
Należy jeszcze zwrócić uwagę, że posiadanie własnej strategii rozwoju ma znaczenie
motywujące. Strategia jest świetnym narzędziem tak dla lokalnych społeczności, jak i władz
gminnych, upodmiotawiając zarazem te grupy. Jest to sprawa bardzo istotna - przyjmuje się
bowiem, że motywacja jest jednym z najważniejszych impulsów rozwojowych współczesnych
społeczności.
Jak wyglądały prace nad strategią rozwoju miasta Przeworsk?
Przedstawiona strategia wypracowana została w wyniku połączonych wysiłków
lokalnych środowisk i instytucji odpowiedzialnych za gospodarczy i społeczny rozwój miasta
Przeworsk. Szczególnie cenna okazała się pomoc środowisk samorządowych, w tym radnych
Rady Miejskiej w Przeworsku i pracowników UM. Strategia ta, formułując cele strategiczne
i priorytety wzrostu, wskazuje kierunki koncentracji wysiłku zbiorowego wspólnoty
mieszkańców i zmian, które powinny zostać przeprowadzone, aby uzyskać oczekiwane
efekty. Ich liderem musi być Burmistrz Miasta.
Przed przystąpieniem do tworzenia strategii rozwoju niezbędne było przede wszystkim
poznanie otoczenia oraz zrozumienie zachodzących procesów i przewidywanych kierunków
zmian - a więc dogłębne poznanie miasta Przeworsk. Kolejnym etapem prac było określenie
działów strategicznych, które będą następnie rozwijane. Dokonane tu oceny wskazują
dziedziny, w jakich Przeworsk powinien się specjalizować.
Metodyka dalszych prac wyglądała następująco: zidentyfikowane cele społecznogospodarcze zostały sprawdzone, zweryfikowane pod kątem możliwości zrealizowania
w konkretnej przestrzeni, następnie informacja zwrotna dotarła do autorów strategii rozwoju
celem wyboru najlepszych środków i narzędzi dla realizacji założonych i już
zweryfikowanych celów.
Przeworsk pełniący funkcję stolicy powiatu jest najliczniej zamieszkanym miastem
powiatu przeworskiego, stanowiącego część makroregionu południowo-wschodniej Polski.
Strategia uwzględnia istniejące uwarunkowania powiatu i województwa oraz ich miejsce
w terytorialnej organizacji państwa. Rozwój miasta jest bowiem w znacznym stopniu
uzależniony od decyzji i środków finansowych skupionych na poziomie województwa oraz
rozwiązań makroekonomicznych.
Proces pracy nad strategią
I ANALIZA
ZROZUMIENIE
SYTUACJI
MIASTA
SCENARIUSZE
ROZWOJU
MIASTA
CHARAKTER MIASTA
Raport o stanie miasta
II ZAKRES DZIAŁANIA
STRATEGIA ROZWOJU MIASTA
CO CHCEMY ZMIENIĆ?
- misja
- obszary strategiczne
- cele strategiczne
- kierunki działań
- projekty wiodące
SPOSOBY OSIAGANIA CELÓW STRATEGICZNYCH
NARZĘDZIA REALIZACYJNE
JAK POZYSKAĆ ŚRODKI, ZAANGAŻOWANIE LUDZI?
JAK WŁAŚCIWIE JE ZAGOSODAROWAĆ?
GDZIE ZDOBYWAĆ ŚRODKI FINANSOWE?
WYKONALNOŚĆ
I DZIAŁANIE
Autorzy strategii duży nacisk położyli na możliwości twórczego działania
przedstawicieli społeczności lokalnej, wykorzystanie jej wiedzy i doświadczeń. Podstawowe
prace analityczne i diagnostyczne, a także dotyczące konstrukcji dokumentu końcowego
wykonała Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego SA, współpracując ściśle
z pracownikami Urzędu Miasta oraz korzystając z opracowanego i przyjętego “Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego”. Punktem wyjścia dla planów
strategicznych stał się raport diagnostyczny. Wspólnie wypracowane i uświadomione
problemy przełożone zostały na misję miasta oraz cele i kierunki działań na przyszłość.
Efektem jest opracowana strategia, zawierająca grupową wiedzę i doświadczenia. Wspólna
praca RARR SA i przedstawicieli miasta miała na celu zwiększenie akceptacji społecznej
i poczucia emocjonalnej więzi z określonymi tezami. Pozwala to przypuszczać, iż jej
efektywność i oddziaływanie będą długoterminowe.
Przekonanie to stanowi podstawę opracowań zawartych w części drugiej niniejszego
dokumentu, tzn. celów rozwojowych i zadań przewidzianych do zrealizowania w ciągu
najbliższych lat. Część zadaniowa zawiera przykładowe plany realizacyjne oraz szacunkowe
koszty wewnętrzne i zewnętrzne wdrażania strategii. Działania te koncentrują się głównie na
określonych wspólnie przez mieszkańców i władze priorytetowych obszarach:
7
▪gospodarka i polityka inwestycyjna;
▪infrastruktura techniczna;
▪polityka socjalno-bytowa;
▪edukacja i kultura,
▪współpraca międzynarodowa i promocja.
Niniejsza strategia adresowana jest do przedstawicieli podmiotów gospodarczych,
mieszkańców oraz inwestorów zagranicznych, a jej wartość może być rozpatrywana w skali
miasta, powiatu, jak również w skali województwa, którego miasto Przeworsk jest częścią
składową.
Za udział w pracach przy opracowywaniu strategii serdecznie dziękujemy Panu
Januszowi Magoniowi - Burmistrzowi Miasta Przeworska, Panu Leszkowi Kiesielowi Zastępcy Burmistrza, Panu Stefanowi Dulibanowi- Przewodniczącemu Rady Miasta
Przeworska oraz wszystkim uczestnikom debat.
Opracowanie:
RAPORT DIAGNOSTYCZNY
O STANIE MIASTA PRZEWORSKA
I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIASTA
1.1 MIEJSCE I FUNKCJE MIASTA
Miasto Przeworsk położone jest w północno-wschodniej części województwa
podkarpackiego, 35 km na wschód od stolicy województwa - Rzeszowa, w odległości 60 km
od granicy wschodniej i 120 km od granicy południowej. Usytuowane jest na pograniczu
Pogórza Dynowskiego od południa i Kotliny Sandomierskiej w północnej stronie miasta.
Przeworsk jest stolicą powiatu przeworskiego i stanowi ośrodek rozwoju o znaczeniu
ponadlokalnym. Jest jednym z trzech obok Kańczugi i Sieniawy miast leżących na terenie
powiatu przeworskiego. Na terenie miasta zlokalizowane są instytucje zaspokajające potrzeby
znacznej części mieszkańców powiatu w zakresie szkolnictwa średniego, opieki zdrowotnej,
opieki społecznej oraz systemu usług kulturalnych. Przeworsk ze względu na pełnione funkcje
jest także miejscem pracy znacznej liczby mieszkańców okolicznych gmin.
Rysunek 1. Miasto Przeworsk na tle Województwa Podkarpackiego
W województwie podkarpackim Przeworsk pełni funkcję ważnego węzła drogowego
i kolejowego. Przez miasto przebiega międzynarodowa droga E-4 wiodąca od Zgorzelca przez
Kraków, Przemyśl do Lwowa, połączenie kolejowe: Szczecin - Wrocław - Katowice -Kraków
- Przemyśl - Kijów, zbiegają się tu drogi krajowe: Lublin - Przeworsk oraz Przeworsk Dynów - Sanok.
Na terenie miasta, zajmującego obszar 22 km2, tj. 3,1% powierzchni powiatu
przeworskiego według stanu na koniec grudnia 2002 roku zamieszkiwało 15850
mieszkańców. Ludność Przeworska stanowiła ponad 20% ludności całego powiatu.
Charakterystykę miasta na tle poszczególnych gmin powiatu przeworskiego przedstawia
poniższa tabela.
Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A
.
10
Tabela 1 Miasto Przeworsk na tle powiatu przeworskiego w roku 2002a
Ludność
Wyszczególnienie Powierzchnia
ogółem mężczyźni kobiety na 1 km2b
w km2
Miasta
Kańczuga
8
3258
1562
1696
429
Przeworsk
22
15850
7613
8237
721
Sieniawa
7
2109
1042
1067
318
Wieś
Adamówka
134
4231
2127
2104
31
Gać
36
4594
2266
2328
128
Jawornik Polski
63
4888
2368
2520
78
Kańczuga
97
9608
4707
4901
98
Przeworsk
91
14351
7016
7335
158
Sieniawa
120
4729
2376
2353
39
Tryńcza
71
8134
4063
4071
115
Zarzecze
49
7119
3487
3632
146
Razem powiat
698
78871
38627
40244
113
Województwo
17926
2105050
1030058 1075002
117
Kobiety na
100
mężczyznb
108
108
103
100
103
107
104
104
99
100
104
104
104
a
Stan w dniu 31 XII, b Dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań - stan w dniu 20 V.
Źródło: Główny Urząd Statystyczny; Bank Danych Regionalnych - www.stat.gov.pl, US Rzeszów
Ze względu na swoje położenie w Przeworsku nie rozwinął się duży przemył. Na
terenie miasta funkcjonują jednak firmy o dużej renomie krajowej i zagranicznej, do których
zaliczają się między innymi: WSK ,,PZL" Rzeszów Wydział Mechaniczny Przeworsk,
Zakłady Gumowe "Geyer & Hosaja” Sp. z o.o., Przeworska Fabryka Krzeseł „Trax” oraz
„O.K.” Owocowe Koncentraty Sp. z o.o. Duże znaczenie mają także zakłady odzieżowe:
„Men’s Field” Sp. z o.o. oraz „Alex” Sp. z o.o. Branża budowlana na terenie miasta
reprezentowana jest przez „Resbud”, „Hydrobud - Przeworsk”, „Szewpol Plus” oraz Zakład
Produkcji Okien i Drzwi „Megastyl.
Przeworsk jest miastem otwartym na współpracę międzynarodową, szczególnie
z podobnymi miastami z krajów sąsiedzkich. Dowodem tego jest porozumienie o współpracy
z zagranicznym partnerem w Czechach - Moravskym Krumlovem. Porozumienie to dotyczy
wymiany młodzieży szkolnej, grup artystycznych i sportowych oraz współpracy organizacji
pozarządowych i wymiany doświadczeń w pracy samorządowej. Kolejne umowy
przygotowywane są z miastami na Słowacji i Ukrainie.
11
1.2. RYS HISTORYCZNY
Najstarsza historyczna wzmianka o Przeworsku pochodzi z 1290 roku i jest związana
z wyprawą Leszka Czarnego na księstwo halickie, który po zwycięstwie nad wojskami
księcia ruskiego Lwa pod Koprzywnicą, zdobył i spalił m.in. kniazie Przeworsko.
Do połowy XIV wieku Przeworsk pozostawał osadą ruską. Po roku 1340 włączony
został do Polski przez Kazimierza Wielkiego. W 1387 roku król Władysław Jagiełło nadał
wojewodzie sandomierskiemu, Janowi z Tarnowa herbu Leliwa Jarosław oraz okoliczne
miasta w tym, m.in. Przeworsko. Dzięki staraniom swojego właściciela, 25 II 1393 roku
Władysław Jagiełło nadał Przeworskowi prawa miejskie, a rok później poszerzył je nadając
mieszkańcom możliwości handlowe i rzemieślnicze oraz miejską organizację sądową.
Pod koniec XIV wieku miasto było centrum handlowym i rzemieślniczym regionu.
Specjalnością miasta w tamtych czasach było tkactwo. W kilkuset warsztatach wyrabiano
bogato zdobione obrusy, drelichy, płótna i inne tego typu wyroby. Eksportowane były one na
całą Polskę oraz rynki zachodnio-europejskie. Na doroczne jarmarki organizowane w mieście
przybywali kupcy z różnych stron Polski oraz z Węgier i Rusi.
W XVI wieku pomimo wielu napadów Tatarów i pożaru w 1545 roku Przeworsk
przeżywał gospodarczy rozkwit. Swoim rozwojem wyprzedzał Jarosław i Rzeszów, ustępując
tylko Przemyślowi.
Złoty wiek miasta skończył się w XVII wieku, wtedy to przez ziemie te przetoczyły się
liczne zawieruchy wojenne. W tych trudnych dla miasta czasach właścicielem Przeworska
został ród Lubomirskich. Istniejące w Przeworsku cechy zaczęły przeżywać ponowny rozkwit
od połowy XVIII wieku, lecz I rozbiór Polski zahamował ich rozwój. Wysokie podatki i
napływ towarów z rynku austriackiego, spowodowały powolny upadek rzemiosła
w Przeworsku.
Ponowne ożywienie gospodarcze miasta nastąpiło w drugiej połowie XIX w.
Bezpośrednią jego przyczyną było oddanie w 1859 roku do użytku linii kolejowej do
Krakowa, przedłużonej dwa lata później w kierunku Lwowa. W mieście zaczął rozwijać się
nowoczesny przemysł. W 1895 roku za sprawą ordynata przeworskiego ks. Andrzeja
Lubomirskiego wybudowano w Przeworsku jedyną w zachodniej Galicji cukrownię,
a w 1904 roku otwarto linię kolejki wąskotorowej relacji Przeworsk - Dynów, stanowiącą
obecnie atrakcję turystyczną.
Okres rozwoju Przeworska zakończył się wraz z wybuchem I Wojny Światowej.
Zamarł handel, wielu młodych mężczyzn siłą wcielono do wojska, rekwirowano majątek,
a wycofujące się oddziały rosyjskie spaliły cukrownię, stację kolejową i mosty. Po
zakończeniu działań wojennych zaczęto odbudowywać miasto ze zniszczeń. Przystąpiono do
odbudowy cukrowni, powstały także elektrownia, szkoła żeńska, gimnazjum i sąd grodzki.
Kolejny okres rozkwitu Przeworska przerwała II Wojna Światowa. Od pierwszych jej
dni miasto było atakowane, ponownie uległy zniszczeniu stacja kolejowa i cukrownia.
Eksterminacja Żydów spowodowała zmniejszenie się liczby mieszkańców o ponad połowę.
Okupacja niemiecka trwała w Przeworsku do 27 VII 1944.
Po zakończeniu wojny koniecznym było ponowne przystąpienie do usuwania
zniszczeń i odbudowy Przeworska. W okresie tym miasto bardzo rozwinęło się, rozbudowało,
powstały liczne, nowe zakłady przemysłowe, obiekty użyteczności publicznej, szkoły i
infrastruktura techniczna. Do reformy administracyjnej w 1975 Przeworsk pozostawał
siedzibą rolniczo-przemysłowego powiatu. Funkcję tę miasto odzyskało 1 styczna 1999 roku i
pełni po dzień dzisiejszy.
.
12
1.3. UWARUNKOWANIA GEOGRAFICZNO-PRZYRODNICZE
Przeworsk położony jest w dorzeczu rzeki Mleczki, prawobrzeżnego dopływu
Wisłoka, która wraz z dopływami odwadnia obszar miasta. Najstarsza jego część ulokowana
jest na lessowym wzgórzu wznoszącym się 206 m. n. p. m, opadającym stromo od południa
w kierunku Mleczki.
Miasto ze względu na znaczną powierzchnię obszarów zabudowanych (mieszkalnych
i przemysłowych) ubogie jest w występujące na jego terenie gatunki zwierząt. Tereny otwarte
pól i łąk oraz zadrzewienia są środowiskiem życia głównie saren, zajęcy, kuropatw, bażantów
i innych gatunków.
Niezabudowana cześć obszaru Przeworska odznacza się dominacją nieleśnych
zbiorowisk antropogenicznych (pola uprawne, ogrody, sady, łąki, zieleń miejska i parki). Lasy
i obszary leśne położone na terenie miasta zajmują powierzchnię 6 ha, co stanowi niespełna
0,3% ogólnej powierzchni Przeworska.
Na terenie Przeworska znajduje się 36 pomników przyrody objętych ochroną uchwały
Rady Miasta Przeworska z roku 1994. Są to 34 sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa
rosnące głównie w parku oraz dwa skupiska drzew tj. aleja grabowa w Parku Miejskim
i alejka kasztanowców przy ul. Kasztanowej. Park Miejski w swojej obecnej postaci,
romantycznego ogrodu krajobrazowego w typie angielskim powstał w XVIII w. i zajmuje
obszar około 12 ha.
Miasto posiada dogodne warunki do rozwoju produkcji rolnej, co wynika między
innymi z bardzo dobrej jakości gleb. Udział gleb klasy II i III zarówno wśród gruntów ornych
jak i użytków zielonych wynosi ponad 70%.
Klimat Przeworska zaliczany jest do krainy klimatycznej Sandomierskiej. Średnie
dane meteorologiczne dla miasta przedstawiają się następująco:
- średnia roczna suma temperatur: około +7,8 oC,
- średnia temperatura stycznia: około -4.0 oC,
- średnia temperatura lipca: około +18.4 oC,
- pierwsze przymrozki jesienne rozpoczynają się w pierwsze dekadzie października,
- ostatnie dni z przymrozkami wiosennymi występują w trzeciej dekadzie kwietnia,
- początek okresu wegetacyjnego średnio przypada na pierwszą dekadę kwietnia, koniec na
drugą dekadę listopada.
Duży wpływ na warunki klimatyczne Przeworska wywierają opady atmosferyczne. Ich roczną
wartość mierzy się w przedziale od 342 mm - 628 mm, przy czym największą ilość opadów
notuje się w czerwcu i lipcu, natomiast najmniejszą w styczniu i lutym. Pierwszy śnieg spada
w połowie listopada, a trwała pokrywa śnieżna pojawia się z początkiem pierwszej dekady
grudnia i zanika w połowie trzeciej dekady marca.
Na terenie miasta zlokalizowane są dwa obszary górnicze gazu: „Przeworsk”,
w północno-zachodniej części miasta i „Mirocin”, w części południowo-wschodniej.
Występują ponadto kruszywa naturalne jak piaski, pospółki i żwiry wodnolodowcowe
zalegające pod lessami.
13
II. POTENCJAŁ SPOŁECZNY
2.1. DANE DEMOGRAFICZNE
Jedną z głównych składowych kształtujących procesy rozwojowe w mieście są jego
mieszkańcy. Na ich liczebność decydujący wpływ mają zarówno ruch naturalny jak
i migracje, które to czynniki zostały szerzej omówione w kolejnych częściach rozdziału.
W latach 1995-2002 najwięcej osób zamieszkiwało Przeworsk w roku 1997, było to
16458 mieszkańców, natomiast najmniej w roku 2002 - 15850 mieszkańców. Wśród
mieszkańców miasta przeważają kobiety, które w końcu roku 2002 stanowiły 52,0% ludności
miasta (8237 osób), natomiast mężczyzn było 7613, tj. 48,0% ogółu mieszkańców.
Tabela 2 Stan ludności miasta Przeworska w latach 1995-2002
Lata
Ludność ogółem
Mężczyźni
ogółem
%
1995
16407
7864
47,9
1996
16452
7913
48,1
1997
16458
7914
48,1
1998
16456
7866
47,8
1999
16418
7836
47,7
2000
16368
7825
47,8
2001
16380
7851
47,9
2002
15850
7613
48,0
Kobiety
ogółem
8543
8539
8544
8590
8582
8543
8529
8237
%
52,1
51,9
51,9
52,2
52,3
52,2
52,1
52,0
a
wg faktycznego miejsca zamieszkania w dniu 31 XII
Źródło: Główny Urząd Statystyczny; Bank Danych Regionalnych - www.stat.gov.pl, Obliczenia własne
Miasto Przeworsk charakteryzuje się jednym z wyższych w powiecie współczynników
feminizacji (liczba kobiet na 100 mężczyzn). W roku 2002 wskaźnik ten wyniósł 108 i nie
odbiegał od tendencji wojewódzkich, gdzie również obserwuje się przewagę kobiet nad
mężczyznami.
Wykres 1. Ludność miasta Przeworska w latach 1995-2002
16500
16407
16452
16458
16456
16418
16368
16380
16200
15900
15850
15600
15300
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
a
wg faktycznego miejsca zamieszkania w dniu 31 XII
Źródło: Główny Urząd Statystyczny; Bank Danych Regionalnych - www.stat.gov.pl
.
14
Tabela 3 Stan ludności miasta Przeworsk wg wieku w latach 1999-2001
Lata
Liczba
ogółem
0-2
lata
1999
16418
464
2000
16368
467
2001
16380
467
Źródło: US Rzeszów
3-6
7-12
13-15
16-18
w wieku
19-24 25-29
30-39
40-49
50-59
60-64
746
702
625
1527
1441
1385
1019
938
851
968
1017
1035
1659
1664
1727
2117
2085
2077
2767
2752
2681
1736
1850
1973
619
634
619
1171
1171
1263
65 lat i
więcej
1625
1647
1677
Wśród mieszkańców miasta Przeworsk najliczniej reprezentowaną grupą wiekową są
osoby w wieku 40-49 lat, ich liczba w roku 2001 wynosiła 2681 osób, co stanowiło 16%
ogółu ludności miasta. Kolejne miejsca pod względem liczebności w strukturze wiekowej
mieszkańców Przeworska zajmują grupy w wieku 30-39 lat (13% ludności), w wieku 50-59
lat (12% ogółu mieszkańców) oraz mieszkańcy w przedziale wiekowym od 19-24 lat,
stanowiący 11% ogółu ludności.
Wykres 2. Struktura wiekowa ludności miasta Przeworsk (stan w dniu 31 XII 2001 r.)
4%
3%
10%
4%
8%
5%
12%
6%
11%
16%
8%
13%
0-2 lata
3-6
7-12
13-15
16-18
40-49
19-24
50-59
25-29
60-64
30-39
65 lat i więcej
Tabela 4 Ekonomiczna struktura wiekowa ludności miasta Przeworsk w latach 1998-2002
Lata
Liczba
mieszkańców
ogółem
Wiek
Wiek
Wiek
Ludność w wieku
przedprodukcyjny
produkcyjny
poprodukcyjny
nieprodukcyjnym na
do 17 lat
m. 18-64 lat, k. 18-59
m. > 65, k. > 60
100 osób w wieku
produkcyjnym
razem
w tym
razem
w tym
razem
w tym
kobiety
kobiety
kobiety
1998
16456
4569
2229
9945
4974
1942
1387
65,5
1999
16418
4426
2163
10025
5015
1967
1404
63,8
2000
16368
4244
2073
10131
5054
1993
1416
61,6
2001
16380
4023
1968
10349
5143
2008
1418
58,3
2002
15850
3811
b.d
9997
b.d
2042
b.d
58,5
Źródło: Główny Urząd Statystyczny; Bank Danych Regionalnych - www.stat.gov.pl, US Rzeszów
Analiza ekonomicznej struktury wiekowej mieszkańców Przeworska pozwala
zauważyć niekorzystne zjawiska występujące w tej sferze. Zmniejsza się odsetek ludności
w wieku przedprodukcyjnym tj. do 17 lat (spadek z 27,8% w 1998 do 24,0% w roku 2002).
Zjawisko to może niekorzystnie wpływać w przyszłości na rozwój miasta. Zaobserwować
15
można również, że społeczeństwo miasta zaczyna się „starzeć”, czego dowodem jest powolny
wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym.
Wg stanu na koniec roku 2002 mieszkańcy w wieku przedprodukcyjnym stanowili
24,0% ludności, odsetek osób w wieku produkcyjnym wyniósł 63,1%, natomiast
mieszkańców w wieku poprodukcyjnym było 12,9%. Wśród mieszkańców w wieku
poprodukcyjnym widoczna jest znaczna przewaga kobiet nad mężczyznami, udział kobiet
w tej grupie w roku 2001 stanowił ponad 70%.
Wykres 3. Zmiany w ekonomicznej strukturze wiekowej ludności miasta Przeworska
70
% ludności w gr. wiekowej
60
63,2
63,1
25,9
24,6
24,0
12,0
12,2
12,2
1999
2000
2001
60,4
61,1
61,9
27,8
26,9
11,8
1998
50
40
30
20
10
12,9
0
Wiek przedprodukcyjny
Wiek produkcyjny
2002
Wiek poprodukcyjny
Źródło: Wyliczenia własne
W końcu roku 2002 w Przeworsku, na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadały
58,5 osoby w wieku nieprodukcyjnym. Wskaźnik ten w ostatnich kilku latach uległ
znacznemu obniżeniu (w roku 1998 wynosił 66,5), co potwierdza wysunięte wcześniej
wnioski dotyczące ekonomicznej struktury wiekowej mieszkańców Przeworska.
Tabela 5 Ruch naturalny ludności miasta Przeworsk w latach 1995-2002
Małżeństwa
Urodzenia
Zgony
Lata
w liczbach bezwzględnych
1995
89
187
138
1996
75
168
141
1997
81
158
138
1998
79
141
137
1999
113
164
145
2000
110
167
135
2001
87
143
127
2002
88
146
121
Przyrost
naturalny
49
27
20
4
19
32
16
25
.
16
Od kilku lat w całym kraju wyraźnie zauważalny jest spadek przyrostu naturalnego.
Tendencja ta jest również widoczna w mieście Przeworsku. Cały czas utrzymuje się on jednak
na dodatnim poziomie. Najmniejszą przewagę urodzeń żywych nad zgonami, wynoszącą
4 osoby odnotowano w roku 1998. Przyrost naturalny w liczbach bezwzględnych obniżył się
w Przeworsku z 49 osób w roku 1995, do 25 w roku 2002.
Wykres 4. Przyrost naturalny w mieście Przeworsk w latach 1995-2002
25
2002
16
2001
32
2000
19
1999
4
1998
20
1997
27
1996
49
1995
0
10
20
30
40
50
Przyrost naturalny
Tabela 6 Ruch naturalny ludności miasta Przeworsk na tle powiatu przeworskiego w roku 2001
Wyszczególnienie Małżeństwa Urodzenia
Zgony
Przyrost
Przyrost
naturalny
naturalny na
1000 ludności
Miasta
Kańczuga
21
20
23
-3
-1,0
Przeworsk
87
143
127
16
1,0
Sieniawa
12
22
23
-1
-0,5
Wieś
Adamówka
24
51
25
26
6,2
Gać
21
48
49
-1
-0,2
Jawornik Polski
26
47
58
-11
-2,2
Kańczuga
48
115
128
-13
-1,3
Przeworsk
76
151
138
13
0,9
Sieniawa
32
74
44
30
6,1
Tryńcza
33
108
83
25
3,0
Zarzecze
34
79
65
14
2,0
414
858
763
95
1,2
Razem powiat
1,9
Województwo
0,1
Kraj
17
Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 ludności w mieście Przeworsku w roku 2001
wyniósł 1,0. Przeworsk był jedynym z pośród 3 miast powiatu przeworskiego, w którym
przyrost naturalny był dodatni (Kańczuga: -1,0; Sieniawa: -0,5). Najwyższy wskaźnik
odnotowano w gminie Adamówka, wyniósł 6,2. Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000
ludności w Przeworsku w roku 2001 był niższy niż wskaźnik dla powiatu przeworskiego
i województwa, które odpowiednio wynosiły: 1,2 oraz 1,9.
Wykres 5. Przyrost naturalny w mieście Przeworsk na tle powiatu przeworskiego w roku 2001
1,9
Województwo podkarpackie
1,2
Powiat przeworski
2,0
Zarzecze
3,0
Tryńcza
Sieniawa gm.
6,1
Przeworsk gm.
Kańczuga gm.
-1,3
-2,2
0,9
Jawornik Polski
-0,2 Gać
Adamówka
-0,5
6,2
Sieniawa m.
1,0
Przeworsk m.
-1,0 Kańczuga m.
-3,0
-2,0
-1,0
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
Przyrost naturalny na 1000 ludności
Niekorzystnie przedstawia się sytuacja miasta Przeworsk pod względem migracji
ludności. Systematycznie z roku na rok powiększa się ujemne saldo migracji. W roku 2001
wyniosło -59. Saldo to wynika ze wzrastającej liczby osób, które wyjeżdżają z Przeworska.
Liczba mieszkańców, którzy wymeldowali się z miasta w roku 2001 wzrosła w porównaniu
z rokiem 1998 o ponad 20%. Analiza kierunku „napływów” i „odpływów” mieszkańców
Przeworska wskazuje, że najwięcej osób przyjeżdża do miasta ze wsi, jednocześnie również
na wieś przeprowadza się największy procent osób na stale wymeldowujących się
z Przeworska.
Tabela 7 Migracje ludności w mieście Przeworsk w latach 1998-2001
Lata
Napływa
Odpływb
Ogółem z miast ze wsi z zagranicy Ogółem
do
na
miast
wieś
1998
165
b.d.
b.d.
b.d.
186
b.d.
b.d.
1999
182
43
136
3
209
91
112
2000
168
53
114
1
192
59
121
2001
165
46
119
224
91
122
Saldo
migracji
za
granicę
b.d.
-21
6
-27
12
-24
11
-59
a
Zameldowania na pobyt stały. b Wymeldowania z pobytu stałego
.
18
Wykres 6. Napływy i odpływy ludności w mieście Przeworsk w latach 1998-2001
250
224
209
200
186
150
192
182
168
165
165
100
50
0
1998
1999
2000
Napływ
2001
Odpływ
W roku 2001 jedynie trzy gminy powiatu przeworskiego odnotowały dodatnie saldo
migracji. Były to gminy: Gać, Sieniawa i Zarzecze. W wyniku migracji ludności liczba
mieszkańców całego powiatu przeworskiego zmalała o 129 osób, z tego 46% (59 osób)
wyprowadziło się z samego miasta Przeworska.
Tabela 8 Migracje ludności miasta Przeworsk na tle powiatu przeworskiego w roku 2001
Wyszczególnienie
Napływa
Odpływb
Saldo migracji
a
Miasta
Kańczuga
Przeworsk
Sieniawa
Wieś
Adamówka
Gać
Jawornik Polski
Kańczuga
Przeworsk
Sieniawa
Tryńcza
Zarzecze
Razem powiat
29
165
10
34
224
23
-5
-59
-13
31
49
24
63
127
46
66
45
655
37
46
53
97
129
36
70
35
784
-6
3
-29
-34
-2
10
-4
10
-129
Zameldowania na pobyt stały. b Wymeldowania z pobytu stałego
19
Wykres 7. Saldo migracji w mieście Przeworsk na tle powiatu przeworskiego w roku 2001
Zarzecze
-4
10
Tryńcza
Sieniawa gm.
10
-2 Przeworsk gm.
-34
Kańczuga gm.
Jawornik Polski
-29
3
Gać
-6 Adamówka
-13 Sieniawa m.
-59
Przeworsk m.
-5 Kańczuga m.
-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
.
20
2.2. RYNEK PRACY
Rynek pracy w Przeworsku związany jest przede wszystkim z rozwojem przemysłu
w mieście. Pełnienie przez miasto funkcji centrum administracyjnego, edukacyjnego
i usługowo-handlowego o znaczeniu ponadlokalnym sprawia, że w Przeworsku znajduje
zatrudnienie także znaczna cześć mieszkańców okolicznych gmin.
Strona podażowa rynku pracy w Przeworsku (zasoby ludzkie) jest rozwinięta
w stopniu bardzo dobrym - 63,1% mieszkańców (9997 osób) to ludność w wieku
produkcyjnym. Specyfika strony popytowej - ilość i wielkość zakładów pracy, ich kondycja
ekonomiczna - decydują o tym ile osób w wieku produkcyjnym znajdzie pracę.
W końcu roku 2002 zbiorowość pracujących w mieście Przeworsku liczyła 5628 osób,
w tym 2780 kobiet i 2848 mężczyzn. Dane te nie uwzględniają jednak zatrudnionych
w jednostkach zatrudniających do 9 osób i w rolnictwie indywidualnym.
W ostatnich latach nastąpił wzrost udziału kobiet wśród osób pracujących. W roku
2000 kobiety stanowiły 43,8% ogółu pracujących, natomiast w końcu roku 2002 ich udział
w populacji pracujących wynosił 49,4%.
Tabela 9 Liczba ludności czynnej zawodowo w mieście Przeworsk w latach 2000-2002
Pracującya
Lata
Ogółem
w tym kobiety
2000
5970
2617
2001
6035
2833
2002
5628
2780
a
Według faktycznego miejsca pracy pracownika. Dane nie obejmują rolnictwa indywidualnego oraz zakładów
osób fizycznych o liczbie pracujących do 9 osób. Stan w dniu 31 XII
Z punktu widzenia rynku pracy w Przeworsku największe znaczenie ma sektor
przemysłu. Na koniec roku 2002 zatrudnionych było w nim 1498 osób, co stanowiło 26,6%
ogółu pracujących. Udział pracujących w tym sektorze zmniejszył się w ostatnich latach ze
względu na likwidację niektórych zakładów (w roku 2001 pracujący w przemyśle stanowili
28,2%). Istotne dla rynku pracy w mieście Przeworsk są również sektory ochrony zdrowia
i opieki społecznej - 16,4%, transportu i łączności - 12,6%, handlu i napraw - 7,6% oraz
edukacji - 7,5%.
Tabela 10 Pracującya według sektorów w mieście Przeworsk w latach 2000-2002
W tym
Lata
Ogółem
przemysł
budownictwo
handel
i naprawy
transport i
łączność
pośrednictwo
finansowe
obsługa
nieruchomości
firm, nauka
edukacja
2000
2001
2002
5970
6035
5628
1686
1675
1498
237
316
104
369
405
425
876
763
708
170
174
165
238
303
339
371
406
423
ochrona
zdrowia
i opieka
społeczna
999
946
925
a
osób fizycznych o liczbie pracujących do 9 osób. Stan w dniu 31 XII
21
Wykres 8. Pracującya według sektorów w mieście Przeworsk w roku 2002
18,5%
26,6%
16,4%
1,8%
7,6%
7,5%
6,0%
Przemysł
Handel i naprawy
Pośrednictwo finansowe
Edukacja
Pozostałe
2,9%
12,6%
Budownictwo
Transport i łaczność
Obsługa nieruchomości, firm, nauka
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
a
osób fizycznych o liczbie pracujących do 9 osób.
Tabela 11 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie bruttoa w powiecie przeworskim w latach 2000-2002
Lata
Ogółem
Sektor publiczny
Sektor prywatny
w zł
2000
1669
1735
1593
2001
1793
1911
1665
2002
1812
1918
1683
a Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób oraz jednostek sfery
budżetowej - niezależnie od liczby pracujących. Bez PKP, Poczty Polskiej i Telekomunikacji SA oraz bez osób
zatrudnionych za granicą.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w powiecie przeworskim w roku 2002
kształtowało się na poziomie 1812,2 zł. Średnia dla województwa podkarpackiego wyniosła
1875,4 zł. Wyższe przeciętne wynagrodzenia brutto w województwie podkarpackim
(pomijając miasta na prawach powiatu) odnotowano w powiecie dębickim, leskim
tarnobrzeskim, leżajskim i stalowowolskim. Pełne zestawienie poziomu płac w powiatach
województwa podkarpackiego w roku 2002 ukazuje poniższy wykres.
.
22
Wykres 9. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie bruttoa w powiecie przeworskim na tle województwa
i kraju w roku 2002
Tarnobrzeg m.
1860,4
Rzeszów m.
2102,0
Przemyśl m.
1882,9
Krosno m.
1826,5
Tarnobrzeski
1929,5
Strzyżowski
1641,3
Stalowowolski
1947,1
Sanocki
1809,5
Rzeszowski
1688,7
Ropczycko-Sędziszowski
1811,5
Przeworski
1812,2
Przemyski
1659,4
Niżański
1613,6
Mielecki
1850,1
Łańcucki
1688,7
Lubaczowski
1709,4
Leżajski
1931,8
Leski
1868,6
Krośnieński
1802,4
Kolbuszowski
1742,4
Jasielski
1796,5
Jarosławski
1774,2
Dębicki
1849,6
Brzozowski
1651,4
Bieszczadzki
1736,1
Województwo
1875,4
Kraj
2133,2
0,0
500,0
1000,0
1500,0
2000,0
2500,0
zł
a
Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób oraz jednostek sfery
budżetowej - niezależnie od liczby pracujących. Bez PKP, Poczty Polskiej i Telekomunikacji SA oraz bez osób
zatrudnionych za granicą.
23
2.3. BEZROBOCIE
Zjawisko bezrobocia jest jednym z najpilniejszych problemów społecznych, który
należy dzisiaj rozwiązać. Problem ten nie ominął również Przeworska, w którym na koniec
roku 2002 zarejestrowanych było 1265 bezrobotnych. Wśród ogółu pozostających bez pracy
kobiet było 654, co stanowiło 48,3% wszystkich zarejestrowanych.
Tabela 12 Bezrobotni zarejestrowani z terenu miasta Przeworsk
Wyszczególnienie
1998
1999
2000
Bezrobotni ogółem
916
1057
1230
w tym:
kobiety
531
588
669
mężczyźni
385
469
561
2001
1381
2002
1265
736
645
654
611
Źródło: PUP Przeworsk
W latach 1998-2002 najwięcej bezrobotnych zarejestrowanych było w roku 2001
(1381 osób). Od tego roku zauważalny jest spadek liczby osób pozostających bez pracy na
terenie miasta Przeworsk. Liczba bezrobotnych w Przeworsku zarejestrowanych
w Powiatowym Urzędzie Pracy na koniec roku 2002 zmniejszyła się o 8,4% (116 osób)
w porównaniu z rokiem poprzednim.
Wykres 10. Bezrobotni zarejestrowani z terenu miasta Przeworsk w latach 1998-2002
1400
1381
1200
1265
1230
1057
1000
916
800
736
669
600
531
654
588
400
200
0
1998
1999
2000
Bezrobotni ogółem
2001
2002
Kobiety
Wśród bezrobotnych zarejestrowanych na terenie miasta przeważają ludzie młodzi.
Wg stanu na koniec roku 2002 najliczniejszą grupę stanowiły osoby w przedziale wiekowym
od 18 do 24 lat (437 osoby). Drugą co do wielkości grupą były osoby w wieku 25-34 lat oraz
bezrobotni w wieku 35-44 lat. Na koniec roku ich udziały w ogólnej liczbie zarejestrowanych
wynosiły odpowiednio: 34,5% i 31,6%.
.
24
Tabela 13 Bezrobotni zarejestrowani z terenu miasta Przeworsk według wieku w latach 1999-2002
W wieku
Lata
Ogółem
24 lata i
25-34
35-44
45-54
55 lat i więcej
mniej
1999
1057
431
319
216
88
3
2000
1230
475
365
262
122
6
2001
1381
517
419
283
150
12
2002
1265
437
400
260
154
14
Wykres 11. Struktura wiekowa bezrobotnych z terenu miasta Przeworsk (stan w dniu 31 XII 2002 r.)
1,1%
12,2%
34,5%
20,6%
31,6%
24 lata i mniej
25-34
35-44
45-54
55 lat i więcej
Największą grupę wśród zarejestrowanych bezrobotnych w Przeworsku w końcu roku
2002 stanowiły osoby z wykształceniem zawodowym i średnim zawodowym. Każda z grup
stanowiła blisko 33% ogółu zarejestrowanych. Nieco mniej liczebną kategorią wśród
bezrobotnych były osoby legitymujące się wykształceniem podstawowym i niepełnym
podstawowym, stanowiły one 17,7% (224 osób) wśród ogółu bezrobotnych. Osoby
z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, to grupa, której udział w populacji
bezrobotnych był najmniejszy i wyniósł 7,7%. Niewielki odsetek wśród bezrobotnych zajmują
również osoby z wykształceniem wyższym tj. 9,2% (120 osób), chociaż w ostatnim czasie
zauważa się wzrost tej kategorii bezrobotnych (na koniec 2001 r. stanowili oni 8,5%).
Tabela 14 Bezrobotni z terenu miasta Przeworsk według poziomu wykształcenia w latach 1999-2002
Z wykształceniem
średnim
podstawowym i
Lata
Ogółem wyższym
niepełnym
zawodowyma ogólnokształcącym zasadniczym podstawowym
zawodowym
1999
1057
81
340
112
360
164
2000
1230
83
396
116
432
203
2001
1381
118
471
131
434
227
2002
1265
120
412
97
412
224
a
Łącznie z ze szkołami policealnymi
25
Wykres 12. Struktura wykształcenia bezrobotnych z terenu miasta Przeworsk (stan w dniu 31 XII 2002 r.)
450
412
400
412
350
300
250
224
200
150
120
100
97
50
0
w yższe
zaw odow e
ogólnokształcące
zasadnicze
zaw odow e
podstaw ow e i
niepełne
podstaw ow e
W końcu 2002 roku najliczniejszą grupę spośród bezrobotnych na terenie miasta
Przeworska stanowiły osoby, które przed zarejestrowaniem się jeszcze nie pracowały, było ich
367 (29,0%). Kolejne grupy pod względem stażu pracy stanowiły osoby, które przepracowały
od 1 do 5 lat (24,7%), od 10 do 20 lat (17,9%) oraz do 1 roku (10,7% ogółu bezrobotnych).
Najmniejszą natomiast grupę bezrobotnych stanowiły osoby posiadające staż pracy powyżej
30 lat (0,5%) oraz od 20 do 30 lat (6,2%).
Wykres 13. Bezrobotni z terenu miasta Przeworsk według stażu pracy (stan w dniu 31 XII 2002 r.)
400
350
300
367
313
250
200
227
150
100
137
136
50
79
0
bez stażu
1 rok i mniej
1-5
5-10
10-20
6
20-30
Powyżej 30 lat
.
26
Tabela 15 Bezrobotni z terenu miasta Przeworsk według stażu pracy w latach 1999-2002
Według stażu pracy w latach
Lata
Ogółem bez stażu 1 rok i
1-5
5-10
10-20
20-30
mniej
1999
1057
332
105
240
132
192
51
2000
1230
353
120
287
147
244
73
2001
1381
415
135
331
154
246
84
2002
1265
367
136
313
137
227
79
Powyżej
30 lat
5
6
16
6
Ponad połowa tj. 55,9% zarejestrowanych bezrobotnych w Przeworsku pozostawało
bez pracy powyżej 1 roku z tego 33,9% powyżej 24 miesiące, a 22,0% od 12 - 24 miesięcy.
Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy przez ponad 24 miesiące stale się powiększa. W
roku 1999 grupa ta stanowiła blisko 18% ogółu bezrobotnych, natomiast na koniec roku 2002
jej udział wynosił już prawie 34%. Sytuacja ta jest szczególne niebezpieczna, gdyż bezrobocie
długookresowe, pociąga za sobą negatywne skutki nie tylko natury ekonomicznej i społecznej,
ale także psychologicznej.
Wykres 14. Struktura bezrobotnych z terenu miasta Przeworsk według czasu pozostawania bez pracy
(stan w dniu 31 XII 2002 r.)
9,6%
11,2%
33,9%
10,9%
12,4%
22,0%
1 miesiąc i mniej
od 1-3
od 3-6
od 6-12
od 12-24
powyżej 24 miesięcy
Tabela 16 Bezrobotni zarejestrowani z terenu miasta Przeworsk według czasu pozostawania bez
pracy w latach 1999-2002
Według czasu pozostawania bez pracy
Lata Ogółem 1 miesiąc
1-3
3-6
6-12
12-24
powyżej 24
i mniej
miesięcy
1999
1057
131
151
153
243
191
188
2000
1230
104
253
147
223
252
251
2001
1381
135
221
182
196
303
344
2002
1265
121
142
138
157
278
429
27
Województwo podkarpackie charakteryzuje się znaczną rozpiętością między
najwyższą a najniższą stopą bezrobocia występującą w poszczególnych częściach regionu. We
wrześniu 2003 różnica ta na Podkarpaciu wyniosła 15,7 pkt. Najwyższa stopa bezrobocia
wystąpiła w powiatach: bieszczadzkim-25,0%, brzozowskim-20,3%, niżańskim-19,1%,
strzyżowskim-18,8%, jasielskim i sanockim -18,7% oraz leskim-18,5%.
Tabela 17 Bezrobocie w powiatach województwa podkarpackiego
Wyszczególnienie
Stopa bezrobocia
rejestrowanego w %
- stan w końcu
XII 2002
VII 2003
Bezrobotni zarejestrowani
- stan w końcu września 2003 r.
IX 2003
Województwo
16,9
16,0
15,9
172755 90254
150663
49811
Powiaty:
Bieszczadzki
27,7
25,1
25,0
2455
1248
2115
543
Brzozowski
22,5
20,5
20,3
7323
3991
6183
1968
Dębicki
17,7
16,0
16,0
10859
5791
9480
2815
Jarosławski
17,5
17,2
16,9
10608
5047
9008
3941
Jasielski
19,2
18,6
18,7
11897
6238
10155
3900
Kolbuszowski
17,2
16,3
16,1
5343
2693
4748
1520
Krośnieński
18,1
16,8
16,8
8179
4475
7621
2493
Leski
20,9
18,1
18,5
2675
1363
2252
570
Leżajski
17,2
16,8
16,7
6120
3061
5218
1968
Lubaczowski
18,1
16,9
16,9
5462
2720
4424
1326
Łańcucki
18,4
16,7
16,3
6565
3321
5664
2306
Mielecki
15,5
14,8
14,8
10333
5354
9450
2354
Niżański
20,3
19,2
19,1
5782
3041
4971
1435
Przemyski
17,1
16,1
16,0
6123
2942
5086
1797
Przeworski
15,2
13,5
13,4
5722
3001
5368
1869
Ropczycko-sędzisz.
18,2
17,2
17,4
7003
3702
6041
2335
Rzeszowski
15,2
15,2
13,9
11322
5991
10379
3526
Sanocki
19,4
19,1
18,7
8627
4702
7344
2074
Stalowowolski
15,6
14,3
14,3
7838
4302
7034
2349
Strzyżowski
19,8
18,9
18,8
6509
3289
5388
2054
Tarnobrzeski
17,3
16,1
15,8
4272
2259
3620
945
Miasta na prawach powiatu:
Krosno
10,1
9,6
9,3
2844
1617
2639
816
Przemyśl
18,7
20,1
19,9
5961
3047
4991
1375
Rzeszów
9,8
9,5
9,4
8848
4832
8045
2802
Tarnobrzeg
18,4
18,3
17,9
4085
2227
3439
730
Źródło: „Ważniejsze dane statystyczne o województwie podkarpackim”, US Rzeszów (strona internetowa)
8684
95
295
641
418
711
291
408
83
346
198
346
773
263
197
295
455
556
314
503
236
199
135
199
557
170
Sytuacja związana z problemem bezrobocia w powiecie przeworskim kształtuje się na
tle województwa dość korzystnie. Powiat przeworski znajduje się w grupie 3 powiatów
województwa podkarpackiego (uwzględniając miasta na prawach powiatu), w których
w ostatnim czasie zanotowano najniższą stopę bezrobocia w regionie. W końcu września
2003 stopa bezrobocia w powiecie przeworskim wyniosła 13,4%, niższe zanotowano jedynie
w Krośnie-9,3% oraz Rzeszowie-9,4%.
.
28
Wykres 15. Stopa bezrobocia w powiatach województwa podkarpackiego (Stan w końcu IX 2003 r.)
Tarnobrzeg m.
17,9
Rzeszów m.
9,4
Przemyśl m.
19,9
Krosno m.
9,3
Tarnobrzeski
15,8
Strzyżow ski
18,8
Stalow ow olski
14,3
Sanocki
18,7
Rzeszow ski
13,9
Ropczycko-Sędzisz.
17,4
Przew orski
13,4
Przemyski
16,0
Niżański
19,1
14,8
Mielecki
Łańcucki
16,3
Lubaczow ski
16,9
Leżajski
16,7
18,5
Leski
Krośnieński
16,8
16,1
Kolbuszow ski
Jasielski
18,7
16,9
Jarosław ski
Dębicki
16,0
22,5
Brzozow ski
Bieszczadzki
25,0
15,9
Wojew ództw o
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
%
Źródło: „Ważniejsze dane statystyczne o województwie podkarpackim”, US Rzeszów (strona internetowa)
29
III. GOSPODARKA
3.1. PODMIOTY GOSPODARCZE I ICH CHARAKTERYSTYKA
Miasto Przeworsk stanowi znaczący ośrodek przemysłowy byłego województwa
przemyskiego. Podmioty gospodarcze działające na terenie miasta reprezentują przede
wszystkim branżę spożywczą, odzieżową, meblarską, budowlaną i chemiczną.
Przedsiębiorstwa mające największe znaczenie dla gospodarki miasta to:
-
„Suedzucker Garbów” Sp. z o.o.
„O.K. Owocowe Koncentraty” Sp. z o.o.
„Men's Field” Sp. z o.o.
„Alex” Sp. z o.o.
Przeworska Fabryka Krzeseł „Trax”
Zakład Produkcji Okien i Drzwi „Megastyl”
„Hydrobud - Przeworsk” Sp. z o.o.
FHU „Instalator” Przeworsk
Zakłady Gumowe "Geyer&Hosaja" Sp. z o.o.
WSK „PZL” Rzeszów Wydział Mechaniczny Przeworsk
„MOESCHLE - Polska” Sp. z o.o.
Miasto Przeworsk jest obecnie miejscem działania ponad 1300 podmiotów
gospodarczych. Wśród jednostek zarejestrowanych w rejestrze REGON w roku 2002
przeważającą większość tj. 94,6% stanowiły podmioty działające w sektorze prywatnym.
Liczba podmiotów działających w tym sektorze na terenie Przeworska w latach 1998-2002
zwiększyła się o 27,6%. W ostatnich kilku latach nastąpił także wzrost liczby podmiotów
z udziałem kapitału zagranicznego. Kapitał obcy reprezentowany jest w Przeworsku przez
12 firm.
Tabela 18 Podmioty gospodarki narodoweja na terenie miasta Przeworsk wg sektorów własności
i wybranych form prawnych
Wyszczególnienie
1998
1999
2000
2001
2002
Sektor publiczny
46
52
54
67
72
981
1066
1224
1225
1252
Sektor prywatny
1027
1218
1278
1292
1324
Razem
w tym
Przedsiębiorstwa państwowe
1
1
Spółdzielnie
14
14
14
14
13
Spółki prawa handlowego
23
22
30
36
45
w tym
1
1
1
1
1
spółki akcyjne:
1
1
1
1
1
 1-osobowe Skarbu Państwa
 z udziałem kapitału zagranicznego
spółki z o.o.:
21
21
28
30
34
 1-osobowe Skarbu Państwa
2
3
9
10
12
 z udziałem kapitału zagranicznego
a
Zarejestrowane w rejestrze REGON; bez jednostek lokalnych, mających siedzibę na terenie innych województw
.
30
Wykres 16. Struktura podmiotów gospodarki narodoweja na terenie miasta Przeworsk według
wybranych sekcji (Stan w dniu 31 XII 2001 r.)
5,3%
10,1%
2,2%
9,4%
40,2%
15,2%
9,8%
7,7%
Przemysł
Handel i naprawy
Obsługa nieruchomości i firm, nauka
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Budownictwo
Transport i łączność
Edukacja
Pozostała działalność
a
Wśród podmiotów funkcjonujących na terenie Przeworska najliczniej reprezentowany
jest sektor handlu i napraw. W roku 2001 działało w nim 519 jednostek, tj. 40,2% wszystkich
podmiotów działających w mieście. Duże znaczenie odgrywa także sektor przemysłu
skupiający prawie 10% jednostek działających na terenie miasta. Istotne miejsce
w gospodarce miasta zajmują również podmioty świadczące różnego rodzaju usługi, są to:
obsługa nieruchomości i firm, nauka - 131 jednostki, ochrona zdrowia i opieka społeczna 122 jednostki oraz budownictwo - 99 jednostki.
Tabela 19 Podmioty gospodarki narodoweja na terenie miasta Przeworsk według wybranych sekcji
W tym
ochrona
zdrowia
i opieka
społeczna
1998
1027
112
83
465
63
79
13
79
1999
1218
120
108
527
66
95
16
114
2000
1278
130
107
541
69
108
16
119
2001
1292
127
99
519
69
131
28
122
a
Lata
Ogółem
przemysł
budownictwo
handel
i naprawy
transport i
łączność
obsługa
nieruchomości
i firm, nauka
edukacja
Działające na terenie Przeworska podmioty gospodarcze to przede wszystkim firmy
zatrudniające poniżej 50 pracowników. W grupie tej przeważają mikroprzedsiębiorstwa.
W roku 2002 grupa ta stanowiła blisko 93% wszystkich podmiotów funkcjonujących na
terenie miasta. Na przestrzeni ostatnich kilku lat w grupie firm mikro zostało
zarejestrowanych najwięcej nowych podmiotów. Na terenie miasta zauważalne jest ponadto
zmniejszenie liczby podmiotów średnich (zatrudniających od 50 do 200 pracowników).
W roku 2000 na terenie Przeworska funkcjonował ich 21, natomiast w roku 2002 było ich już
tylko 11.
31
Tabela 20 Podmioty gospodarki narodoweja na terenie miasta Przeworsk według liczby pracujących
Podmioty o liczbie pracujących
Lata
Ogółem
9 i mniej
10-49
50-200
201 i więcej
2000
1278
1188
65
21
4
2001
1292
1209
66
13
4
2002
1324
1237
71
11
5
a
W końcu roku 2001 w Przeworsku zarejestrowanych było 280 sklepów różnych branż,
które dawały pracę ponad 600 mieszkańcom. W mieście funkcjonowały również 3 targowiska
stałe, z 70 punktami sprzedaży oraz 4 punkty sprzedaży paliw. Można, zatem stwierdzić, że
sieć placówek handlowych w Przeworsku jest rozwinięta w stopniu wystarczającym.
Tabela 21 Targowiska i sklepy w mieście Przeworsk
Sklepy
Lata
Ogółem
Powierzch.
Pracujący sprzedażowa
w m2
1998
265
555
1999
272
570
2000
254
539
2001
280
631
14561
14496
15823
15615
Liczba
targowisk
3
3
3
3
Targowiska stałe
Liczba stałych punktów
Powierzch.
sprzedaży detalicznej
targowisk
ogółem
w tym na
w m2
targowiskach
czynnych
codziennie
16900
69
25
16900
69
25
16900
69
26
16900
70
26
Punkty
sprzedaży
paliw
5
6
6
4
.
32
3.2. OTOCZENIE BIZNESOWE
Przedsiębiorstwa powstają i mogą rozwijać się, gdy obowiązujące przepisy prawne są
przyjazne dla tych, którzy chcą działać na własny rachunek, gdy podatki i inne obciążenia
publicznoprawne są skalkulowane na rozsądnym poziomie oraz gdy wysokość
oprocentowania kredytów bankowych sprzyja finansowaniu inwestycji. Czynniki te mają
kluczowe znaczenie dla ogólnego klimatu inwestycyjnego i wspierania rozwoju
przedsiębiorczości.
Działalność podmiotów gospodarczych i ich rozwój w dużej mierze zdeterminowana
jest poprzez dostęp do instytucji otoczenia biznesu, które oferują profesjonalne doradztwo z
zakresu rozpoczynania działalności gospodarczej, informacje o dostępnych instrumentach
finansowania zewnętrznego, nowych technologiach, organizowanych targach czy wystawach.
Otoczenie biznesu powinno stanowić także „bazę wyjściową” dla pozyskania inwestycji
zagranicznych oraz podstawę do tworzenia inwestycji przez kapitał krajowy.
Instytucją wspierającą rozwój przedsiębiorczości, działającą na terenie Przeworska jest
Biuro Terenowe Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A., będącej instytucją
otoczenia biznesu o zasięgu regionalnym.
W ramach prowadzonej działalności Biuro Terenowe RARR w Przeworsku udziela
konsultacji z zakresu zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej, informuje
o dostępnych instrumentach wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw ze środków
budżetu państwa jak i programów pomocowych, pomaga przygotować przedsiębiorcom
dokumenty aplikacyjne do programów dotacji w ramach funduszy Unii Europejskiej oraz
gromadzi i udostępnia oferty współpracy gospodarczej pomiędzy firmami Euroregionu
Karpackiego. Ważnym obszarem działalności biura jest organizowanie szkoleń dla lokalnych
przedsiębiorców z zakresu dostępnych programów pomocowych oraz sesji warsztatowych nt.
pisania wniosków o dotacje.
Rozwój przedsiębiorczości na terenie miasta wspiera także Przeworskie
Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych. Celem Stowarzyszenia jest
podejmowanie ważnych społecznie i gospodarczo działań służących lokalnej społeczności,
w tym również działań na rzecz małych i średnich firm. Członkowie Stowarzyszenia mający
duże doświadczenie zawodowe w zakresie teoretycznego jak i praktycznego funkcjonowania
podmiotów gospodarczych prowadzą działalność doradczą dla zainteresowanych podmiotów.
Przeworskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych zajmuje się ponadto
gromadzeniem i upowszechnianiem informacji gospodarczych oraz podnoszeniem poziomu
wiedzy w zakresie wdrażania nowych technologii i innowacji.
Podstawowe znaczenie w procesie tworzenia odpowiedniego klimatu dla rozwoju jak
i wspierania lokalnej przedsiębiorczości odgrywają również banki, jako instytucje
akumulujące i alokujące środki finansowe na działalność gospodarczą. W chwili obecnej
przedsiębiorcy z Przeworska mają możliwość skorzystania z produktów bankowych
oferowanych przez 5 banków działających na terenie miasta, są to:
1. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A.
2. Bank PEKAO S.A.
3. Kredyt Bank S.A.
4. Bank Spółdzielczy w Przeworsku
5. Wschodni Bank Cukrownictwa S.A. w Lublinie.
33
3.3. ROLNICTWO
W strukturze użytkowania gruntów na terenie miasta Przeworska największy obszar
zajmują grunty orne. W roku 2002 obejmowały one 1396 ha, tj. 63,5% ogólnej powierzchni
miasta. Grunty orne stanowią również 86,7% powierzchni użytków rolnych na terenie miasta.
Kolejne miejsca w strukturze UR zajmują pastwiska o powierzchni 89 ha oraz łąki
rozciągające się na powierzchni 84 ha, których udział w strukturze użytków rolnych wynosi
odpowiednio 5,5% i 5,2%.
Tabela 22 Użytkowanie gruntów według rodzaju użytków w mieście Przeworska w latach 1999-2002
W tym
Powierzchnia
użytki rolne
lasy i
Lata
ogółem
grunty
razem
grunty
sady
łąki
pastwiska
w ha
leśne
orne
w ha
1999
2198
1675
1443
51
94
87
8
2000
2198
1612
1396
41
85
90
6
2001
2198
1609
1396
40
84
89
6
2002
2198
1609
1396
40
84
89
6
a
Wg granic administracyjnych
Źródło: UM Przeworsk
Wykres 17. Struktura użytkowania gruntów według rodzaju użytków w mieście Przeworska
w roku 2002
63,5%
26,5%
0,3%
4,0%
grunty orne
pastwiska
3,8% 1,8%
sady
lasy i grunty leśne
łąki
Pozostałe grunty
a
Wg granic administracyjnych
Działalność rolnicza w gospodarce miejskiej cechuje się innymi uwarunkowaniami niż
gospodarka rolnicza na terenach wiejskich. W miastach, co jest widoczne również na
przykładzie Przeworska koncentruje się ona w gospodarstwach małych i odgrywa rolę
pomocniczą. Właściciele gospodarstw rolnych bądź działek rolnych utrzymują się najczęściej
z dwóch źródeł, w tym jednego pozarolniczego. Strukturę gospodarstw rolnych na terenie
Przeworska jak i w całym powiecie przeworskim obrazuje poniższa tabela.
.
34
Tabela 23 Gospodarstwa indywidualne według grup obszarowych użytków rolnych w powiecie przeworskima na podstawie wyników Powszechnego Spisu
Rolnego 2002
Indywidualne gospodarstwa rolne
Wyszczególnienie
Powiat przeworski
Miasta
Przeworsk
Kańczuga
Sieniawa
Wieś
Adamówka
Gać
Jawornik Polski
Kańczuga
Przeworsk
Sieniawa
Tryńcza
Zarzecze
Indywidualne
działki rolne
do 1 ha
liczba
ogółem
o powierzchni użytków rolnych w ha
5577
10021
1,011,99
3530
2-2,99
3-4,99
5-6,99
7-9,99
2327
2382
929
514
203
66
52
50
i więcej
18
721
193
75
435
137
57
217
72
29
88
24
10
69
23
12
28
15
5
7
3
3
89
442
391
857
1545
152
569
543
710
669
1063
1713
2063
822
1374
978
96
223
326
637
903
172
536
319
57
147
302
387
561
143
370
238
164
165
324
436
371
231
315
272
165
64
74
144
121
148
89
85
10-14,99 15-19,99 20-49,99
18
6
155
38
24
63
51
89
39
34
52
15
11
8
10
5
4
8
12
6
13
29
30
24
15
17
9
8
10
5
8
5
5
5
-
przeciętna
powierzchnia
użytków
rolnych w ha
2,48
1,58
1,47
1,86
5,54
2,61
2,37
2,33
2,00
4,24
2,28
2,35
a
Według siedziby gospodarstwa
35
Według danych uzyskanych z Powszechnego Spisu Rolnego 2002 na terenie
Przeworska prowadzonych jest 1156 gospodarstw rolnych. Gospodarstw liczących powyżej
1ha UR jest 435 i stanowią one jedynie 37,6% wszystkich gospodarstw na terenie miasta.
Pozostała część to indywidualne działki rolne nieprzekraczające powierzchni 1ha.
Struktura obszarowa indywidualnych gospodarstw rolnych z terenu Przeworska
wygląda bardzo niekorzystnie. Gospodarstwa charakteryzują się znacznym rozdrobnieniem.
Wśród indywidualnych gospodarstw rolnych posiadających powyżej 1ha użytków rolnych
najwięcej jest gospodarstw o powierzchni nieprzekraczającej 2 ha, stanowią one prawie 50%,
natomiast gospodarstwa użytkujące od 1-5 ha stanowią blisko 86%. Przeciętna powierzchnia
użytków rolnych w gospodarstwach zlokalizowanych na terenie Przeworska w roku 2002
wyniosła 1,58 ha. Średnia dla powiatu przeworskiego kształtowała się na poziomie 2,48 ha.
Tabela 24 Użytkowanie gruntów oraz powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierzęta gospodarskich
w gospodarstwach rolnych w powiecie przeworskima w roku 2002
Powierzchnia
zasiewów
Wyszczególnienie
Powierzchni
a
ogólna
w ha
Powierzchnia
użytków
rolnych w ha
Powierzchni
a
zasiewów
w ha
zbożab
ziemniaki
w ha
Zwierzęta gospodarskie
bydło
trzoda
chlewna
ogółem w tym
krowy
w szt.
gm. m. Przeworsk
2061
1825
1280
839
148
234
192
1383
gm. w. Adamówka
5722
4997
2278
1835
241
1558
1086
1691
gm. w. Gać
3548
3369
2837
2035
262
932
719
5393
gm. w. Jawornik Polski
3984
3442
1192
817
225
750
630
1049
gm. m-w. Kańczuga
7006
6464
4116
2813
607
1517
1148
6513
m. Kańczuga
520
484
302
204
50
64
47
332
w. Kańczuga
6486
5980
3813
2609
557
1453
1101
6181
gm. w. Przeworsk
7726
7233
5061
3489
759
1719
1417
6685
gm. m-w. Sieniawa
5044
4566
2498
1968
309
1637
1209
1768
m. Sieniawa
494
441
131
76
16
79
47
20
w. Sieniawa
4550
4125
2367
1892
292
1558
1162
1748
gm. w. Tryńcza
5109
4576
2697
1997
466
1275
1055
3777
gm. w. Zarzecze
3884
3636
2564
1722
345
1086
813
4265
Powiat przeworski
44083
40107
24523
17516
3361
10708
8269
32524
a
Według siedziby gospodarstwa. b Zboża podstawowe, owies z jęczmieniem i inne zbożowe mieszanki, kukurydza
na ziarno, gryka, proso i inne zbożowe.
Źródło: ”Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich. Powszechny Spis
Rolny 2002. Województwo Podkarpackie”, Urząd Statystyczny w Rzeszowie, Rzeszów 2003
Całkowita powierzchnia użytków rolnych gospodarstw rolnych mających siedzibę na
terenie Przeworska w roku 2002 wyniosła 1825 ha, w tym powierzchnia zasiewów stanowiła
1280 ha, tj.70% użytków rolnych. W ogólnej powierzchni upraw dominują zboża (przede
wszystkim pszenica ozima), ziemniaki, rzepak oraz buraki cukrowe.
W gospodarstwach rolnych zlokalizowanych na terenia miasta Przeworska w zakresie
gospodarce zwierzęcej dominuje trzoda chlewna. W roku 2002 jej pogłowie liczyło
1383 sztuki. Duże znaczenie w gospodarstwach odgrywa również chów bydła, w tym przede
wszystkim krów, których pogłowia w roku 2002 liczyły odpowiednio 234 i 192 sztuki.
Mała ilość bydła w gospodarstwach w stosunku do ilości trzody chlewnej, której cykl
produkcyjny jest krótszy, potwierdza, iż zwierzęta gospodarskie mają głównie zaspokajać
bieżące potrzeby właścicieli gospodarstw.
Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego SA
36
Wykres 18. Struktura indywidualnych gospodarstw rolnycha w mieście Przeworskb wg powierzchni w ha
20,2%
49,9%
15,9%
0,7%
0,7%
6,4%
1,6%
3,4%
1,1%
1,01-1,99
10-14,99
2-2,99
15-19,99
3-4,99
20-49,99
5-6,99
50 i więcej
7-7,99
a
O powierzchni powyżej 1ha użytków rolnych
Według siedziby gospodarstwa
b
Miasto Przeworsk, jak i cały powiat przeworski posiadają korzystne warunki do
rozwoju produkcji rolnej, które zawdzięczają dobrej klasie gleb. Występujące na terenie
miasta gleby należą przede wszystkim do klasy II i III, a ich udział zarówno wśród gruntów
ornych jak i użytków zielonych wynosi ponad 70%. Gleby występujące na terenie miasta,
zaliczane do kompleksu 1-pszenny bardzo dobry zajmują ponad połowę gruntów, pozostała
część to ziemie zaliczane do kompleksu 2-pszenny dobry. Ziemie te nadają się pod uprawę
najbardziej wymagających roślin uprawnych jak pszenica, jęczmień, buraki cukrowe i rzepak.
37
IV. WARUNKI SOCJALNO-BYTOWE
4.1. EDUKACJA
Przeworsk jako stolica powiatu stanowi naturalne centrum oświaty. Sytuacja
w szkolnictwie na terenie miasta została ukazana od stopnia podstawowego, poprzez
gimnazja, aż do szkół średnich.
W roku szkolnym 2001/2002 na terenie miasta funkcjonowały 4 szkoły podstawowe,
do których uczęszczało 1568 uczniów. Pracowało w nich 128 nauczycieli zatrudnionych na
pełnych etatach. Największą liczbą oddziałów dysponowała Szkoła Podstawowa Nr 1, do
której uczęszczało 783 uczniów, stanowili oni blisko 50% ogólnej liczby uczniów szkół
podstawowych w Przeworsku.
Tabela 25 Szkoły podstawowe w Przeworsku w roku szkolnym 2001/2002
Organ
Nazwa
prowadzący
szkoły
Gmina Miejska
Szkoła Podstawowa Nr 1
Przeworsk
Gmina Miejska
Przeworsk
Gmina Miejska
Przeworsk
Gmina Miejska
Przeworsk
Razem
Powierzchnia
dydaktyczna w m2
2583
uczniów
783
Liczba ogółem
oddziałów nauczycieli
31
57
1338
422
18
35
858
220
11
21
634
143
7
15
5413
1568
67
128
W roku szkolnym 2002/2003 zlikwidowana została Szkoła Podstawowa Nr 4. Jej
personel wraz z uczniami przeszedł do Szkoły Podstawowej Nr 2.
Wykres 19. Liczba uczniów w szkołach podstawowych w Przeworsku w roku szkolnym 2001/20002
800
783
700
600
500
400
422
300
200
220
143
100
0
Szkoła
Szkoła
Szkoła
Szkoła
Podstaw ow a Nr 1 Podstaw ow a Nr 2 Podstaw ow a Nr 3 Podstaw ow a Nr 4
Po wejściu od 1września 1999 roku reformy oświaty, która wprowadziła dodatkowy
poziom edukacji młodzieży - gimnazja, na terenie Przeworska działają dwie tego typu
placówki: Gimnazjum Nr 1 prowadzone przez Gminę Miejską Przeworsk oraz Gimnazjum
Specjalne prowadzone przez Starostwo Powiatowe w Przeworsku. W roku szkolnym
38
2001/2002 w Gimnazjum Nr 1 w Przeworsku w 27 oddziałach kształciło się 748 uczniów.
Zatrudnionych w nim było 61 nauczycieli.
Tabela 26 Szkoły gimnazjalne w Przeworsku w roku szkolnym 2001/2002
Organ prowadzący
Nazwa
Liczba ogółem
szkoły
uczniów oddziałów nauczycieli
Starostwo Powiatowe w Przeworsku Gimnazjum Specjalne
15
2
5
Gmina Miejska Przeworsk
Gimnazjum Nr 1
748
27
61
Razem
-
763
29
63
Oferta kształcenia ponadgimnazjalnego w sieci szkół na terenie Przeworska jest
rozwinięta w stopniu bardzo dobrym. Profile kształcenia są dostosowywane do wymagań
rynku pracy i przewidywanych kierunków rozwoju gospodarki kraju i regionu, przez co
młodzież ma do wyboru wiele atrakcyjnych specjalności. Sieć szkół ponadgimnazjalnych na
terenie Przeworska tworzą:
I. Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Przeworsku,
II. Zespół Szkół Zawodowych im Króla Jana III Sobieskiego w Przeworsku.
W roku szkolnym 2003/2004 w ramach Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych
uczniowie mają możliwość kształcenia w czterech rodzajach placówek, są to:
 Liceum Ogólnokształcące - profile: matematyczno-informatyczny, biologicznochemiczny, ekologiczny, sportowo-turystyczny, humanistyczny, europejski, lingwistyczny
i ogólny,
 Liceum profilowane - profile: zarządzanie informacją, usługowo-gospodarczy,
ekonomiczno-administracyjny,
 Technikum Handlowe - specjalność: technik handlowiec.
 Zasadnicza Szkoła Zawodowa - specjalność: kucharz małej gastronomii
Zespołu Szkół Zawodowych im. Jana III Sobieskiego w Przeworsku umożliwia kształcenie
w następujących placówkach:
Szkoły ponadgimnazjalne:
 Liceum Profilowane (3 letnie) - profile: zarządzanie informacją, ekonomicznoadministracyjny, transportowo - spedycyjny,
 Technikum Elektryczne (4 letnie) - specjalność: technik elektryk
 Technikum Mechaniczne (4 letnie) - specjalność: technik mechanik,
 Technikum Ekonomiczne (4 letnie), - specjalność: technik ekonomista
 Zasadnicza Szkoła Zawodowa - specjalności: elektryk (3 lata), mechanik pojazdów
samochodowych (3 lata), elektromechanik pojazdów samochodowych (3 lata), murarz
(2 lata) i ślusarz (3 lata ),
Szkoły na podbudowie szkoły zasadniczej:
 Technikum Elektryczne (3 letnie), - specjalność: technik elektryk
 Technikum Mechaniczne (3 letnie), - specjalność: technik mechanik
Szkoła policealna:
 Policealne Studium Zawodowe (2 letnie), specjalność technik informatyk
39
W Przeworsku funkcjonuje również Centrum Kształcenia Ustawicznego, w skład
którego wchodzi liceum ogólnokształcące i technikum na podbudowie szkoły zawodowej
kształcące w zawodach: technik elektryk, mechanik oraz technik budownictwa.
W mieście w roku szkolnym 2001/2002 funkcjonowało pięć przedszkoli, w tym
jedno niepubliczne prowadzone przez Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia, do których łącznie
uczęszczało 393 dzieci, tj. ok. 63% dzieci w wieku 3-6 lat. W roku bieżącym zostało
zlikwidowane Przedszkole Miejskie Nr 1.
Baza przedszkolna w Przeworsku w roku 2001/2002 była wykorzystana w 79%.
Liczba miejsc przedszkolnych w 100% była wykorzystana zarówno w Przedszkolu Miejskim
Nr 2 oraz w Przedszkolu Niepublicznym Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia, w Przedszkolu
Nr 3 wykorzystanie wynosiło 83%, natomiast w pozostałych placówkach wykorzystanie
posiadanych miejsc przedszkolnych oscylowało wokół 50%.
Tabela 27 Wychowanie przedszkolne w mieście Przeworsku w roku 2001/2002
Nazwa placówki
Miejsca
Dzieci
Przedszkole Miejskie Nr 1
100
42
150
150
150
125
Nauczyciele
5
13
12
50
26
4
Przedszkole Niepubliczne
Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia
Razem
50
50
3
500
393
37
40
4.2. OCHRONA ZDROWIA
Stan służby zdrowia w Przeworsku przedstawiono w świetle trzech istotnych
zagadnień, tj. posiadana baza materialna, wykorzystanie bazy medycznej oraz nasycenie
personelem medycznym.
Przeworsk stanowi centrum medyczne dla całego powiatu. W mieście funkcjonuje
szpital powiatowy dysponujący 334 łóżkami, w którym pacjenci są hospitalizowani na
11 oddziałach. Na terenie Przeworska działa ponadto 1 przychodnia oraz 8 aptek.
Tabela 28 Baza materialna służby zdrowia w Przeworsku
Wyszczególnienie
1999
Liczba łóżek w Szpitalu Powiatowym
349
Liczba łóżek na 10 tys. mieszkańców
21,3
Liczba aptek
7
Liczba przychodni
1
2000
349
21,3
7
1
2001
349
21,3
7
1
2002
334
20,3
8
1
Wskaźnik liczby łóżek na 10 tys. mieszkańców w Przeworsku wyniósł 20,3, średnia dla
województwa i kraju w roku 2001 wyniosła odpowiednio: 40,9 i 48,7. Największą liczbą
łóżek w Szpitalu Powiatowym w Przeworsku dysponuje oddział wewnętrzny - 71 miejsc oraz
chirurgiczny - 44 miejsca, najmniejszą anestezjologii i intensywnej terapii - 5 łóżek.
Tabela 29 Wskaźniki łóżek rzeczywistych na 10 tys. ludności w Szpitalu Powiatowym w Przeworsku w
2002r.
Oddziały szpitalne
Wskaźnik łóżek
Liczba łóżek
na 10 tys. ludności
Ogółem
20,3
334
Wewnętrzny
43,2
71
Kardiologiczny (działa od 15.01.2003)
Chirurgiczny
26,8
44
Urazowo-Ortopedyczny
21,9
36
Neurologiczny
14,0
23
Dziecięcy
17,0
28
Rehabilitacyjny
21,9
36
Reumatologiczny
17,6
29
Anestezjologii i Intensywnej Terapii
3,0
5
Geriatrii
21,3
35
Ginekolog.-Położniczy
16,4
27
Z analizy poszczególnych oddziałów szpitala wynika, iż największe obłożenie miał
oddział neurologiczny (461,6), najmniejszy zaś anestezjologii i intensywnej terapii (180,0).
Średni pobyt chorego trwał najdłużej na oddziale rehabilitacji, wyniósł 19,9 dnia, natomiast
najkrócej na oddziale ginekologiczno-położniczym - 3,7 dnia. Dla porównania
w województwie podkarpackim w roku 2001 przeciętne wykorzystanie łóżka w szpitalu
wyniosło 255,1 dnia, natomiast czas pobytu pacjenta w szpitalu wyniósł 8,4 dnia.
41
Tabela 30 Obłożenie i czas pobytu chorych w Szpitalu Powiatowym w Przeworsku
Obłożeniea
Średni pobyt choregob
Przelotowośćc
Oddziały szpitalne
2001
2002
2001
2002
2001
2002
Wewnętrzny
340
334,6
10,1
9,6
33,6
34,8
Kardiologiczny
Chirurgiczny
317,2
298,1
8,2
7,7
38,5
38,9
Urazowo-Ortopedyczny
258,2
276,1
9,9
8,3
26,1
33,2
Neurologiczny
472,2
461,6
12,3
9,6
38,4
48,2
Dziecięcy
232,3
234,2
5,8
5,7
40,0
41,1
Rehabilitacji
375,1
371,4
20,2
19,9
18,5
18,7
Reumatologiczny
309,7
360,5
15,9
16,1
19,5
22,4
Anestezjologii i
177,8
180,0
5,9
4,5
30,0
39,8
Intensywnej Terapii
Geriatrii
334,0
320,8
18,3
16,1
18,2
19,9
Ginekologiczno-Położniczy
164,4
283,8
3,5
3,7
46,4
75,8
a
Obłożenie(średnie wykorzystanie łóżka) - wyraża się stosunkiem liczby osobodni danego okresu do średniej
liczby łóżek rzeczywistych (np. 180 oznacza że w ciągu roku maksymalne wykorzystanie wszystkich łóżek było
przez 180 dni w roku)
b
Średni pobyt chorego - wyraża się stosunkiem liczby osobodni leczenia w danym okresie do liczby chorych
leczonych w tym okresie
c
Przelotowość - wyraża się stosunkiem liczby chorych leczonych do średniej liczby łóżek rzeczywistych (określa
ilu chorych korzystało kolejno z 1 łóżka w danym okresie sprawozdawczym)
Tabela 31 Personel medyczny (równoważniki etatowe) w Szpitalu Powiatowym w Przeworsku
Lata
Lekarze
Liczba łóżek
Pielęgniarki / położne
Liczba łóżek
przypadających na
przypadających na
1 lekarza
1 pielęgniarkę/położną
1999
60
5,8
262
1,3
2000
64
5,4
305
1,1
2001
59
5,9
294
1,2
2002
66
5,0
301
1,1
Szpital Powiatowy w Przeworsku w roku 2002 zatrudniał w przeliczeniu na
równoważniki etatowe 66 lekarzy oraz 301 pielęgniarek i położnych. W stosunku do lat
ubiegłych w szpitalu w Przeworsku wzrosła liczba pielęgniarek z 262 w roku 1999 do 301 w
roku 2002. Liczba łóżek przypadających na jednego lekarza w Szpitalu Powiatowym w
Przeworsku obniżyła się z 5,8 w roku 1999 do 5,0 w roku 2002.
Tabela 32 Pracownicy medyczni w powiecie przeworskim w latach 2000-2002
Lata
Lekarze
Lekarze
Pielęgniarki Lekarze
Lekarze
Pielęgniarki
stomatolodzy
stomatolodzy
na 10 tys. ludności
2000
2001
2002
102
112
113
11
16
15
350
351
379
12,8
14,0
b.d
1,4
2,0
b.d
43,9
44,0
b.d
Powiat przeworski pod względem pracowników medycznych na tle województwa
plasuje się na pozycji średniej. Łącznie na terenie powiatu w roku 2001 w publicznych
zakładach opieki zdrowotnej pracowało 112 lekarzy, 16 stomatologów i 351 pielęgniarek.
W porównaniu z rokiem 2000 wskaźniki pracowników medycznych na 10 tys. mieszkańców
42
w każdej grupie personelu wzrosły. Najlepsza sytuacja jest, jeżeli chodzi o liczbę
pielęgniarek. W roku 2001 w powiecie przeworskim na 10 tys. ludności przypadało 44,0
pielęgniarki, średnia dla województwa wynosiła w tym okresie 47,5, natomiast dla kraju 48,3.
Wykres 20. Pracownicy medyczni na 10 tys. ludności w powiecie przeworskim na tle województwa
(stan w dniu 31 XII 2001 r.)
Tarnobrzeg m.
Rzeszów m.
Przemyśl m.
Krosno m.
Tarnobrzeski
Strzyżowski
Stalowowolski
Sanocki
Rzeszowski
Ropczycko-Sędziszowski
Przeworski
Przemyski
Niżański
Mielecki
Łańcucki
Lubaczowski
Leżajski
Krośnieński
Kolbuszowski
Jasielski
Jarosławski
Dębicki
Brzozowski
Bieszczadzki
Podkarpacie
0,0
20,0
Lekarze
40,0
60,0
80,0
100,0
Lekarze stomatolodzy
120,0
140,0
160,0
Pielęgniarki
43
4.3. POMOC SPOŁECZNA
Działania w zakresie pomocy społecznej na terenie Przeworska realizują Miejski
Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w ramach wykonywanych zadań wypłaca szereg
świadczeń, wśród których są między innymi: zasiłki stałe i stałe wyrównawcze, zasiłki
okresowe i okresowe gwarantowane, zasiłki okresowe specjalne, renty socjalne, zasiłki
macierzyńskie jednorazowe i okresowe, zasiłki celowe w formie biletu kredytowego, zasiłki
rodzinne, pielęgnacyjne oraz wyprawki szkolne mające formę pomocy rzeczowej.
MOPS w Przeworsku ramach zadań zleconych świadczy również specjalistyczne
usługi opiekuńcze przeznaczone dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Ośrodek opłaca także
składki na ubezpieczenie zdrowotne dla zasiłkobiorców stałych, stałych wyrównawczych,
okresowych gwarantowanych, rent socjalnych oraz składki emerytalno-rentowe dla
zasiłkobiorców stałych i pobierających zasiłek gwarantowany okresowy.
W ramach swojej działalności MOPS finansuje także posiłki dla uczniów szkół
podstawowych, gimnazjalnych, średnich oraz dzieci przebywających w przedszkolach, a także
dla dorosłych, którzy własnym staraniem nie mogą zapewnić sobie gorącego posiłku. Na
terenie miasta uruchomiona została jadłodajnia dla jego mieszkańców znajdujących się
w trudnej sytuacji życiowej i finansowej.
Z roku na rok po pomoc do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Przeworsku
zgłasza się coraz więcej osób, co świadczy o wzroście ubóstwa społeczeństwa.
W roku 2002 liczba mieszkańców, którym przyznano świadczenia społeczne wyniosła
1026 osób. Pochodzili oni z 585 rodzin o łącznej liczbie 2140 osób i reprezentowali ponad
13% ogółu mieszkańców Przeworska.
Mające swoją siedzibę w Przeworsku, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie zadania
w zakresie pomocy społecznej realizuje między innymi poprzez następujące rodzaje działań:
- organizowanie opieki w rodzinach zastępczych oraz udzielanie pomocy pieniężnej na
częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci,
- przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienia i pokrywanie wydatków
związanych z kontynuowaniem nauki osobom opuszczającym placówki opiekuńczowychowawcze, rodziny zastępcze,
- organizowanie specjalistycznego poradnictwa socjalnego,
- udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach.
W Przeworsku działa ponadto Dom Pomocy Społecznej, w którym w roku 2002
przebywało 60 pensjonariuszy. Zatrudnionych w nim jest 36 osób, w tym 9 opiekunek,
5 pielęgniarek i 2 lekarzy. W mieście odczuwalny jest brak Dziennego Domu Pomocy
Społecznej.
Tabela 33 Dom Pomocy Społecznej w Przeworsku
Wyszczególnienie
Liczba pensjonariuszy
Administracja
Opiekunki
Pielęgniarki
Lekarze
Pozostali pracownicy
Razem personel
2000
60
3
2
5
2
26
38
2001
60
3
2
5
2
26
38
2002
60
3
9
5
2
17
36
44
4.4. BEZPIECZEŃSTWO
Na terenie miasta Przeworska występuje kilka rodzajów zagrożeń niebezpiecznych dla
jego mieszkańców. Jednym z nich jest zagrożenie powodziowe. Związane jest ono
z występowaniem z brzegów wód rzeki Mleczki przepływającej przez miasto, w przypadku
podnoszenia się jej stanu na skutek ogólnokrajowego wzrostu lub intensywnych
długotrwałych opadów czy szybkiego topnienia śniegu. Zagrożenie powodziowe związane jest
również z występowaniem na terenie powiatu 3 zlewni rzek tj.: zlewni rzek Mleczki
i Wisłoka, zlewni rzek Lubaczówki i Sanu oraz zlewni rzek Wisłoka i Sanu.
Kolejnymi rodzajami zagrożeń występującymi na terenie miasta, wynikającymi z jego
położenia geograficznego są zagrożenia związane z przebiegiem szlaków komunikacyjnych.
Miasto Przeworsk w powiecie jest swoistym węzłem komunikacyjnym, zarówno drogowym
jak i kolejowym. Przebiegające przez teren miasta drogi o randze wojewódzkiej i krajowej
dzielą powiat na cztery ćwiartki a miejsce podziału (styk głównych dróg) przebiega przez
samo miasto, co podnosi problem zagrożeń komunikacyjnych na wyższy szczebel.
Dodatkowe zagrożenia mogą wynikać z istnienia w Przeworsku węzła kolejowego, z którego
odchodzą trasy kolejowe w trzech kierunkach.
Istniejące uwarunkowania mogą być przyczyną występowania wielu zdarzeń
komunikacyjnych, chemicznych, czy chemiczno-ekologicznych zarówno na drogach jak
i liniach kolejowych. Wymagają one zaangażowania znacznych ilości sił i środków
ratowniczych, medycznych, policyjnych, w związku z czym problem ratownictwa powinien
być traktowany priorytetowo.
Utrzymaniem ładu i porządku publicznego na terenie miasta Przeworska zajmują się
funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w Przeworsku oraz Straży Miejskiej.
Z roku na rok na terenie Przeworska odnotowuje się wzrost przestępczości jak
i poziomu brutalizacji w mieście, wzrasta również społeczna obawa przed staniem się ofiarą.
Na terenie miasta w roku 2002 zanotowano 520 przestępstw (o 50 więcej w stosunku do roku
2001), w tym przestępstwa kryminalne stanowiły 34,6% ogółu popełnionych przestępstw.
W roku 2002 zanotowano spadek przestępczości nieletnich.
Tabela 34 Wybrane kategorie zdarzeń na terenie miasta Przeworsk
Zdarzenie
2001
2002
Kradzież z włamaniem
Kradzież mienia
Rozbój
Wypadek drogowy
66
78
8
30
58
80
3
23
Dynamika
%
-13,0
2,5
-37,5
-24,0
Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Przeworsku 2003
W roku 2002 w porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano spadek przestępstw
kategorii kradzież z włamaniem o 13%, wzrost w kategorii kradzież mienia o 2,5%, spadek
przestępstw kategorii rozbój o 37,5% oraz wypadków drogowych o 24,0%.
45
Tabela 35 Wybrane kategorie zdarzeń drogowych na terenie miasta Przeworsk
Zdarzenie
2001
2002
Wypadki
Zabici
Ranni
Kolizje
30
2
37
124
23
35
202
Dynamika
%
-24,0
4,0
62,9
Źródło Komenda Powiatowa Policji w Przeworsku 2003
Najbardziej zagrożonymi trasami na terenie Przeworska są droga relacji Dynów Lublin oraz droga E-4, gdzie zaistniało w roku 2002 odpowiednio 11 i 9 wypadków.
Największe zagrożenie kolizjami drogowymi odnotowuje się na ulicach: Jagiellońskiej,
Łańcuckiej i Lwowskiej. Analiza powyższych danych wskazuje, iż konieczne jest
podejmowanie dodatkowych działań i przedsięwzięć wpływających na poprawę
bezpieczeństwa w ruchu drogowym w centralnych rejonach miasta, najczęściej uczęszczanych
przez mieszkańców oraz osoby przybywające z zewnątrz.
Przestępczość w Przeworsku koncentruje się głównie w centrum miasta i na terenie
największych osiedli mieszkaniowych. Ulice, na których zanotowano w roku 2002 najwięcej
przestępstw to:
- M. Konopnickiej - 17 przestępstw (8 kradzieży z włamaniem, 7 kradzieży rzeczy cudzej
i 2 kradzieże samochodów),
- I. Krasickiego - 15 przestępstw (1 rozbój, 6 kradzieży z włamaniem, 7 kradzieży rzeczy
cudzej i 1 kradzież samochodu)
- Gorliczyńska - 10 przestępstw (2 bójki/pobicia, 3 kradzieże z włamaniem oraz 5 kradzieży
rzeczy cudzej).
W celu poprawy stanu bezpieczeństwa oraz zapobieganiu zjawiskom patologicznym,
na terenie Przeworska realizowanych jest szereg programów profilaktycznych oraz działań
prewencyjnych. Można do nich zaliczyć między innymi programy:
1. „Policjant przyjaciel dziecka”
2. „Obcy niebezpieczny”
3. „Baw się bezpiecznie”
4. „Bezpieczna droga do szkoły”
5. „Uwaga pies”
Realizacja powyższych programów poszerza wiedzę młodzieży, rodziców, nauczycieli
i pedagogów w zakresie przestępczości wśród nieletnich oraz zapoznaje ze sposobami
przeciwdziałania temu zjawisku. Poruszane są również tematy patologii wśród młodzieży,
zjawisk patologicznych w rodzinach i wpływu tych zjawisk na wychowanie i ich późniejsze
zachowanie. Realizowane programy pozwalają także pogłębić wiedzę wśród młodzieży
w zakresie przepisów ruchu drogowego, bezpiecznego korzystania z dróg i pojazdów, a przez
to zmniejszenie ilości wypadków i kolizji drogowych z udziałem nieletnich.
Ważnym problemem występującym w ostatnim czasie również na terenie miasta jest
spożywanie alkoholu przez nieletnich. W celu przeciwdziałania temu zjawisku został
opracowany powiatowy program „Alkohol zgodnie z ustawą”, który jest ukierunkowany na
hurtowników i sprzedawców detalicznych. Funkcjonariusz KPP w Przeworsku prowadzą
również w ramach działań prewencyjnych w zakresie zwalczania narkomanii zajęcia
w szkołach średnich z zakresu szkodliwości używania narkotyków potocznie uważanych za
bezpieczne.
46
4.5. SYTUACJA MIESZKANIOWA
Wg. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań na zasoby mieszkaniowe
Przeworska w roku 2002 składały się 4497 mieszkań z 17636 izbami, których powierzchnia
użytkowa wynosiła 316,1 tys. m2.
W latach 1995-2002 najmniej mieszkań (zaledwie 15) oddano w Przeworsku w roku
1996. Od tego roku liczba mieszkań oddawanych corocznie do użytku w mieście
systematyczne wzrastała. W analizowanym okresie najwięcej ich oddano w roku 2000 48 mieszkań. Spowodowane to było inwestycją zrealizowaną przez Przeworskie Towarzystwo
Budownictwa Społecznego. Potrzeby mieszkaniowe w Przeworsku w dalszym ciągu jednak
znacznie przewyższają ilość budowanych co rok mieszkań.
Tabela 36 Zasoby mieszkaniowe w mieście Przeworsk w latach 1995-2001
Lata
Liczba mieszkań
Liczba izb
Powierzchnia użytkowa
mieszkań w tys. m2
1995
4434
16054
277,5
1996
4449
16140
279,5
1997
4469
16263
282,2
1998
4494
16420
286,5
1999
4523
16577
290,4
2000
4569
16786
294,6
2001
4599
16966
298,6
a
2002
4497
17636
316,1
a
Dane - stan w dniu 20 V
Wykres 21. Mieszkania oddane do użytku w Przeworsku w latach 1995-2002
50
48
40
30
35
31
29
26
20
35
22
15
10
0
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Sytuację na rynku mieszkaniowym w Przeworsku na tle powiatu, województwa i kraju
obrazują wskaźniki zawarte w poniższej tabeli. Według danych uzyskanych z Narodowego
Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 przeciętna powierzchnia użytkowa
mieszkania w Przeworsku była większa niż średnia wśród miast Podkarpacia i wyniosła
71,3 m2, natomiast w przeliczaniu na 1 osobę 20,0 m2. Przeciętnie w jednym mieszkaniu
47
w Przeworsku znajdują się 4,0 izby i jest to więcej niż wynoszą średnie dla powiatu oraz
miast Podkarpacia (odpowiednio 3,9 i 3,7). Wskaźnik liczby osób w 1 mieszkaniu
w Przeworsku wyniósł 3,55 osoby i był wyższy zarówno od średniej wśród miast Podkarpacia
jak i dla Polski, gdzie wskaźniki te kształtowały się odpowiednio na poziomie 3,30 i 2,95.
Tabela 37 Podstawowe wskaźniki warunków mieszkaniowych w Przeworsku w roku 2002
Przeciętna liczba
Przeciętna powierzchnia
Wyszczególnienie
użytkowa
izb w 1
osób w 1 osób na 1 1 mieszkania na 1 osobę
mieszkaniu mieszkaniu
izbęa
w m2
(m2)b
Przeworsk
4,0
3,55
0,90
71,3
20,0
3,9
3,91
1,00
81,8
20,9
Powiat przeworski
3,9
3,77
0,96
76,3
20,2
Województwo
Podkarpackie
Miasta
3,7
3,30
0,89
64,7
19,5
Wieś
4,1
4,18
1,02
86,2
20,6
3,7
3,25
0,88
68,6
21,0
Polska
Miasta
3,51
2,95
0,84
60,8
20,5
Wieś
4,09
3,87
0,95
84,9
21,9
a
Bez izb wykorzystywanych wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej. Bez powierzchni
wykorzystywanej wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej i bez mieszkań o nieustalonej
powierzchni użytkowej.
Źródło: „Raport z Wyników Spisów Powszechnych Województw, Województwo Podkarpackie”, Urząd
Statystyczny w Rzeszowie, Rzeszów 2003. „Narodowy Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002. Raport
z wyników”, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2003.
b
48
4.6. STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO
Powietrze atmosferyczne
Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie miasta
Przeworska są procesy spalania paliw dla celów grzewczych i przemysłowych oraz transport
samochodowy (spalanie paliw). Od kilku lat powietrze atmosferyczne badane jest przez
Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną. W ostatnich latach zauważyć można
tendencję spadkową stężeń podstawowych zanieczyszczeń co związane jest częściowo
z likwidacją niektórych zakładów, jak również z działaniami proekologicznymi na rzecz
poprawy jakości powietrza poprzez likwidację lokalnych kotłowni węglowych, modernizację
instalacji w dużych zakładach oraz instalowanie nowoczesnych urządzeń do redukcji
zanieczyszczeń lub też przechodzenie z ogrzewania węglem na gaz. W ostatnich latach
dokonano wielu modernizacji kotłowni (lokalnych i przyzakładowych), które polegały
głównie na zmianie nośnika energetycznego z węgla na gaz lub olej opałowy.
Wyniki badań Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie Dział
Laboratoryjny w Przemyślu dotyczące zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w mieście
Przeworsk w ostatnich latach przedstawia poniższa tabela.
Tabela 38 Średnioroczne stężenie zanieczyszczeń na terenie miasta Przeworsk
Lata
Wyszczególnienie
1999
2000
2001
2,0
1,7
2,6
Dwutlenek siarki SO2 g/m3
Tlenki azotu NO kg/m3
17,9
17,0
14,8
6,9
9,7
10,7
Pył zawieszony g/m3
2002
3,8
18,4
17,7
Na wzrost zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w roku 2002 w porównaniu
z rokiem 2001 mogły mieć między innymi warunki atmosferyczne oraz długość okresu
grzewczego. W zakresie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu oraz pyłu zawieszonego stężenia
średnioroczne nie przekroczyły 50 % dopuszczalnej normy średniorocznej.
Tabela 39 Emisja roczna zanieczyszczeń powietrza na terenie miasta Przeworsk
Lata
Wyszczególnienie
2001
Gazy ogółem (t)
38614,52
Pyły ogółem (t)
84,53
2002
48542,04
55,95
Stan wód
Za gospodarkę ściekową na terenie miasta Przeworska odpowiada Miejska
Oczyszczalnia Ścieków Przeworskiej Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o w Przeworsku.
Oczyszczalnia zlokalizowana jest przy ul. Gorliczyńskiej, w północnej części miasta. Jest to
oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów
o przepustowości 6000 m3/d. Uruchomiona została w 1990 roku, a ostatnia jej modernizacja
miała miejsce w roku 1997.
49
Tabela 40 Struktura oczyszczania ścieków odprowadzanych z Przeworska do wód powierzchniowych
Wyszczególnienie
Na rok
Na dobę
Oczyszczane ogółem w m3, w tym:
758067
2077
mechanicznie
758067
2077
biologicznie
758067
2077
Nie oczyszczane w m3:
Kolektor „Mleczarnia”
1057
2,9
Kolektor „Mnich”
2163
5,9
Ścieki nieoczyszczane odprowadzane z Przeworska do rzeki Mleczki stanowią około 0,5%
wszystkich ścieków odprowadzanych z terenu miasta. Udział ścieków przemysłowych w 2002
roku wynosił 28,7%
Tabela 41 Ilość ścieków odprowadzonych do rzeki Mleczka w Przeworsku
Wyszczególnienie
1999
2000
2001
2002
Ścieki odprowadzone ogółem w tys. m 3, w tym:
z gospodarstw domowych w tys. m3
ścieki przemysłowe w tys. m3
614,0
443,7
170,2
644,5
459,5
185,0
570,0
388,3
181,7
575,9
443,6
132,3
Dotychczasowe działania zmierzające do poprawy czystości wód powierzchniowych
(rozbudowa oczyszczalni i porządkowanie większości kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej)
doprowadziły do wyraźnego podniesienia jakości wód Mleczki. Jakość wód rzeki
kontrolowana jest w przekroju ujściowym do Wisłoka. W ostatnich dwóch latach woda w
Mleczce odpowiadała trzeciej klasie czystości pod względem fizykochemicznym.
Gospodarka odpadami
Miasto Przeworsk posiada wyeksploatowane składowisko odpadów komunalnych przy
ul. Czarnieckiego w Przeworsku. Jest to teren o pow. 2.0033 ha w fazie rekultywacji
z terminem zakończenia do dnia 31.12.2007 roku. Prace rekultywacyjne obejmują
przygotowanie powierzchni składowiska pod przyszłe zagospodarowanie i użytkowanie.
W trakcie rekultywacji istnieje obowiązek prowadzenia badań monitoringowych tj. badania
wody w piezometrach dokonywane są raz na kwartał oraz badanie jakości odcieków
w okresach kwartalnych, o ile to możliwe po opadach deszczu i okresach bez opadów.
Obiekt Miejskiego Składowiska Odpadów Komunalnych w Przeworsku zgodnie
z klasyfikacją według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie
instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów
przyrodniczych albo środowiska w całości / Dz.U.Nr 122 , poz. 1055/ został zakwalifikowany
do instalacji objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Zachodzi zatem
pilna potrzeba rozpoczęcia projektowania i wykonania nowego, spełniającego normy ochrony
środowiska zakładu utylizacji odpadów.
50
Tabela 42 Wytwarzanie odpadów stałych i płynnych w Przeworsku
Wyszczególnienie
2000
Odpady komunalne z gospodarstw domowych w tys. m3
17 100
Odpady z zakładów przemysłowych w tys. m3
12 100
Ogółem odpady w tys. m3
29 200
Nieczystości płynne w tys. ton
4 100
2001
13 270
22 690
35 960
3 300
2002
14 650
13 950
28 600
3 400
Na terenie miasta stworzone zostały warunki do segregowania i gromadzenia
selektywnego stłuczki szklanej. Od 1994 roku prowadzona jest zbiórka stłuczki szklanej do
pojemników ustawionych w 20 punktach na terenie miasta. Średnio w ciągu roku zbieranych
jest około 20 ton szkła co daje oprócz niewymiernych korzyści finansowych którymi jest
oszczędzanie terenu składowiska oraz szeroko pojęta edukacja ekologiczna, około 2 tys.
złotych do budżetu miasta.
Zdjęcie 1. Widok na główną krzyżówkę miasta
51
V. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
5.1. SYSTEM KOMUNIKACYJNY
Miasto Przeworsk stanowi ważny węzeł komunikacyjny województwa
podkarpackiego, w którym krzyżują się drogi o znaczeniu międzynarodowym, krajowym
i regionalnym. Na sieć dróg miasta Przeworska składają się drogi wojewódzkie, krajowe,
powiatowe oraz drogi gminne, których łączna długość na terenie miasta wynosi 108,8 km.
Miasto przecinają droga międzynarodowa E-4 Zgorzelec - Przemyśl - Lwów, droga
krajowa 835 Przeworsk - Lublin (wzdłuż ulicy Gorliczyńskiej i Tysiąclecia) oraz droga
krajowa 879 Przeworsk - Dynów (ulice: Grunwaldzka, Słowackiego i Węgierska). Sieć dróg
krajowych przebiegających przez teren miasta wynosi 4,731 km.
W pobliżu Przeworska przewidywany jest przebieg autostrady A4 relacji Wrocław Kraków - Rzeszów - Korczowa, która będzie przecinać północną część miasta. Sam
Przeworsk będzie podłączony do autostrady w planowanym węźle „Przeworsk”
zlokalizowanym na terenie gminy Przeworsk.
Łączna długość dróg powiatowych na terenie Przeworska wynosi 18,68 km. W 78%
ich stan jest dobry (14,591 km), natomiast 19% dróg powiatowych o długości 3,609 km jest
w stanie dostatecznym. W przypadku dróg powiatowych na terenie Przeworska, potrzeby
w zakresie budowy to 0,689 km, długość dróg wymagająca modernizacji to 8,764 km,
natomiast odnowienia wymaga 5,231 km dróg.
Tabela 43 Wykaz dróg powiatowych na terenie miasta Przeworsk oraz potrzeby modernizacyjne
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
Nazwa ulicy
Chruściela
Cukrowniana
Czarnieckiego
Czarnieckiego Boczna
Dworcowa
Dynowska
Gimnazjalna
Głęboka
Kasprowicza
Konopnickiej
Kościuszki
Krasickiego
Lubomirskich
Lwowska
Misiągiewicza
Niepodległości
Piłsudskiego
Plac Mickiewicza
Pod Chałupkami
Pod Rozborzem
Przejazd PKP
Rynek
Studziańska
Szpitalna
Tkacka
Wiejska
Wojska Polskiego
Zygmuntowska
Razem
Długość
[ km ]
1,500
0,480
1,068
0,358
0,460
0,595
0,450
0,451
0,625
0,328
0,224
0,996
0,929
0,213
1,584
0,769
0,250
0,324
0,759
0,300
0,084
0,515
0,804
0,580
0,525
1,950
1,350
0,209
18,680
Ocena stanu
drogi
dobry
wymaga budowy
dobry
dostateczny
dobry
dobry
dobry
dobry
dostateczny
dobry
dostateczny
dobry
dobry
dobry
dostateczny
dobry
dobry
dobry
dobry
dobry
dostateczny
dobry
dobry
dobry
dostateczny
dobry
dobry
dostateczny
Budowa
[ km ]
0,480
0,209
0,689
Modernizacja
[ km ]
1,068
0,358
0,625
0,224
1,584
0,242
0,300
0,084
0,454
0,525
1,950
1,350
8,764
Odnowa
[ km ]
0,400
0,460
0,595
0,450
0,150
0,328
0,996
0,300
0,213
0,324
0,515
0,500
5,231
52
Drogi gminne na terenie Przeworska mają łączną długość 31,352 km, w tym 73%, tj. 22,9 km
stanowią drogi utwardzone.
Plany inwestycyjne dotyczące dróg gminnych na terenie Przeworska to:
- budowa nowych odcinków:
7,72 km
- modernizacja:
2,50 km
- odnowa nawierzchni:
15,42 km
Tabela 44 Wykaz dróg miejskich na terenie Przeworska i potrzeby modernizacyjne
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24
25.
26.
27.
28
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36
37.
38.
39.
40.
41
42.
43.
44.
45.
46
47.
48.
49.
50.
51.
Nazwa ulicy*
Aleksandrów
Armii Krajowej
Bernardyńska
Browarna
Cicha
Długa
Dobra
Generała Andersa
Generała Sikorskiego
Grochowa
Jasna
Jedności
Kasztanowa
Kazimierzowska
Kąty
Kilińskiego
Klonowa
Koczocika
Kołłątaja
Korczaka
Kościelna
Kręta
Królowej Jadwigi
Krótka
Krzywa
Kwietna
Lipowa
Łąkowa
Łukasiewicza
3 Maja
Miodowa
Mostowa
Nad Stawem
Ogrodowa
Okopowa
Orląt Lwowskich
Osiedle Jana III Sobieskiego
Osiedle Poniatowskiego
Otwarta
Pod Parkiem
Polna
Pszenna
Pułkownika Rolskiego
Reymonta
Rolna
Rzeczna
Rzemieślnicza
Sienkiewicza
Słoneczna
Solarza
Staropocztowa
Numer drogi
3340001
3340002
3340003
3340004
3340005
3340006
3340007
3340008
3340009
3340010
3340011
3340012
3340013
3340014
3340015
3340016
3340017
3340018
3340019
3340020
3340021
3340022
3340023
3340024
3340025
3340026
3340027
3340028
3340029
3340030
3340031
3340032
3340033
3340034
3340035
3340036
3340037
3340038
3340039
3340040
3340041
3340042
3340043
3340044
3340045
3340046
3340047
3340048
3340049
3340050
3340051
Długość[m]
420
372
189
320
105
865
1453
1250
346
117
959
352
327
331
483
206
481
475
537
829
154
246
548
55
486
94
107
252
255
361
145
190
135
305
662
152
2246
1195
350
150
304
666
210
305
130
395
119
396
110
785
117
Ocena stanu drogi
Modernizacja
Dobry
Dobry
Modernizacja
Dobry
Modernizacja
Remont
Remont
Dobry
Modernizacja
Dobry
Dobry
Dobry
Dobry
Remont
Dobry
Modernizacja
Dobry
Remont
Dobry
Dobry
Modernizacja
Dobry
Dobry
Modernizacja
Modernizacja
Dobry
Dobry
Dobry
Dobry
Modernizacja
Dobry
Modernizacja
Dobry
Modernizacja
Dobry
Remont
Dobry
Modernizacja
Dobry
Modernizacja
Dobry
Dobry
Dobry
Modernizacja
Remont
Remont
Dobry
Remont
Modernizacja
Remont
53
Lp.
Nazwa ulicy*
Numer drogi
Długość[m]
Ocena stanu drogi
52
Staszica
3340052
160
Dobry
53.
Stolarska
3340053
50
Dobry
54.
3340054
150
Dobry
Szkolna
55.
3340055
140
Dobry
Stepkieicza
56.
Św. Jana
3340056
152
Dobry
57.
3340057
318
Remont
Tatarska
58.
Wałowa
3340058
240
Dobry
59.
Warzywna
3340059
206
Modernizacja
60.
Wąska
3340060
247
Dobry
61.
3340061
475
Modernizacja
Wierzbowa
62.
3340062
376
Modernizacja
Wiśniowa
63.
3340063
353
Modernizacja poszerzenie
Witosa
64.
Wodna
3340064
205
Dobry
65
3340065
199
Dobry
Wołodyjowskiego
66.
3340066
405
Dobry
Wspólna
67.
Za Parowozownia
3340067
152
Modernizacja
68.
Zagłoby
3340068
252
Dobry
69.
Zamknięta
3340069
105
Remont
70.
3340070
354
½ dobry, ½ modernizacja
Zielona
71.
3340071
824
Dobry
Żurawia
72
3340072
1014
Modernizacja poszerzenie
Żytnia
73.
3340073
894
Modernizacja
11 Listopada
74.
3340074
157
Dobry
Curie Skłodowskiej
75
Park
3340075
350
Dobry
76.
308
Dobry
Rynek
78.
905
Dobry
Pl. Mickiewicza
*Nazwy ulic pisane zwykłą czcionką - drogi miejskie na podstawie Zarządzenia Nr 10 Wojewody Przemyskiego z
dnia 14 marca 1995 r., Nazwy ulic pogrubione - drogi miejskie na podstawie Uchwały Nr XL/266/2001 Rady
Miasta Przeworska z dnia 27 września 2001 r.
Przeworsk stanowi także ważny węzeł kolejowy w regionie. Przez miasto przebiega
linia kolejowa Szczecin - Wrocław - Kraków - Przeworsk - Przemyśl - Kijów oraz linia
kolejowa o znaczeniu lokalnym Przeworsk - Rozwadów - Lublin. W mieście ma również swój
początek kolejka wąskotorowa „Mały Expres Pogórzanin”, kursująca na trasie Przeworsk Dynów, wykorzystywana obecnie w celach turystycznych.
54
5.2.TELEKOMUNIKACJA
Przeworsk jest obsługiwany łącznością przewodową przez jednego operatora,
Telekomunikację Polską S.A. W mieście jest zainstalowana cyfrowa centrala telefoniczna do,
której podłączeni są wszyscy abonenci.
Stan telefonizacji w Przeworsku poprawia się z roku na rok. Wskaźnik liczby
abonentów na 1000 mieszkańców w mieście wzrósł z 258,2 w roku 1999 do 279,8 w roku
2002. Dla porównania w roku 2001 wskaźnik ten dla Polski wyniósł 295,8, dla województwa
podkarpackiego 228,5. W roku 2002 w Przeworsku było 4651 abonentów.
Obecnie na terenie Przeworska trwają prace przy rozbudowie systemu łączności
przewodowej. Są one prowadzone w centrum miasta i na poszczególnych osiedlach
mieszkaniowych. Ich wykonanie pozwoli na podłączenie praktycznie każdego nowego
abonenta.
Tabela 45 Stan telefonizacji w mieście Przeworsk
Wyszczególnienie
1999
Liczba abonentów ogółem
4240
Liczba abonentów na 1000 mieszkańców
258,2
2000
4375
267,3
2001
4525
276,2
2002
4651
279,8
Przeworsk jest również w zasięgu działania telefonii komórkowej kilku operatorów.
Na terenie miasta działalność w zakresie usług telekomunikacji bezprzewodowej prowadzą:
CENTERTEL, ERA GSM, PLUS, których obszar działania jak i liczba użytkowników
sukcesywnie powiększa się.
Działania podejmowane na rynku usług teletechnicznych mają na celu osiągnięcie
powszechnej dostępności, przez dalszą rozbudowę sieci abonenckiej, do wielkości
wyrażającej się zakładanym wskaźnikiem gęstości telefonicznej 30 abonentów na 100
mieszkańców. Zakłada się również ciągłe poszerzanie wachlarza oferowanych usług, które
daje korzystanie z centrali cyfrowej, np.: internet, transmisja danych, systemy przywoławcze,
telewizja kablowa, multimedialne usługi DSL, czy prywatne sieci wirtualne1.
1
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Przeworska
55
5.3. WODOCIĄGI I KANALZACJA
Przeworsk wyposażony jest w sieć wodociągową, z której korzysta 99,5%
mieszkańców miasta. Zaopatrzeniem miasta w wodę zajmuje się Przeworska Gospodarka
Komunalna Sp. z o.o. Woda pobierana jest z dwóch źródeł podziemnych: w Gniewczynie
Łańcuckiej i miejscowości Rozbórz - Trojany powiązanej z dwoma stacjami uzdatniania
wody. Ujęcie wody w Gniewczynie Łańcuckiej związane jest ze stacją uzdatniania wody
Przewosk I, natomiast ujęcie w Rozborzu - Trojanach ze stacją uzdatniania wody we wsi
Rozbórz.
Tabela 46 Wskaźniki zaopatrzenia w wodę mieszkańców miasta Przeworsk
Wyszczególnienie
1999
2000
Woda pobierana z ujęć ogółem w tys. m3
Woda pobierana z ujęcia w m3/d
Woda uzdatniona w m3/d
Woda dostarczana odbiorcom ogółem w tys. m3,
w tym:
gospodarstwa domowe
cele produkcyjne
Odsetek ludności korzystającej z wodociągów
Liczba podłączeń do budynków (szt.)
Długość sieci wodociągowej ogółem w km, w tym:
sieci magistralne
rozdzielcze
podłączenia
Zużycie wody na jednego mieszkańców w m3/ rok
2001
2002
920,3
2 521
2 521
680,6
931,7
2 553
2 553
631,4
867,5
2 378
2 378
626,9
851,0
2 332
2 332
621,6
446,3
234,3
98%
1903/35
153,3
13,7
66,5
73,1
42,03
473,9
157,5
99%
1965/62
156,1
13,7
69,2
73,2
38,66
462,3
164,6
99%
2018/53
157,8
13,7
69,9
74,2
38,44
452,2
169,3
99,5%
2053/35
158,5
13,7
69,9
74,9
38,04
Łączna długość sieci wodociągowej na terenie Przeworska (bez przyłączy do
budynków) wynosi 83,6 km. Największe inwestycje w zakresie sieci wodociągowej na terenie
miasta zostały zrealizowane w roku 2000 i 2001, oddano wówczas do użytku łącznie 2,4 km
sieci. Najwięcej podłączeń do budynków wykonano w roku 2001, ich liczba wyniosła 62.
Średnie zużycie wody w przeliczeniu na jednego mieszkańca Przeworska obniżyło się,
osiągając w roku 2002 wartość 38,04 m3/rok. Spadek zużycia wody jest wynikiem
oszczędności prowadzonych przez gospodarstwa domowe.
Zużycie wody na cele produkcyjne w Przeworsku w roku 2002 w porównaniu do roku
1999 było niższe o prawie 28%. Spowodowane jest to likwidacją niektórych zakładów
przemysłowych na terenie miasta.
Cena jednostkowa wody dostarczanej do odbiorców w Przeworsku jest obecnie
uśredniona, zarówno dla gospodarstw domowych jak i zakładów przemysłowych wynosi
2,36 PLN / m3.
Koncepcja zaopatrzenia miasta Przeworska w wodę do roku 2010 zakłada, że
podstawowym ujęciem wody dla miasta będzie ujęcie Rozbórz - Trojany. Zgodnie z nią
wszelkie działania modernizacyjne systemu zaopatrzenia miasta w wodę powinny iść
w kierunku rozbudowy tego ujęcia oraz modernizacji stacji Uzdatniania Wody Rozbórz.
Ujęcie w Gniewczynie Łańcuckiej będzie eksploatowane do „śmierci technicznej”. Docelowo
zasilanie Przeworska w wodę odbywać się będzie wyłącznie z ujęcia Rozbórz - Trojany
rozbudowanego o 2 nowe studnie wiercone o łącznej wydajności eksploatacyjnej około
40 m3/h2.
2
56
Zgodnie z „Wieloletnimi Planami Rozwoju I Modernizacji Urządzeń WodnoKanalizacyjnych na lata 2003-2005” Przeworsk będzie zasilany nowym wodociągiem
magistralnym Φ 300 mm o długości 2400 mb biegnącym ze Stacji Uzdatniania Wody
Rozbórz. Celem jego budowy jest połączenie sieci w układ zamknięty oraz dostarczenie
odbiorcom wody w wystarczającej ilości. Dla poprawy funkcjonowania wodociągów
miejskich planuje się również budowę kilku odcinków sieci wodociągowej na terenie miasta.
Tabela 47 Wodociągi i kanalizacja w mieście Przeworsk
Lata
Długość sieci (km)
Przyłącza do
budynków (km)
wodociągi
kanalizacja wodociągi kanalizacja
1999
80,2
57,9
73,1
27,3
2000
82,9
62,3
73,2
29,3
2001
83,6
74,1
74,2
30,4
2002
83,6
74,1
74,9
32,4
Zużycie wody w
gospodarstwach domowych
w dam3
na osobę m3
446,3
27,1
473,9
28,9
462,3
28,3
452,2
27,7
Działalność związaną z gospodarką ściekową na terenie miasta Przeworska prowadzi
Przeworska Gospodarka Komunalna Sp. z o.o w Przeworsku. Długość sieci kanalizacyjnej na
terenie miasta wynosi 74,1 km, przyłącza do budynków mają długość 32,4 km. Udział
mieszkańców miasta Przeworska korzystających z usług kanalizacyjnych w ogólnej liczbie
mieszkańców wynosi 94%.
Oczyszczalnia ścieków Przeworskiej Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o obsługuje
obecnie 16560 mieszkańców, w tym 15325 z Przeworska oraz 1235 z gminy Zarzecze
(miejscowości: Żurawiczki, Maćkówka oraz Zalesie). Oczyszczalnia miejska została
rozbudowana z myślą o perspektywie rozwoju miasta oraz włączeniu sąsiednich
miejscowości. Przepustowość oczyszczalni wynosi 6000 m3/d, obecnie posiada ona rezerwy
wynoszące od 2000-2500 m3/d.
Cena za odprowadzanie ścieków z terenu Przeworska jest podobnie jak w przypadku
dostawy wody uśredniona, zarówno dla gospodarstw domowych jak i zakładów
przemysłowych wynosi 2,54 PLN / m3.
Zgodnie z kierunkami rozwoju systemu odprowadzania ścieków zawartymi w Studium
Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Przeworska do
oczyszczalni przewiduje się także transport ścieków sanitarnych z gminy Przeworsk
(miejscowości: Gorliczyna, Grzęska, Urzejowice, Rozbórz, Mirocin, Ujezna i Studzian) oraz
miejscowości Dębów w gminie Gać, gdzie realizuje się budowę sieci rozdzielczej.
Plany inwestycyjne dotyczące wykonania sieci kanalizacyjnej na terenie Przeworska w
latach 2003-2015 przedstawiają się następująco:
- lata 2003 - 2005 - 12,9 km
- lata 2006 - 2010 - 6,7 km
- lata 2011 - 2015 - 3,8 km.
57
5.4. ELEKTROENERGETYKA
Gospodarka elektroenergetyczna na terenie Przeworska prowadzona jest przez
Zamojską Korporację Energetyczną S.A. w Zamościu oraz kilka zakładów posiadających
własne stacje transformatorowe.
Miasto zasilane jest napięciem średnim o wartości 15 kV ze stacji redukcyjnej
110/15 kV zlokalizowanej we wschodniej części miasta. Stacja redukcyjna w Przeworsku,
w której zainstalowane są dwa transformatory o mocy znamionowej po 25 MVA pracuje na
napięciu pierwotnym 110 kV. Jest ono doprowadzane liniami wysokiego napięcia od zachodu
ze stacji Głuchów koło Łańcuta, natomiast od wschodu wyprowadzone jest z niej napięcie do
stacji redukcyjnej Przemyśl.
Sieć rozdzielcza średniego napięcia poprzez linie napowietrzne i kablowe rozgałęzia
się na terenie miasta i doprowadza napięcie do stacji transformatorowych. Te z kolei są
źródłem zasilania konsumpcyjnej i oświetleniowej sieci niskiego napięcia bezpośrednio
obsługującej odbiorców zlokalizowanych na terenie Przeworska.
Tabela 48 Odbiorcy i zużycie energii elektrycznej w mieście Przeworsk
Wyszczególnienie
1999
2000
Liczba odbiorców ogółem, w tym:
gospodarstwa domowe
przemysł
Zużycie ogółem w GWh, w tym:
gospodarstwa domowe
przemysł
Zużycie energii na 1 odbiorcę ogółem w kWh:
Zużycie energii w gospodarstwach domowych na
1 odbiorcę w kWh:
Zużycie energii na 1 mieszkańca* w kWh
2001
2002
5889
5124
765
13,74
8,72
5,02
2333
1702
5894
5123
771
14,37
8,92
5,45
2438
1741
5902
5245
657
15,07
9,23
5,84
2553
1760
5908
5252
656
15,18
9,60
5,58
2569
1828
833
871
913
920
* jako ilość mieszkańców przyjęto 16500
W roku 2002 w Przeworsku zarejestrowanych było 5908 odbiorców energii
elektrycznej, w tym 656 jednostek stanowili odbiorcy przemysłowi. Zużycie energii
elektrycznej ogółem w mieście w ostatnich latach wzrosło w roku 2002 w porównaniu
z rokiem 1999 o 10%. Średnie zużycie energii elektrycznej w Przeworsku na 1 odbiorcę
wyniosło 2569 kWh, natomiast na jednego mieszkańca 920 kWh.
Moc zainstalowana w stacji redukcyjnej w Przeworsku zapewnia zasilanie miasta
w energię elektryczną w stanie obecnym jak i prognozowaną w przyszłości. W celu poprawy
warunków napięciowych odbiorców istniejących jak i możliwości podłączenia nowych,
modernizacji i rozbudowie podlegał będzie jedynie system sieci średnich i niskich napięć.
Po roku 2010 planowane jest wybudowanie dodatkowego powiązania stacji
redukcyjnej w Przeworsku ze stacją w Dynowie linią 110 kV, poprowadzoną w obrębie
miasta równolegle do linii istniejącej Przeworsk - Przemyśl3.
3
58
5.5. GAZOWNICTWO
Za dostawę i przesył gazu do Przeworska odpowiedzialny jest Zakład Gazowniczy
w Jarosławiu, natomiast za jego dystrybucję na terenie miasta Rozdzielnia Gazu
w Przeworsku. Do Przeworska gaz dostarczany jest dwoma gazociągami wysokoprężnymi
Φ 700 mm relacji Jarosław-Sędziszów i Φ 400 mm relacji Jarosław-Sędziszów. Na terenie
miasta znajdują się 3 stacje redukcyjno - pomiarowe I stopnia i 9 stacji II stopnia.
Długość gazowej sieci rozdzielczej w Przeworsku liczy 59,7 km, natomiast liczba
przyłączy do budynków mieszkalnych w roku 2002 wynosiła 1859. Z sieci gazowej korzystało
4028 gospodarstw domowych przy średnim zużyciu 681 m3. Zużycie gazu na 1 odbiorcę w
gospodarstwach domowych w Przeworsku spadło o blisko 10% w porównaniu z rokiem 1999.
Spowodowane jest to zastępowaniem urządzeń gazowych do przygotowywania posiłków i
ciepłej wody urządzeniami elektrycznymi.
Tabela 49 Sieć gazowa oraz odbiorcy i zużycie gazu w gospodarstwach domowych w Przeworsku
Lata
Sieć
rozdzielcza
w km
1999
57,9
2000
58,2
2001
59,7
2002
59,7
Połączenia
prowadzące do
budynków
mieszkalnych
Odbiorcy
gazu z sieci
Zużycie
gazu
w m3
1721
1810
1824
1859
3367
3653
3994
4028
2528505
2726300
2820421
2744068
Zużycie gazu
Ilość połączeń
z sieci na
prowadzących do
1 odbiorcę
budynków
w m3
mieszkalnych na km
sieci rozdzielczej
750
33,6
746
32,1
706
32,7
681
32,1
W ostatnich latach systematycznie wzrasta zapotrzebowanie na gaz do celów
grzewczych. Spowodowane jest to budową nowych kotłowni gazowych oraz modernizacją
istniejących kotłowni węglowych w celu dostosowania na paliwo gazowe.
59
5.6. CIEPŁOWNICTWO
Zaopatrzenie w ciepło dla obiektów użyteczności publicznej, budownictwa
usługowego i przemysłu oraz budownictwa wielorodzinnego w Przeworsku zapewnia około
85 kotłowni lokalnych oraz elektrociepłownia Cukrowni Przeworsk. Budownictwo
jednorodzinne ogrzewane jest z indywidualnych kotłowni zasilanych gazem lub węglem oraz
piecami węglowymi.
Istniejące lokalne kotłownie węglowe były sukcesywnie modernizowane i zamieniane na
gazowe. Kotłownie opalane gazem to:
 kotłownia w budynku Starostwa Powiatowego i Urzędu Miasta
 kotłownia przy Miejskim Ośrodku Kultury
 kotłownia ogrzewająca przedszkole Nr 1 i 3
 2 kotłownie osiedlowe Spółdzielni Mieszkaniowej przy ul. Krasickiego
 kotłownia Spółdzielni Mieszkaniowej przy ul. Konopnickiej
 2 kotłownie Towarzystwa Budownictwa Społecznego przy ul. Piłsudskiego
 kotłownia osiedlowa przy ul. Jagiellońskiej
Zmiany te były przeprowadzone zgodnie przyjętym Uchwałą Rady Miasta Przeworska z dnia
4.04.2002 r. „Planem zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną i gazową miasta
Przeworska”.
W najbliższym czasie przewiduje się przebudowę i modernizację następujących kotłowni
węglowych na terenie Przeworska:
 kotłownia Firmy „Geyer & Hosaja” o mocy 4,36 MW
 kotłownia na paliwo stałe (opalana odpadami z drewna) Firmy „Trax” o mocy 4,6
MW
 kotłownia Spółdzielni Mieszkaniowej ul. Sienkiewicza 10, o mocy 0,226 MW
 elektrociepłownia Cukrowni „Przeworsk” (w zamian za zlikwidowane kotłownie
węglowe byłych Zakładów Przemysłu Odzieżowego „VISTULA” i PNTL)
 kotłownia Zakładu Mleczarskiego „Trzebownisko” o mocy 0,9 MW
Roczna produkcja energii cieplnej w Przeworsku wynosi 62,3 MW, w tym dla celów
mieszkaniowych wytwarzane jest 26,0 MW, natomiast dla celów przemysłowych - 29,5 MW.
Przesył energii cieplnej w mieście odbywa się przez system sieci cieplnych, których długość
wynosi:
ogółem
5,2 km
sieci rozdzielcze
3,2 km
przyłącza
2,0 km
W najbliższych latach należy spodziewać się zwiększenia zużycia ciepła
w porównaniu ze stanem obecnym do 64,6 MW w roku 2005 ( Załącznik Nr 4).
Przewidywany wzrost nastąpi przede wszystkim w budownictwie jednorodzinnym. Nie
przewiduje się wzrostu zapotrzebowania ciepła dla budownictwa przemysłowego.
W mieście Przeworsku zaznacza się i postępuje proces oszczędnego gospodarowania
paliwami i energią. Powodem takiego działania są m.in.:
 rosnące ceny paliw i gazu
 nowoczesne metody zmniejszania strat ciepła w budynkach
 wprowadzanie układów grzewczych o wyższej sprawności energetycznej
 eliminowanie przestarzałych kotłowni i sieci ciepłowniczych
 stosowanie regulacji automatycznej
 realizacja programów termomodernizacyjnych
60
VI. KULTURA I TURYSTYKA
6.1. WALORY TURYSTYCZNE I BAZA REKREACYJNO-SPORTOWA
Ponad 7 wieków historii miasta oraz położenie geograficzne przyczyniło się do tego, iż
w Przeworsku znajduje się stosunkowo dużo obiektów godnych uwagi dla turystów:
Najważniejsze z nich to:
- Ratusz - pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1473 roku. W XVII wieku na starym
zrębie powstała nowa budowla, gruntownie przebudowana w początkach XX wieku.
- Kościół i Klasztor O.O. Bernardynów pochodzący z XV wieku. Ta późnogotycka
budowla była niegdyś elementem systemu obronnego miasta, o czym świadczą
pozostałości murów obronnych. Cechy charakterystyczne Kościoła to unikatowa
ośmioboczna wieża oraz trójboczne manierystycznie zwięczone prezbiterium.
- Bazylika p.w. Ducha Św. Ta gotycka świątynia wybudowana została w XV w. przez
Zakon Kanoników Regularnych Stróżów Grobu Jerozolimskiego zwanych Bożogrobcami.
Do kościoła została dobudowana w 1696 roku Kaplica Grobu Chrystusa , w której
znajduje się unikatowa w skali kraju replika grobu Chrystusa. Ozdobę Bazyliki stanowią:
wykonany w stylu baroku toskańskiego ołtarz główny z 1693 roku oraz stalle z XVIII w.
Najstarszym zabytkiem jest spiżowa chrzcielnica z 1400 roku.
- Barokowy Kościółek i Klasztor SS Miłosierdzia, wzniesiony w 1768 roku z fundacji
Księcia Antoniego Lubomirskiego. W zabudowaniach klasztornych mieści się Dom
Pomocy Społecznej oraz przedszkole prowadzone przez siostry zakonne.
- Park, założony w XVIII w. w stylu angielskim, zajmuje obszar ok. 12 ha. Na uwagę
zasługuje ,,aleja grabowa" i wiele okazów starych drzew jak: dęby, jesiony, lipy, platany,
tulipanowce.
- Pałac znajdujący się w Parku, o charakterze klasycystyczno-romantycznym z przełomu
XVIII i XIX, jest dawną rezydencją rodu Lubomirskich. Jego wnętrza pełnią obecnie
funkcję muzealną - muzeum wnętrz pałacowych oraz działu historii miasta i regionu.
W innych obiektach zespołu znalazł siedzibę dział historii pożarnictwa oraz powozów.
Pełny wykaz zabytków Przeworska ujęty jest w Załączniku Nr 3
Ważnymi atrakcjami dla turystów odwiedzających miasto Przeworsk są również ,,
Pastewnik" będący jedynym w Polsce ,,żywym" skansenem oraz kolejka wąskotorowa.
Skansen dzięki swojemu położeniu przy trasie E-4 łączy zabytkową formę budownictwa
drewnianego z Przeworska i okolic z funkcją hotelarską i gastronomiczną, natomiast mająca
prawie 100 letnią historię kolejka wąskotorowa wykorzystywana jest obecnie w celach
turystycznych kursując w okresie wakacyjnym na trasie Przeworsk-Dynów. Na
40 kilometrowej trasie kolejki biegnącej piękną doliną Mleczki znajduje się jeden
z najdłuższych w Polsce, 602 metrowy tunel.
Tabela 50 Baza noclegowa turystyki w Przeworsku
Miejsca noclegowea
a
Lata
Obiekty
ogółem
w tym
całoroczne
1998
3
100
30
1999
3
100
30
2000
3
160
30
2001
5
181
61
Korzystający z noclegów
ogółem
w tym turyści
zagraniczni
6204
1703
3951
883
3365
711
4179
1074
a
Stan w dniu 31 VII,
61
Przeworsk dysponuje słabo rozbudowaną bazą noclegową, w roku 2001 w mieście
funkcjonowało 5 obiektów dysponujących łącznie 181 miejscami noclegowymi, w tym
zaledwie 61 stanowiły miejsca całoroczne. Podstawową bazę noclegową na terenie
Przeworska tworzą:
- Zajazd - Camping - Skansen „Pastewnik” (60 miejsc noclegowych, w tym 30 w hotelu),
- Mini Hotel „Galton” (21 miejsc noclegowych),
- Noclegi. Piotr Rak (15 miejsc noclegowych),
- Noclegi „HOLMAS” (6 miejsc noclegowych),
- Szkolne Schronisko Młodzieżowe PTSM przy ZSZ w Przeworsku (30 miejsc
noclegowych w miesiącach VII-VIII).
Na przestrzeni ostatnich kilku lat znacznie zmniejszyła się liczba osób korzystających
z noclegów na terenie Przeworska. W roku 2001 z oferty hotelowej skorzystało łącznie 4179
osób, w tym 1074 stanowili cudzoziemcy.
Zdjęcie 2 Skansen "Pastewnik"
62
Miasto posiada dobrze rozwiniętą bazę rekreacyjno-sportową. W Przeworsku
funkcjonują dwie pływalnie, całoroczna kryta i otwarta działająca sezonowo. Zaplecze
sportowe stanowi oddana w roku bieżącym pełno wymiarowa hala sportowa jak również kilka
sal gimnastycznych, stadion piłkarski, korty tenisowe oraz liczne boiska sportowe do piłki
ręcznej, koszykówki i piłki siatkowej. Pełną bazę sportową na terenie Przeworska zawiera
poniższa tabela.
Tabela 51 Stan ilościowy obiektów sportowych na terenie miasta Przeworsk
Lp.
Obiekty
1.
Hala sportowa
2.
Stadiony piłkarskie
3.
Płyty piłkarskie
4.
Otwarte boiska do gier małych, w tym:
 do koszykówki
 do mini piłka nożnej
 do piłki ręcznej
 do piłki siatkowej
5.
Sale gimnastyczne (24 x 12)
6.
Salki gimnastyczne (18 x 9)
7.
Baseny kryte 25m
8.
Baseny otwarte
9.
Korty tenisowe
10.
Lodowiska naturalne
Ilość
1
1
2
5
5
1
1
4
3
1
1
1
1
Na terenie miasta działa także kilka, w większości funkcjonujących przy szkołach
podstawowych klubów sportowych. Są to:
- MKS Orzeł Przeworsk
- Uczniowski Klub Sportowy „Orlik” (Gimnazjum)
- Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka” (SP 1)
- Uczniowski Klub Sportowy „Olimpia” (SP 2)
- Uczniowski Klub Sportowy „Lider” (SP 3)
- Uczniowski Klub Sportowy „Czwórka” (SP 4)
- Uczniowski Klub Sportowy „Czarni”
- Uczniowski Międzyszkolny Klub Sportowo-Turystyczny przy ZSZ w Przeworsku
63
6.2. DZIAŁALNOŚC KULTURALNA
Miasto Przeworsk stanowi ważny ośrodek życia kulturalnego w powiecie
przeworskim. Za działalność kulturalną w mieście odpowiada przede wszystkim Miejski
Ośrodek Kultury im. Oskara Kolberga, który realizuje swoje zadania poprzez organizację
przeglądów, wystaw, konkursów oraz spotkań z twórcami. W ramach struktur MOK
funkcjonuje stałe kino, aktywnie działają koła zainteresowań, zespoły artystyczne oraz liczne
kluby młodzieżowe. Do kalendarza stałych imprez kulturalnych organizowanych przez
Miejski Ośrodek Kultury im. Oskara Kolberga na stałe wpisały się między innymi
organizowany od ponad 30 lat Tydzień Tradycji i Współczesności Kultury Przeworskiej,
Przegląd Obrzędów Bożonarodzeniowych, Jesienny Jarmark Sztuki, Majówka oraz Konkurs
Balonów Na Ogrzane Powietrze.
Tabela 52 Biblioteki publiczne w mieście Przeworsku
Wyszczególnienie
Lata
Księgozbió
r w tys.
Czytelnicy
Biblioteka Pedagogiczna
Wojewódzka Filia
w Przeworsku
1999
2000
2001
2002
1999
2000
2001
2002
41019
43438
44789
45599
73902
75389
74098
74031
1552
1658
1779
1858
3975
3757
3955
4070
Powiatowa i Miejska Biblioteka
Publiczna
Wypożyczenia
w woluminach
w tys.
na 1 czyt.
13326
14384
15602
16447
74436
65800
67998
69630
8,6
8,6
8,8
8,6
18,7
17,5
17,2
17,1
W Przeworsku działają ponadto Biblioteka Pedagogiczna Filia Wojewódzka
w Przeworsku oraz Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna. Placówki te posiadają łącznie
księgozbiór liczący blisko 120 tys. książek. Celem zwiększenia zainteresowania kulturą oraz
podniesienia świadomości kulturalnej mieszkańców organizowane są aktywne formy kontaktu
ze sztuką (spotkania autorskie, wystawy, konkursy). Powiatowa i Miejska Biblioteka
Publiczna w Przeworsku corocznie organizuje wystawę poświęconą godnym uwagi
mieszkańcom Przeworska zatytułowaną „Wpisani w Pamięć Przeworszczan”.
Na terenie miasta funkcjonuje Muzeum Pałac Lubomirskich, będące jednostką
organizacyjnie związaną ze Starostwem Powiatowym w Przeworsku. Zbiory muzealne
prezentowane są w dwóch działach, są to:
- dział Historii Miasta i Regionu
- dział Historii Pożarnictwa.
Bieżącą działalnością wystawienniczą w mieście zajmuje się działająca przy Muzeum
Galeria „Magnez”. Najczęściej prezentowane wystawy dotyczą tematyki regionalnej
i folklorystycznej. Publiczność ma także okazję zapoznać się z twórczością artystów
powiązanych z Przeworskiem. Do stałego kalendarza wystawienniczego włączone zostały:
Salon Plastyki w Przeworsku, Przeworski Salon Artystyczny oraz Regionalny Przegląd
Małych Form Plastycznych.
W Przeworsku funkcjonuje Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, która poza
teoretycznymi i praktycznymi zajęciami z zakresu muzyki organizuje konkursy teoretyczne
oraz festiwale o zasięgu regionalnym i ogólnopolskim. Działające w ramach szkoły zespoły
muzyczne nawiązują rozległe kontakty międzynarodowe. Cykliczną imprezą organizowaną
przez szkołę jest odbywający się w grudniu Ogólnopolski Festiwal Saksofonowy.
W życiu kulturalnym Przeworska aktywnie uczestniczącą również liczne
stowarzyszenia, fundacje i organizacje, do których można zaliczyć między innymi:
64
-
Stowarzyszenie Artystów Przeworskich - jest nieformalnym stowarzyszeniem miłośników
sztuk pięknych pochodzących z Przeworska i okolic, osoby zrzeszone w stowarzyszeniu
zajmują się promowaniem sztuki, a szczególnie twórczości artystów związanych
z Przeworskiem poprzez organizację wystaw, wernisaży i konkursów artystycznych.
-
Chór męski „Echo - działa przy Bazylice pw. Ducha Św. Do jego repertuaru należą pieśni
o charakterze religijnym, patriotycznym i narodowym. Udział chóru w konkursach
i przeglądach ogólnopolskich stanowi bardzo dobrą promocję regionu.
-
Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II „WZRASTANIE”
W Warsztatach Terapii Zajęciowej pod opieką fundacji znajduje się 30 osób
niepełnosprawnych. Osoby te uczestniczą w warsztatach terapeutycznych, gdzie głównym
narzędziem terapii są zajęcia o charakterze artystycznym. Prace stanowiące efekty twórczości
podopiecznych prezentowane są na różnorodnych wystawach.
65
CZĘŚĆ
PROGRAMUJĄCOSTRATEGICZNA
66
I. ZAŁOŻENIA OGÓLNE
Ustawa o samorządzie gminnym nie narzuca obowiązku opracowania i realizacji
strategii rozwoju, jednak wymogi skutecznego działania wymuszają na władzach gminnych
korzystanie z tego instrumentu zarządzania.
Opracowanie i realizowanie strategii rozwoju nabiera szczególnego znaczenia
w przededniu wchodzenia Polski do Unii Europejskiej i uzyskania prawa do aplikowania
o środki pomocowe dostępne w ramach funduszy strukturalnych. Zgodnie z zasadą
programowania, wsparcie będą mogły otrzymać przede wszystkim te inwestycje, których
zasadność i potrzeba została potwierdzona umiejscowieniem w logicznym układzie celów
(lokalnych, regionalnych, krajowych) i odpowiadających im zadań.
Strategię miasta można formułować ściśle poprzez pryzmat kompetencji władz, jak
również można przyjąć jej szerszy model, znacznie trudniejszy i wymagający zwiększenia
liczby podmiotów zaangażowanych w jej opracowanie. Przedmiotem szerszego wariantu
strategii, poza obszarami zarezerwowanymi do wyłącznej działalności gminy, są zadania,
które przekraczają możliwości pojedynczych gmin czy miast.
Prezentowana strategia opracowana została w oparciu o model „szeroki”. Zakłada on
realizację zadań gminnych, jak również ponadgminnych (ponadlokalnych), które przy
zaangażowaniu odpowiednich instytucji przyczynią się w widoczny sposób do rozwoju
miasta.
W planie strategicznym miasta Przeworsk uwypuklono konieczność wspierania
przedsiębiorczości, prowadzenia polityki przyjaznej inwestorom oraz rozwoju sektora rolnospożywczego jako podstawy lokalnego rozwoju gospodarczego i przeciwdziałania
bezrobociu. Uwaga władz skupiona powinna być również na uzupełnianiu braków
w infrastrukturze technicznej, szczególnie drogowej oraz budowie tzw. infrastruktury
społeczeństwa informacyjnego. Jednym z podstawowych obszarów działań władz miasta
Przeworska powinno być również tworzenie możliwie najlepszych warunków życia
mieszkańców, przede wszystkim poprzez działania w sferze socjalno-bytowej oraz edukacji
i kultury. Istotne znaczenie ma kompleksowa promocja potencjału miasta, która wpłynie na
pozyskiwanie strategicznych partnerów realizacyjnych. Podejmowane działania powinny
przyczynić się do rozwiązania najpilniejszych problemów, z jakimi boryka się miasto.
W chwili obecnej najważniejsze z nich to: bezrobocie, trudna sytuacja na rynku
mieszkaniowym oraz niedoinwestowanie w zakresie infrastruktury technicznej.
Niniejsza strategia opracowana została na podstawie raportu diagnostycznego oraz
analizy słabych i mocnych stron miasta Przeworska, które pozwoliły na określenie jego
problemów, ich zweryfikowanie i wypracowanie stosownych rozwiązań w oparciu o szanse
rozwojowe. W strategii uwzględnione zostały priorytety rozwoju zawarte w Strategii
województwa podkarpackiego na lata 2000-2006, osie rozwoju Narodowego Planu Rozwoju
2004-2006 oraz priorytety poszczególnych programów operacyjnych.
67
Rysunek 2. Logiczna struktura strategii
MISJA
OBSZARY
STRATEGICZNE
CELE STRATEGICZNE DLA
KAŻDEGO Z OBSZARÓW
ZADANIA
REALIZACYJNE
PROJEKT
PROJEKT
PROJEKT
Struktura części planistycznej została wypracowana zgodnie z zasadą hierarchiczności,
poszczególne jej elementy składowe przedstawiono „od ogółu do szczegółu”.
W pierwszej kolejności opracowano misję miasta, obejmującą obszary strategiczne,
w których powinna być realizowana strategia. W każdym z obszarów określono cele, które
zmierzać będą do osiągnięcia ogólnego celu misji. Realizacja poszczególnych celów
strategicznych możliwa jest tylko poprzez wykonanie całego szeregu zadań realizacyjnych.
W fazie wdrażania strategii niezbędne będzie, zatem, opracowanie i zrealizowanie licznych
projektów, szczególnie w przypadku pojawienia się specjalnych, celowo zorientowanych
programów pomocowych. Dzięki takiej metodologii Strategia rozwoju miasta Przeworska na
lata 2004 2008 staje się świadomym i ukierunkowanym procesem podejmowania decyzji.
68
II. ANALIZA UWARUNKOWAŃ ROZWOJOWYCH MIASTA
2.1. PROBLEMY I ASPIRACJE SPOŁECZNE WYRAŻONE W ANKIETACH
Jednym z narzędzi, wykorzystanych przy gromadzeniu informacji, umożliwiających
dokładne poznania miasta Przeworska, były przeprowadzone wśród lokalnej społeczności
badania ankietowe. Dały one możliwość poznania miasta poprzez pryzmat opinii
mieszkańców oraz pozwoliły przybliżyć i określić najważniejsze jego problemy. Mieszkańcy
mieli możliwość wypełniania dwóch rodzajów ankiet, tj. otwartej - „Ankiety potrzeb
rozwojowych” oraz zamkniętej - „Ankiety uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych”.
W ankiecie otwartej mieszkańcy odpowiadali między innymi na pytania: co jest atutem
ich miasta, z jakimi boryka się ono trudnościami i jak można je zwalczać, wykorzystując
rysujące się szanse. Wybrane wyniki tej ankiety przedstawiono poniżej.





Za najważniejsze problemy do rozwiązania w Przeworsku ankietowani uznali:
ograniczenie bezrobocia,
rozwój budownictwa mieszkaniowego,
budowę obwodnicy dla miasta,
poprawę stanu dróg i chodników w mieście,
budowę wysypiska śmieci.
Na podstawie ww. ankiety ustalono również, jakie możliwości rozwojowe dla miasta
widzą jego mieszkańcy. Większość z nich wymieniła:
 rozwój sektora rolno - spożywczego i przetwórstwa,
 rozwój infrastruktury turystycznej,
 pozyskanie inwestorów,
 utworzenie filii szkoły wyższej,
 przygraniczne położenie - współpraca z sąsiednimi regionami.
Ankieta miała również za zadanie ustalenie najpilniejszych do rozwiązania problemów
społecznych. Według opinii osób udzielających odpowiedzi są to: bezrobocie, szczególnie
wśród ludzi młodych, zubożenie społeczeństwa, sytuacja na rynku mieszkaniowym oraz
dostępność świadczeń medycznych.
Jako partnerów do współpracy najczęściej wymieniano podmioty z krajów sąsiednich:
Ukrainy, Słowacji. Wskazywano na konieczność podpisywania umów partnerskich
z kolejnymi miastami Karpackiego ramach Euroregionu Karpackiego oraz intensyfikowania
kooperacji pomiędzy podmiotami gospodarczymi.
W ankiecie zamkniętej respondenci kwantyfikowali w skali 2-5 podstawowe dziedziny
życia społeczno-gospodarczego miasta Przeworska w rozbiciu na poszczególne cechy.
Średnie z poszczególnych grup wyznaczyły średnią profilu dla całego miasta.
Średnia profilu społeczno-gospodarczego dla Przeworska ukształtowała się na
poziomie 3,3 punktu. Powyżej średniej ankietowani ocenili położenie i środowisko naturalne
oraz infrastrukturę techniczną. Podobnie jak całkowita średnia profilu dla miasta zostały
ocenione warunki socjalno-bytowe i warunki wspierające rozwój gospodarczy, natomiast
poniżej średniej oceniono potencjał ludzki i gospodarkę.
Profil społeczno-gospodarczy miasta Przeworsk przedstawia Załącznik nr 7.
69
2.2. ANALIZA SWOT
Raport o stanie miasta oraz wyniki ankiet były podstawą do sporządzenia analizy
SWOT - mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń. Analiza dotyczy sytuacji, w jakiej obecnie
znajduje się miasto, pozwala zrozumieć koncepcję rozwoju ekonomicznego, daje również
możliwość określenia wzrostu gospodarczego poprzez zinwentaryzowanie istniejących
zasobów. Analiza została przeprowadzona w siedmiu następujących obszarach:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Położenie, środowisko naturalne.
Warunki demograficzne / potencjał ludzki.
Warunki socjalno-bytowe.
Gospodarka / rolnictwo.
Infrastruktura techniczna.
Kultura, sport, turystyka.
Warunki wspierające rozwój gospodarczy.
I. POŁOŻENIE, ŚRODOWISKO NATURALNE
MOCNE STRONY






Położenie miasta na głównych szlakach
komunikacyjnych
Ważny węzeł kolejowy (linie w trzech
kierunkach)
Centrum administracyjno - usługowohandlowe o znaczeniu ponadlokalnym
Walory turystyczno - krajobrazowe
Przewaga gleb wysokich klas bonitacyjnych
Czyste środowisko naturalne
SŁABE STRONY



SZANSE



Budowa autostrady A4
Budowa obwodnicy dla miasta
Bliskość potencjalnych rynków na
Wschodzie
i Południu
Brak obwodnicy miejskiej
Niska klasa czystości wody rzeki Mleczki
Wyeksploatowane składowisko odpadów
komunalnych
ZAGROŻENIA


Zwiększona ilość zdarzeń komunikacyjnych,
chemicznych i chemiczno-ekologicznych
(węzeł drogowy)
Występowanie z brzegów rzeki Mleczki
70
II. WARUNKI DEMOGRAFICZNE/POTENCJAŁ LUDZKI
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY



Wysoki odetek ludzi młodych

Znaczne zasoby wolnej siły roboczej

Poziom wykształcenie i kwalifikacje ludności


Dodatni przyrost naturalny
Stworzenie atrakcyjnych programów
zatrudnienia dla ludzi młodych
System zachęt i pomocy przy powstawaniu
nowych firm
SZANSE

Ujemne saldo migracji
Wysoki poziom bezrobocia, szczególnie
wśród ludzi młodych
ZAGROŻENIA





Migracja ludzi młodych i wykształconych
Proces starzenia się społeczeństwa
Spadek udziału osób w wieku
przedprodukcyjnym
Wzrost bezrobocia długookresowego
Perspektywy dalszego generowania
bezrobocia (likwidacja kolejnych zakładów)
III. WARUNKI SOCJALNO-BYTOWE
MOCNE STRONY




Dobrze rozwinięta sieć szkół podstawowych
Usługi zdrowotne o znaczeniu
ponadlokalnym (szpital powiatowy)
Szeroki profil kształcenia w szkołach
średnich
Dobrze rozwinięty system pomocy społecznej
SŁABE STRONY




SZANSE



Działalność Towarzystwa Budownictwa
Społecznego
Utworzenie filii uczelni wyższej
Poprawa standardów życia mieszkańców
Słabo rozwinięte budownictwo komunalne
Stan nawierzchni dróg i chodników
Brak obwodnicy miejskiej
Niewystarczające środki na remonty i
modernizację szkół
ZAGROŻENIA



Postępujące rozwarstwienie społeczeństwa
( wzrost poziomu ubóstwa)
Wzrost przestępczości
Zagrożenie powodziowe
71
IV. GOSPODARKA/ROLNICTWO
MOCNE STRONY






Wolne obiekty produkcyjne gotowe przyjąć
nowych inwestorów
Dobrze rozwinięta sieć placówek usługowohandlowych
Znaczne zasoby niewykorzystanej siły
roboczej
Dobrze rozwinięta sieć banków oraz
działalność instytucji otoczenia biznesu
Duży udział gruntów ornych, w tym użytków
rolnych w ogólnej powierzchni miasta
Korzystne warunki glebowo-klimatyczne do
rozwoju produkcji żywności ekologicznej
SŁABE STRONY




SZANSE



Rozwój sektora rolno - spożywczego i
przetwórstwa
Zapotrzebowanie na zdrową żywność
Integracja z UE - dostępność dotacji na
rozwój małych i średnich przedsiębiorstw
Niewystarczająco rozwinięty przemysł rolnospożywczy i przetwórczy
Struktura gospodarstw rolnych, duże
rozdrobienie
Niski stopień specjalizacji produkcji rolnej
Słabe zainteresowanie ze strony inwestorów
zewnętrznych
ZAGROŻENIA


Likwidacja kolejnych zakładów
Trudności ze zbytem produktów rolnych
V. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
MOCNE STRONY






Ważny węzeł kolejowy z linami
wychodzącymi w trzech kierunkach
Dobre połączenie drogowe ze stolicą
województwa
Dobrze rozwinięta sieć wodociągowa
i kanalizacyjna
Wysoki stopień zgazyfikowania miasta
Posiadająca znaczne rezerwy oczyszczalnia
ścieków
Kolejka wąskotorowa
SŁABE STRONY





SZANSE




Budowa autostrady i obwodnicy

Modernizacja wodociągu magistralnego
Zagraniczne środki pomocowe na inwestycje
w dziedzinie infrastruktury
Wyeksploatowane wysypisko odpadów
Brak obwodnicy dla miasta
Zły stan nawierzchni dróg, szczególnie
osiedlowych
Niedostateczna ilość parkingów
Brak systemu zabezpieczeń powodziowych
rzeki Mleczki
ZAGROŻENIA
Częste powodzie
Rosnący ruch tranzytowy przez miasto
72
VI. KULTURA, SPORT, TURYSTYKA
MOCNE STRONY





Dobrze rozwinięta sieć placówek
kulturalnych
Zabytki historyczne
Kolejka wąskotorowa
Działalność licznych klubów sportowych
Dobrze rozwinięta baza rekreacyjnosportowa
SŁABE STRONY




SZANSE





Zbyt mała liczba cyklicznych imprez
kulturalnych i promujących miasto
Brak programu działań kulturalnych
Słabo rozwinięta baza hotelowogastronomiczna
Brak infrastruktury dla turystyki rowerowej
ZAGROŻENIA
Szersza promocja potencjału miasta

Lepsze wykorzystanie kolejki wąskotorowej
do celów turystycznych

Utworzenie ścieżek rowerowych
Wzrost zainteresowania aktywnymi formami 
wypoczynku
Umowy partnerskie z miastami
Spadek nakładów na modernizację i
rozbudowę infrastruktury kulturalnej
Niska świadomość historyczno-kulturalna
społeczeństwa
Niepełne wykorzystanie posiadanych
walorów kulturalnych i turystycznych
VII. WARUNKI WSPIERAJĄCE ROZWÓJ GOSPODARCZY
MOCNE STRONY





Położenie na głównych szlakach
komunikacyjnych
Bliskość stolicy województwa i łatwe
połączenia
Dostępność do placówek bankowych i
kredytów
Istnienie instytucji wspierających rozwój
przedsiębiorczości
Pozytywny wizerunek miasta w oczach
mieszkańców
SŁABE STRONY



Brak regionalnego i lokalnego kapitału
Trudności w pozyskaniu inwestorów
Niewystarczająca promocja miasta na
zewnątrz

Pogłębiające się różnice infrastrukturalne
pomiędzy dużymi ośrodkami miejskimi a
małymi miastami
Niestabilny i skomplikowany system prawny,
szczególnie podatkowy
SZANSE






Realizacja istniejących planów
perspektywicznego rozwoju
Rosnące możliwości pozyskiwania środków
zewnętrznych przez MŚP
Polityka władz przyjazna inwestorom
Współpraca z powiatem i województwem
Pomoc w tworzeniu instytucji otoczenia
biznesu
Utworzenie lokalnego paktu (porozumienia)
na rzecz rozwoju przedsiębiorczości
ZAGROŻENIA

73
III. MISJA MIASTA PRZEWORSKA
Misja miasta Przeworska wypracowana została w trakcie debat lokalnych, w których
czynny udział brali przedstawiciele lokalnych władz, reprezentanci instytucji miejskich,
lokalni liderzy oraz mieszkańcy miasta.
Misja to opis wizji miasta oraz głównego pola jej realizacji w przyszłości. Koncentruje
się ona na istocie rzeczy, dostosowuje kierunki działań do długoterminowych celów,
równocześnie pełni funkcje motywacyjne i promocyjne. W trakcie debat uczestnicy
odpowiadali na pytania: w czym miasto chce być atrakcyjne, dla kogo chce być atrakcyjne
oraz z czego wynika jego wyjątkowość (czym różni się od innych). Wyniki prac
uwzględniające najczęściej pojawiające się odpowiedzi, na podstawie których wypracowana
została misja miasta zestawiono poniżej.
CZYM RÓŻNIMY SIĘ OD
INNYCH?










Atrakcyjnym położeniem
Korzystną siecią połączeń
komunikacyjnych
Dobrze rozwiniętą
infrastrukturą techniczną
Funkcjonowaniem
zabytkowej kolejki
wąskotorowej ze stacją
początkową w Przeworsku
Wysoką jakością gleb
Korzystnymi warunkami
do rozwoju sektora rolnospożywczego
Wysokim potencjałem
intelektualnym
mieszkańców
Dużą gęstość zaludnienia
na tle powiatu
Dobrze rozwiniętą bazą
placówek kulturalnych
oraz infrastrukturą
rekreacyjno-sportową
Dbałością o środowisko
W CZYM CHCEMY BYĆ
ATRAKCYJNI?








Tworząc korzystne warunki
do inwestowania
Poprawiając infrastrukturę
techniczną
Rozwijając sektor
przetwórstwa rolnospożywczego
Rozszerzając profile
kształcenia w szkołach
podstawowych i Gimnazjum
Otwierając filię uczelni
wyższej( wyższe studia
zawodowe)
Promując miasto na
zewnątrz (międzynarodowa
współpraca gospodarcza,
umowy partnerskie)
Rozbudowując bazę
hotelową
Zapewniając jak najlepsze
warunki socjalno-bytowe
(budownictwo socjalne,
aktywizacja zawodowa
bezrobotnych i
niepełnosprawnych)
DLA KOGO CHCEMY
BYĆ ATRAKCYJNI?




Dla mieszkańców miasta,
szczególnie dla
młodzieży, osób starszych
i osób niepełnosprawnych
Dla inwestorów
krajowych i
zagranicznych
Dla turystów
Dla mieszkańców
okolicznych gmin
74
MIASTO PRZEWORSK
Lokalne centrum gospodarcze,
dbające o warunki życia mieszkańców,
otwarte na przyjęcie i obsługę inwestorów
oraz turystów
Misja Przeworska podkreśla dążenie miasta do pełnienia funkcji lokalnego centrum
gospodarczego. Sprawowanie tej roli jest możliwe między innymi poprzez wspieranie
rozwoju lokalnej przedsiębiorczości oraz prowadzenie polityki przyjaznej inwestorom. Dążąc
do ciągłego podnoszenia atrakcyjności inwestycyjnej miasta, należy systematycznie
uzupełniać braki w infrastrukturze lokalnej oraz przygotowywać i odpowiednio promować
tereny przeznaczone pod inwestycje.
Tworzenie możliwie najlepszych warunków życia mieszkańców to kolejny aspekt, na
którym koncentruje się strategia. Powinien on być realizowany zarówno poprzez działania
w zakresie edukacji, poprawy sytuacji na rynku mieszkaniowym oraz innych sferach szeroko
rozumianej polityki socjalno-bytowej. Grupy na których należy skoncentrować te zdania, to
młodzież, osoby starsze oraz osoby zagrożone wykluczeniem społecznym.
Przeworsk powinien stać się także miastem otwartym na przyjęcie i obsługę turystów
oraz w pełni wykorzystywać posiadany potencjał kulturalny i turystyczny.
Dalszy tok prac nad strategią rozwoju Przeworska wynikał z określonej powyżej misji.
Społeczna metoda jej wypracowania zwiększy stopień identyfikacji społeczności lokalnej ze
strategią oraz spowoduje wzrost świadomości jej znaczenia dla przyszłości miasta.
75
IV. OBSZARY STRATEGICZNE
Obszary strategiczne są najważniejszymi polami działania miasta, wytyczają kierunki
prac na najbliższe 5 lat. Podczas debat lokalnych z udziałem mieszkańców Przeworska
wypracowano 5 obszarów, w których będzie koncentrował się przyszły rozwój miasta. Są to:





Gospodarka i polityka inwestycyjna
Infrastruktura techniczna
Polityka socjalno-bytowa
Edukacja i kultura
Współpraca międzynarodowa i promocja
Poszczególnych obszarów strategicznych nie można postrzegać i realizować w sposób
autonomiczny, w oderwaniu od pozostałych. Wszystkie one wzajemnie się przenikają,
a rozwój w jednym z nich wpływa automatycznie na postęp w innych. Wszystkie zostały
wyznaczone w sposób współzależny - łącznie wskazują drogę rozwoju miasta Przeworska.
Rysunek 3. Obszary Strategiczne miasta Przeworska
GOSPODARKA I
POLITYKA
INWETYCYJNA
INFRASTRUKTURA
TECHNICZNA
MIASTO
PRZEWORSK
POLITYKA
SOCJALNO-BYTOWA
EDUKACJA
I KULTURA
WSPÓŁPRACA
MIĘDZYNARODOWA I
PROMOCJA
76
V. CELE I ZADANIA STRATEGICZNE
OBSZAR 1
GOSPODARKA I POLITYKA INWESTYCYJNA
CEL: ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
ZADANIA:




Pomoc w utworzeniu i prowadzeniu Centrum Wspierania Przedsiębiorczości,
Preferencje dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą,
Współpraca z instytucjami otoczenia biznesu i wspieranie ich działalności,
Wsparcie inicjatywy utworzenia Lokalnego Funduszu Pożyczkowego oraz Lokalnego
Funduszu Poręczeń Kredytowych,
 Powołanie Inkubatora Przedsiębiorczości,
 Powołanie przy Radzie Miasta Rady Gospodarczej/Przedsiębiorczości (reprezentującej
władze lokalne, przedsiębiorców, przedstawicieli instytucji okołobiznesowych).
CEL: POLITYKA INWESTYCYJNA
ZADANIA:
 Polityka podatkowa przyjazna inwestorom (np. zwolnienia z tytułu podatku od
nieruchomości dla podmiotów tworzących miejsca pracy),
 Działania na rzecz zagospodarowania obiektów po byłych zakładach,
 Kompleksowe uzbrajanie terenów pod nowe inwestycje i budownictwo mieszkaniowe
 Współpraca z Centrum Obsługi Inwestora w Rzeszowie,
 Opracowanie katalogu ofert inwestycyjnych,
 Udział w targach inwestycyjnych.
CEL: ROZWÓJ SEKTORA ROLNO-SPOŻYWCZEGO
ZADANIA:
 Zachęcanie do tworzenia grup producenckich,
 Wspieranie produkcji żywności ekologicznej,
 Współfinansowanie kampanii marketingowej na rzecz powstania pakietu lokalnych
produktów żywnościowych.
77
Komentarz
Przedsiębiorczość, to podstawa lokalnego rozwoju gospodarczego i przeciwdziałania
bezrobociu. W obszarze „Gospodarka i polityka inwestycyjna” rozwój przedsiębiorczości
stanowi cel priorytetowy.
Zadaniem władz powinno być przede wszystkim podejmowanie działań na rzecz osób
planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej. W celu zwiększenia liczby
nowopowstających firm należy uchwalić ulgi dla rozpoczynających działalność, szczególnie
dla osób bezrobotnych, polegające np. na zwolnieniu ich z opłaty rejestracyjnej.
Z myślą o początkujących przedsiębiorcach należy również rozważyć możliwość
utworzenia lokalnego Centrum Wspierania Przedsiębiorczości, w którym będą mogli między
innymi uzyskać fachowe doradztwo związane z zakładaniem i prowadzeniem firm
w pierwszym okresie działalności.
W celu zachęcenia do powstawania nowych i ułatwienia funkcjonowania istniejącym
małym i średnim przedsiębiorstwom (do momentu osiągnięcia przez nie „dojrzałości”
i zdolności do samodzielnego funkcjonowania na rynku), należałoby również rozważyć
możliwość powołania na terenie miasta Inkubatora Przedsiębiorczości. Ważnym aspektem
podjęcia takiej decyzji będzie znalezienie wolnego obiektu do wspólnego wykorzystania przez
przyszłych przedsiębiorców i prowadzenia w nim działalności gospodarczej. Powierzchnie
byłyby udostępniane przedsiębiorcom na zasadach preferencyjnych. Osoby, które wyrażą
chęć rozpoczęcia działalności w Inkubatorze mogłyby również korzystać ze wspólnych usług
administracyjno-biurowych, promocyjnych czy reklamowych.
Silny sektor małych i średnich przedsiębiorstw to trwały składnik lokalnej bazy
ekonomicznej. Należy, zatem ułatwić istniejącym przedsiębiorcom dostęp do wiedzy
i informacji na temat zmian w potrzebach rynku, nowoczesnych technologii, dostępnych
źródeł finansowania działalności oraz zapewnić pomoc w przygotowaniu dokumentów
aplikacyjnych do programów pomocowych. W tym celu należy nawiązać szeroką współpracę
z instytucjami otoczenia biznesu działającymi na rzecz przedsiębiorców, organizującymi dla
nich szkolenia, seminaria i warsztaty.
W celu zwiększenia dostępu lokalnych przedsiębiorców do źródeł finansowania należy
podjąć działania mające na celu poprawę otoczenia finansowego. Rozważyć należy
możliwość utworzenia lokalnego funduszu pożyczkowego oraz funduszu poręczeń
kredytowych, obsługujących teren powiatu przeworskiego. Tworzenie tego typu podmiotów
przewiduje „Rządowy program rozbudowy systemu funduszy pożyczkowych i poręczeniowych
dla małych i średnich przedsiębiorstw w latach 2002-2006 - Kapitał dla przedsiębiorczych”.
Do realizacji tego przedsięwzięcia koniecznym byłoby utworzenie podmiotu zarządzającego
powierzonym funduszem. Tego typu instytucja finansowa mogłaby działać w formie spółki
akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, bądź, co jest najbardziej popularne w formie fundacji lub stowarzyszenia. Kluczową rolę w zakresie finansowego wspierania
funduszy poręczeniowych i funduszy pożyczkowych pełni Polska Agencja Rozwoju
Przedsiębiorczości. PARP udziela dotacji osobom prawnym, działającym na zasadach nonprofit oraz wyłonionym w drodze konkursu z przeznaczeniem na powiększenie kapitału
funduszy pożyczkowych i poręczeniowych prowadzonych przez te instytucje. Zgodnie
z założeniami konkursu, w kapitale oraz w kosztach utrzymania takich funduszy powinny
partycypować także władze lokalne. Przy przedsięwzięciu tym należy rozważyć możliwość
współpracy z władzami okolicznych gmin oraz powiatu. Możliwości wsparcia tego typu
przedsięwzięć wzrosną z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, gdyż
dofinansowanie funduszy pożyczkowych i poręczeń kredytowych przewiduje „Sektorowy
Program Operacyjny - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw 2004-2006”.
Proponuje się także utworzenie Rady Przedsiębiorczości, w której pracach będą
uczestniczyć zarówno władze lokalne, jak i przedstawiciele lokalnego biznesu oraz instytucji
78
okołobiznesowych. Rada ta pełniłaby rolę ciała doradczego, wyrażającego swoje opinie
w najważniejszych sprawach dotyczących gospodarki miasta.
W celu kompleksowego ujęcia działań na rzecz wsparcia sektora małych i średnich
przedsiębiorstw właściwym byłoby opracowanie „Lokalnego porozumienia na rzecz
wspierania przedsiębiorczości”.
Przeworsk, podobnie jak inne miasta regionu, odczuwa brak kapitału. W związku
z tym, należy prowadzić bardzo konsekwentną politykę przyjazną inwestorom. Zwiększenie
poziomu inwestycji na terenie miasta stanie się „motorem napędowym” dla całej lokalnej
gospodarki. Należy wprowadzić system ulg i preferencji dla podmiotów gospodarczych
tworzących nowe miejsca pracy na terenie miasta. Sukcesywnie należy uzbrajać tereny pod
nowe inwestycje.
W celu promocji posiadanych terenów i obiektów oraz zachęcenia do inwestowania
zewnętrznego, należy przygotować profesjonalny katalog ofert inwestycyjnych oraz nawiązać
stałą współpracę z Centrum Obsługi Inwestora w Rzeszowie. Koniecznym jest również
uczestnictwo w targach inwestycyjnych miast odbywających się w kraju i za granicą. Targi
takie mogą być również doskonałą okazją promocji lokalnych przedsiębiorców i szansą na
pozyskanie przez nich partnerów biznesowych.
Gospodarka Przeworska, to także ponad 400 gospodarstw rolnych o powierzchni
ponad 1 ha użytków rolnych. Ze względu na doskonałe warunki glebowo-klimatyczne,
gospodarstwa te powinny koncentrować się przede wszystkim na produkcji żywności
ekologicznej.
W celu racjonalizacji produkcji gospodarstw rolnych i przezwyciężania skutków ich
rozdrobnienia należy wspierać działania w zakresie integracji poziomej gospodarstw.
Powinna ona obejmować grupową produkcję, przechowalnictwo, przetwórstwo, handel
i zaopatrzenie, a także wspólne użytkowanie maszyn rolniczych. Jest to najbardziej efektywny
sposób na łagodzenie rynkowych skutków produkcji o małej skali oraz dużej
niejednorodności. Podstawowymi formami integracji producentów rolnych powinny być
grupy producencie, spółdzielnie i zespoły marketingowe. Funkcjonowanie rolnictwa
w warunkach gospodarki rynkowej zależy w dużej mierze od pozyskania i utrzymania rynków
zbytu. Zadaniem władz w tym zakresie, powinna być pomoc nowo powstałym grupom
producenckim w poszukiwaniu rynków zbytu, prowadzenie swoistego rodzaju lobbingu.
Należy nawiązać współpracę z giełdami rolnymi oraz rozwijającymi się intensywnie sieciami
super- i hipermarketów.
Istotne znaczenie z punktu widzenia nowoczesnego rolnictwa ma także rozwój
przetwórstwa rolno-spożywczego. Ważnym czynnikiem wspomagającym ten rozwój jest ścisłe
powiązanie rolników-producentów z zakładem przetwórczym. Należy dążyć do umacniania
lokalnej bazy rolno-spożywczej. W związku z planowanym zakończeniem działalności
Cukrowni Przeworsk SA niezbędnym będzie podjęcie współpracy w zakresie
zagospodarowania bazy produkcyjnej po zakładzie. Należy poszukiwać przede wszystkim
inwestorów działających w branży rolno-spożywczej opierających swoją produkcję na bazie
surowcowej zgodnej z kierunkami lokalnej produkcji rolnej (dominacja upraw zbóż,
ziemniaków i rzepaku).
Konieczna jest również współpraca z instytucjami, zajmującymi się doradztwem
rolnym, w zakresie informowania lokalnych producentów o możliwościach pozyskania
środków na przedsięwzięcia w zakresie integracji poziomej, prowadzenie szerokiej kampanii
informacyjnej wśród rolników nt. znaczenia produkcji żywności ekologicznej oraz
organizowanie akcji promujących lokalne produkty żywnościowe.
79
OBSZAR 2
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
CEL:POPRAWA STANU INFRASTRUKTURY DROGOWEJ O ZNACZENIU
LOKALNYM I PONADLOKLNYM
ZADANIA:





Budowa i modernizacja dróg lokalnych (zgodnie z zapisami programów wieloletnich),
Wspieranie budowy obwodnicy miejskiej,
Poprawa jakości chodników,
Wydzielenie i zagospodarowanie terenów pod miejsca parkingowe,
Poprawa małej infrastruktury turystycznej
CEL: BUDOWA INFRASTRUKTURY SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO
ZADANIA:
 E-urząd (informatyzacja obsługi mieszkańców i podmiotów),
 Utworzenie miejskiej sieci informatycznej,
 Wdrożenie rozwiązań sprzyjających zwiększeniu dostępu mieszkańców do internetu
i informacji,
 Utworzenie Miejskiego Punktu Informacji Turystycznej.
CEL:INWESTYCJE W ZAKRESIE GOSPODARKI WODNEJ I POPRAWY STANU
ŚRODOWISKA NATURALNEGO
ZADANIA:
 Opracowanie i realizacja programu gospodarki odpadami,
 Budowa wysypiska odpadów komunalnych,
 Realizacja zapisów „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego” w zakresie ograniczenia zagrożenia powodziowego (regulacja rzeki
Mleczki, budowa systemu przeciwpowodziowego),
 Modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Rozborzu,
 Przebudowa miejskiej magistrali wodociągowej ze Stacji Uzdatniania Wody w Rozborzu.
80
Komentarz
Poziom rozwoju infrastruktury technicznej stanowi podstawę lokalnego rozwoju,
decyduje o funkcjach zewnętrznych i wewnętrznych miasta. Zasadniczym elementem w tym
obszarze, który ma decydujący wpływ na rozwój gospodarczy miasta, jest uzupełnienie
braków w infrastrukturze drogowej.
W celu poprawienia dostępności komunikacyjnej miasta, niezbędna jest budowa oraz
kompleksowe remonty sieci dróg miejskich. Poprawy wymaga także jakość chodników
w mieście. W centrum miasta przewiduje się budowę parkingów samochodowych. Zakłada się
wspieranie działań w zakresie budowy obwodnicy dla miasta, umożliwiającej wyprowadzenie
ruchu tranzytowego poza centrum.
Czyniąc Przeworsk otwartym na przyjęcie i obsługę turystów, planuje się budowę
małej infrastruktury turystycznej w postaci ścieżek rowerowych, miejsc postojowych,
wydzielenie na drogach pasa ruchu rowerowego oraz innych niezbędnych obiektów
związanych z ruchem rowerowym.
Zakłada się systematyczne wprowadzanie lokalnej społeczności w wiek cywilizacji
cyfrowej oraz dostosowanie do wymagań postępu technicznego i ery społeczeństwa
informacyjnego. W celu zapewnienia powszechnego dostępu do Internetu i informacji,
planuje się stworzenie na terenie miasta publicznych punktów dostępu do Internetu oraz
budowę miejskiej sieci informatycznej. Przewiduje się także wykorzystanie technologii
społeczeństwa informacyjnego w działaniach samorządu. Kompleksowa informatyzacja usług
Urzędu Miasta uczyni go bardziej przyjaznym dla mieszkańców i instytucji. Wprowadzenie
rozwiązań polegających na elektronicznym obiegu dokumentów i ich archiwizacji spowoduje,
że mieszkańcy będą szybciej i sprawniej obsługiwani. Dzięki wdrożeniu systemu zarządzania
obiegiem dokumentów możliwy będzie szybszy dostęp do pism, dokumentacji, kontrola
terminów ich realizacji, skróci się także czas na wydanie pozwolenia czy otrzymanie decyzji.
Miasto Przeworsk posiada wyeksploatowane składowisko odpadów komunalnych przy
ulicy Czarnieckiego z terminem zakończenia do dnia 31.12.2007 roku. Zachodzi, zatem pilna
potrzeba rozpoczęcia projektowania i wykonania nowego, spełniającego normy ochrony
środowiska zakładu utylizacji odpadów. Dbając o stan środowiska należy kontynuować
i rozszerzać działania w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, szczególnie w zakresie
segregowania i gromadzenia stłuczki szklanej. Realizacji tego celu mogą służyć dodatkowe
akcje informacyjne w zakresie edukacji ekologicznej.
Na terenie Przeworska niezbędne są inwestycje w zakresie poprawy zaopatrzenia
mieszkańców miasta w wodę. Realizacji wymaga projekt modernizacji Stacji Uzdatniania
Wody w Rozborzu oraz przebudowa wodociągu magistralnego biegnącego ze Stacji
Uzdatniania Wody w Rozborzu do Przeworska. W celu poprawy wodociągów miejskich,
przewiduje się także budowę odcinków sieci wodociągowej na terenie miasta.
Mieszkańcy Przeworska narażeni są na częste powodzie, pojawiające się na skutek
występowania z brzegów rzeki Mleczki. Szczególnie zagrożona pod tym względem jest
południowa część miasta. Dolina rzeki nie jest chroniona wałami. W związku z powyższym
niezbędne jest przeprowadzenie regulacji rzeki oraz budowa wałów przeciwpowodziowych.
Należy rozważyć opracowanie systemu zabezpieczeń przeciwpowodziowych wspólnie
z władzami powiatu przeworskiego.
W przypadku inwestycji dotyczących lokalnej infrastruktury technicznej,
pochłaniających najwięcej środków, należy dążyć do maksymalnego pozyskania na ich
realizację pozabudżetowych źródeł finansowania, tj. preferencyjnych kredytów oraz środków
pomocowych Unii Europejskiej dostępnych w ramach programów przedakcesyjnych
i strukturalnych.
81
OBSZAR 3
POLITYKA SOCJALNO-BYTOWA
CEL:DZIAŁANIA NA RZECZ GRUP ZAGROŻONYCH
SPOŁECZNYM I OSÓB STARSZYCH
WYKLUCZENIEM
ZADANIA:






Utworzenie Centrum Integracji Społecznej i Zawodowej,
Współpraca z organizacjami pozarządowymi, działającymi w sferze pomocy społecznej,
Opracowanie długoletniego miejskiego programu na rzecz osób wymagających pomocy,
Współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Przeworsku,
Utworzenie Dziennego Domu Opieki Społecznej,
Likwidacja barier architektonicznych w budynkach użyteczności publicznej (urząd,
szkoły, biblioteka, MOK),
 Utworzenie świetlicy środowiskowej,
 Współtworzenie z innymi podmiotami „Paktu na rzecz zatrudnienia”.
CEL: ROZWÓJ BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO
ZADANIA:
 Budowa mieszkań socjalnych i komunalnych,
 Wspieranie działań Towarzystwa Budownictwa Społecznego,
 Uzbrajanie terenów przeznaczanych pod budownictwo mieszkaniowe.
CEL:POPRAWA STANU BEZPIECZEŃSTWA
ZJAWISKOM PATLOGII SPOŁECZNYCH
ORAZ
PRZECIWDZIAŁANIE
ZADANIA:
 Monitoring najbardziej niebezpiecznych ulic miasta,
 Współpraca z powiatem w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom powodziowym,
 Wspieranie tworzenia partnerstwa publiczno-prywatnego dotyczącego ograniczenia
zjawisk patologicznych (przemoc w rodzinie, narkomania, alkoholizm) oraz
przestępczości, szczególnie wśród nieletnich.
82
Komentarz
Jednym z podstawowych zadań władz gminy jest stworzenie możliwie najlepszych
warunków życia mieszkańców. Mieszkańcy Przeworska, to główny adresat, na rzecz którego
będzie realizowana niniejsza strategia. Działania będą skoncentrowane przede wszystkim na
młodzieży, osobach starszych, niepełnosprawnych i osobach zagrożonych wykluczeniem
społecznym.
Z myślą o osobach, które z różnych powodów znalazły się na marginesie życia
społecznego, należy stworzyć szanse na ich powrót do społeczeństwa, na integrację społeczną
i zawodową. W celu zwalczania zjawiska marginalizacji społecznej, konieczny jest, oprócz
niezbędnych działań osłonowych, rozwój form aktywnych, takich jest edukacja i aktywizacja
środowisk zmarginalizowanych zawodowo i społecznie, a także wspieranie zatrudnienia tych
grup. Działania na rzecz osób objętych programem obejmowałyby świadczenie pomocy
psychologicznej, szkolenia i poradnictwo zawodowe oraz organizowanie staży. W związku
z powyższym, należy rozważyć możliwość utworzenie Centrum Integracji Społecznej
i Zawodowej.
W Przeworsku występuje dość znaczna grupa osób i rodzin znajdujących się w trudnej
sytuacji życiowej, wymagającej opieki socjalnej. Świadczą o tym dane dotyczące korzystania
z pomocy społecznej. W roku 2002 liczba osób, które skorzystały z pomocy społecznej
wyniosła 1026 osób. Pochodzili oni z 585 rodzin o łącznej liczbie 2140 osób i reprezentowali
ponad 13% ogółu mieszkańców Przeworska. Skuteczna realizacja przedsięwzięć w sferze
społecznej wymaga aktywnego współdziałania władz miasta z mieszkańcami i organizacjami
pozarządowymi. W związku z tym należy stworzyć instytucjonalne możliwości wymiany
informacji, zgłaszania opinii i wniosków, organizowania spotkań dyskusyjnych i konsultacji.
Należy rozszerzyć współpracę z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Przeworsku.
Proponuje się opracowanie miejskiego programu na rzecz osób wymagających pomocy i jego
konsekwentną realizację.
Wzrost osób w wieku poprodukcyjnym będzie powodował zwiększenie
zapotrzebowania na opiekę społeczną. W związku z tym, proponuje się budowę Dziennego
Domu Opieki Społecznej oraz utworzenie świetlicy środowiskowej.
Miasto powinno stawać się coraz bardziej przyjazne dla osób niepełnosprawnych.
Wobec powyższego, przewiduje się dostosowanie obiektów użyteczności publicznej dla
niepełnosprawnych. Konieczne będą pewne zamiany w istniejącej infrastrukturze, jak
i uwzględnianie tej grupy mieszkańców przy projektowaniu nowych budynków.
W powszechnym odczuciu społecznym problem przestępczości i zmniejszania się z tego
powodu poczucia bezpieczeństwa mieszkańców jest postrzegany jako jeden z ważniejszych
problemów społecznych. Wymaga to aktywnych i systematycznych działań ze strony
odpowiednich służb (Policja, Straż Miejska) oraz włączenie jak najszerszej grupy
mieszkańców, przedstawicieli Rad Osiedlowych oraz instytucji pozarządowych w ich
realizację. Zasadnym wydaje się utworzenie partnerstwa publiczno-prywatnego w celu
przeciwdziałania tym negatywnym zjawiskom. W celu poprawy bezpieczeństwa mieszkańców
przewiduje się również instalację dodatkowych kamer w najbardziej niebezpiecznych
dzielnicach miasta.
Poprawa warunków życia mieszkańców to także działania w zakresie wyeliminowania
zagrożenia powodziowego. Możliwe to będzie dzięki kompleksowym rozwiązaniom w zakresie
budowy systemu przeciwpowodziowego oraz współdziałanie w tym zakresie z władzami
powiatu.
Na terenie miasta konieczne jest podjęcie działań poprawiających sytuację na
lokalnym rynku mieszkaniowym. Należy wspierać działalność Przeworskiego Towarzystwa
Budownictwa Społecznego. Niezbędnym jest sukcesywne uzbrajanie terenów przeznaczonych
pod budownictwo mieszkaniowe. Budownictwo mieszkaniowe powinno stać się ważnym
83
czynnikiem aktywizującym lokalny wzrost gospodarczy oraz wpływać na zmniejszenie
bezrobocia. Należy także poszukiwać nowych możliwości wsparcia budownictwa
komunalnego.
Niezbędne jest podjęcia działań ukierunkowanych na ograniczenie bezrobocia
w mieście. W tym celu należy stworzyć „Pakt na rzecz zatrudnienia”. Zaangażowane w jego
realizację powinny być, oprócz władz miasta, organizacje pozarządowe działające w sferze
społecznej, lokalni przedsiębiorcy, instytucje okołobiznesowe, media, oraz podmioty
kulturalne i edukacyjne. Stworzenie tak szerokiej platformy współdziałania umożliwi lepszą
realizację założonych celów i powodzenie akcji.
84
OBSZAR 4
EUKACJA I KULTURA
CEL: BUDOWA PERSPEKTYW DLA MŁODZIEŻY
ZADANIA:
 Utworzenie filii uczelni wyższej i nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych
 Poszerzenie programów kształcenia w Gimnazjum o dodatkowe przedmioty,
 Wsparcie finansowe działań kół zainteresowań, istniejących przy placówkach kulturalnooświatowych.
CEL:POPRAWA
STANU
BAZY
I REKREACYJNO-SPORTOWEJ
KULTURALNEJ,
EDUKACYJNEJ
ZADANIA:





Komputeryzacja biblioteki miejskiej i informatyzacja jej usług,
Doposażenie szkół w sprzęt komputerowy i zwiększenie dostępności do Internetu,
Systematyczna i planowa modernizacja bazy dydaktycznej szkół,
Modernizacja stadionu MOSIR,
Tworzenie osiedlowej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej (boiska, place zabaw,
miasteczka rowerowe),
 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego - renowacja zabytków,
 Współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi w dziedzinach: kultury,
edukacji i sportu,
 Rozbudowa Zajazdu „Pastewnik” i poszerzenie bazy o nowe obiekty noclegowe oraz
Centrum Konferencyjne
CEL:ZAANGAŻOWANIE MŁODZIEŻY W BUDOWANIE SPOŁECZEŃSTWA
OBYWATELSKIEGO
ZADANIA:
 Powstanie Młodzieżowego Centrum Wolontariatu,
 Utworzenie Młodzieżowej Rady Miasta,
 Wzmacnianie tożsamości kulturowej wśród młodzieży (organizowanie konkursów
o mieście, jego historii itp.).
85
Komentarz
Trudności ze znalezieniem pracy, ujemne saldo migracji i „odpływ” ludzi młodych
i wykształconych z miasta do innych ośrodków, to problemy, którym należy w najbliższych
latach sprostać.
W celu zapobieżenia tym negatywnym zjawiskom, działania władz miasta powinny być
przede wszystkim ukierunkowane na wspieranie uruchomienia w Przeworsku studiów
wyższych licencjackich oraz Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych. Stworzyłoby to
możliwość podjęcie kształcenia na poziomie wyższym również uboższej młodzieży, która ze
względów finansowych nie może podjąć nauki w większych ośrodkach akademickich.
W zakresie edukacji proponuje się dostosowywać kierunki kształcenia zgodnie
z wymaganiami rynku pracy oraz lokalnymi uwarunkowaniami. Należy rozszerzać programy
nauczania o takie przedmioty, jak na przykład przedsiębiorczość oraz ze względu na
sąsiedztwo Ukrainy wprowadzać do szkół naukę języka ukraińskiego.
Przeworsk powinien dążyć do utrzymania funkcji lokalnego ośrodka kultury. Duży
nacisk powinien być zatem skierowany na rozwój placówek kulturalnych, które mają być
katalizatorem rozwoju kulturalnego i wewnętrznej integracji mieszkańców. Należy wspierać
finansowo działalność kół zainteresowań istniejących przy placówkach kulturalnych. Ważnym
zadaniem powinna być organizacja cyklicznych imprez kulturalnych, przyczyniających się do
promocji miasta. W celu wzmacniania tożsamości kulturowej mieszkańców, w tym przede
wszystkim wśród młodzieży, należy organizować festyny, jarmarki kulturalne, konkursy oraz
pogadanki o mieści i jego historii.
Dla zwiększenia szans edukacyjnych miejscowej młodzieży, potrzebne jest
systematyczne doposażanie szkół w niezbędne pomoce dydaktyczne, stałe modernizowanie
posiadanego sprzętu komputerowego oraz zwiększania dostępności Internetu, który jest
obecnie wykorzystywany jako jedno z podstawowych źródeł informacji.
Upowszechniając techniki społeczeństwa informacyjnego proponuje się
komputeryzację biblioteki miejskiej i jej usług oraz zapewnienia w niej dostępu do Internetu.
W celu poprawy stanu bazy edukacyjnej i rekreacyjno-sportowej niezbędnym jest także
prowadzenie systematycznych remontów szkół, modernizacja stadionu MOSIR oraz budowa
boisk osiedlowych, miasteczek rowerowych i placów zabaw.
Niezmiernie ważnym zagadnieniem jest podejmowanie działań, mających na celu
zachowanie dorobku dziedzictwa kulturowego, uwzględniających przede wszystkim
renowację najcenniejszych zabytków kultury materialnej na terenie miasta.
Należy podjąć wysiłki, mające na celu zaangażowanie młodzieży w budowanie
społeczeństwa obywatelskiego. Proponuje się rozważyć możliwość utworzenie
Młodzieżowego Centrum Wolontariatu oraz Młodzieżowej Rady Miasta. Inicjatywy te
umożliwiłyby młodzieży „wejście” w dorosłe życie i pozwoliły na ciekawe i pożyteczne
spędzanie wolnego czasu.
86
OBSZAR 5
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA I PROMOCJA
CEL: DZIAŁANIA PROMUJĄCE POTENCJAŁ MIASTA
ZADANIA:
 Opracowanie systemu identyfikacji i promocji miasta (logo, slogan, materiały
promocyjne, strona internetowa, informator miejski),
 Aktywne uczestnictwo w organizacjach pozarządowych skupiających jednostki
samorządu terytorialnego (m.in. w Stowarzyszeniu „Euro- Karpaty”, Związku Miast
Polskich),
 Opracowanie kalendarza cyklicznych imprez o charakterze masowym (kulturalnych,
oświatowych itp.),
 Udział w krajowych targach i wystawach promocyjnych,
 Opracowanie lokalnego produktu turystycznego (np. historyczne ogródki działkowe,
kolejka wąskotorowa itp.),
 Systematyczne zwiększanie środków na promocję miasta (własne środki budżetowe
i środki zewnętrzne),
 Wyodrębnienie ze struktury Urzędu Miasta stanowiska specjalisty ds. public relations,
 Promocja aktywnych form spędzania wolnego czasu (np. zorganizowane „wypady” za
miasto),
 Opracowanie strategii promocji miasta.
CEL: WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
ZADANIA:
 Podpisanie i realizacja umów partnerskich, w szczególności z miastami z terenu
Euroregionu Karpackiego,
 Uczestnictwo w programach współpracy transgranicznej i miast bliźniaczych,
 Udział w międzynarodowych targach inwestycyjnych i promocyjnych,
 Stały kontakt z autorytetami wywodzącymi się z Przeworska i zamieszkałymi na stałe za
granicą lub w innych miastach Polski.
87
Komentarz
Promocja miasta jest elementem szerszego pojęcia, jakim jest marketing terytorialny,
który „jest celową i systematyczną działalnością administracji samorządowej zmierzającej
poprzez procesy wymiany i oddziaływania do rozpoznania, kształtowania i zaspokajania
potrzeb oraz pragnień społeczności lokalnej.” W praktyce działania marketingowe w ramach
określonej jednostki terytorialnej mają na celu wpływanie na opinie, postawy i sposoby
zachowania się wewnętrznych i zewnętrznych jednostek poprzez zestaw specyficznych
środków i instrumentów.
W przypadku jednostki samorządu terytorialnego, jaką jest gmina miejska mamy do
czynienia ze specyficznym rozumieniem pojęcia „promocja”, gdyż rozszerza się ona do
promowania nie tylko organizacji, jaką jest urząd wraz z pracownikami, ale również całego
obszaru administracyjnego, jakim jest miasto ze wszystkimi płynącymi z tego korzyściami jak
i sprawami trudnymi i kontrowersyjnymi dla społeczeństwa.
Celem działań promocyjnych powinno być zwrócenie uwagi na cechy indywidualne
wyróżniające miasto. Inne metody należy stosować kierując ofertę promocyjną do turystów,
a inne próbując zachęcić do inwestowania na terenie Przeworska.
Promocja powinna mocno uwypuklać istniejące instrumenty rozwoju regionalnego
(i lokalnego) oraz dostępne formy wsparcia ze środków publicznych-skierowanych do
odbiorców typu MŚP, NGO’s i przedstawiać władze lokalne jako partnerów, a nie „zło
konieczne”.
Miasto powinno mieć opracowany program promocji, który tworzy tzw. kampanię
promocyjną. Dlatego należy dążyć do jak najszybszego jej przygotowania.
Celem wszystkich działań promocyjnych powinno być zwiększenie zainteresowania
miastem oraz stworzenie i utrzymanie atrakcyjnego wizerunku miasta na zewnątrz,
zaprezentowanie produktu marketingowego w celu zachęcenia potencjalnych inwestorów,
turystów oraz innych grup docelowych do skorzystania z oferty. Promocję w mieście należy
prowadzić równolegle na trzech płaszczyznach:
 promocji całego miasta jako specyficznego dobra,
 promocji poszczególnych sfer funkcjonowania miasta (np. kultury, walorów turystycznych
i zabytków itp.)
 promocji gospodarczej, obejmującą ofertę inwestycyjną.
Kampanię promocyjną należy prowadzić nie tylko na zewnątrz, wydając różne
materiały promocyjne, opracowując ofertę inwestycyjną, ale również do wewnątrz.
Przejawiać się to powinno w stałym współpracowaniu z własnymi jednostkami
organizacyjnymi oraz innymi partnerami życia społeczno-gospodarczego (organizacjami
pozarządowymi, przedsiębiorcami, mieszkańcami) przy podejmowaniu ważnych społecznie
decyzji. Taką rolę spełniałaby osoba zatrudniona na stanowisku ds. public relations,
utrzymując kontakt nie tylko z mediami, ale również z „aktorami” życia społecznogospodarczego miasta, by prawidłowo kształtować wizerunek miasta.
Szczególnie ważne jest, aby nawiązując ściślejszy kontakt z organizacjami trzeciego
sektora tak skonstruować budżet, by znaczną jego część zabezpieczyć na wszelkiego rodzaju
dotacje i pomoc na działalność tych ważnych społecznie organizacji.
Współpraca międzynarodowa powinna skupić się na obszarze Euroregionu Karpaty
(Węgry, Słowacja, Czechy) lub na krajach Europy (Dania, Niemcy, Włochy).Uczestnictwo
w organizacjach pozarządowych skupiających jednostki samorządu terytorialnego (m.in.
w Stowarzyszeniu „Euro- Karpaty”, Związku Miast Polskich) jest koniecznością ze względów
chociażby prestiżowych.
88
Szeroką kampanią promocyjną należy również wspierać drobną przedsiębiorczość, by
poprzez system zachęt, czy koordynowanie systemem szkoleń stworzyć warunki do jej
rozwoju.
Ze względu na ograniczone środki finansowe, które wygenerować może budżet miasta
należy zastanowić się nad stworzeniem koalicji na rzecz wspólnej promocji walorów
turystycznych czy inwestycyjnych miasta.
Szczególną uwagę należy poświecić na upowszechnianie ekologicznych metod
produkcji rolniczej oraz promować nowoczesne formy wytwarzania produktów.
Ważną kwestią powinno być również promowanie wśród mieszkańców zdrowego
sposobu życia i zachęcanie ich poprzez organizację różnych imprez turystycznych do
spędzania w sposób aktywny wolnego czasu.
Należy nawiązać także kontakt z osobami związanymi emocjonalnie z miastem, aby
przy ich pomocy stworzyć szeroka grupę lobbującą pozytywnie na jego rzecz w kraju i za
granicą oraz zachęcającą do inwestowania oraz uprawiania turystyki właśnie tutaj, a nie
gdzie indziej.
89
VI. ZARZĄDZANIE I MONITORING STRATEGII
Strategia jest dokumentem warunkującym rozwój danej jednostki terytorialnej. Nie
jest ona jednak „receptą” na sukces. Aby strategia mogła przynieść zaplanowane efekty,
konieczne jest sukcesywne jej wdrażanie, czuwanie nad jej realizacją i kontrolowanie jej
przebiegu, co wymaga spełnienia trzech postulatów: partnerstwa, planowania i kierowania.
Partnerstwo
Właściwy proces wdrażania strategii wymaga połączenia wysiłków wielu instytucji,
organizacji i osób, podobnie jak miało to miejsce w procesie jej budowania. Przedkładana
strategia jest „własnością” społeczności lokalnej - dla niej przede wszystkim była tworzona.
Udział lokalnych liderów i społeczności będzie czynnikiem wspierającym procesy
implementacyjne. Zasadnicza odpowiedzialność w tej kwestii spoczywa jednak na
Burmistrzu - organie powołanym, między innymi do realizacji polityki rozwojowej.
Niezwykle istotne jest partnerstwo ponadlokalne, które powinno wyrażać się udziałem
samorządów gmin sąsiednich oraz instytucji powiatowych i wojewódzkich przy realizacji
strategii.
Zadania miasta, które pomagają określić właściwego partnera, są ściśle określone
ustawowo. Ze względu na zasięg oddziaływania dzielą się na dwie grupy rodzajowe:
 gminne, mieszczące się w kompetencji gminy,
 ponadgminne, wychodzące poza ustawowe kompetencje gminy, możliwe do realizacji
przy współudziale gmin sąsiednich i wymagające równoczesnego zaangażowania władz
regionalnych
Taki rozkład zadań strategicznych sprzyja określeniu partnerów realizacyjnych.
W pierwszej grupie zadań autorzy sugerują, aby odpowiedzialność spoczywała głównie na
władzach miasta, na zasadach współpracy doraźnej pomiędzy określonymi służbami. Zadania
gminne powinny być wdrażane przy wykorzystaniu środków budżetowych i pozyskanych
środków zewnętrznych. Druga grupa wymaga pomocy gmin sąsiednich oraz zaangażowania
władz regionalnych i legalizowania partnerstwa w ramach możliwych uregulowań prawnych.
Mowa tu o powoływaniu związków gminnych i ponadgminnych, lokalnych porozumień co
ułatwiałoby zarządzanie finansami określonych projektów.
Planowanie
Struktura organizacyjna Urzędu Miasta sprzyja realizacji zadań z wielu dziedzin życia
społeczno-gospodarczego, w tym również zadań strategicznych. Koordynacja proponowanych
działań pozostanie w kompetencjach Burmistrza, który będzie je wykonywać przy pomocy
poszczególnych Referatów.
90
Rysunek 4. Propozycja nadzorowania realizacji strategii
Referat
Finansowo-księgowy
Referaty i jednostki nadzorujące realizację
Obszar strategiczny
GOSPODARKA I POLITYKA
INWESTYCYJNA
INFRASTRUKTURA
TECHNICZNA
K
o
m
i
s
j
a
ds.
POLITYKA SOCJALNOBYTOWA
EDUKACJA I KULTURA
WSPÓŁPRACA
MIĘDZYNARODOWA
I PROMOCJA
S
t
r
a
t
e
g
i
i
Referat Inwestycji, Infrastruktury Technicznej
Referat Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa
Referat Geodezji, Gospodarki Gruntami i Ochrony
Środowiska
Referat Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki
Referat Inwestycji, Infrastruktury Technicznej
Referat Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa
Referat Geodezji, Gospodarki Gruntami i Ochrony
Środowiska
Referat Spraw Obywatelskich, Obronnych i OC
Straż Miejska
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
Sekretarz Miasta
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna
Miejski Ośrodek Kultury
Zastępca Burmistrza
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
Wydaje się uzasadnione, aby realizacją zadań w obszarze Gospodarka i polityka
inwestycyjna zajęły się Referaty: Inwestycji, Infrastruktury Technicznej; Gospodarki
Przestrzennej i Budownictwa; Geodezji, Gospodarki Gruntami i Ochrony Środowiska oraz
Referat Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki.
Obszar Infrastruktura techniczna powinien pozostawać w kompetencjach Referatów:
Inwestycji, Infrastruktury Technicznej; Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa oraz
Geodezji, Gospodarki Gruntami i Ochrony Środowiska.
W porozumieniu z odpowiednimi instytucjami, zadania w obszarze Polityka socjalnobytowa powinny być realizowane przez Referat Spraw Obywatelskich, Obronnych i OC, Straż
Miejską oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
Obszar Edukacji i Kultury koordynować może Sekretarz Miasta przy współpracy
z Referatem Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki, Miejskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji,
Powiatową i Miejską Biblioteką Publiczną oraz Miejskim Ośrodkiem Kultury, natomiast
zadania w obszarze Współpraca międzynarodowa i promocja pozostawać mogłyby
w kompetencjach: Zastępcy Burmistrza, Referatu Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki oraz
Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji.
91
Zaplanowaniu powinien podlegać, już w momencie przyjęcia, proces monitoringu
strategii. Polega on na obserwacji etapów jej realizacji. Prawidłowo prowadzony, umożliwia
stwierdzenie, czy strategia jest właściwie wdrażana oraz czy założenia, na których ją oparto,
nie uległy zmianie. Poza tym pozwala sprawnie i elastycznie reagować na wszelkie zmiany,
mogące wpłynąć na procesy wykonawcze. Efektywny monitoring musi spełniać określone
wymagania. Najważniejsze z nich to:
 oparcie procesów monitoringowych na jasnych kryteriach, które pozwalają na obiektywną
ocenę przebiegu procesu realizacji strategii i zastosowanych instrumentów rozwoju;
 dostarczanie podstaw do podejmowania decyzji zarówno w kwestiach bieżących, jak
i strategicznych.
Istotną rolę w procesie monitoringu odgrywać będą Referaty odpowiedzialne za obszarowe
grupy zadań.
Konieczne są również: rejestrowanie, analiza i aktualizacja kluczowych uwarunkowań
rozwoju, które zapewnią możliwości elastycznego reagowania na zmieniające się
uwarunkowania zewnętrzne. Mogą one bowiem, spowodować konieczność modyfikacji celów
przyjętych w strategii oraz wymuszać zmianę sposobów ich realizacji. Proces ten powinien
być prowadzony przez powołaną Komisję ds. Strategii, w skład której będą wchodzić radni:
członkowie Komisji Gospodarki i Komisji Użyteczności Publicznej oraz kierownicy
wszystkich wymienianych Referatów. Dla skutecznego prowadzenia monitoringu potrzebne
będzie gromadzenie i analizowanie odpowiednich informacji związanych z przyjętymi
założeniami, parametrami oraz uwarunkowaniami rozwoju. Są to np.: trendy rozwojowe,
współczynniki ekonomiczne czy struktura wydatków i inwestycji. W tym celu konieczne
będzie stworzenie sprawnie działającego banku danych, który zapewni szybki przepływ
informacji pomiędzy wszystkimi Referatami czuwającymi nad wdrażaniem strategii.
Omawiana baza danych powinna być zaopatrzona w skuteczny system zbierania i aktualizacji
gromadzonych informacji. Pożądane więc będzie stworzenie jednolitego, standardowego
systemu ich pozyskiwania i przetwarzania, który umożliwiłby stworzenie obiektywnego
źródła informacji na temat przebiegu wdrażania strategii. System taki powinien opierać się na
przedkładanym Raporcie diagnostyczny o stanie miasta Przeworska, w którym w cyklach
półrocznych aktualizowane byłyby wizualne narzędzia statystyczne (tabele, wykresy, rysunki).
Sugerujemy, aby funkcję taką przejął Referat Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki w
porozumieniu z autorami strategii.
Kierowanie
W przypadku strategii rozwoju Przeworska kluczową postacią w procesie jej realizacji
i monitoringu będzie Burmistrz. Kierując bieżącą działalnością urzędu, miał największy
wpływ zarówno na sam proces opracowania strategii jak i w przyszosi na jej wdrażanie
i realizację. Do najważniejszych zadań Burmistrza w zakresie zarządzania i monitoringu
należałoby:
 bezpośredni nadzór nad wdrażaniem strategii,
 przewodniczenie Komisji ds. Strategii.
Ważną rolę w procesach wdrożeniowych strategii odgrywać powinna Komisja ds.
Strategii. Główne jej zadania obejmowałyby:
 bieżącą analizę stanu realizacji strategii,
 obserwację uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, wpływających na realizację
strategii,
 przekazywanie spostrzeżeń do banku danych,
92
 wypracowanie kryteriów oceny stanu realizacji strategii,
 zabezpieczanie źródeł finansowania w postaci stosownego zapisu w budżecie
 opiniowanie stosownych umów partnerskich.
W strukturze zarządzania strategią powinien zostać wyodrębniony zespół zadaniowy
zajmujący się ogólną koordynacją prac oraz przekazywaniem informacji o procesach
monitoringu. Celowe będzie wyłonienie takiej komórki w Referacie Promocji, Kultury,
Sportu i Turystyki (byłoby to zgodne z przypisaną Referatowi funkcją prowadzenia bazy
danych). Komórka ta pełniłaby funkcję Biura Strategii, a nadzór nad nim sprawowałby
Zastępca Burmistrza .
Rysunek 5. Proces wdrażania i monitoringu strategii
BURMISTRZ
Pojawiające się
możliwości i zagrożenia
zewnętrzne
BIURO
STRATEGII
Komisja ds. Strategii
REFERAT
REFERAT
REFERAT
REFERAT
REFERAT
REFERAT
ZESPOŁY ZADANIOWE i KIEROWNICY PROJEKTÓW
(powoływane na potrzeby konkretnych projektów realizacyjnych)
Partnerzy
Partnerzy
Partnerzy
Wdrażanie strategii rozwoju jest procesem otwartym, który na każdym etapie podlega
weryfikacji i aktualizacji. Opierać powinno się na wyłonionych w ramach struktury
organizacyjnej zespołach zadaniowych i kierownictwie projektów. Pozwoli to na
koncentrowanie się na konkretnym przedsięwzięciu, a tym samym zwiększy jego
efektywność. Kierownicy projektów to osoby merytorycznie związane z obszarami
strategicznymi i zadaniami realizacyjnymi, będącymi równocześnie członkami Komisji ds.
Strategii.
Zarządzanie strategią powinno opierać się na szeroko pojętym partnerstwie. Na
poziomie zadań lokalnych byłaby to współpraca doraźna pomiędzy Komisją ds. Strategii,
Biurem Strategii i zespołami zadaniowymi. Na poziomie ponadgminnym i ponadlokalnym
współpraca wychodzić powinno poza „ramy” urzędu, co w praktyce oznacza zaangażowanie
władz gmin sąsiednich i regionalnych, instytucji otoczenia biznesowego i wszystkich
zainteresowanych rozwojem miasta. Strategię opracowano metoda społeczną, w taki też
sposób powinna być wdrażana.
93
Rysunek 6. Schemat organizacyjny Urzędu Miasta Przeworska
Przewodniczący Rady Miasta
Koordynowanie pracy referatów:
Ref. Org. (Sekretarz)
Ref. FB (Skarbnik)
Burmistrz Miasta
Stanowisko ds. Kontroli Jednostek Organizacyjnych i
Kontroli UM
Miasta
Skarbnik Miasta
Współpraca
Straż
Miejska
Referat
Finansowo - Księgowy
Referat Geodezji, Gospodarki
Gruntami i Ochrony Środowiska
Referat Gospodarki
Przestrzennej i Budownictwa
Sekretarz Miasta
Referat Inwestycji,
Infrastruktury Technicznej
Referat Promocji, Kultury,
Sportu i Turystyki
Bezpośrednie zwierzchnictwo
Referat
Organizacyjny
Referat Spraw Obywatelskich, Obronnych i OC
Urząd Stanu
Cywilnego
Radca
Prawny
Biuro Obsługi
Rady Miasta
Pośrednie zwierzchnictwo w
zakresie
organizacji pracy (Sekretarz )
finansów (Skarbnik)
94
VII. POWIĄZANIA ZE STRATEGIAMI
Każda jednostka samorządu terytorialnego ma ustawowo określone zadania, funkcje
i kompetencje. Jednak sposób ich realizacji, cele kierunkowe, zadania szczegółowe i przede
wszystkim priorytety określa sama, co ma swój wyraz w odpowiednich uchwałach rad gminy,
powiatu czy województwa. Przygotowując strategię, należy zatem włączyć się w nurt
ogólnych priorytetów i wyzwań.
Strategia powiatu przeworskiego
Miasto Przeworsk jako stolica powiatu powinno realizować strategię, zgodną przede
wszystkim z kierunkami rozwoju całego powiatu przeworskiego. Stworzenie spójnej
i kompleksowej strategii miasta ze strategią rozwoju powiatu jest szczególnie ważne dla
prawidłowego rozwoju tych jednostek. Strategie te powinny być ze sobą powiązane
i wzajemnie się uzupełniać.
W strategii powiatu przeworskiego wyróżniono następujące obszary strategiczne wraz
priorytetami:
 Infrastruktura techniczna (Priorytet: Systematyczna rozbudowa i podnoszenie jakości
infrastruktury powiatowej),
 Infrastruktura społeczna (Priorytet: Poprawa jakości życia mieszkańców),
 Bezpieczeństwo (Priorytet: Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców powiatu),
 Promocja (Priorytet: Tworzenie pozytywnego wizerunku powiatu),
 Turystyka (Priorytet: Podnoszenie konkurencyjności produktu turystycznego powiatu).
Cele i zadania określone w Strategii rozwoju miasta Przeworska są zgodne
z postulowanymi kierunkami rozwoju powiatu. Podobnie jak społeczność powiatu, również
społeczność Przeworska planuje koncentrować swoje wysiłki na aktywizacji gospodarczej
miasta, poprawie infrastruktury technicznej, stanowiącej podstawę lokalnego rozwoju oraz
działaniach mających na celu poprawę warunków życia mieszkańców. Wiele zadań
zapisanych w strategii miasta przewiduje wspólną realizację z władzami powiatu.
Strategia rozwoju województwa podkarpackiego
Województwa zobligowane są ustawowo do opracowania własnej strategii rozwoju
społeczno-gospodarczego. Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2000 2006 została przyjęta przez Sejmik Wojewódzki w kwietniu 2000 roku. Po kilku latach jej
realizacji pojawiła się konieczność dokonania pewnych korekt i uzupełnień w dokumencie.
Decyzję o aktualizacji strategii województwa podkarpackiego i harmonogramie prac Sejmik
Województwa Podkarpackiego podjął na posiedzeniu w dniu 27 października 2003 roku.
Konieczność aktualizacji strategii województwa wynikła przede wszystkim z jej
częściowej dezaktualizacji, spowodowanej nie tylko powstałymi rozbieżnościami pomiędzy
przyjętymi w strategii celami, a faktycznymi skutkami ich realizacji, ale także pojawieniem
się zupełnie nowych wyzwań rozwojowych. Proces aktualizacji pozwoli określić nowe
zadania samorządu województwa wobec szans i wyzwań, jakie niesie ze sobą przede
wszystkim członkostwo Polski w Unii Europejskiej oraz włączenie Podkarpacia w proces
globalizacji.
Ze względu na to, iż aktualizacja strategii województwa jest w toku prac, poniższe jej
założenia dotyczą wersji przed rozpoczęciem tego procesu.
95
W Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2000-2006 województwo
zostało podzielone na 5 obszarów polityki rozwoju regionalnego. Podział ten wynikał ze
specyfiki poszczególnych obszarów, które wymagają zróżnicowanej interwencji władz
publicznych. Powiat przeworski, a wraz z nim miasto Przeworsk znalazł się w subregionie
środkowym, zwaloryzowanym jako obszar o dominującym profilu przemysłowym. Rozwój
przedsiębiorstw wymaga w tym subregionie największego wsparcia finansowego.
W strategii województwa podkarpackiego wyróżniono 6 punktów ciężkości - pól
strategicznych, wokół których będzie się koncentrował rozwój województwa. Są to:






obszary wiejskie,
przedsiębiorczość,
kultura, turystyka i ochrona przyrody,
kapitał ludzki,
infrastruktura,
współpraca międzynarodowa.
W przedstawionych polach przyjęto następujące priorytety rozwoju:






wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz modernizacja strukturalna rolnictwa,
tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości i wzrostu konkurencyjności jako
podstawa rozwoju gospodarczego i przeciwdziałania bezrobociu, rozwój sektora MŚP,
rozwój kulturalny i ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych, jako warunek
podniesienia konkurencyjności produktu turystycznego,
zbudowanie systemu gwarantującego wzrost kapitału ludzkiego w województwa zgodnie
ze współczesnymi trendami rozwoju cywilizacji,
modernizacja podstawowego układu komunikacyjnego województwa oraz rozwój
infrastruktury technicznej w zakresie gospodarki wodnej i ochrony środowiska,
rozwój współpracy gospodarczej z Ukrainą, Słowacją oraz współpracy międzynarodowej
z regionami innych krajów.
Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006
Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 określa najważniejsze działania strukturalne,
które Polska będąc członkiem Unii Europejskiej, zamierza uruchomić w latach 2004-2006.
Dokument ten został zaakceptowany 14 stycznia 2003 roku przez Radę Ministrów,
skorygowany zgodnie z decyzją Rady Ministrów z dnia 11 lutego 2003 roku, a następnie
przesłany do Komisji Europejskiej.
Narodowy Plan Rozwoju jest strategicznym, średniookresowym dokumentem
planistycznym, który scala na poziomie krajowym horyzontalne, sektorowe i regionalne
działania interwencyjne państwa. Wskazuje on kierunki rozwoju gospodarczego Polski
w pierwszych latach po akcesji, mające zapewnić warunki sprzyjające długotrwałemu
wzrostowi gospodarczemu i podniesieniu poziomu życia mieszkańców. Będzie służył jako
podstawa negocjowania przez Polskę Podstaw Wsparcia Wspólnoty (Community Support
Framework), dokumentu określającego kierunki i wysokość wsparcia ze strony funduszy
strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych. Będzie służył także jako podstawa
interwencji z Funduszu Spójności.
Celem strategicznym Narodowego Planu Rozwoju jest rozwijanie konkurencyjnej
gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego
rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej,
ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym.
96
Jednym z warunków realizacji wyznaczonego celu strategicznego NPR oraz celów
cząstkowych jest koncentracja dostępnych środków finansowych na kilku podstawowych
osiach rozwoju, które zostały określone następująco:
1. Wspieranie konkurencyjności przedsiębiorstw.
2. Rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia.
3. Tworzenie warunków dla zwiększenia poziomu inwestycji, trwałego rozwoju
i promowania spójności przestrzennej.
4. Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie, rozwój obszarów wiejskich.
5. Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałanie marginalizacji
niektórych obszarów.
Zarówno cel, jak i priorytety rozwojowe (osie rozwoju) Narodowego Planu Rozwoju
2004-2006 realizowane będą poprzez:
1. Uzgodnione z Komisją Europejską Podstawy Wsparcia Wspólnoty dla Polski, które
w latach 2004-2006 wdrażane będą za pomocą:
a) Pięciu jednofunduszowych sektorowych programów operacyjnych (SPO):
- SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw,
- SPO Rozwój zasobów ludzkich,
- SPO Transport,
- SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów
wiejskich,
- SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb.
b) Wielofunduszowego Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
(ZPORR),
c) Programu operacyjnego pomocy technicznej.
2. Projekty Funduszu Spójności
3. Inicjatywy Wspólnoty
- INTERREG (współpraca gospodarcza regionów przygranicznych),
- EQUAL (promocja równości szans kobiet i mężczyzn).
Przyjęte w Strategii rozwoju miasta Przeworska na lata 2004-2008 obszary
strategiczne i wynikające z nich cele są zgodne z założeniami polityki regionalnej
województwa oraz priorytetami rozwoju NPR. Oznacza to, iż przyjmując niniejszą strategię,
miasto może liczyć na wsparcie finansowe zarówno w ramach programów krajowych, jak
i poszczególnych programów finansowanych z funduszy Unii Europejskiej.
97
Rysunek 7. NPR jako element programowania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności
NARODOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO
NARODOWA STRATEGIA WZROSTU ZATRUDNIENIA I ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH
STRATEGIA
ROZWOJU
REGIONALNEGO
WOJEWÓDZTWA
SPÓJNA POLITYKA STRUKTURALNA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I ROLNICTWA
Inne krajowe dokumenty planistyczne takie jak np.
Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
NARODOWA STRATEGIA ROZWOJU TRANSPORTU
POLITYKA STRUKTURALNA W SEKTORZE RYBOŁÓWSTWA
NARODOWA STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA
Strategia Gospodarcza Rządu Przedsiębiorczość – Rozwój – Praca
N A R O D O W Y P L A N R O Z W O J U ( MGPiPS)
Inicjatywy Wspólnoty
Zintegrowany
Program Operacyjny
Rozwoju
Regionalnego
(MGPiPS)
SPO Transport
(MI)
SPO Rybołówstwo
i przetwórstwo ryb
(MRiRW)
SPO
Restrukturyzacja
i modernizacja
sektora
żywnościowego oraz
rozwój obszarów
wiejskich (MRiRW)
SPO Rozwój
zasobów ludzkich
(MGPiPS)
SPO Wzrost
konkurencyjności
przedsiębiorstw
(MGPiPS)
Programy
Operacyjny
EQUAL
(MGPiPS)
Fundusz Spójności (MGPiPS)
PO Pomoc
Techniczna (MGPiPS)
Programy
Operacyjne
INTERREG
(MGPiPS)
Podstawy Wsparcia Wspólnoty (MGPiPS)
Strategia Funduszu Spójności
Ochrona
środowiska
Transport
Uzupełnienia Programu (dla każdego z programów operacyjnych)
98
Projektys
Projekty
STRATEGIA
ROZWOJU
REGIONALNEGO
WOJEWÓDZTWA
Projekty
Projekty
Projekty
Projekty
Projekty
Projekty
Projekt
y
Projekty
Projekty
STRATEGIA
ROZWOJU
REGIONALNEGO
WOJEWÓDZTWA
99
VIII. PRIORYTETY WSPÓŁPRACY ZEWNĘTRZNEJ
Współpraca lokalna
Jednym z najważniejszych elementów sprzyjających rozwojowi miasta jest dobra
współpraca społeczności lokalnej: instytucji, organizacji i liderów.
Zrealizowanie wielu zadań jest możliwe tylko dzięki współdziałaniu samorządu powiatowego
z samorządami gmin. Współpraca ta winna obejmować nie tylko rady i zarządy gmin, ale też
funkcjonujące związki gmin i ich stowarzyszenia. Wspólne i wzajemnie przenikające się
zadania obu tych szczebli samorządu to m.in.:
 rozwój infrastruktury (np. drogi gminne a drogi powiatowe i krajowe)
 edukacja (np. szkoły podstawowe i gimnazja a szkolnictwo średnie oraz wyższe)
 pomoc społeczna
 przygotowanie terenów inwestycyjnych
 bezpieczeństwo publiczne
 rozwój przedsiębiorczości
Aktywność społeczna to najistotniejszy czynnik rozwoju każdego regionu.
Współpraca lokalna będzie konieczna przy realizacji zadań w ramach wszystkich pięciu
wyznaczonych obszarów strategicznych. Sugeruje się, aby efektem kooperacji lokalnej były
wspólnie opracowywane projekty.
Współpraca ponadlokalna
Na obszarze powiatu należy prowadzić współpracę na poziomie gmin. Służyć to
powinno wspólnemu opracowaniu projektów, wymianie doświadczeń i tworzeniu grup
nacisku (lobby) dla pokonywania wspólnych problemów.
Kolejnym ważnym elementem sprzyjającym rozwojowi miasta jest włączenie się
w ogólne plany rozwoju całego regionu podkarpackiego. Podstawowym partnerem w tych
działaniach są Urząd Marszałkowski i Wojewoda. Współpraca na etapie wdrażania zarówno
strategii województwa, jak i miasta może przybrać bardzo wymierne efekty. Urząd
Marszałkowski oraz Wojewoda w najbliższych latach będą znaczącymi pośrednikami
w przekazywaniu środków pomocowych oraz uczestnikami procesów decyzyjnych w toku
wyboru aplikacji.
Miasto powinno współpracować również ze stowarzyszeniami ogólnokrajowymi,
m.in. ze Związkiem Miast Polskich.
Na forum krajowym warto zadbać o stałe kontakty z parlamentarzystami
reprezentującymi Podkarpacie, szczególnie dotyczy to okręgów wyborczych powiązanych
z terenem powiatu przeworskiego. Formą współpracy może być uczestnictwo posłów
i senatorów w obradach Rady Miasta poświęconych problematyce pozostającej w kręgu ich
szczególnego zainteresowania.
Współpraca zagraniczna
Miasto nie jest samodzielnym uczestnikiem współpracy międzynarodowej. Przyjęte priorytety
kontaktów zagranicznych muszą być zgodne z założeniami ogólnokrajowymi i nie powinny
odbiegać od priorytetów województwa.
Wybierając partnerów zagranicznych, należy brać pod uwagę wiele aspektów:
 korzyści dla realizacji strategii rozwoju
 związki gospodarcze i kulturowe
100




dotychczasową współpracę regionu
wymianę młodzieży
możliwości kontaktów (odległość, koszt)
inwestorów lokujących kapitał na terenie miasta
Za podstawowych partnerów należy uznać:
 kraje położone najbliżej, powiązane gospodarczo i kulturowo (Ukraina, Czechy, Słowacja,
Węgry, Rumunia)
 kraje będące źródłem funduszy inwestorskich, sprzyjające wymianie młodzieży (zgodność
językowa z nauczaniem w szkołach podstawowych miasta - Niemcy, Wielka Brytania,
Irlandia Północna, USA)
 kraje o podobnych walorach i problemach rozwoju regionalnego (Francja, Belgia)
W wielu projektach zgłaszanych bezpośrednio do Unii Europejskiej wykazanie
długoletnich kontaktów i współpracy z partnerami zagranicznymi jest koniecznym warunkiem
uzyskania środków finansowych.
101
IX. SCENARIUSZE PROJEKTÓW WIODĄCYCH
W nawiązaniu do wyznaczonych w strategii celów strategicznych i kierunków działań za
jeden z istotnych kierunków uważa się prowadzenie działań na rzecz wspierania lokalnej
przedsiębiorczości oraz pomoc osobom wykluczonym społecznie. Odpowiednie wdrażanie
projektu w tych dziedzinach powinno bezpośrednio lub pośrednio wpłynąć na realizację
celów założonych w obszarach: Gospodarki i polityki inwestycyjnej i Polityki socjalnobytowej, jak również na rozwiązanie wielu innych problemów z jakimi boryka się obecnie
miasto.
Proponowane scenariusze projektu są jednymi z wielu, jakie w przyszłości powinny zostać
opracowane. Równocześnie są łącznikiem pomiędzy częścią planistyczną oraz wdrożeniową i
posłużyć mogą Komisji ds. Strategii jako przykład wstępnych działań realizacyjnych.
9.1. LOKALNY PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
POLE ROZWOJU PROJEKTU
Powiat Przeworski to teren rolniczo-przemysłowy, dotknięty wysokim bezrobociem.
Konieczne jest więc stworzenie warunków umożliwiających mieszkańcom znalezienie
zatrudnienia lub prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Uzasadniona jest też
lokalizacja utworzenia sieci instytucji wspierających przedsiębiorczość w Przeworsku, gdyż
miasto to położone jest centralnie oraz pełni funkcje administracyjnego centrum ( siedziba
władz powiatowych i miejskich), a także jest siedzibą instytucji okołobiznesowych.
Przeworsk jest też najgęściej zaludnionym obszarem powiatu i skupia na swoim terenie
największa liczbę osób bezrobotnych, a także posiada odpowiednie warunki do powstania i
działalności sieci instytucji, będących przedmiotem działań projektu. Tworzenie
alternatywnych źródeł pomocy „młodym przedsiębiorcom” jest więc jak najbardziej
uzasadnione i przyniesie wymierne korzyści.
Ideą projektu jest wsparcie działań mających na celu rozwój przedsiębiorczości oraz pomoc
kapitałową i doradczą dla osób rozpoczynających, bądź prowadzących działalność
gospodarczą na terenie miasta Przeworska. Stworzenie sieci instytucji, których celem
działania będzie ułatwianie dostępu do wiedzy i informacji na temat trendów obowiązujących
na rynku, nowoczesnych technologii oraz dostępnych źródeł finansowania działalności
gospodarczej, a także pomoc w przygotowaniu dokumentów aplikacyjnych będzie ważnym
krokiem władz w celu wzmocnienia lokalnego sektora MSP.
Projekt powinien również zaktywizować grupę bezrobotnych mieszkańców miasta do zmiany
ich postaw przedsiębiorczych wskazując możliwości zmiany ich dotychczasowego statusu.
Ze względu na zasięg terytorialny oraz specyfikę projekt powinien być realizowany we
współpracy z gminami powiatu oraz instytucjami otoczenia biznesu.
OBSZAR OBJĘTY PROJEKTEM:
Powiat Przeworski (głównie miasto Przeworsk)
CELE OGÓLNE PROJEKTU:
1.
2.
3.
4.
Utworzenie sieci instytucji wspierających biznes
Stworzenie korzystnych warunków do powstawania nowych firm
Przeszkolenie grupy przedsiębiorców w zakresie rozwoju małej przedsiębiorczości
Ograniczenie bezrobocia
102
5. Wzrost konkurencyjności lokalnych firm
6. Promowanie idei przedsiębiorczości
7. Wyszukiwanie wiarygodnych partnerów, chętnych do nawiązania współpracy z lokalnymi
podmiotami gospodarczymi
8. Utworzenie funduszu kapitałowo- pożyczkowego wspierającego działalność podmiotów
gospodarczych
GŁÓWNI PARTNERZY PROJEKTU:
1.
2.
3.
4.
Urząd Miasta Przeworska,
Starostwo Powiatowe w Przeworsku,
Gminy powiatu przeworskiego zainteresowane współpracą,
Instytucje okołobiznesowe działające na terenie miasta i powiatu ( m.in. Rzeszowska
Agencja Rozwoju Regionalnego SA)
5. Powiatowy Urząd Pracy w Przeworsku
DZIAŁANIA W RAMACH PROJEKTU:
Projekt będzie się składać z 3 segmentów:
1. Centrum Wspierania Przedsiębiorczości
2. Inkubatora Przedsiębiorczości
3. Funduszu Rozwojowego
CENTRUM WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
CELE SZCZEGÓŁOWE:





doradztwo przy tworzeniu nowych firm
doradztwo finansowe dla małych i średnich przedsiębiorstw
baza informacyjna o możliwościach kooperacji z dużymi przedsiębiorstwami
informator o możliwościach inwestycyjnych w regionie
informacja o unijnych programach pomocowych i programach wspierających małe
i średnie przedsiębiorstwa
 przekwalifikowanie zawodowe
DZIAŁANIA:
1. Adaptacja budynku administracyjnego
Poza koniecznymi remontami Centrum powinno zostać wyposażone w nowoczesną
infrastrukturę - pomieszczenia biurowe, komputery, które w przyszłości służyć będą
organizacji pracy Centrum.
2. Zatrudnienie dwóch osób, wybranych spośród grupy bezrobotnych (mieszkańców
Przeworska) zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Przeworsku, spełniających
odpowiednie kwalifikacje.
Będą one finansowane częściowo z funduszy projektu, częściowo z Funduszu Pracy
(refundacja w przypadku zatrudnienia absolwentów). Po zakończeniu realizacji projektu
ciągłość zatrudnienia tych osób powinien zapewnić wnioskodawca na okres minimum dwóch
kolejnych lat.
3. Doradztwo przedsiębiorczości
Szkolenia i jednomiesięczny staż dla przyszłych pracowników Centrum. Szkolenia powinny
poruszać problematykę obsługi prawnej prowadzenia działalności gospodarczej, konsultingu,
zarządzania Funduszem Rozwoju.
103
4. Działalność CWP
Poprzez dostęp do pełnego zakresu usług szkoleniowych i doradczych stworzone zostaną
korzystne warunki ułatwiające wejście na rynek nowopowstającym firmom. Wsparcie
uzyskają również osoby prowadzące działalność gospodarczą w pierwszym roku jej
funkcjonowania. Powstanie Centrum przyczyni się także do podjęcia działalności
gospodarczej przez osoby, które dotychczas nie decydowały się na taki krok ze względu na
brak bezpłatnego, profesjonalnego doradztwa w zakresie przedsiębiorczości.
5. Promocja projektu
Informacja o powstaniu Centrum Wspierania Przedsiębiorczości w Przeworsku oraz zakresie
świadczonych usług powinna dotrzeć do jak najszerszego grona potencjalnych beneficjentów.
Jest to szczególnie istotne w momencie rozpoczęcia funkcjonowania Centrum. Tylko
odpowiednio przygotowane działania promocyjno-informacyjne pozwolą skorzystać z oferty
CWP możliwie największej liczbie zainteresowanych osób z całego powiatu przeworskiego.
Akcja promocyjna nt. Centrum Wspierania Przedsiębiorczości w Przeworsku będzie
obejmowała:
▪ Oznaczenie miejsca funkcjonowania CWP (szyldy, tablice z informacjami o usługach
itp.),
▪ Opracowanie i kolportaż plakatów oraz ulotek o Centrum, jego zadaniach i rodzajach
świadczonych usług.
▪ Ogłoszenia w lokalnych gazetach (Samorządowe Czasopismo Informacyjne „Powiat
Przeworski”, Gazeta Powiatowa „Forum Przeworskie”, „Wiadomości Samorządowe
Przeworska”, Tygodnik „Życie Podkarpackie”).
▪ Współpracę z instytucjami otoczenia biznesu.
INKUBATOR PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
W pierwszej fazie, Inkubator powinien być inkubatorem zamkniętym. W części zagospodarowanego
po byłym zakładzie produkcyjnym budynku, lokalni przedsiębiorcy będą mogli rozpocząć działalność
gospodarczą, przy minimalnych kosztach własnych. W późniejszym okresie (w zależności od skali
zainteresowania) inkubator może się przekształcić w inkubator otwarty. Przyjęta formuła inkubatora
ma na celu zachęcenie mieszkańców do podejmowania działalności gospodarczej na własny
rachunek, poprzez uwolnienie ich od większości kosztów administracyjnych.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
 rozwój małego i średniego biznesu,
 umieszczenie obok siebie przedsiębiorców dla zapewnienia efektywnych kosztowo usług
oraz wspólnej asysty menedżerskiej i stałej współpracy firm lokatorskich,
 pomoc w zarządzaniu oraz dostęp na miejscu do grupy konsultantów,
 promocja ekonomicznych systemów zarządzania zorientowanych na rynek,
 rozwój sektora prywatnego,
 dostęp do szkoleń,
 wspólne poszukiwanie rządowych i pozarządowych środków na rozwój przedsiębiorstw.
DZIAŁANIA:
1.
2.
3.
4.
5.
Adaptacja budynku
Powołanie Grupy Inicjatywnej - pełniącej funkcje koordynatora i inicjatora prac
Podpisanie stosownych umów, dających gwarancje lokalizacyjne i organizacyjne
Opracowanie harmonogramu planowanych zadań
Kampania informacyjna wśród mieszkańców
104
FUNDUSZ ROZWOJOWY
Celem Funduszu Rozwojowego będzie wspomaganie rozwoju prywatnej działalności
gospodarczej, kreowanie nowych miejsc pracy poprzez udzielanie pomocy przy tworzeniu
nowych oraz modernizacji już istniejących podmiotów gospodarczych. Fundusz
ukierunkowany będzie dwutorowo:
 Fundusz Pożyczkowy
Środki Funduszu przeznaczane będą na udzielanie niskooprocentowanych kredytów
 Fundusz Poręczeń Kredytowych
Środki przeznaczane będą na poręczenia finansowe i gwarancje bankowe
DZIAŁANIA:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Powołanie Grupy Inicjatywnej - pełniącej funkcje koordynatora i inicjatora prac
Podpisanie stosownych umów, dających gwarancje lokalizacyjne i organizacyjne
Opracowanie harmonogramu planowanych zadań
Opracowanie planu finansowani poszczególnych zadań w ramach projektu
Szkolenia dla pracowników
Uruchomienie Funduszu Rozwojowego
Promocja
105
9.2. LOKALNY PROGRAM NA RZECZ INTEGRACJI SPOŁECZNEJ I ZAWODOWEJ GRUP
ZAGROŻONYCH MARGINALIZACJĄ I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM
POLE ROZWOJU PROJEKTU
Niski poziom życia wielu grup społecznych, wysoki poziom bezrobocia, w tym bezrobocia
ukrytego, starzenie się społeczeństwa, wzrost zagrożenia patologią i uzależnieniami wśród
bezrobotnej młodzieży zagraża spójnemu rozwojowi miasta. Niezbędne jest zatem podjęcie
działań zapobiegawczych skierowanych właśnie do tych grup.
Za osoby podlegające wykluczeniu społecznemu uznaje się osoby, które ze względu na swoją
sytuacje życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić podstawowych potrzeb
życiowych, w wyniku czego popadają w ubóstwo oraz tracą możliwość pełnego uczestnictwa
w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym.
Będą to więc osoby: nie posiadające własnych dochodów, w szczególności osoby bez prawa
do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego,
renty socjalnej oraz renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury. Tak szerokie podejście
do problemu wykluczenia społecznego jest szczególnie uzasadnione w warunkach wysokiego
bezrobocia, jakie obserwujemy obecnie w Przeworsku i okolicach.
Osobami zaliczonymi do grup szczególnego ryzyka z terenu miasta będą również osoby
ubogie. Jakkolwiek zła sytuacja dochodowa nie jest równoznaczna z wykluczeniem
społecznym, to jednak ubóstwo, wynikające szczególnie z bezrobocia, w połączeniu z takimi
dysfunkcjami jak alkoholizm, narkomania, bezdomność czy opuszczenie zakładu karnego,
silnie zwiększa zagrożenie rodziny marginalizacją.
Grupą zagrożoną wykluczeniem społecznym, której sytuacja powinna być przedmiotem
szczególnej troski będą również dzieci i młodzież. Czynnikiem zwiększającym ryzyko
wykluczenia jest często dysfunkcyjne środowisko rodzinne lub brak rodziny. Są to dzieci
i młodzież często wypadające z systemu szkolnego i mające kontakt z wymiarem
sprawiedliwości.
Szczególną grupą adresatów programu będą także osoby niepełnosprawne. Pomimo
skierowanych do tych osób innych programów ich obecność na rynku pracy jest daleko
niewystarczająca (zarówno wskaźnik aktywności zawodowej, jak i wskaźnik zatrudnienia
osób niepełnosprawnych jest ponad 3 – krotnie niższy, niż osób sprawnych). Wśród osób
niepełnosprawnych dominują osoby starsze, gorzej wykształcone, znacznie mniej mobilne
zawodowo. Powoduje to ich mniejszą konkurencyjność na rynku pracy.
OBSZAR OBJĘTY PROJEKTEM:
Miasto Przeworsk
CEL OGÓLNY PROJEKTU:
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu grup i osób zagrożonych marginalizacją
z powodu braku przystosowania do rynku pracy, bezrobocia, niepełnosprawności, ubóstwa
i patologii społecznej z terenu miasta Przeworska.
GŁÓWNI PARTNERZY PROJEKTU:
1. Urząd Miasta Przeworska
2. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Przeworsku
106
3. Organizacje pozarządowe działające na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym i na polu pomocy społecznej oraz działające na rzecz wolontariatu (m.in.
Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych w Rzeszowie)
4. Powiatowy Urząd Pracy w Przeworsku
5. Instytucje szkoleniowe
6. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
7. Gminy powiatu przeworskiego zainteresowane współpracą
8. Media, w tym lokalne
DZIAŁANIA W RAMACH PROJEKTU:
Mieszkańcy Przeworsk będący odbiorcą projektu potrzebują kompleksowego wsparcia
poprzez stworzenie warunków do integracji ze społeczeństwem i pomocy w przezwyciężeniu
problemów, którymi są obarczone. Projekt ma na celu wypracowanie i realizację aktywnych
form działania, zmierzających do odzyskania przez nie poczucia własnej wartości, wiary we
własne siły potrzebnych do pokonania barier fizycznych i psychologicznych oraz stworzenie
możliwości podniesienia kwalifikacji zawodowych i zdobycia doświadczenia zawodowego.
Projekt będzie się składać z 2 segmentów:
1. Centrum Integracji Społecznej i Zawodowej
2. Centrum Wolontariatu
CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ I ZAWODOWEJ
CELE SZCZEGÓŁOWE:
1.
2.
3.
4.
5.
Rozwój systemu przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
Kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych
Nabywanie umiejętności zawodowych oraz przyuczenie do zawodu
Przekwalifikowanie lub podwyższanie kwalifikacji zawodowych
Stworzenie rozwiązań zachęcających środowisko lokalne i pracodawców do podjęcia
wspólnych działań na rzecz przeciwdziałania marginalizacji i jej skutkom
6. Efektywniejsze wykorzystanie czasu wolnego przez: niepełnosprawnych, bezrobotnych,
którzy nie posiadają prawa do zasiłku, uzależnionych, stałych klientów pomocy
społecznej, osób zwalnianych z więzień i zakładów wychowawczych, młodzieży ze
środowisk patologicznych
7. Pomoc materialna, szkoleniowa i psychologiczna dla osób włączanych do społeczności
8. Uwrażliwienie środowisk lokalnych i pracodawców na konieczność podjęcia wspólnych
działań na rzecz przeciwdziałania marginalizacji i jej skutkom
DZIAŁANIA:
1. Zorganizowanie infrastruktury potrzebnej do działalności Centrum ( remonty
pomieszczeń, zakup środków technicznych, sprzętu komputerowego oraz wyposażenia sal
dydaktycznych itp.)
2. Zatrudnienie wykwalifikowanej i przeszkolonej kadry
3. Opracowanie materiałów metodycznych i informacyjnych
4. Utworzenie bazy danych potencjalnych odbiorców programu
5. Opracowanie programu działalności Centrum obejmującego:
 podział beneficjentów na poszczególne grupy zainteresowań,
107
 działalność świetlicy środowiskowej,
 programu działań na rzecz młodzieży zagrożonej patologiami,
 projekty szkoleniowe dla instytucji i organizacji społecznych zajmujących się grupami
narażonymi na wykluczenie społeczne,
 warsztaty obejmujące diagnozowanie potencjału zawodowego i możliwości jego rozwoju
oraz podnoszenie kwalifikacji osób z grup szczególnego ryzyka,
 szkolenia dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym dotyczące
przezwyciężania problemów, którymi są obarczone, metod integracji społecznej oraz
zwiększania samodzielności życiowej,
 utworzenie Młodzieżowego Centrum Kariery (prowadzącego poradnictwo zawodowe
i pośrednictwo dla młodzieży w celu zapobiegania porzucania przez młodzież szkoły oraz
ułatwiania powrotu do systemu kształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych),
 szkolenia i warsztaty edukacyjno – wychowawcze na rzecz młodzieży trudnej mające na
celu powrót do nauki w celu zdobycia zawodu i usamodzielnienia się oraz zapobieganie
dysfunkcjom społecznym wśród ludzi młodych takich jak alkoholizm, narkomania,
przestępczość,
 spotkania integracyjne z udziałem społeczności lokalnych w celu zapobiegania
i zwalczania procesów marginalizacji, na które narażone są grupy szczególnego ryzyka,
6. Kampanie medialne i środowiskowe służące uwrażliwieniu społeczności lokalnych
i podejmowaniu wspólnych wysiłków na rzecz przeciwdziałania marginalizacji.
CENTRUM WOLONTARIATU
Kształtowanie się społeczeństwa obywatelskiego, nowe regulacje ustawowe o wolontariacie
i organizacjach pożytku publicznego oraz przyszła integracja ze wspólnotami Europejskimi
powodują, że problematyka wolontariatu staje się ważna w działalności społecznej.
Wolontariat jako „dobrowolna, bezpłatna, świadoma działalność na rzecz innych,
wykraczająca poza związki rodzinno -koleżeńsko- przyjacielskie” może stać się sposobem na
włączenie mieszkańców ( szczególnie młodzieży) w nurt życia codziennego oraz aktywnego
współtworzenia rzeczywistości. Utworzenie Centrum Wolontariatu w Przeworsku będzie
próbą stworzenia profesjonalnej działalności woluntarystycznej oraz wypracowania
uniwersalnych metod pracy z wolontariuszem i beneficjentami pomocy.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
1. Pomoc osobom chcącym pracować na zasadzie wolontariatu w znalezieniu miejsca dla
rozwijania swojej aktywności
2. Pomoc wszystkim zainteresowanym pomocą ze strony wolontariuszy
3. Opracowanie bazy danych wolontariuszy oraz osób potrzebujących ich pomocy
DZIAŁANIA:
1. Rekrutacja wolontariuszy (skierowana do osób posiadających określone cechy,
umiejętności, predyspozycje, kwalifikacje)
2. Opracowanie indywidualnego programu woluntarystycznego
Program służyć będzie efektywnemu wykorzystaniu pracy wolontariusza oraz zdefiniowaniu
potrzeby, którą chcemy zaspokoić poprzez zatrudnienie wolontariusza. Zawierał także będzie
informacje
kto
mógłby
tą
pracę
wykonać,
sposoby
motywowania
i nagradzania wolontariuszy, czas i miejsce ich pracy itp.
3. Opracowanie systemu dokumentacji pracy wolontariusza
108
4. Przeprowadzenie cyklu szkoleń dla wolontariuszy oraz kadry instytucji pracujących
z osobami z grup szczególnego ryzyka oraz chcących skorzystać z działań
woluntarystycznych.
5. Opracowanie materiałów własnych związanych z tematyką wolontariatu oraz
zaopatrzenie się w materiały ogólnopolskie.
6. Kampania promująca wolontariat, organizowanie grup wsparcia i samopomocy.
109
X. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA STRATEGII
Strategia rozwoju miasta Przeworska na lata 2004-2008 w przedkładanej formie ma
być podstawą do tworzenia bardziej szczegółowych planów, projektów realizacji
poszczególnych celów oraz kierunków działań. Ich przygotowanie wymaga wstępnego
oszacowania kosztów realizacji strategii oraz możliwości jej finansowania.
Budżet miasta
Analizując budżet miasta Przeworska w latach 1999-2002 zauważyć można
zróżnicowany poziom wydatków przeznaczonych na inwestycje. Średni udział procentowy
wydatków majątkowych w latach 1999-2002 wynosił blisko 17%, ogółu wydatków.
Najwięcej środków na inwestycje przeznaczono w roku 2002, co było związane
z kontynuacją budowy Gimnazjum przy ul. Misiągiewicza.
Tabela 53Dochody i wydatki budżetu miasta w latach 1999-2002
Lata
Dochody ogółem
Wydatki w zł
w zł
ogółem
majątkowe
1999
17.380.240
17.311.552
2.860.553
2000
18.402.250
18.486.750
2.656.828
2001
20.060.605
21.482.888
4.694.964
2002
19.903.548
20.099.943
2.562.805
%
16,5
14,4
21,8
12,7
Możliwości inwestycyjne miasta Przeworska i zaplanowane do realizacji zadania,
ujęte w strategii wskazują, iż należy poszukiwać innych, dodatkowych źródeł finansowania
inwestycji.
Koszty realizacji strategii
Bardzo trudno oszacować jest koszty realizacji strategii, ponieważ okres jej realizacji
jest rozłożony na lata 2004-2008. Zależność pomiędzy horyzontem czasowym a stopniem
szczegółowości analizy finansowej jest odwrotnie proporcjonalna. Szacunek kosztów jest
znacznie
bardziej
prawdopodobny
w
przypadku
zadań
krótkookresowych
i średniookresowych niż w przypadku zadań wieloletnich. Problemem jest również wycena
rodzajowa działań strategicznych. Najłatwiej przewidzieć jest i poddać procesom
kosztorysowania tzw. inwestycje „twarde”, dotyczące elementów infrastruktury technicznej,
komunalnej i drogowej. Projekty techniczne wymienionych inwestycji przygotowuje się
z pewnym wyprzedzeniem czasowym. Podają one konkretne sumy pieniężne. Pozostałe
zadania wspierające rozwój miasta można tylko próbować określać.
Planowane działania inwestycyjne Gminy Miejskiej Przeworsk na lata 2004-2010,
z uwzglednieniem szacunkowych kosztów przedstawia Załącznik Nr 1
Zabezpieczenie finansowe realizacji zadań
Niezależnie od działalności organizacyjnej realizacja zadań wynikających ze strategii
wymagać będzie wyasygnowania na te zadania odpowiednich środków finansowych. Zakłada
się, iż źródłem tych środków będą:
 środki własne budżetowe na realizację zadań własnych gminy pozyskane w wyniku
prowadzenia przez Burmistrza Miasta aktywnej polityki finansowej i podatkowej, zgodnie
z zasadą koncentracji środków finansowych i ograniczania liczby realizowanych
inwestycji,
110
 kredyty bankowe na realizację określonych celów i inwestycji,
 subwencje i dotacje z budżetu państwa,
 dotacje i fundusze celowe rządowych i pozarządowych programów pomocowych,
instytucji wspomagających rozwój przedsiębiorczości i infrastruktury technicznej oraz
ochrony środowiska,
 inne środki przewidziane prawem.
Realizacja celów i zadań zawartych w strategii będzie finansowana w miarę
możliwości ze środków budżetu miasta, które będą przeznaczone na określone dziedziny
działalności społeczno-gospodarczej wg decyzji samorządu. Jednocześnie samorząd będzie
musiał podjąć bardzo aktywne starania i działania na rzecz pozyskania środków finansowych
z zewnątrz, głównie ze środków funduszy strukturalnych. Jest to szczególnie ważne, gdyż
miasto dotychczas korzystało z tych środków w niewielkim zakresie.
Pełne zestawienie dostępnych programów pomocowych, przede wszystkim funduszy
strukturalnych, z uwzględnieniem obszarów wsparcia, priorytetów i działań, w ramach,
których mogłyby być finansowane poszczególne zadania przewidziane w realizacji strategii
obejmuje Załącznik Nr 2.
111
SPIS TABEL, WYKRESÓW i RYSUNKÓW
Tabela 1 Miasto Przeworsk na tle powiatu przeworskiego w roku 2002a.......... 11
Tabela 2 Stan ludności miasta Przeworska w latach 1995-2002......................... 14
Tabela 3 Stan ludności miasta Przeworsk wg wieku w latach 1999-2001.......... 15
Tabela 4 Ekonomiczna struktura wiekowa ludności miasta Przeworsk w latach
1998-2002.................................................................................................................. 15
Tabela 5 Ruch naturalny ludności miasta Przeworsk w latach 1995-2002.........16
Tabela 6 Ruch naturalny ludności miasta Przeworsk na tle powiatu
przeworskiego w roku 2001.................................................................................... 17
Tabela 7 Migracje ludności w mieście Przeworsk w latach 1998-2001...............18
Tabela 8 Migracje ludności miasta Przeworsk na tle powiatu przeworskiego w
roku 2001.................................................................................................................. 19
Tabela 9 Liczba ludności czynnej zawodowo w mieście Przeworsk w latach
2000-2002.................................................................................................................. 21
Tabela 10 Pracującya według sektorów w mieście Przeworsk w latach 20002002........................................................................................................................... 21
Tabela 11 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie bruttoa w powiecie
przeworskim w latach 2000-2002........................................................................... 22
Tabela 12 Bezrobotni zarejestrowani z terenu miasta Przeworsk.......................24
Tabela 13 Bezrobotni zarejestrowani z terenu miasta Przeworsk według wieku
w latach 1999-2002.................................................................................................. 25
Tabela 14 Bezrobotni z terenu miasta Przeworsk według poziomu
wykształcenia w latach 1999-2002......................................................................... 25
Tabela 15 Bezrobotni z terenu miasta Przeworsk według stażu pracy w latach
1999-2002.................................................................................................................. 27
Tabela 16 Bezrobotni zarejestrowani z terenu miasta Przeworsk według czasu
pozostawania bez pracy w latach 1999-2002........................................................ 27
Tabela 17 Bezrobocie w powiatach województwa podkarpackiego................... 28
Tabela 18 Podmioty gospodarki narodoweja na terenie miasta Przeworsk wg
sektorów własności i wybranych form prawnych................................................ 30
Tabela 19 Podmioty gospodarki narodoweja na terenie miasta Przeworsk
według wybranych sekcji........................................................................................ 31
Tabela 20 Podmioty gospodarki narodoweja na terenie miasta Przeworsk
według liczby pracujących...................................................................................... 32
112
Tabela 21 Targowiska i sklepy w mieście Przeworsk.......................................... 32
Tabela 22 Użytkowanie gruntów według rodzaju użytków w mieście
Przeworska w latach 1999-2002............................................................................. 34
Tabela 23 Gospodarstwa indywidualne według grup obszarowych użytków
rolnych w powiecie przeworskima na podstawie wyników Powszechnego
Spisu Rolnego 2002................................................................................................. 35
Tabela 24 Użytkowanie gruntów oraz powierzchnia zasiewów i pogłowie
zwierzęta gospodarskich w gospodarstwach rolnych w powiecie przeworskima
w roku 2002 ............................................................................................................. 36
Tabela 25 Szkoły podstawowe w Przeworsku w roku szkolnym 2001/2002...... 38
Tabela 26 Szkoły gimnazjalne w Przeworsku w roku szkolnym 2001/2002........39
Tabela 27 Wychowanie przedszkolne w mieście Przeworsku w roku 2001/2002..
40
Tabela 28 Baza materialna służby zdrowia w Przeworsku.................................. 41
Tabela 29 Wskaźniki łóżek rzeczywistych na 10 tys. ludności w Szpitalu
Powiatowym w Przeworsku w 2002r...................................................................... 41
Tabela 30 Obłożenie i czas pobytu chorych w Szpitalu Powiatowym w
Przeworsku............................................................................................................... 42
Tabela 31 Personel medyczny (równoważniki etatowe) w Szpitalu Powiatowym
w Przeworsku........................................................................................................... 42
Tabela 32 Pracownicy medyczni w powiecie przeworskim w latach 2000-2002....
42
Tabela 33 Dom Pomocy Społecznej w Przeworsku.............................................. 44
Tabela 34 Wybrane kategorie zdarzeń na terenie miasta Przeworsk .................45
Tabela 35 Wybrane kategorie zdarzeń drogowych na terenie miasta Przeworsk..
46
Tabela 36 Zasoby mieszkaniowe w mieście Przeworsk w latach 1995-2001..... 47
Tabela 37 Podstawowe wskaźniki warunków mieszkaniowych w Przeworsku w
roku 2002.................................................................................................................. 48
Tabela 38 Średnioroczne stężenie zanieczyszczeń na terenie miasta Przeworsk
................................................................................................................................... 49
Tabela 39 Emisja roczna zanieczyszczeń powietrza na terenie miasta
Przeworsk................................................................................................................. 49
113
Tabela 40 Struktura oczyszczania ścieków odprowadzanych z Przeworska do
wód powierzchniowych........................................................................................... 50
Tabela 41 Ilość ścieków odprowadzonych do rzeki Mleczka w Przeworsku..... 50
Tabela 42 Wytwarzanie odpadów stałych i płynnych w Przeworsku.................. 51
Tabela 43 Wykaz dróg powiatowych na terenie miasta Przeworsk oraz potrzeby
modernizacyjne........................................................................................................ 52
Tabela 44 Wykaz dróg miejskich na terenie Przeworska i potrzeby
modernizacyjne........................................................................................................ 53
Tabela 45 Stan telefonizacji w mieście Przeworsk............................................... 55
Tabela 46 Wskaźniki zaopatrzenia w wodę mieszkańców miasta Przeworsk... 56
Tabela 47 Wodociągi i kanalizacja w mieście Przeworsk.................................... 57
Tabela 48 Odbiorcy i zużycie energii elektrycznej w mieście Przeworsk...........58
Tabela 49 Sieć gazowa oraz odbiorcy i zużycie gazu w gospodarstwach
domowych w Przeworsku....................................................................................... 59
Tabela 50 Baza noclegowa turystyki w Przeworsku............................................. 61
Tabela 51 Stan ilościowy obiektów sportowych na terenie miasta Przeworsk. 63
Tabela 52 Biblioteki publiczne w mieście Przeworsku........................................ 64
Tabela 53Dochody i wydatki budżetu miasta w latach 1999-2002.................... 110
Tabela 54. Wybrane zadania realizacyjne zawarte w Strategii miasta
Przeworska na lata 2004-2008 i potencjalne źródła ich współfinansowania... 137
Wykres 1. Ludność miasta Przeworska w latach 1995-2002............................... 14
Wykres 2. Struktura wiekowa ludności miasta Przeworsk (stan w dniu 31 XII
2001 r.)...................................................................................................................... 15
Wykres 3. Zmiany w ekonomicznej strukturze wiekowej ludności miasta
Przeworska............................................................................................................... 16
Wykres 4. Przyrost naturalny w mieście Przeworsk w latach 1995-2002........... 17
Wykres 5. Przyrost naturalny w mieście Przeworsk na tle powiatu
przeworskiego w roku 2001.................................................................................... 18
Wykres 6. Napływy i odpływy ludności w mieście Przeworsk w latach 19982001........................................................................................................................... 19
Wykres 7. Saldo migracji w mieście Przeworsk na tle powiatu przeworskiego w
roku 2001.................................................................................................................. 20
Wykres 8. Pracującya według sektorów w mieście Przeworsk w roku 2002..... 22
114
Wykres 9. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie bruttoa w powiecie
przeworskim na tle województwa i kraju w roku 2002......................................... 23
Wykres 10. Bezrobotni zarejestrowani z terenu miasta Przeworsk w latach
1998-2002.................................................................................................................. 24
Wykres 11. Struktura wiekowa bezrobotnych z terenu miasta Przeworsk (stan
w dniu 31 XII 2002 r.)............................................................................................... 25
Wykres 12. Struktura wykształcenia bezrobotnych z terenu miasta Przeworsk
(stan w dniu 31 XII 2002 r.)...................................................................................... 26
Wykres 13. Bezrobotni z terenu miasta Przeworsk według stażu pracy (stan w
dniu 31 XII 2002 r.)................................................................................................... 26
Wykres 14. Struktura bezrobotnych z terenu miasta Przeworsk według czasu
pozostawania bez pracy (stan w dniu 31 XII 2002 r.)............................................ 27
Wykres 15. Stopa bezrobocia w powiatach województwa podkarpackiego (Stan
w końcu IX 2003 r.).................................................................................................. 29
Wykres 16. Struktura podmiotów gospodarki narodoweja na terenie miasta
Przeworsk według wybranych sekcji (Stan w dniu 31 XII 2001 r.)...................... 31
Wykres 17. Struktura użytkowania gruntów według rodzaju użytków w mieście
Przeworska w roku 2002......................................................................................... 34
Wykres 18. Struktura indywidualnych gospodarstw rolnycha w mieście
Przeworskb wg powierzchni w ha.......................................................................... 37
Wykres 19. Liczba uczniów w szkołach podstawowych w Przeworsku w roku
szkolnym 2001/20002............................................................................................... 38
Wykres 20. Pracownicy medyczni na 10 tys. ludności w powiecie przeworskim
na tle województwa (stan w dniu 31 XII 2001 r.)................................................... 43
Wykres 21. Mieszkania oddane do użytku w Przeworsku w latach 1995-2002.. 47
Rysunek 1. Miasto Przeworsk na tle Województwa
Podkarpackiego.....................................................................10
Rysunek
2.
Logiczna
struktura
strategii..................................................................................................................68
Rysunek
3.
Obszary
Strategiczne
miasta
Przeworska.............................................................................................76
Rysunek
4.
Propozycja
nadzorowania
realizacji
strategii......................................................................................91
115
Rysunek
5.
Proces
wdrażania
i
monitoringu
strategii............................................................................................93
Rysunek
6.
Schemat
organizacyjny
Urzędu
Miasta
Przeworska.............................................................................94
Rysunek
7.
NPR
jako
element
programowania
funduszy
strukturalnych
i
Funduszu
Spójności............................98
Zdjęcie
1.
Widok
na
główną
krzyżówkę
miasta.......................................................................................................51
Zdjęcie
2.
Skansen
"Pastewnik"..............................................................................................................................62
116
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1 Planowane działania inwestycyjne Gminy Miejskiej Przeworsk na lata 2004-2010
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Nazwa zadania
Rok
rozpoczęcia
Rok
zakończenia
Źródła
finansowania
Szacowana
wartość
inwestycji (zł)
1 200 000
Magistrala wodociągowa
Przeworsk - Rozbórz
Budowa dróg miejskich:
Kopernika, Witosa, Żytnia
2003
2004
2003
2006
Modernizacja drogi
11 Listopada
Uzbrojenie terenu - Osiedle
Józefa Benbenka
Udział finansowy w budowie
obwodnicy
2004
2005
2003
2007
2007
2009
Kompleks boisk przy szkole
Podstawowej Nr 1
Kompleks boisk przy
Gimnazjum
Współfinansowanie budowy
składowiska odpadów
Kompleksowe remonty dróg
miejskich
2003
2004
Środki własne,
Kredyt NFOŚiGW
Fundusze
strukturalne,
Środki Własne
Środki własne,
Kredyt
Środki własne,
Kredyt
G.D.D.K. i A w
Warszawie
o/Przeworsk,
Środki własne
Środki własne
2003
2004
Środki własne
180 000
2005
2006
Środki własne
6 000 000
2003
2006
Środki własne
200 000 rocznie 2003 r.
6 000 000
500 000
4 500 000
w 2003 r. udział
gminy miejskiej
Przeworsk w
kwocie 50 000
200 000
Inwestycje zewnętrzne
10.
Budowa hali magazynowej z
zapleczem socjalno-biurowym
i obiektami towarzyszącymi
(około 5400 m2 )
b.d.
b.d
Damianex S.A.,
ul. Głęboka
inwestycja
prywatna
117
Załącznik 2 Potencjalne źródła finansowania zadań realizacyjnych zawartych w Strategii miasta
Przeworska na lata 2004-2008
Ważnym narzędziem finansowania działań przewidzianych w strategii będzie zwiększający się dostęp
do unijnych środków pomocy strukturalnej w kontekście integracji z Unią Europejską. Głównym
źródłem finansowania zadań strategicznych powinny stać się środki pochodzące z funduszy
strukturalnych, Inicjatyw Wspólnotowych, programów krajowych oraz programów przedakcesyjnych.
Poniższe zestawienie przedstawia krótką charakterystykę każdej z grup programów.
I. FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ
Fundusze strukturalne mają na celu wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej poprzez
promowanie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego
poziomu zatrudnienia, równego traktowania kobiet i mężczyzn oraz wysokiego poziomu ochrony
i poprawy stanu środowiska
Funkcjonują cztery fundusze strukturalne:
1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), który finansuje projekty mające na celu
poprawę komunikacji i usług, np. budowę dróg;
2. Europejski Fundusz Społeczny (EFS);
3. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR) - Sekcja Orientacji, który finansuje
projekty w sektorze rolniczym; oraz
4. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR), który finansuje projekty w obszarze
rybołówstwa.
Polska w całości została objęta Celem 1 funduszy strukturalnych, co oznacza możliwość korzystania
ze wszystkich funduszy strukturalnych na terenie całego kraju.
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego został utworzony w roku 1975, a jego podstawowym
celem jest korygowanie dysproporcji regionalnych wewnątrz Wspólnoty Europejskiej wynikających
przede wszystkim z dominacji rolnictwa, zmian w przemyśle lub strukturalnego bezrobocia. Pomoc
dla regionów polega na :
a) inwestycjach (pozwalających utrzymać lub tworzyć stale miejsca pracy), np.:
▪poprawa otoczenia firm i podwyższenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu,
▪pobudzanie rozwoju badań i nowych technologii,
▪wsparcie finansowe dla MSP.
b) rozwoju infrastruktury (np. budowa dróg, sieci telefonicznych), która:
▪wspomaga rozwój ekonomiczny regionu
▪prowadzi do tworzenia transeuropejskiej sieci transportowej
▪osłabia skutki peryferyjnego położenia regionu
▪służy dywersyfikacji działalności gospodarczej.
c) wspieraniu lokalnych inicjatyw rozwojowych (np. organizacji wspierających przepływ nowych
technologii lub ułatwiających dostęp do finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw).
Z budżetu EFR, oprócz działań finansowanych bezpośrednio w regionach, finansowane są inicjatywy
wspólnotowe - INTERRREG (współpraca transgraniczna i międzyregionalna) oraz URBAN
(rewitalizacja obszarów miejskich). Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego to największy pod
względem budżetu fundusz strukturalny.
118
Europejski Fundusz Społeczny
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest głównym instrumentem wspierającym działania
podejmowane w ramach Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz rocznych Wytycznych w sprawie
zatrudnienia. Środki EFS przeznaczone są także na realizację Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL
poświęconej przeciwdziałaniu dyskryminacji i nierówności szans na rynku pracy. W pierwszych
latach członkostwa Polski w Unii Europejskiej (2004-2006) EFS przeznaczony będzie na realizację
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) i jednego z priorytetów
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR).
Europejski Fundusz Społeczny finansuje 75% całkowitych kwalifikujących się kosztów projektów w formie refundacji poniesionych wydatków. Pozostałe środki muszą być zapewnione ze źródeł
krajowych.
Obszary wsparcia EFS
Priorytety EFS realizowane są w ramach pięciu obszarów wsparcia, które określają zakres działań
mogących otrzymać wsparcie ze strony EFS. Obejmują one:
1. Aktywną politykę rynku pracy mającą na celu przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu,
przeciwdziałanie zjawisku długotrwałego bezrobocia zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet,
ułatwianie ponownej integracji długotrwale bezrobotnych z rynkiem pracy, a także wspieranie
integracji zawodowej ludzi młodych oraz osób powracających na rynek pracy po okresie
nieobecności na nim.
2. Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego mające na celu ograniczenie zjawiska
marginalizacji społecznej i przygotowanie osób narażonych na wykluczenie społeczne do wejścia
na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub powrotu do czynnego życia zawodowego.
Skierowane jest ono do osób, które ze względu na trudną sytuację życiową nie potrafią
samodzielnie odnaleźć się na rynku pracy, nie potrafią rozwiązać osobistych, społecznych
i zawodowych problemów korzystając długotrwale w sposób bierny ze świadczeń pomocy
społecznej.
3. Kształcenie ustawiczne mające na celu ułatwienie i polepszenie dostępu do rynku pracy oraz
integrację z rynkiem pracy, podwyższenie i utrzymanie potencjału zatrudnieniowego osób oraz
promowanie mobilności zawodowej, poprzez zwiększanie dostępu do szkoleń zawodowych,
edukacji oraz doradztwa.
4. Doskonalenie kadr gospodarki (promocja potencjału adaptacyjnego) oraz rozwój
przedsiębiorczości poprzez promocję wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do adaptacji do
zmiennych warunków rynku pracy kadry pracowniczej, popieranie innowacyjności i potencjału
adaptacyjnego w zakresie organizacji pracy, rozwijanie przedsiębiorczości oraz warunków
sprzyjających tworzeniu miejsc pracy i podwyższaniu kwalifikacji, rozwój potencjału ludzkiego
w sferze badań, nauki i technologii.
5. Zwiększanie dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy, włącznie z możliwością rozwijania
kariery zawodowej, zwiększeniem dostępu kobiet do nowych miejsc pracy, pomocą
w uruchamianiu działalności gospodarczej, a także działania zakładające zmniejszenie
dysproporcji których podstawą jest dyskryminacja ze względu na płeć zarówno w ramach
pionowych, jak i poziomych struktur rynku pracy.
Ponadto, w ramach EFS wspierane są kwestie horyzontalne (wspólne dla całego obszaru Unii i jej
poszczególnych członków) dotyczące rozwoju lokalnego, równości szans, rozwoju społeczeństwa
informacyjnego oraz zrównoważonego rozwoju.
Podejmowane działania z zakresu rozwoju lokalnego mają przyczynić się, między innymi, do
wzmocnienia więzi wewnętrznej wspólnot lokalnych, poprawy jakości życia społeczności oraz
zwiększenia zaangażowania mieszkańców i władz lokalnych w rozwój społeczno-gospodarczy
regionu poprzez realizację działań opartych na zasadzie partnerstwa.
Kwestia równości szans stanowi istotny element wszystkich realizowanych działań. Odnosi się ona
w szczególności do promowania równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, do wyrównywania
119
szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonych na wykluczenie społeczne, osób
zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób niepełnosprawnych.
Rozwój społeczeństwa informacyjnego oznacza działania skierowane na podwyższenie poziomu
technologicznego poprzez podnoszenie umiejętności korzystania z nowoczesnych technik
informacyjno-komunikacyjnych, aktualizowanie wiedzy o nowoczesnych formach zarządzania
i organizacji pracy oraz podwyższanie poziomu wykształcenia społeczeństwa.
Zrównoważony rozwój oznacza rozwój społeczno-gospodarczy z poszanowaniem środowiska
naturalnego.
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF - European Agriculture Guidance and
Guarantee Funds)
Zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów
wiejskich. Na Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej jest przeznaczana największa część
budżetu Unii Europejskiej. Ponadto środki Funduszu pochodzą z opłat nakładanych na importowane
spoza Unii Europejskiej produkty rolne.
EAGGF składa się z dwóch sekcji: Sekcji Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną (zakupy
interwencyjne produktów rolnych, dotacje bezpośrednie dla rolników) oraz Sekcji Orientacji, która
wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych państwach UE i jest instrumentem polityki
strukturalnej. W ramach Sekcji Orientacji EAGGF realizuje się następujące zadania:
▪rozwój i modernizacja terenów wiejskich
▪wspieranie inicjatyw służących zmianom struktury zawodowej na wsi (w tym kształcenia
zawodowego rolników i ich przekwalifikowania do innych zawodów)
▪wspomaganie działań mających na celu zwiększenie konkurencyjności produktów rolnych
▪restrukturyzacja oraz dostosowanie potencjału produkcyjnego gospodarstw do wymogów rynku
▪pomoc przy osiedlaniu się młodych rolników
▪wspieranie rozwoju ruchu turystycznego i rzemiosła
▪rozwój i eksploatacja terenów leśnych
▪inwestycje w ochronę środowiska
▪wyrównywanie szans gospodarstw położonych na terenach górzystych i terenach dotkniętych
kataklizmami
Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR),
FIUR powstał w 1993 roku w ramach kolejnej reformy funduszy strukturalnych. Finansuje inicjatywy
służące restrukturyzacji rybołówstwa i upraw wodnych (acquaculture). Celem finansowanych
projektów powinno być dążenie do uzyskania równowagi w środowisku morskim.
II. WYBRANE SEKTOROWE PROGRAMY OPERACYJNE
Zasady programowania wsparcia funduszy strukturalnych
Każde państwo członkowskie zobowiązane jest do przygotowania Narodowego Planu Rozwoju. Plan
Rozwoju podzielony jest na priorytety i wdrażany za pomocą Programów Operacyjnych.
Uszczegółowienia zapisów zawartych w Programie Operacyjnym państwa członkowskie dokonują w
Uzupełnieniu Programu.
Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) są dokumentem powstałym w oparciu o Narodowy Plan
Rozwoju i stanowią wynik wspólnych uzgodnień Komisji Europejskiej i kraju członkowskiego co do
kierunków i wysokości wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń
rozwojowych.
Pomoc objęta PWW realizowana jest na podstawie wielofunduszowego zintegrowanego programu
operacyjnego lub jednofunduszowych sektorowych programów operacyjnych.
W Polsce instytucją odpowiedzialną za realizację PWW jest Ministerstwo Gospodarki, Pracy
i Polityki Społecznej.
120
Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 (SPO RZL)
Stanowi bazę do ubiegania się przez Polskę o środki z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) i
jest jednym z pięciu sektorowych programów operacyjnych, które będą służyć realizacji Narodowego
Planu Rozwoju (NPR). Celem generalnym programu jest budowa otwartego, opartego na wiedzy
społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia,
szkolenia i pracy. W ramach SPO RZL przewiduje się finansowanie projektów podnoszących
świadomość społeczną oraz projektów z zakresu informacji i promocji. Priorytety oraz działania
przyjęte w SPO RZL wpisują się w strategiczny cel NPR i przedstawiają się następująco:
Priorytet 1. Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej.
W ramach tego Priorytetu realizowane będą następujące działania:
1.1. Rozwój i modernizacja instrumentów i instytucji rynku pracy,
1.2. Perspektywy dla młodzieży,
1.3. Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia,
1.4. Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych,
1.5. Wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup szczególnego ryzyka,
1.6. Integracja i reintegracja zawodowa kobiet.
Priorytet 2. Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy
W ramach tego Priorytetu realizowane są następujące działania:
2.1. Dostosowanie oferty edukacyjnej szkół, uczelni i placówek kształcenia zawodowego do potrzeb
rynku pracy,
2.2. Wzmocnienie systemu edukacji ustawicznej osób dorosłych,
2.3. Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki i przedsiębiorczości.
Instytucją Zarządzającą SPO RZL jest Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
(Departament Programowania i Zarządzania EFS).
Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój
obszarów wiejskich 2004-2006
Cel 1. Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno żywnościowej.
Cel 1.1. Poprawa efektywności ekonomicznej i produktywności gospodarki rolno - żywnościowej
Cel 1.2. Poprawa dochodów w rolnictwie i na wsi
Cel 1.3. Poprawa bezpieczeństwa żywności i jej jakości oraz rynkowe ukierunkowanie produkcji
Cel 2. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich.
Cel 2.1. Wielofunkcyjność rolnictwa
Cel 2.2. Ograniczenie bezrobocia ludności wiejskiej
Cel 2.3. Poprawa warunków życia ludności i rozwoju funkcji gospodarczych i społecznych wsi
Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój
obszarów wiejskich 2004-2006 realizowany będzie w oparciu o środki UE pochodzące
z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie Sekcja Orientacji (EAGGF - Sekcja
Orientacji), w połączeniu ze środkami krajowym (budżet państwa, środki samorządów oraz środki
własne beneficjentów pomocy).
SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich realizować
będzie opisane wyżej cele strategiczne za pośrednictwem 11 działań zgrupowanych w trzech
priorytetach.
121
Priorytet 1. Wspieranie zmian i dostosowań w rolnictwie
Działania:
▪Inwestycje w gospodarstwach rolnych
▪Ułatwienie startu młodym rolnikom
▪ Szkolenia - wsparcie doradztwa rolniczego▪ Scalanie gruntów
▪Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi
Priorytet 2. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich
Działania:
▪Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego
▪Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności
działań lub alternatywnych źródeł dochodów
▪Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem
▪Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz
wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych.
Priorytet 3. Rozwój i dostosowanie do norm WE przetwórstwa artykułów rolnych
Działanie:
▪Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych.
Instytucją zarządzająca w przypadku SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego
i rozwój obszarów wiejskich będzie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw 2004-2006 (SPO WKP)
Celem programu jest poprawa pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki funkcjonującej
w warunkach otwartego rynku. Finansowany będzie z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego
Priorytet 1. Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem instytucji
otoczenia
biznes,
Działania:
Działanie 1.1. Wzmocnienie instytucji wspierających działalność przedsiębiorstw
Poddziałania:
1.1.1. Projekty wsparcia sieci instytucji otoczenia biznesu
1.1.2. Projekty wsparcia instytucji otoczenia biznesu
1.1.3. Studia i ekspertyzy związane z działaniem
Działanie 1.2 Poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji przedsiębiorstw
Poddziałania:
1.2.1. Dokapitalizowanie funduszy pożyczkowych
1.2.2. Dokapitalizowanie funduszy poręczeń kredytowych
1.2.3.Wsparcie powstawania funduszy kapitału zalążkowego
dokapitalizowanie
(seed
capital)
poprzez
ich
Działanie 1.3. Tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju firm
122
Poddziałania:
1.3.1. Projekty inwestycyjne w zakresie tworzenia i rozwoju infrastruktury parków przemysłowych
1.3.2. Projekty inwestycyjne w zakresie tworzenia i rozwoju infrastruktury parków naukowotechnologicznych
1.3.3. Projekty inwestycyjne w zakresie budowy inkubatorów technologicznych lub remontu
pomieszczeń oraz wyposażenia inkubatorów technologicznych (w tym akademickich), w tym na
terenie parków naukowo-technologicznych.
1.3.4. Projekty doradcze w zakresie: przygotowania studiów wykonalności, biznes planów oraz ocen
oddziaływania na środowisko dla parków przemysłowych, parków naukowo-technologicznych
oraz inkubatorów technologicznych; wspomagania zarządzania i funkcjonowania dla
organizacji zarządzających parkami przemysłowymi, parkami naukowo-technologicznymi i
inkubatorami technologicznymi.
Działanie 1.4. Wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a gospodarką
Poddziałania:
1.4.1. Projekty badawcze realizowane przez CZT
1.4.2. Projekty inwestycyjne w zakresie budowy i wyposażenia specjalistycznych laboratoriów
centrów zaawansowanych technologii działających w priorytetowych z punktu widzenia
rozwoju polskiej gospodarki dziedzinach
1.4.3. Projekty inwestycyjne w zakresie budowy i wyposażenia specjalistycznych laboratoriów
centrów doskonałości, centrów kompetencji działających w priorytetowych z punktu widzenia
rozwoju polskiej gospodarki dziedzinach
1.4.4. Projekty inwestycyjne w zakresie modernizacji i wyposażenia laboratoriów świadczących
specjalistyczne usługi dla przedsiębiorstw
1.4.5. Projekty badawczo-rozwojowe: badania przemysłowe i badania przedkonkurencyjne
prowadzone przez przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw we współpracy z instytucjami
prowadzącymi działalność naukowo-badawczą
1.4.6. Projekty badawcze w zakresie monitorowania i prognozowania rozwoju technologii, foresight
nauki i techniki
Działanie 1.5. Rozwój systemu dostępu przedsiębiorców do informacji i usług publicznych on-line
Poddziałania:
1.5.1 Budowa platformy elektronicznej usług publicznych, obejmująca w szczególności:
▪projekty dotyczące oszacowania i realizacji inwestycji w podstawową infrastrukturę umożliwiającą
budowę elektronicznej platformy usług publicznych,
▪zakup ICT związanych z budową platformy elektronicznej,
▪projekty dotyczące usług i aplikacji dla obywateli w ramach elektronicznej platformy usług
publicznych,
▪projekty dotyczące usług i aplikacji dla przedsiębiorstw w ramach elektronicznej platformy usług
publicznych.
1.5.2. Projekty integracji referencyjnych rejestrów osób i firm.
1.5.3. Projekty zwiększające bezpieczeństwo wymiany danych dostarczanych przez przedsiębiorstwa
i obywateli do administracji publicznej
Priorytet 2. Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na Jednolitym
Rynku
Europejskim.
Działania:
Działanie 2.1. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez doradztwo
Poddziałania:
123
2.1.1. Doradztwo w zakresie zasad prowadzenia przedsiębiorstwa na Jednolitym Rynku
Europejskiego
2.1.2. Doradztwo w zakresie jakości
2.1.3. Doradztwo związane z innowacjami i nowymi technologiami
2.1.4.Doradztwo eksportowe, obejmujące w szczególności projekty doradcze w zakresie
podejmowania i rozwijania działalności eksportowej
2.1.5. Doradztwo związane z tworzeniem sieci kooperacyjnych przedsiębiorstw
2.1.6. Doradztwo związane z połączeniami przedsiębiorstw
Działanie 2.2. Wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej przedsiębiorstw
Poddziałania:
2.2.1. Wsparcie dla przedsiębiorstw dokonujących nowych inwestycji
2.2.2. Wsparcie w zakresie internacjonalizacji przedsiębiorstw
Działanie 2.3. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje
Poddziałania:
2.3.1. Inwestycje w technologie
2.3.2. Wspólne projekty inwestycyjne przedsiębiorstw
2.3.3. Projekty modernizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach
2.3.4. Zakup wyników prac badawczo-rozwojowych
2.3.5. Projekty promocyjne
Działanie 2.4. Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowywania przedsiębiorstw do wymogów
ochrony środowiska
Poddziałania:
2.4.1. Inwestycje w infrastrukturę gospodarki wodno-ściekowej,
2.4.2. Inwestycje w zakresie ochrony powietrza,
2.4.3. Inwestycje w zakresie gospodarki odpadami przemysłowymi i niebezpiecznymi,
2.4.4. Inwestycje z wykorzystaniem Najlepszych Dostępnych Technik (Best Available Techniques BAT 4
Instytucją Zarządzającą w przypadku SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw 2004-2006 jest
Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006 (ZPORR)
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) jest jednym z sześciu
programów operacyjnych, które posłużą do realizacji Narodowego Planu Rozwoju/Podstaw Wsparcia
Wspólnoty na lata 2004-2006 (NPR/PWW). ZPORR rozwija cele NPR, określając priorytety
i kierunki polityki regionalnej państwa w pierwszym okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
Będzie współfinansowany z zasobów Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz
Europejskiego Funduszu Społecznego. Zintegrowany Pogram Operacyjny Rozwoju Regionalnego
zarządzany będzie na poziomie krajowym, jednakże jego programowanie i wdrażanie w dużej mierze
będzie odbywać się na poziomie regionalnym.
Zgodnie z zasadami programowania Funduszy Strukturalnych zostało przygotowane Uzupełnienie
ZPORR. Uzupełnienie ZPORR zawiera przede wszystkim dokładne i usystematyzowane opisy
działań. W Uzupełnieniu ZPORR zawarte są szczegółowe informacje dotyczące: celów działań,
sposobów ich realizacji, opisu kryteriów wyboru projektów, typu beneficjentów końcowych,
wielkości i form pomocy, poziomu współfinansowania projektów z uwzględnieniem udziału środków
pochodzących z Unii Europejskiej i środków publicznych, wskaźników monitorowania oraz trybu
rozpatrywania wniosków.
124
Celem ZPORR jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie
marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi
gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią
Europejską.
Priorytet 1: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności
regionów
Działania:
Działanie 1.1. Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego
Podddziałania
1.1.1. Infrastruktura drogowa
1.1.2. Infrastruktura transportu publicznego
Działanie 1.2. Infrastruktura ochrony środowiska
Działanie 1.3. Regionalna infrastruktura badawczo-edukacyjna
Działanie 1.4. Zachowanie i odbudowa dziedzictwa kulturowego
Działanie 1.5. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego
Działanie 1.6. Rozwój transportu miejskiego w aglomeracjach
Priorytet 2: Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich
Działania:
Działanie 2.1. Rozwój zawodowy dostosowujący zasoby ludzkie do potrzeb regionalnego rynku pracy
Działanie 2.2. Reorientacja zawodowa
Działanie 2.3. Rozwój kadr regionalnej gospodarki
Działanie 2.4. Regionalne strategie innowacyjne
Działanie 2.5. Mikroprzedsiębiorstwa
Działanie 2.6. Rozwój turystyki
Priorytet 3 Rozwój lokalny
Działania:
Działanie 3.1. Infrastruktura lokalna
Działanie 3.2. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych
Podziałania
3.2.1. Rewitalizacja obszarów miejskich
3.2.2. Rewitalizacja obszarów po-przemysłowych i po-wojskowcyh
III. INICJATYWY WSPÓLNOTOWE
Inicjatywa Wspólnotowa: jest to program proponowany przez Komisję Europejską w zakresie
rozwoju strukturalnego i przyjmowany dobrowolnie przez państwo członkowskie. Dotyczy działań
niepodejmowanych przez inne obszary, polityki, działania. Środki na Inicjatywy Wspólnotowe
pochodzą z Funduszy Strukturalnych. Obecnie funkcjonują cztery Inicjatywy Wspólnotowe: EQUAL,
INTERREG, LEADER +, URBAN. Polska przez pierwsze 3 lata po przystąpieniu do UE korzystać
będzie z Inicjatywy EQUAL oraz INTERREG.
INTERREG III
125
Głównym celem programu jest wzmocnienie współpracy transgranicznej, międzyregionalnej
i międzynarodowej. Ma to służyć zrównoważonemu rozwojowi oraz integracji terytorium Unii
Europejskiej. W ramach INTERREG III kładzie się dodatkowy nacisk na współpracę z regionami
granicznymi krajów kandydujących do Unii i z krajami korzystającymi ze wsparcia PHARE (Europa
Środkowa), TACIS (kraje byłego ZSRR) i MEDA (kraje śródziemnomorskie i Bliski Wschód).
W ramach INTERREG III wspomagane są trzy rodzaje działań:
A. Współpraca ponadgraniczna (tzw. IIIa).
Współpraca ta ma prowadzić do budowania wspólnych strategii rozwoju i ma służyć tworzeniu
ponadgranicznych ośrodków ekonomicznych i społecznych. Obszary objęte współpracą
ponadgraniczną to strefy NUTS III usytuowane wzdłuż granic lądowych wewnętrznych
i zewnętrznych Unii oraz strefy morskie. Priorytetowe zadania w ramach tego komponentu to:
▪promocja rozwoju obszarów wiejskich i miejskich,
▪wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (również w sektorze turystycznym),
▪wspomaganie inicjatyw lokalnych służących tworzeniu nowych miejsc pracy,
▪pomoc w reintegracji regionów z rynkiem pracy,
▪ochrona środowiska,
▪poprawa infrastruktury transportowej, rozbudowa systemów wodnych i energetycznych,
▪współpraca w dziedzinie sprawiedliwości i administracji,
▪badania i rozwój, szkolnictwo, kultura, komunikacja, zdrowie, ochrona cywilna.
B. Współpraca ponadnarodowa (tzw. IIIb).
W ramach tej współpracy realizowane są wspólne inicjatywy władz lokalnych, regionalnych
i krajowych różnych państw Unii Europejskiej, które służą pogłębianiu integracji i kształtowaniu się
dużych grup regionów europejskich. Szczególny nacisk został położony na długotrwały
i zrównoważony rozwój w ramach Unii, jak również na większą integrację terytorialną państw
członkowskich z innymi krajami. Poza tym wspiera się współpracę regionów o wspólnych
problemach (np. obszary górskie). Ważnym zadaniem jest też rozwój i integracja ekonomiczna z tzw.
obszarami ultraperyferyjnymi, takimi jak Karaiby, Azory należące do krajów UE. Priorytetowe
działania realizowane w ramach tej współpracy to:
▪ustanowienie strategii rozwoju regionalnego na poziomie ponadnarodowym przez co rozumie się
współpracę między miastami lub strefami miejskimi oraz strefami regionalnymi;
▪ułatwianie komunikacji między regionami poprzez zapewnienie skutecznego systemu transportu
i dostępu społeczeństwa do informacji
▪ochrona środowiska i zasobów naturalnych, w szczególności zasobów wodnych.
C. Współpraca międzyregionalna (tzw. IIIc).
Współpraca ma na celu zwiększenie skuteczności działań związanych z rozwojem regionalnym
poprzez zastosowanie szerokiej wymiany informacji pomiędzy regionami nt. wdrażania polityki
regionalnej i dzielenia się doświadczeniami. Dotyczy to w szczególności regionów opóźnionych
w rozwoju i znajdującyh się w trakcie restrukturyzacji gospodarczej.
Priorytetowe działania realizowane w ramach tej współpracy to:
▪wymiana doświadczeń będących efektem współpracy ponadgranicznej i ponadnarodowej między
krajami członkowskimi, jak i z krajami trzecimi,
▪współpraca w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego, przedsiębiorczości, turystyki, kultury,
ochrony środowiska.
Współfinansowanie z INTERREG wynosi do 75% kosztów projektu o ile obszar, gdzie ten projekt się
odbywa, został zakwalifikowany do Celu 1 Funduszy Strukturalnych (cała Polska jest objęta Celem 1,
a więc zasada 75% dotyczy wszystkich polskich regionów, kwalifikujących się do INTERREG-u).
Podmioty uprawnione do aplikowania w ramach programu INTERREG to: władze lokalne,
organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy. Instytucje te muszą mieć swą siedzibę w regionach
126
uczestniczących w Interreg (ich listę ustala Komisja Europejska), oraz zajmować się pracą związaną
z priorytetami tego programu (ustalanymi przez Komitet Sterujący w poszczególnych państwach UE).
Czas realizacji/ogłoszenia konkursu 2000-2006 (Polska od 2004)
EQUAL
Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL jest częścią strategii Unii Europejskiej na rzecz stworzenia
większej liczby lepszych miejsc pracy i zapewnienia szerokiego do nich dostępu.
Finansowana przez Europejski Fundusz Społeczny (EFS), ma na celu testowanie i popieranie
- w drodze współpracy transnarodowej - nowych sposobów zwalczania wszystkich form
dyskryminacji i nierówności na rynku pracy zarówno wobec osób zatrudnionych, jak i poszukujących
pracy.
Ogólne zasady wdrażania EQUAL:
1. Podejście tematyczne (Thematic approach),
2. Partnerstwa na rzecz Rozwoju (Development Partnerships – DPs),
3. Zaangażowanie grup dyskryminowanych (Empowerment),
4. Współpraca transnarodowa (Transnational co-operation),
5. Innowacyjność (Innovation),
6. Adaptacja rezultatów do głównego nurtu polityki (Mainstreaming).
Te zasady określają zarówno sposób wdrażania Inicjatywy EQUAL, jak też stanowią kryteria
zawiązywania Partnerstw na rzecz Rozwoju.
1. Podejście tematyczne
Komisja Europejska w porozumieniu z Parlamentem Europejskim, krajami członkowskimi
i partnerami społecznymi ustanowiła dziewięć tematów w ramach pierwszego konkursu projektów.
Osiem z tych tematów wpisuje się w treść czterech filarów Europejskiej Strategii Zatrudnienia
(zdolność do zatrudnienia, przedsiębiorczość, zdolności przystosowawcze firm i pracowników
i równość szans). Dziewiąty temat obejmuje specyficzne potrzeby osób ubiegających się o azyl.
Ogólnie celem podejścia tematycznego jest poszukiwanie nowych sposobów rozwiązywania
problemów wspólnych dla różnych rodzajów dyskryminacji i nierówności zamiast skupiania się na
poszczególnych grupach społecznych. Każdy kraj członkowski wybiera te tematy, w ramach których
spodziewa się, że innowacyjne rozwiązania i współpraca z innymi krajami członkowskimi przyniosą
najlepsze rezultaty. W pierwszej rundzie każdy kraj członkowski był zobowiązany do zaplanowania
minimum działań w ramach tematu dziewiątego.
Dziewięć tematów priorytetowych w programie EQUAL w podziale na filary Europejskiej Strategii
Zatrudnienia:
Zdolność do zatrudnienia
1. Ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy celem promowania rynku pracy otwartego dla
wszystkich.
2. Zwalczanie rasizmu i ksenofobii w miejscu pracy.
Przedsiębiorczość
1. Zapewnienie powszechnego dostępu rozwoju przedsiębiorczości.
2. Umocnienie „gospodarki społecznej” (w tym trzeciego sektora), w szczególności usług na rzecz
społeczności lokalnych oraz poprawa jakości miejsc pracy w „gospodarce społecznej”.
Zdolności przystosowawcze
1. Wspieranie kształcenia się przez całe życie i integracyjnych form organizacji pracy sprzyjających
zatrudnianiu i utrzymywaniu zatrudnienia osób doznających dyskryminacji i nierówności na
rynku pracy.
127
2. Wspieranie zdolności przystosowawczych przedsiębiorstw i pracowników do zmian
strukturalnych w gospodarce oraz wykorzystania technologii informatycznej i innych nowych
technologii.
Równość szans dla kobiet i mężczyzn
1. Godzenie życia rodzinnego i zawodowego, jak również ponowna integracja mężczyzn i kobiet,
którzy opuścili rynek pracy, poprzez wdrażanie bardziej elastycznych i efektywnych form
organizacji pracy oraz działań towarzyszących.
2. Ograniczenie nierówności w traktowaniu płci (gender gap) i przeciwdziałanie segregacji
zawodowej (job desegregation).
Osoby ubiegające się o azyl (status uchodźcy)
1. Pomoc w integracji osób ubiegających się o status uchodźcy.
2. Partnerstwa na rzecz Rozwoju
Aby zawiązać Partnerstwo na rzecz Rozwoju muszą znaleźć się przynajmniej dwie instytucje (każda
innego typu), które chcą połączyć środki i działania w celu rozwiązania danego problemu rynku pracy
związanego z dyskryminacją bądź nierównością.
3. Zaangażowanie grup dyskryminowanych
Zasada ta oznacza udział grup napotykających na problemy w integracji zawodowej i społecznej
w działaniach i decyzjach podejmowanych w ramach partnerstwa. Plan działania opisany w projekcie
składanym przez każde partnerstwo musi odpowiadać na potrzeby określonej grupy docelowej;
powinien zawierać informacje na temat podstawowych grup docelowych w regionie lub sektorze, ich
potrzeb i oczekiwań związanych z projektem, sposobu zebrania tych danych, a także szczegółowy
opis, w jaki sposób oczekiwania te zostaną zaspokojone. Udział ten powinien mieć miejsce na
wszystkich etapach realizacji projektu: podczas planowania, podejmowania decyzji, wdrażania
i współpracy międzynarodowej
4. Współpraca międzynarodowa
Jest zasadniczym elementem EQUAL. Przyczynia się ona do powstania znaczącej wartości dodanej
dla partnerów, którzy pracują nad rozwiązaniem takich samych lub podobnych problemów. Może być
również źródłem innowacyjności. Każde partnerstwo krajowe musi mieć przynajmniej jednego
partnera (partnerstwo) z innego kraju członkowskiego. Ogólnie przyjętą zasadą jest, że w ramach
EQUAL partnerzy nawiązujący współpracę międzynarodową muszą realizować projekty w ramach
tego samego działania. Dopuszcza się również angażowanie do współpracy transnarodowej partnerów
z programów innych niż EQUAL. Wszystkie partnerstwa, które złożyły wnioski do Programu
EQUAL, są umieszczane w stworzonej przez Komisję Europejską bazie danych dostępnej
w Internecie, w celu ułatwienia poszukiwania partnerów (partnerstw) do współpracy
międzynarodowej.
Współpraca międzynarodowa może przybierać różne formy:
▪wymiana informacji i doświadczeń,
▪równoległe wypracowywanie innowacyjnego podejścia,
▪import, eksport i adaptacja nowych rozwiązań do swojej sytuacji,
▪wspólny produkt lub system pracy - podział zadań w ramach realizacji wspólnego celu,
▪dodatkowa działalność: wymiana nauczycieli, uczniów, głównych aktorów projektu i innych.
5. Innowacyjność
EQUAL zapewnia wsparcie dla pionierskich rozwiązań problemów nierówności i dyskryminacji
w pracy i w dostępie do pracy. Innowacyjność może przejawiać się pod różnymi postaciami: może to
być innowacyjne podejście do problemu lub przeniesienie rozwiązań z innych obszarów, jak również
sposób organizacji i pracy w ramach partnerstwa. Z doświadczeń programów ADAPT
i EMPLOYMENT wynika, że efektem działań innowacyjnych może być jedna lub więcej
z następujących zmian:
▪rozwój nowych metod, narzędzi, nowego podejścia i udoskonalenie już istniejących (jest to
innowacyjność ukierunkowana na proces),
128
▪sformułowanie nowych celów, identyfikacja nowych i obiecujących podejść, otwarcie nowych dróg
do zatrudnienia (innowacyjność ukierunkowana na cel),
▪rozwój systemu odpowiadającego na potrzeby i problemy rynku pracy w ramach politycznych
i instytucjonalnych struktur (innowacyjność ukierunkowana na kontekst).
6. Upowszechnienie rezultatów i włączenie ich do głównego nurtu polityki (Dissemination and
mainstreaming)
EQUAL jest instrumentem badawczym i testującym - przy wykorzystaniu szerokich możliwości
Partnerstw na rzecz Rozwoju - EQUAL odkrywa, próbuje i wprowadza w życie nowe rozwiązania.
Państwo członkowskie zobowiązane jest do stworzenia systemu wymiany doświadczeń i najlepszych
rozwiązań wypracowanych przez krajowe Partnerstwa na rzecz Rozwoju. Są one następnie
adoptowane do Narodowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia, a także Narodowego Planu Działań
na rzecz Integracji Społecznej. Wymiana najlepszych praktyk pomiędzy partnerstwami
międzynarodowymi ma również miejsce na poziomie europejskim. Dzięki współpracy krajów
członkowskich i Komisji Europejskiej najlepsze rozwiązania są adoptowane do Europejskiej Strategii
Zatrudnienia. Wymiana doświadczeń i upowszechnienie najlepszych rozwiązań może mieć charakter
horyzontalny wtedy, gdy dotyczy partnerów zaangażowanych w realizację programu lub wertykalny,
gdy akcją informacyjną objęci są również decydenci polityczni, ministrowie, partnerzy społeczni.
Kwalifikacja Partnerstw na rzecz Rozwoju do finansowania w ramach programu EQUAL będzie się
odbywać w drodze ogólnokrajowego konkursu projektów (we wszystkich krajach członkowskich
odbywa się on w tym samym czasie). .
Podmioty uprawnione do aplikowania:
Organizacje pozarządowe, jednostki administracji lokalnej i regionalnej, instytucje badawcze
i edukacyjne, placówki kształcenia, przedsiębiorstwa (zwłaszcza małe i średnie), partnerzy społeczni
itp. Partnerstwo zgłasza się do realizacji jednego wybranego przez siebie działania.
Czas realizacji/ogłoszenia konkursu
Polska jest na etapie programowania Inicjatywy Wspólnotowej Equal. Prace nad Jednolitym
Dokumentem Programującym są prowadzone przez grupę roboczą działającą w ramach Ministerstwa
Pracy i Polityki Społecznej, które to ministerstwo jest odpowiedzialne za przygotowanie dokumentu,
a po akcesji za zarządzanie i jego wdrożenie.
IV. PROGRAMY WSPÓLNOTOWE
1. MŁODZIEŻ (YOUTH)
Celem programu jest praca z młodzieżą, przezwyciężanie uprzedzeń i stereotypów zakorzenionych
w mentalności i kulturze młodych ludzi; przygotowywanie młodzieży do aktywnego uczestnictwa
w życiu społecznym państw europejskich; rozwijanie osobowości młodych ludzi; zwiększanie udziału
w życiu społecznym młodzieży defaworyzowanej.
Komponenty programu:
▪Wymiana młodzieży
Działania polegają na dwustronnych i wielostronnych spotkaniach grup młodzieży z kilku różnych
krajów europejskich. Celem działania jest umożliwianie młodzieży nawiązywania kontaktów
z rówieśnikami z innych krajów i zapoznawanie młodzieży z realiami społecznymi i kulturą innych
krajów.
▪Wolontariat europejski
Działanie to obejmuje indywidualne wyjazdy młodych dorosłych ludzi do innego kraju europejskiego
w celu podjęcia pracy wolontariackiej. Celem działania jest umożliwianie młodzieży
wykorzystywania własnych umiejętności, rozwijania zainteresowań, zdobywania doświadczeń w
129
nowych dziedzinach, poznawania języków obcych i innych kultur; zwiększanie szans młodych ludzi
na znalezienie w przyszłości ciekawej pracy; wzbogacanie zestawu narzędzi, jakimi dysponują
organizacje młodzieżowe w pracy z młodymi ludźmi poprzez umożliwianie im pracy wolontariackiej
przy różnego rodzaju projektach zagranicznych (ekologicznych, socjalnych, kulturalnych, etc.);
umożliwianie już istniejącym organizacjom i instytucjom non-profit korzystania z pomocy
wolontariuszy z innych krajów europejskich.
▪Inicjatywy młodzieżowe
Są to działania młodzieży na rzecz społeczności lokalnych. Celem inicjatyw jest: pobudzanie
młodzieży do aktywnego i kreatywnego działania na rzecz społeczności lokalnej; rozwijanie
zaradności i zdolności organizacyjnych u młodych ludzi; stwarzanie młodzieży możliwości
wykorzystywania w środowisku lokalnym doświadczeń zdobytych w ramach projektów Wolontariatu
Europejskiego oraz Wymian Młodzieży.
▪Wspólne działania
Są to działania, których realizacja obejmuje kilka programów unijnych: Sokrates (kształcenie),
Leonardo da Vinci (kształcenie i szkolenie zawodowe) oraz Młodzież w celu poszerzenia zakresu
współdziałania miedzy tymi programami. Celem tych działań jest promowanie „Europy Wiedzy”
poprzez wspieranie rozwoju innowacyjnych metod podejścia do analizy i rozwiązywania problemów
o charakterze przekrojowym i interdyscyplinarnym
▪Działania wspierające
Są to różnorodne formy podnoszenia kwalifikacji osób pracujących z młodzieżą, a w szczególności
tych realizujących projekty w ramach Programu Młodzież. Celem działań wspierających jest: pomoc
dla pracowników młodzieżowych w przygotowywaniu i realizacji projektów poprzez umożliwianie im
wymiany doświadczeń, poglądów, nawiązywania kontaktów międzynarodowych; działania na rzecz
poprawy jakości projektów realizowanych w ramach Programu Młodzież; zachęcanie do
poszukiwania nowych metod pracy z młodzieżą; promocja Programu Młodzież.
Podmioty uprawnione do aplikowania
Program jest adresowany do młodych ludzi w wieku 15-25 lat oraz do osób pracujących z młodzieżą.
Wnioski mogą składać wszelkie organizacje, których działalność nie jest nastawiona na zysk: szkoły,
ośrodki młodzieżowe, organizacje młodzieżowe i pozarządowe.
Czas realizacji/ogłoszenia konkursu 2000-2004
2. KULTURA 2000
Celem programu jest wspieranie współpracy pomiędzy podmiotami zajmującymi się kulturą z krajów
członkowskich Unii Europejskiej oraz innych krajów uczestniczących w Programie, w tym krajów
kandydujących. Ponadto celami programu jest:
▪akcentowanie i wspieranie różnorodności kulturowej jako czynnika tożsamości europejskiej oraz
rozwój nowych form ekspresji kulturowej,
▪promocja i wspieranie twórczości, ponadnarodowego promowania kultury i mobilności artystów,
twórców, innych podmiotów i osób profesjonalnie związanych z kulturą oraz ich dzieł, ze
szczególnym uwzględnieniem osób młodych, pochodzącymi ze środowisk najbiedniejszych
▪promocja dialogu i wzajemnego poznawania kultur i historii narodów Europy,
▪otwarcie na kultury spoza obszaru Unii Europejskiej,
▪umożliwienie najbardziej licznym i różnorodnym grupom społecznym i jednostkom pełnego
korzystania z istniejących form aktywności kulturalnej,
▪wspieranie wspólnego europejskiego dziedzictwa narodowego,
▪upowszechnianie nowatorskich koncepcji, metod i technik konserwatorskich,
▪wykorzystanie nowych technologii na użytek komunikacji, globalnego porozumienia i twórczej
aktywności zawodowej w dziedzinie kultury,
▪uznanie kultury jako czynnika ekonomicznego oraz czynnika integracji społecznej i obywatelskiej.
130
Komisja Europejska określiła dziedziny aktywności kulturalnej (tzw. sektory), wspierane przez
program w roku 2004. Są to:
▪kulturowe dziedzictwo ruchome i nieruchome, materialne i niematerialne, archiwa historyczne,
▪biblioteki, dziedzictwo archeologiczne i podwodne, a także krajobrazy kulturowe.
▪sektor książek, czytelnictwa i tłumaczeń we wszystkich edycjach.
Typy projektów:
▪projekty długoterminowe - wieloletnie (2 do 3 lat) realizowane w oparciu o umowy o współpracy
zawierane pomiędzy partnerami projektu,
▪projekty krótkoterminowe (jednoroczne),
▪projekty współpracy kulturalnej realizowane w państwach trzecich niebiorących udziału
w Programie,
▪ projekty z dziedziny książki, czytelnictwa i tłumaczeń.
Każdy z projektów winien realizować przynajmniej jeden priorytet z następujących priorytetów
wiodących:
▪„W stronę obywatela”,
▪Nowe technologie - rozwój kreatywności,
▪Tradycja i innowacja - synergia pomiędzy przeszłością i przyszłością.
Wysokość dofinansowania: do 50% całkowitego budżetu projektu, w określonych przez Komisję
Europejską przypadkach 60%. Minimalna wysokość dofinansowania wynosi 50 000 euro,
maksymalna 300 000 euro.
▪Instytucje i organizacje sektora publicznego oraz pozarządowego, prowadzące działalność
w dziedzinie kultury.
3. SOCRATES II
Celem programu jest wsparcie dla współpracy europejskiej w dziedzinie edukacji, pomoc
w podnoszeniu jakości kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych, rozwijanie poczucia jedności
z Europą, wspomaganie umiejętności przystosowywania się do nowych warunków społecznych
i ekonomicznych.
Program Sokrates obejmuje kilka komponentów:
ERASMUS - współpraca międzyuczelniana,
COMENIUS - współpraca ośrodków edukacyjnych - edukacja przedszkolna, szkolnictwo
podstawowe i średnie,
LINGUA - promowanie nauczania języków obcych,
MINERWA - promowanie kształcenia otwartego i na odległość - technologie informacji
i komunikacji
GRUNDTVIG - promowanie rozwoju materiałów i usług edukacyjnych, które będą wykorzystywane
w kształceniu dorosłych
EURYDICE - wymiana informacji o systemach edukacyjnych,
ARION - wizyty studyjne decydentów niższych szczebli w zakresie edukacji
NARIC - rozpowszechnianie informacji o równoważności dokumentów o wykształceniu w różnych
krajach.
Roczne dodatkowe priorytety dla wszystkich działań:
▪przygotowanie do poszerzenia Unii Europejskiej,
▪zrównoważony rozwój,
▪stabilność i bezpieczeństwo,
▪przyszłe wyzwania dla edukacji i systemów szkoleniowych,
131
▪promocja równych szans (kobiet i mężczyzn, osób niepełnosprawnych, zwalczanie dyskryminacji),
▪nauczanie ustawiczne,
▪e-Nauczanie.
Uczelnie, szkoły językowe, fundacje, ośrodki młodzieżowe, organizacje młodzieżowe i pozarządowe
4. LEONARDO DA VINCI II
Celem programu jest rozwój kształcenia i szkolenia zawodowego na wszystkich poziomach,
współpraca międzynarodowa w tym zakresie, dostosowanie systemu kształcenia zawodowego do
potrzeb rynku pracy w zintegrowanej Europie oraz poprawa sytuacji na rynku pracy w
poszczególnych krajach. Dziedziny wsparcia to: edukacja oraz nowe technologie.
Działania kwalifikujące się do finansowania:
▪Wymiany i staże
Projekty wymian i staży wspierają międzynarodową mobilność osób biorących udział w szkoleniu
zawodowym. Można uzyskać dofinansowanie dla staży uczniów, studentów, młodych pracowników
i absolwentów oraz dofinansowanie wymian dla nauczycieli i szkoleniowców, doradców
zawodowych, kierowników działów kadr, organizatorów szkoleń oraz nauczycieli i lektorów języków
obcych.
▪Projekty pilotażowe
Celem projektów pilotażowych jest podniesienie jakości kształcenia i szkolenia zawodowego oraz
doradztwa zawodowego. Są to na przykład działania, których celem jest poprawa jakości systemów
kształcenia i szkolenia zawodowego, przeciwdziałanie dyskryminacji, zwiększanie świadomości
różnic międzykulturowych oraz projektów uwzględniających potrzeby szkoleniowe osób
i pracowników przemieszczających się z kraju do kraju.
▪Projekty językowe
Celem tworzenia tego typu projektów jest promowanie znajomości języków obcych oraz znajomości
kultur krajów europejskich.
▪Międzynarodowe sieci instytucji
Program Leonardo da Vinci wspiera tworzenie międzynarodowych sieci instytucji, stanowiących
infrastrukturę upowszechniania wiedzy i doświadczeń na poziomie europejskim.
▪Badania i analizy
Tworzenie i aktualizacja zbiorów, opracowań badawczych i analiz dotyczących zagadnień kształcenia
i szkolenia zawodowego. Ich efektem mają być opracowania pokazujące procesy zmian zachodzących
w krajowych systemach kształcenia i szkolenia zawodowego.
▪Akcje wspólne
Akcje wspólne zapewniają możliwość realizacji działań objętych przez kilka programów unijnych:
Sokrates (kształcenie), Leonardo da Vinci (kształcenie i szkolenie zawodowe) oraz Młodzież w celu
poszerzenia zakresu współdziałania miedzy tymi programami. Celem Akcji jest promowanie „Europy
Wiedzy” poprzez wspieranie rozwoju innowacyjnych metod podejścia do analizy i rozwiązywania
problemów o charakterze przekrojowym i interdyscyplinarnym.
▪placówki kształcenia i instytucje szkoleniowe, w tym szkoły wyższe, które zgodnie z przepisami
prawa krajowego i/lub praktyką w danym kraju, zajmują się projektowaniem i prowadzeniem
kształcenia i szkolenia zawodowego, doskonalenia zawodowego, kształcenia i szkolenia
132
aktualizującego lub nastawionego na przekwalifikowanie zawodowe, bez względu na nazwę, pod jaką
placówki takie prowadzą działalność w kraju uczestniczącym;
▪ośrodki i instytuty badawcze zajmujące się działalnością badawczo-analityczną w dziedzinie
kształcenia i szkolenia zawodowego;
▪przedsiębiorstwa, zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), a także organizacje branżowe,
związki rzemiosła, spółki państwowe i prywatne, w tym firmy działające aktywnie w obszarze
szkolenia zawodowego
▪organizacje zawodowe, w tym izby przemysłu i handlu itp.;
▪organizacje partnerów społecznych;
▪organy i organizacje samorządów lokalnych i regionalnych;
▪organizacje pozarządowe, stowarzyszenia (nie nastawione na zysk, non-profit), inne związki mające
osobowość prawną i powstałe z inicjatywy ich członków.
5. EContent
Celem programu jest promocja dostępu do nowych technologii, w tym Internetu, stymulowanie
rozwoju treści publikowanych lub udostępnianych w sieci Internet, pomoc w tworzeniu,
wykorzystywaniu i dystrybucji treści cyfrowych a także promocja zróżnicowania językowego
i kulturowego w globalnej sieci internetowej, propagowanie powszechności korzystania z informacji
dostępnych poprzez globalne sieci teleinformatyczne, wsparcie rozwoju małych i średnich
przedsiębiorstw działających w sektorze multimediów i teleinformatyki.
Dziedziny: poprawienie dostępu do zasobów europejskiego publicznego sektora informacji oraz
umożliwienie maksymalnego wykorzystania baz danych, rozwój infrastruktury lingwistycznej sieci
teleinformatycznych oraz poprawa jakości i rzetelności informacji dostępnych poprzez Internet,
stymulowanie rozwoju i dynamiki rynku informacji.
Na program eContent składają się trzy niezależne linie tematyczne
1. Poprawa dostępności oraz rozszerzenie zakresu wykorzystywania informacji sektora publicznego
2. Inspirowanie tworzenia wielojęzycznych i wielokulturowych treści internetowych.
3. Zwiększanie dynamiki rynku treści cyfrowych.
Typy projektów:
▪Projekty demonstracyjne (demonstration projects): duże przedsięwzięcia, w których partnerzy
wypracowują wspólne osiągnięcia wykazujące założenia proponowanych linii tematycznych.
▪Studia wykonalności (feasibility projects): wspomagające rozwój nowych pomysłów i szkicujące
fazę wczesnych eksperymentów.
▪Środki towarzyszące (accompanying measures): dotyczą wymiany najlepszej praktyki, budowania
sieci partnerów, działań rozpowszechniających oraz skupiania projektów zarówno w ramach ogólnej
tematyki projektu, jak i poszczególnych linii działania. Ich zadaniem jest wspieranie wykonywania
programu.
Uczelnie, centra badawcze, małe i średnie przedsiębiorstwa , fundacje, samorządy, sektor publiczny,
organizacje pozarządowe
Czas realizacji/ogłoszenia konkursu
2001-2005 (Polska uczestniczy od 2002).
Konkurs ten jest otwarty dla projektów fazy definicji (definition-phase projects), środków
towarzyszących (accompanying measures) oraz dla grantów.
133
V. PROGRAMY WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ PHARE
PHARE Cross-Border Co-operation (PHARE CBC)
Jest to specjalny program wspierany z budżetu PHARE. Ze środków tego programu wspiera się m.in.
rozwój infrastruktury, transportu, telekomunikacji, turystykę czy kulturę.Każdy kraj, który otrzymuje
pomoc z PHARE otrzymuje określoną kwotę do dyspozycji.Pieniędzmi tymi zarządza przeznaczona
do tego instytucja. W Polsce jest nią Władza Wdrażająca Program Współpracy Transgranicznej.
Komisja Europejska w 1995r. w ramach Phare CBC utworzyła Fundusz Małych Projektów
Euroregionalnych (SPF). Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, środki te przeznaczone są
przede wszystkim na tworzenie ” transgranicznych więzi i połączeń o charakterze międzyludzkim”.
Preferowanymi rodzajami działalności są: wymiana kulturalna, rozwój demokracji lokalnej, zasoby
ludzkie, transgraniczne studia i koncepcje rozwojowe oraz rozwój gospodarczy i turystyka.
Maksymalna kwota dofinansowania wynosi 50.000 EUR, a minimalny wkład własny 25%.
Projekty powinny mieć charakter transgraniczny, opierać się na współpracy (pisemne potwierdzenie
udziału partnera zagranicznego)
1. Program Współpracy Przygranicznej Phare CBC Polska – Słowacja
Lata realizacji projektów
2000 - 2006 (dla poszcz. edycji)
Obszar
3 województwa w kraju – Polska-Słowacja podkarpackie, małopolskie, śląskie
Budżet Programu
16 mln EUR Phare
w tym województwo podkarpackie: ok. 5 mln EUR Phare (wszystkie edycje)
Zakres
:
 techniczna infrastruktura przygraniczna,
 fundusze małych projektów.
W ramach Programu realizowane są trzy komponenty:
a) Fundusz Małych Projektów
W ramach Funduszu Małych Projektów przewidziano granty dla instytucji z obszaru województwa
podkarpackiego realizujących przedsięwzięcia we współpracy z partnerami słowackimi.
Rokrocznie z poszczególnych alokacji Programu przyznawana będzie określona kwota na realizację
tego komponentu.Fundusz zarządzany jest w naszym regionie przez Stowarzyszenie „Euro- Karpaty”.
Celem Funduszu jest wspieranie projektów „miękkich” w zakresie demokracji lokalnej, rozwoju
gospodarczego i turystycznego, kultury ekologii, zdrowia, informacji i komunikacji.
b) Fundusz Małych Projektów Infrastrukturalnych
Fundusz wspiera projekty infrastrukturalne małej skali, które mają duże znaczenie transgraniczne.
Jego celem jest wspieranie rozwoju infrastruktury na terenach objętych Programem, likwidacja różnic
w poziomie infrastruktury komunalnej, a ponadto wspieranie infrastruktury dotyczącej ochrony
środowiska naturalnego.
2. Program „Zintegrowana Granica Wschodnia”
Lata realizacji projektów
2000 - 2006 (dla poszcz. edycji)
Obszar: 4 województwa w kraju – Granica Wschodnia (podkarpackie, lubelskie, podlaskie,
warmińsko-mazurskie)
Budżet dla woj. Podkarpackiego ok. 6 mln euro Phare (wszystkie edycje)
Zakres
:
134
- techniczna infrastruktura przygraniczna,
- fundusze małych projektów
Ilość projektów
- 1 duży projekt infrastrukturalny (przejście w Krościenku)
- fundusze małych projektów
Program „Zintegrowana Granica Wschodnia” współfinansowany jest ze środków Phare i ma służyć
wsparciu rozwoju infrastruktury technicznej, instytucjonalnej i organizacyjnej związanej
z funkcjonowaniem granicy wschodniej Polski, jako zewnętrznej granicy UE.
Środki na uruchomienie Funduszu przewidziane zostały w ramach wszystkich planowanych do
realizacji edycji Programu Phare wg poniższego schematu alokacji:
Edycja 2002:
WFMP „Polska – Słowacja”- 130 000 EUR
Edycja 2003:
WFMP „Polska – Słowacja”- 130 000 EUR
Fundusz Małych Projektów Polska Granica Wschodnia: edycja Phare 2002 i 2003
Celem Funduszu Małych Projektów jest wspieranie projektów o charakterze „miękkim” w zakresie
demokracji lokalnej, rozwoju gospodarczego i turystycznego, kultury ekologii, zdrowia, informacji i
komunikacji, realizowanych przez podmioty z obszaru województwa podkarpackiego we współpracy
z partnerami ukraińskimi.
Środki na uruchomienie Funduszu przewidziane zostały w ramach wszystkich planowanych do
realizacji edycji Programu Phare wg poniższego schematu alokacji:
Edycja 2002:
FMP „Polska Granica Wschodnia” – 500 000 EUR
FMPI „Polska Granica Wschodnia” – 1 000 000 EUR
Edycja 2003:
FMP „Polska Granica Wschodnia” – 500 000 EUR
FMPI „Polska Granica Wschodnia” – 1 000 000 EUR
135
VI. PROGRAM PHARE 2002 KRAJOWY PROGRAM ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH
Integracja społeczna i zawodowa grup zagrożonych wykluczeniem
Program Integracja społeczna i zawodowa grup zagrożonych wykluczeniem realizowany jest jako
jeden z komponentów programu Phare 2002 Krajowy program rozwoju zasobów ludzkich
Celem programu jest stworzenie szans osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym na integrację
społeczną i zawodową, głównie poprzez:
1) świadczenie pomocy psychologicznej,
2) edukację społeczną i zawodowa,
3) umożliwienie zdobycia doświadczenia zawodowego.
Program przeznaczony jest dla:
a) powiatów i gmin;
b) osób prawnych, nie działających w celu osiągnięcia zysku, dla których jednym z działań
statutowych jest działanie na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Minimalna kwota dofinansowania w programie wynosi 20 000,00 EUR, natomiast kwota maksymalna
100 000,00 EUR.
Dotacja nie może przekraczać 60% kwalifikowanych kosztów netto projektu - gdy wnioskodawcą jest
powiat lub gmin oraz 90% kwalifikowanych kosztów netto projektu - gdy wnioskodawcą są osoby
prawne, nie działające w celu osiągnięcia zysku, dla których jednym z działań statutowych jest
działanie na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
przypadku osób prawnych.
Jednostką wdrażającą program Integracja społeczna i zawodowa grup zagrożonych
wykluczeniem. jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. PARP jest jednocześnie
Jednostką Kontraktującą dla programu.
136
Tabela 54. Wybrane zadania realizacyjne zawarte w Strategii miasta Przeworska na lata 2004-2008
i potencjalne źródła ich współfinansowania
Lp. Zadanie / Projekt do realizacji
1. Lokalny Fundusz Pożyczkowy i
Poręczeń Kredytowych
Źródła współfinansowania
Program:
Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności
Przedsiębiorstw 2004-2006
Priorytet:
Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności
przedsiębiorstw z wykorzystaniem instytucji otoczenia
biznesu
Działanie:
Poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji
przedsiębiorstw
Poddziałania:
Dokapitalizowanie funduszy pożyczkowych
Dokapitalizowanie funduszy poręczeń kredytowych
Wsparcie powstawania funduszy kapitału zalążkowego (seed capital)
poprzez ich dekapitalizowanie
Poziom dofinansowania:
75% kosztów kwalifikowanych
137
2.




Inkubator Przedsiębiorczości
Centrum Wspierania
Przedsiębiorczości
Centrum Integracji Społecznej
i Zawodowej
Centrum Wolontariatu
Program:
Sektorowy Program Operacyjny Rozwój zasobów Ludzkich
Priorytet1:
Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i
spolecznej
Działania:
 Rozwój i modernizacja instrumentów i instytucji rynku
pracy
 Perspektywy dla młodzieży
 Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia
 Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych
 Wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup
szczególnego ryzyka
 Integracja i reintegracja zawodowa kobiet
Priorytet 2:
Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy
Działanie:
Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki i przedsiębiorczości
Program:
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
2004-2006
Priorytet 2
Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich
Działania:
 Rozwój zawodowy dostosowujący zasoby ludzkie do potrzeb

regionalnego rynku pracy
Reorientacja zawodowa
Program:
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Program Phare 2002 - Aktywne formy zapobiegania
bezrobociu
Program „Integracja społeczna i zawodowa grup zagrożonych
wykluczeniem”
60% kosztów kwalifikowanych(90% - dla osób prawnych nie
działających dla osiągnięcia zysku)
3.
Budowa i modernizacja dróg
lokalnych
Program:
2004-2006
Priorytet:
Rozwój lokalny
Działanie:
Infrastruktura lokalna
138
4.
Kompleksowe uzbrojenie terenów Program:
pod nowe inwestycje
2004-2006
Priorytet:
Rozwój lokalny
Działanie:
5.
Wykorzystanie technik
społeczeństwa informacyjnego
w pracy w Urzędu Miasta
w Przeworsku
Program:
2004-2006
Priorytet:
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej
wzmacnianiu konkurencyjności regionów
Działanie:
Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego
6.
Komputeryzacja usług
Powiatowej i Miejskiej Biblioteki
Publicznej
w Przeworsku oraz zapewnienie
dostępu do internetu
Program:
2004-2006
Priorytet:
Działanie:
7.
Utworzenie miejskiej sieci
informatycznej oraz punktów
publicznego dostępu do internetu.
Program:
2004-2006
Priorytet:
Działanie:
139
8.
Modernizacja Stacji Uzdatniania
Wody w Rozborzu
Program:
2004-2006
Priorytet:
Rozwój lokalny
Działanie:
9.
Przebudowa miejskiej magistrali
wodociągowej ze Stacji
Uzdatniania Wody w Rozborzu
Program:
2004-2006
Priorytet:
Rozwój lokalny
Działanie:
10. System zabezpieczeń
przeciwpowodziowych dla miasta
Przeworska - budowa wałów
przeciwpowodziowych
Program:
2004-2006
Priorytet:
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu
konkurencyjności regionów
Działanie:
Infrastruktura ochrony środowiska
11. Budowa wysypiska odpadów
komunalnych dla miasta
Przeworska
Program:
2004-2006
Priorytet:
Rozwój lokalny
Działanie:
12. Centrum Integracji Społecznej
i Zawodowej
Program:
Program Phare 2002 Krajowy program rozwoju zasobów
ludzkich - Integracja społeczna i zawodowa grup
zagrożonych wykluczeniem
60 % kosztów kwalifikowanych (90% - dla osób prawnych nie
działających dla osiągnięcia zysku)
140
13. Program renowacji zabytków na
terenie miasta Przeworska
Program:
2004-2006
Priorytet:
Działanie:
Zachowanie i odbudowa dziedzictwa kulturowego
14. Poprawa stanu podstawowej
infrastruktury społecznej na
terenie Przeworska
Program:
2004-2006
Priorytet:
15. Rozwój małej infrastruktury
Program:
turystycznej na terenie Przeworska Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
2004-2006
Priorytet:
Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej
i zasobów ludzkich
Działanie:
Rozwój turystyki
16. Współpraca transgraniczna
w ramach Euroregionu
Karpackiego
Działania w obszarach:


Wymiana kulturalna
 Lokalna demokracja
Studia planistyczne
i rozwojowe
 Rozwój gospodarczy
 Środowisko naturalne
 Turystyka
Program Współpracy Przygranicznej Phare CBC Polska –
Słowacja
Edycja 2002/2003
c) Fundusz Małych Projektów
d) Fundusz Małych Projektów Infrastrukturalnych
e) Wspólny Fundusz Małych Projektów
Program „Zintegrowana Granica Wschodnia”
Edycja 2002 / 2003
a) Fundusz Małych Projektów
b) Fundusz Małych Projektów Infrastrukturalnych
Załącznik 3. Wykaz zabytków miasta Przeworsk
UKŁAD URBANISTYCZNY, XIV.
1. ZESPÓŁ KLASZTORNY BERNARDYNÓW:
a. kościół p.w. św. Barbary, murowany, 1461-1465 i koniec XV, dobudowanie wieży l połowa
XVI, szczyt prezbiterium 1621, dobudowanie kaplicy pn. św. Antoniego 1754, barokizacja
wnętrza 1764, proj. Jan Degan, przebudowa fasady 1902, remont 1946-1949 i 1961-1965,
b. klasztor, murowany, 4 ćw. XV, rozbudowa początek XVI, przebudowa XVII-XVIII, remont
1827 i 1895, restauracja elewacji i wieży 1902, prace konserwatorsko-remontowe 1961-1965,
141
c. mur obronny, murowany, XV/XVI, remont 2 ćw. XVII.
2. ZESPÓŁ KLASZTORNY BOŻOGROBCÓW:
a. kościół, obecnie parafia p.w. Św. Ducha, murowany, około 1430-1473, remont, początek
XVIII, dobudowanie kaplicy Grobu Chrystusa 1718, połączenie kościoła z klasztorem
nadwieszoną na arkadach galerią 1742, zniszczenie wieży 1785, obniżenie dachu nad nawą
główną 1845, dobudowanie krucht przy wieży od pn. i pd., obniżenie dachu nawy pd.,
dobudowanie kruchty i in. 1908, remont 1923-1924 i 1966-1970, restauracja przed 1981,
b. klasztor, obecnie plebania, murowany, koniec XV, 2 połowa XVII, rozbudowa 1739-1742 i
1754-1757, restauracja 1899, remont 1961-1970,
c. dzwonnica, murowana, 1627, przebudowa 1785,
d. fortyfikacje, murowano-ziemne, koniec XVI,
e. ogrodzenie z bramką, murowane, XVIII, przebudowa bramki 2 połowa XIX.
3. ZESPÓŁ KLASZTORNY SS. MIŁOSIERDZIA:
a. kościół p.w. MB Śnieżnej, murowany, 1778-1784, remont 1933,1959 i 1972,
b. klasztor, obecnie Dom Pomocy Społecznej, murowany, 1784, rozbudowa początek XX,
c. spichlerz, obecnie dom przedpogrzebowy, murowany, 1869.
4. KAPLICZKA, ul. Gimnazjalna, murowana, XIX.
5. KAPLICZKA, ul. Kąty, murowana, 1825.
6. KAPLICZKA, ul. Konopnickiej, murowana, l połowa XIX.
7. KAPLICZKA, TZW. ZNAK TATARSKI, ul. Tatarska, ziemno-murowana, XVII.
8. KAPLICZKA, ul. Wojska Polskiego, murowana, XIX.
9. KAPLICZKA, ul. Wojska Polskiego, murowana, XIX.
10. POZOSTAŁOŚCI MURÓW MIEJSKICH, murowane, 1487 i 1512- 1527, zniszczone XVIII, XIX
w. i 1939.
11. KOSZARY, następnie Towarzystwo Mieszczan „Gwiazda", od 1950 filia Zakładów
Włókienniczych „Jarlan", ul. Bernardyńska nr l, murowane, koniec XVIII, przebudowa
12. RATUSZ, murowany, XVII, częściowa przebudowa XIX, remont, i rozbudowa 1909.
13. STAROSTWO POWIATOWE, obecnie Szkoła Muzyczna, ul. Krakowska nr 3, murowane, 1912.
14. BUDYNEK KASY CHORYCH, obecnie przychodnia rejonowa, ul. Lwowska nr 14, murowany,
l. 20-30 XX.
15. SZPITAL DLA UBOGICH, obecnie dom mieszkalny, ul. Kościelna nr 11, murowany, XIX.
16. GIMNAZJUM MĘSKIE, obecnie szkoła podstawowa, ul. Gimnazjalna nr 35, murowane, koniec
XIX.
17. SZKOŁA MĘSKA, obecnie Liceum Ogólnokształcące, ul. Szkolna nr 6, murowana, 1904,
rozbudowa około 1990.
18. SZKOŁA ŻEŃSKA, obecnie podstawowa, ul. Lwowska nr 11, murowana, 1930.
19. DOM LUDOWY, obecnie przedszkole, ul. Wojska Polskiego nr 44, drewniany, l. 20-30 XX.
20. BUDYNEK KASY ZALICZKOWEJ, obecnie Urząd Skarbowy, ul. Krakowska nr 11, murowany,
1900.
21. ZESPÓŁ KOLEJOWY na linii kolei wąskotorowej Przeworsk-Dynów:
a. budynek kolejowy, ul. Lubomirskich nr 3a, murowany, początek XX,
b. most kolejowy nad Mleczką, stalowo-kamienny., 1887.
22. OBERŻA, obecnie dom mieszkalny, ul. Krakowska nr 21 (d. 35), murowana, XVII, przebudowa
1800, proj. Jan Griesmeyer, modernizowana XIX/XX, remont 1991.
23. ZAJAZD, obecnie dom mieszkalny, ul. Krakowska nr 15, drewniano-murowany, l połowa XIX.
24. ZAJAZD, tzw. Dom na Blichu, obecnie dom mieszkalny, ul. Wojska Polskiego nr 10, murowany,
XVIII.
25. ZESPÓŁ PAŁACOWY:
a. pałac, obecnie muzeum, murowany, l połowa XVII, przebudowa i rozbudowa około 1800,
proj Jan Griesmeyer, dobudowanie ryzalitu wsch. po l803, proj. Chrystian Piotr Aigner,
dobudowanie łącznika po 1835, przebudowa około 1850-1860, proj. Franciszek Księiarski,
gruntownie remontowany 1976-1986,
b. oficyna, tzw. czerwona, obecnie dom mieszkalny i przedszkole, murowana, XVIII, rozbudowa
XIX/XX i lata70 XX w.,
c. kordegarda, murowana, 1921, rozbudowa 1959,
d. brama wjazdowa, murowana, l ćw. XX,
142
e. oranżeria, murowany, 1803-1807, proj. Chrystian Piotr Aigner, przebudowa 1920-1928 i l. 90
XX,
f. park krajobrazowy, l połowa XIX,
g. dom ogrodnika, tzw. szpital dla powstańców, murowany, l połowa XIX, gruntownie remont
1990,
h. stajnia i powozownia z domem koniuszego, obecnie Muzeum Pożarnictwa, murowany,
początek XIX, rozbudowa po 1869, modernizowana i adaptowana na cele muzealne 19891990,
i. dom administratora folwarku, murowany, około 1850,
j. stajnie cugowe, obecnie mieszkania i warsztaty, murowany, 2 połowa XIX,
k. obora, obecnie mieszkania i magazyny, murowany, 2 połowa XIX, remont,
l. spichlerz, obecnie magazyn, murowany, 2 połowa XIX, remont 1985,
m. elektrownia, obecnie dom mieszkalny, murowany, początek XX.
26. BUDYNEK ZARZĄDU ORDYNACJI PRZEWORSKIEJ, tzw. dom na Błoniu Browarnym,
obecnie szpital, ul. Studziańska, murowany, XVII, rozbudowa XIX.
27. ZESPÓŁ DWORSKI J. R. LUBOMIRSKIEGO, obecnie szpital, ul. Sktodowskiej-Curie:
a. dwór, obecnie oddział rehabilitacji, murowany, l. 20-30 XX,
b. 2 oficyny, murowany, l. 20-30 XX.
28. DWÓR, drewniany, XVII, wielokrotnie remont, przeniesiony z Krzeczowic l. 80 XX.
ul. Barnardyńska
29. DOM NR 3, drewniany, 1794, wymiana pokrycia dachu 1994.
30. DOM NR 4, murowany, XIX/XX.
31. DOM NR 5, drewniany-murowany, 1731.
32. DOM NR 8, murowany-drewniany, 1906.
33. DOM NR 9, drewniany, 1822, majster Tadeusz Muszyński, remont XIX/XX.
34. DOM NR 15, drewniany, koniec XIX.
35. DOM NR 20, drewniany, 1873.
ul. Gimnazjalna (dawna Świeczewskiego)
36. DOM NR 2 (d. 4), drewniany, XVIII.
37. DOM NR 9 (d. 7), drewniany, koniec XIX.
ul. św. Jana
39. DOM NR 2, murowany, początek XX.
40. DOM NR 4, drewniany, 2 połowa XIX.
ul. Kilińskiego
42. DOM NR 13, drewniany, około połowy XIX.
43. DOM NR 23, drewniany, XVIII/XIX.
44. DOM NR 25, drewniany, XVIII/XIX.
45. DOM NR 27, drewniany, około połowy XIX, przebudowa dachu.
ul. Konopnickiej
46. DOM NR 6, mur, początek XX.
ul. Kościelna
47. DOM NR 2, murowany, 1902.
48. DOM NR 3, drewniany-murowany, XVIII.
49. DOM NR 4, murowany, 2 połowa XIX.
51. DOM NR 15/17, drewniany-murowany, XVIII/XIX.
ul. Kościuszki
52. DOM NR 2, mur, 1928.
53. DOM NR 6, drewniany, początek XX.
ul. Krakowska
55. DOM NR 2 (d. 20), obecnie Szkoła muzyczna, murowany, około 1900-1905.
56. DOM NR 5 (d. 17), tzw. Stara Poczta, obecnie siedziba TBS, murowany, l połowa XIX,
rozbudowa 1905.
143
57. DOM NR 6, murowany, XIX.
59. DOM NR 15 (d. 27), murowany, początek XX.
ul. Krasickiego
62. DOM NR 12, drewniany, około 1900.
63. DOM NR 18, drewniany, 1916.
ul. Kręta
65. DOM NR 8, drewniany, XIX.
ul. Krótka
ul. 11 Listopada (d. 22Lipca)
68. DOM NR 20, drewniany, l połowa XIX.
69. DOM NR 22, drewniany, 2 połowa XIX.
ul. Lwowska
71. DOM NR 8, drewniany, początek XIX.
pl. Mickiewicza
72. DOM NR 5, murowany, XIX, przebudowa
73. DOM NR 6, murowany, l połowa XIX.
ul. Niepodległości
74. DOM NR 7, drewniany, początek XIX.
75. DOM NR 9 (d. 6), murowany, 1930.
ul. Okopowa
76. DOM NR 5, drewniany, XIX/XX.
ul. Piłsudskiego
ul. Polna
Rynek
79. DOM NR 2, murowany, l połowa XIX.
80. DOM NR 3, murowany, 2 połowa XVIII.
81. DOM NR 5, murowany, XVIII, przebudowa XIX.
82. DOM NR 6, murowany, XVIII/XIX.
89. DOM NR 13, murowany, 2 połowa XIX, przebudowa
94. DOM NR 26, murowany, l. 30 XX.
ul. Skłodowskiej-Curie
95. DOM, murowany, początek XX.
ul. Stolarska
ul. Szkolna
97. DOM NR 5, murowany, l. 20 XX.
98. DOM NR 7, drewniany, około połowy XIX.
144
ul. Tkacka
99. DOM NR l, drewniany, 1850.
100.DOM NR 2, drewniany, 2 połowa XIX.
101.DOM NR 5, drewniany, 1850.
102.DOM NR 9, drewniany, koniec XIX.
ul. Watowa
103.DOM NR 11, drewniany, początek XIX.
ul. Węgierska
104.ZAGRODA NR 2:
a. dom, drewniany, l połowa XIX,
b. stajnia, drewniany, l połowa XIX,
c. stodoła, drewniany, l połowa XIX,
d. kuźnia, drewniany, l połowa XIX.
ul. Wojska Polskiego
105.DOM NR 6, drewniany, XIX.
106.DOM NR 34, drewniany, początek XX.
107.BROWAR, następnie siedziba Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół" i kino, obecnie Miejska
Biblioteka Publiczna i Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Piłsudskiego nr 8, murowany, l
połowa XIX, rozbudowa 1938.
108.BROWAR, obecnie magazyn, ul. Niepodległości, własność OSP w Przeworsku, murowany,
koniec XIX.
109.POZOSTAŁOŚCI ZESPOŁU CUKROWNI, ul. Lubomirskich:
a. dom dyrektora cukrowni, obecnie nr l a, murowany, około 1895, proj. Nekrasil,
b. dom pracowniczy, obecnie nr 6, nie użytkowany, murowany, około 1895,
c. dom pracowniczy, obecnie nr 8, murowany, początek XX,
d. dom pracowniczy, obecnie nr I d, murowany, około 1895,
e. dom, obecnie nr I b, murowany, 1895.
110.KUŹNIA, ul. Słowackiego nr 18, drewniany, XIX/XX.
111.MŁYN, ul. Studziańska, wt. GS Przeworsk, murowany, początek XX.
112.MŁYN Z BUDYNKIEM GOSPODARCZYM, ul. Węgierska, murowany, około 1882.
113.POMPA, ul. Krasickiego nr 6, żeliwna, początek XX.
145
Załącznik 4. Strukturalne zapotrzebowanie ciepła dla m. Przeworska w roku 2000 i 2005
Jedn.
bilans.
A1
A2
A3
A4
A5
A6
Strukt. zabud.
Rok 2000
Ludność
BW
BJ
U
PBS
638
797
Razem
1435
280
314
Razem
594
1 116
703
Razem
1819
341
Razem
341
550
Razem
550
2682
689
Razem
3371
BW
BJ
U
PBS
BW
BJ
U
PBS
BW
BJ
U
PBS
BW
BJ
U
PBS
BW
BJ
U
PBS
Kubatura m3
MockW
Rok 2005
Kubatura m3
MockW
44000
61 400
25700
1 400
132 500
19600
25200
24700
110800
180 300
75900
56200
38800
247 000
417 900
28000
58600
85000
171 600
44000
56100
5500
105 600
190500
58600
53900
10200
313 200
792
1 535
514
52
2893
353
564
494
1 200
2611
1 487
1 293
776
15479
19035
644
1 172
1 050
2866
1 012
1 122
1 600
3734
3620
1 348
1 078
850
6896
44000
61 400
25700
1 400
132 500
19600
25200
24700
110800
180 300
75900 56200
38800
247 000
417900
68000
61 100
85000
214100
64000
56100
5500
125 600
190500
58600
53900
10200
313 200
792
1 535
514
52
2893
353
564
494
1 200
2611
1 487
1 293
776
15479
19035
1 700
1 222
1 050
3972
1 600
1 122
1 600
4322
3620
1 348
1 078
850
6896
146
Jedn.
bilans.
A7
A8
A9
Strukt. zabud.
BW
BJ
U
PBS
Razem
BW
BJ
U
PBS
Razem
BW
BJ
U
PBS
Razem
OGÓŁEM A1 DO A9
B1
B2
BW
BJ
U
PBS
Razem
BW
BJ
U
PBS
Razem
OGÓŁEM B1 DO B2
0
BW
BJ
U
PBS
Razem
OGÓŁEM 0
Rok 2000
Ludność
Kubatura m3
MockW
Rok 2005
Kubatura m3
MockW
1 532
55200
27100
•
60000
142 300
75700
43900
39300
2000
160 900
13100
109600
8700
11 000
142 400
994
623
2800
4417
1 579
1 010
878
30
3497
236
2459
174
145
3014
63200
27100
60000
150300
75700
43900
39300
2000
160 900
13100
121 600
18700
11 000
164 400
1 138
623
2800
4561
1 579
1 010
878
30
3497
236
2797
374
145
3552
12473
1 766 700
48963
1 859 200
51338
93
582
1 328
6100
45400
500
20600
72600
100900
2500
79500
182 900
110
964
10
4360
5444
2321
50
1 630
4001
6100
45400
500
20600
72600
100 900
2500
79500
182900
110
964
10
4360
5444
2321
50
1630
4001
2003
255 500
9445
255 500
9445
2013
2013
132900
27200
31200
191 300
3057
544
300
3901
132900
27200
31 200
191 300
3057
544
300
3901
2013
191 300
3901
191 300
3901
746
335
1081
1 201
549
1 750
195
1 337
675
1 328
147
OGÓŁEM A1 DO 0
16489
2213500
62308
2 306 000
64683
148
Załącznik 5. Wzory ankiet
ANKIETA POTRZEB ROZWOJOWYCH MIASTA PRZEWORSKA
1. Wymień pięć najważniejszych problemów do rozwiązania w mieście Przeworsku,
wg stopnia ważności na najbliższe 4 lata
1.
1.
2.
3.
4.
Ograniczenie bezrobocia
Rozwój budownictwa mieszkaniowego
Budowa obwodnicy dla miasta
Poprawa stanu dróg i chodników w mieście
Budowa wysypiska śmieci
2. Czy Twoim zdaniem właściwe wykorzystywane są na terenie miasta zasoby
(uzasadnij):
a) produkcyjne (przemysł i usługi)
 likwidacja głównych zakładów pracy bez organizowania innej produkcji lub
usług na ich obiektach
 zasoby przemysłowe (majątek i potencjał ludzki) zbyt mało wykorzystane,
dobrze rozwijający się sektor usług
b) gruntów




duża ilość gruntów wysokiej klasy odłogowana
duże rozdrobnienie gospodarstw uniemożliwiające specjalizacje i mechanizację
problem rynku zbytu dla płodów rolnych
niewykorzystana możliwość produkcji żywności ekologicznej
c) wynikające z ogólnego położenia miasta i zasobów naturalnych
 niewystarczające wykorzystanie położenia przy trasie międzynarodowej
 w niewielkim stopniu rozwinięta infrastruktura turystyczna uniemożliwia
odpowiednie wykorzystanie walorów krajoznawczych i turystycznych
3. Jakie możliwości rozwojowe widziałbyś dla Twojego miasta? Wymień pięć
najważniejszych
 Rozwój sektora rolno - spożywczego i przetwórstwa
 Rozwój infrastruktury turystycznej
 Pozyskiwanie inwestorów
 Utworzenie filii szkoły wyższej
 Przygraniczne położenie - współpraca z sąsiednimi regionami
4. Jakie problemy społeczne w mieście uważasz za wymagające najpilniejszego
rozwiązania?
 Bezrobocie, szczególnie wśród ludzi młodych
 Zubożenie społeczeństwa
 Sytuacja na rynku mieszkaniowym
 Dostępność świadczeń medycznych
5. Jakie kierunki kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych powinny być
preferowane?
 Informatyka, nowoczesne technologie
 Turystyka, hotelarstwo
 Ekologia
 Języki obce
6. Z jakimi partnerami krajowymi i zagranicznymi miasto powinno zawierać
umowy o współpracy i dlaczego?
 Ukraina, Słowacja - współpraca przygraniczna
 Miasta partnerskie - pomoc w rozwiązywaniu podobnych problemów, wymiana
doświadczeń
 Partnerzy zainteresowani inwestowaniem w branżę rolno - spożywczą,
przetwórczą, odzieżową oraz rozwojem turystyki w kierunku Bieszczad i
Ukrainy
 Partnerzy krajowi i zagraniczni, którzy stworzą miejsca pracy
7. Jaki wariant strategii rozwoju byłby najbardziej zgodny z interesem
społecznym i ekonomicznym miasta? Dlaczego?
 pośredni
DANE OSOBY ANKIETOWANEJ
Ankiety są anonimowe, a poniższe informacje potrzebne są ze względów badawczych
PŁEĆ
 mężczyzna
........................................................
 kobieta
WIEK
 18-25
 26-35
 36-45
ZAWÓD
 46-55
 56-65
 powyżej 66 lat
GMINA
.................................................................
150
WPŁYWAJĄCYCH NA FUNKCJONOWANIE I ROZWÓJ MIASTA PRZEWORSK
Skala ocen:
Trend:
Lp
.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
2 -5
( 2 - najsłabsza, 5 - najlepsza )
 - wzrost,
 - regres,
 - stabilizacja
Pytanie
Ocena
POTENCJAŁ LUDZKI
Kwalifikacje zawodowe ludności
Wykorzystanie potencjału ludzkiego
Poziom wykształcenia ludności
Poziom dochodów
Integracja miasta
Wielkość zatrudnienia poza rolnictwem
Możliwości zatrudnienia poza rolnictwem
Możliwości doskonalenia(przekwalifikowania) zawodowego
Zatrudnienie w rolnictwie
7.
8.
9.
10.
11.
12.
POŁOŻENIE; ŚRODOWISKO NATURALNE
Lokalizacja miasta
Możliwości rozbudowy obiektów użyteczności publicznej
Budownictwo indywidualne
Połączenia komunikacyjne wewnątrz miasta
Połączenia komunikacyjne z otoczeniem zewnętrznym
Związki funkcjonalne miasta z aglomeracjami miejskimi
województwa
Związki funkcjonalne z zagranicą
Stan środowiska naturalnego
Dbałość o środowisko naturalne
Surowce mineralne
Jakość gleb
1
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
WARUNKI SOCJALNO - BYTOWE
Stan placówek oświatowo - wychowawczych
Dostęp do szkolnictwa ponadpodstawowego
Zasoby mieszkaniowe
Ilość placówek służby zdrowia i opieki społecznej
Jakość i dostępność świadczeń medycznych
Jakość świadczeń medycznych
Zabytki kultury materialnej
Stopień rozwoju infrastruktury kulturalnej
Stopień dbałości o dobra kultury
Stopień rozwoju infrastruktury rekreacyjnej
Zachowanie porządku i bezpieczeństwa publicznego
1.
2.
3.
4.
5.
6.
GOSPODARKA
Trend
1
2
3
4
5
6
7
Struktura własności gospodarstw rolnych
Struktura wielkości gospodarstw rolnych
Rynki zbytu płodów rolnych
Baza przetwórcza dla rolnictwa
Lokalizacja zakładów przemysłowych
Ilość i poziom placówek usługowo - handlowych
Zasoby siły roboczej
1
2
3
4
5
6
Sieć i jakość dróg
Sieć elektryczna (poziom reelektryfikacji)
Sieć wodna
Sieć kanalizacyjna
Sieć telekomunikacyjna
Sieć gazowa
1
2
3
4
5
6
WARUNKI WSPIERAJĄCE ROZWÓJ GOSPODARCZY
Wizerunek miasta
Promocja miasta
Podejście do lokalnego rozwoju gospodarczego
Możliwości pozyskania kapitału zewnętrznego
Dostęp do placówek bankowych i kredytów
Dostęp do informacji o instytucjach wspierających rozwój
gospodarczy
DANE OSOBY ANKIETOWANEJ
Ankiety są anonimowe, a poniższe informacje potrzebne są ze względów badawczych
PŁEĆ
 mężczyzna
......................................................
 kobieta
WIEK
 18-25
 26-35
 36-45
ZAWÓD
 46-55
 56-65
 powyżej 66 lat
GMINA
.................................................................
Załącznik 6. Lista uczestników lokalnych debat dotyczących budowy strategii
152
Lp.
1
2
3
IMIĘ I NAZWISKO
Adrian Witold
Bączek Teresa
Ciupa Józef
4
5
6
Darecka Anna
Długosz Stanisław
Drabik Franciszek
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
23
24
25
Dudek Roman
Duliban Stefan
Dybaś Robert
Frączek Marek
Fuhrman Karol
Karasiński Maciej
Karp Kazimierz
Kisiel Leszek
Kłak Krzysztof
Kowalski Andrzej
Kruk Zofia
Lichtarska Maria
Lotycz Halina
Łapa Dariusz
Maczuga Krystyna
Magoń Janusz
Michalik Elżbieta
Młynarczuk Tadeusz
26
27
28
29
30
31
32
33
Motyka Barbara
Nowak Ryszard
Piecuch Witold
Rusinek Tadeusz
Rybczak Ewa
Stecko Władysław
Szwed Jan
Uzarski Bogusław
34
35
Walas Dorota
Żuk Mieczysław
NAZWA INSTYTUCJI/STANOWISKO
Radny miejski
Radna miejska
UM Przeworsk / Inspektor w Referacie Inwestycji, Infrastruktury
Technicznej
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej / Kierownik
Radny miejski
UM Przeworsk / Kierownik Referatu Gospodarki Przestrzennej
i Budownictwa
Radny miejski
Przewodniczący Rady Miasta
Komendant Straży Miejskiej
UM Przeworsk / Kierownik Referatu Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki
Radny miejski
Sekretarz Miasta
Towarzystwo Miłośników Przeworsk i Regionu/Wiceprzewodniczący
Przewodniczący Sejmiku Województwa Podkarpackiego
Miejski Ośrodek Kultury / Dyrektor
UM Przeworsk / Skarbnik Miasta
Radna miejska
Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna / Dyrektor
Radny miejski
Szkoła Podstawowa nr 2/ Dyrektor
Burmistrz Miasta
Przeworsk Gospodarka Komunalna sp. z o.o./ Dyrektor ds. Ekonomicznych
UM Przeworsk / Kierownik Referatu Geodezji, Gospodarki Gruntami
i Ochrony Środowiska
Radny Powiatu Przeworskiego
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji / Dyrektor
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Przeworski / Kierownik
Przeworskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego/ Prezes
UM Przeworsk / Kierownik Referatu Inwestycji, Infrastruktury Technicznej
Starostwo Powiatowe w Przeworsku / Specjalista w Referacie Integracji
Europejskiej
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Przeworsku / Kierownik
Radny miejski
Załącznik 7. Profil społeczno-gospodarczy miasta Przeworsk
2,00 2,25 2,50 2,75 3,00 3,25 3,50 3,75 4,00 4,25 4,50 4,75
5,00
POTENCJAŁ LUDZKI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Kwalifikacje zawodowe ludności
Wykorzystanie potencjału ludzkiego
Poziom wykształcenia ludności
Poziom dochodów
Integracja miasta
Wielkość zatrudnienia poza rolnictwem
Możliwości zatrudnienia poza rolnictwem
Możliwości doskonalenia zawodowego
Zatrudnienie w rolnictwie
POŁOŻENIE ; ŚRODOWISKO NATURALNE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Lokalizacja miasta
Możliwości rozbudowy obiektów użyt. publicznej
Budownictwo indywidualne
Połączenia komunikacyjne wewnątrz miasta
Połączenia komunikacyjne z otoczeniem zewnętrznym
Związki funkcjonalne miasta z aglomeracjami miejskimi
Związki funkcjonalne z zagranicą
Stan środowiska naturalnego
Dbałość o środowisko naturalne
Surowce mineralne
Jakość gleb
WARUNKI SOCJALNO - BYTOWE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Stan placówek oświatowo - wychowawczych
Dostęp do szkolnictwa ponadpodstawowego
Zasoby mieszkaniowe
Ilość placówek służby zdrowia i opieki społecznej
Jakość świadczeń medycznych
Dostępność świadczeń medycznych
Zabytki kultury materialnej
Stopień rozwoju infrastruktury kulturalnej
Stopień dbałości o dobra kultury
Stopień rozwoju infrastruktury rekreacyjnej
Zachowanie porządku i bezpieczeństwa zbiorowego
GOSPODARKA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Struktura własności gospodarstw rolnych
Struktura wielkości gospodarstw rolnych
Rynki zbytu płodów rolnych
Baza przetwórcza dla rolnictwa
Lokalizacja zakładów przemysłowych
Ilość i poziom placówek usługowo - handlowych
Zasoby siły roboczej
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Sieć i jakość dróg
Sieć elektryczna (poziom reelektryfikacji)
Sieć wodna
Sieć kanalizacyjna
Sieć telekomunikacyjna
Sieć gazowa
WARUNKI WSPIERAJĄCE ROZWÓJ GOSPODARCZY
1.
Wizerunek miasta
154
2.
3.
4.
5.
6.
Promocja miasta
Podejście władz do lokalnego rozwoju gospodarczego
Możliwości pozyskania kapitału zewnętrznego
Dostępność do placówek bankowych i kredytów
Dostęp do informacji o instytucjach wspierających
rozwój gospodarczy
Profil społeczno-gospodarczy miasta Przeworsk
Legenda:
1. linią
oznaczono ocenę
analityczną
poszczeg. kryteriów
2. linią
oznaczono ocenę
łączną w kategoriach
3. linią
oznaczono ocenę
łączną dla miasta
Średnia profilu: 3,3

strategia rozwoju miasta przeworska - Początek

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zezwolenia na odbiór odpadów i inne

Początki osadnictwa na ziemii przeworskiej sięgają nawet 4,5 tys

Pismo Obwodnica Przeworska- list otwarty

oferta edukacyjna na rok 2016-2017

BURMISTRZ MIASTA PRZEWORSKA OGŁASZA DRUGI

Zawiadomienie - BIP Urząd Miasta PRZEWORSKA

PrzeworskM dor37 - Uchwały Kolegium Regionalnej Izby

Przeworsk - mała ojczyzna

Postanowienie Burmistrza Miasta Przeworska

Regulamin korzystania z darmowego internetu dostępnego na tere