Interpretacje przepisów prawa podatkowego – bieżące problemy

Interpretacje przepisów prawa podatkowego – bieżące problemy
Wpisany przez Ewelina Lelito
Pierwszego lipca 2008 r. upłynął rok od wprowadzenia zmian do systemu wydawania tych
interpretacji.
Pierwszego lipca 2008 r. upłynął rok od wprowadzenia zmian do systemu wydawania
interpretacji co do sposobu i zakresu stosowania przepisów prawa podatkowego. Należy
więc przeanalizować problemy, z jakimi mogły spotkać się osoby, które złożyły wniosek
o udzielenie pisemnej interpretacji.
1. Zagadnienie liczenia stanów faktycznych we wnioskach podatników
W odniesieniu do stanów faktycznych i zdarzeń przyszłych należy zaznaczyć, iż osoba
zainteresowana uzyskaniem takiej interpretacji jest zobowiązana do wyczerpującego
przedstawienia we wniosku zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do
przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego bądź
zdarzenia przyszłego. Istota problemu jest związana z koniecznością dokonywania opłat w
wysokości 75 zł od każdego z odrębnych stanów fatycznych lub zdarzeń przyszłych. W tym
kontekście należy pamiętać, iż organ podatkowy postąpi nieco inaczej, gdy wnioskodawca nie
przedstawił wyczerpująco stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego bądź stanowiska
prawnego w sprawie, a inaczej gdy wniosek nie został należycie opłacony.
Stosownie do przepisów art. 14 g ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa
(dalej: OrdPod), jeżeli wnioskodawca nie przedstawi w sposób wyczerpujący we wniosku stanu
faktycznego bądź zdarzenia przyszłego lub nie przedstawi własnego stanowiska w sprawie jego
oceny prawnej, organ podatkowy wezwie zainteresowanego do uzupełnienia wniosku pod
rygorem pozostawienia go bez rozpatrzenia.
1/6
Interpretacje przepisów prawa podatkowego – bieżące problemy
Wpisany przez Ewelina Lelito
Uzupełnienie zidentyfikowanego już stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego nie jest tym
samym, co uzupełnienie wniosku o całkowicie nowy stan faktyczny. Na tym tle istnieje pewna
zależność - jeżeli bowiem zainteresowany nie zidentyfikował prawidłowo wszystkich stanów
faktycznych, to tym bardziej nie poniósł opłaty od każdego odrębnego stanu faktycznego. De
facto
w sytuacji, gdy wniosek nie został należycie opłacony, organ podatkowy pozostawi wniosek bez
rozpatrzenia, nie wzywając uprzednio zainteresowanego do uzupełnienia braków.
W tym zakresie należy jednoznacznie stwierdzić, iż liczbę stanów faktycznych bądź zdarzeń
przyszłych zawartych we wniosku determinuje ilość regulacji prawnych w nim poruszonych
.
Przykładowo, jeżeli zainteresowany w stosunku do określonego stanu faktycznego, np. umowy
pożyczki skonstruuje pytanie na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (np.
dotyczące kosztów uzyskania przychodów) oraz pytanie na gruncie ustawy o podatku od
towarów i usług, to mamy do czynienia z dwoma stanami faktycznymi, które powinny zostać
odrębnie opłacone. W omawianym przykładzie liczba stanów faktycznych bądź zdarzeń
przyszłych nie ulegnie zmianie w sytuacji, gdy zainteresowany skonstruuje wiele pytań
dotyczących tych dwóch regulacji prawnych, np. kilka pytań na gruncie ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych przykładowo dotyczących przychodów oraz kosztów uzyskania
przychodów, a także kilka pytań na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług.
Jeśli zainteresowany wnioskuje zarówno o udzielenie interpretacji co do stanu faktycznego, do
którego sformułował pytania dotyczące dwóch regulacji prawnych oraz zdarzenia przyszłego,
do którego również sformułował pytania dotyczące dwóch tych samych bądź innych regulacji
prawnych, to powinien wnieść cztery odrębne opłaty. (Taki pogląd wyraziło Ministerstwo
Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską z dnia 17 września 2007 r. oraz w piśmie nr
MB8/0553/120/07/887 z dnia 7 listopada 2007 r.).
2/6
Interpretacje przepisów prawa podatkowego – bieżące problemy
Wpisany przez Ewelina Lelito
2. Pozostawienie wniosku dotyczącego kilku stanów faktycznych bez rozpatrzenia w
przypadku nieopłacenia jednego ze stanów faktycznych
Ponadto należy się zastanowić, czy słusznie w sytuacji niedokonania opłaty od każdego
odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego organ podatkowy może pozostawić
wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji w całości bez rozpatrzenia. Czy organ podatkowy
nie powinien rozpoznać przedmiotowego wniosku w takim zakresie, w jakim został opłacony?
W tym kontekście należy powrócić do przepisów art. 14g OrdPod, art. 14h OrdPod i art. 169 ust
1 i ust 1a OrdPod. Z przepisów tych wynika, iż jeśli zainteresowany nie opisał w sposób
wyczerpujący stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego albo nie zawarł swojego
stanowiska w sprawie oceny prawnej, to organ podatkowy jest zobowiązany do uprzedniego
wezwania wnioskodawcy do uzupełnienia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że
niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia. Pomimo iż
ustawodawca nie sprecyzował pozostałych braków formalnych wniosku o udzielenie
interpretacji, to jednak należy stwierdzić, iż inne braki dotyczące np. adresu będą skutkowały
podobnie.
Problem powstanie w przypadku, gdy zainteresowany nie zidentyfikował wszystkich stanów
faktycznych lub zdarzeń przyszłych, w kwestii których zadał wiele pytań na gruncie dwóch
regulacji prawnych oraz wniósł opłatę od stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, nie
uwzględniając liczby regulacji prawnych (np. zarówno zdarzenie przyszłe, jak i stan faktyczny
miały być przedmiotem odpowiedzi na gruncie dwóch różnych regulacji prawnych). W takim
przypadku organ podatkowy, co do zasady nie musi wezwać zainteresowanego do uzupełnienia
braków w opłatach. Taki wniosek wynika jednoznacznie z art. 14 g § 3 OrdPod.
3/6
Interpretacje przepisów prawa podatkowego – bieżące problemy
Wpisany przez Ewelina Lelito
Należy jednak zastanowić się, czy organ podatkowy nie powinien rozpatrzyć wniosku o
udzielenie interpretacji w zakresie odpowiadającym dokonanej opłacie, tzn. w zakresie tego
stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i tych regulacji prawnych, co do których opłaty
zostały dokonane. Tutaj powstanie wątpliwość, który ze stanów faktycznych bądź zdarzeń
przyszłych, w takim przypadku organ podatkowy powinien uznać za opłacony? Takie
wątpliwości nie zostały formalnie rozwiązane. Można jedynie racjonalnie stwierdzić, że organ
podatkowy powinien udzielić zainteresowanemu interpretacji co do stanu faktycznego (bądź
zdarzenia przyszłego) który został zidentyfikowany przez zainteresowanego we wniosku i
prawidłowo opłacony.
Taka konkluzja wynika z zasady zaufania do organów państwa. Zdarza się, że organ
podatkowy wzywa zainteresowanego do zadeklarowania, od którego ze stanów faktycznych
bądź zdarzeń przyszłych i regulacji prawnych dokonał opłaty. De facto w innej sytuacji
zainteresowanemu uzyskaniem pisemnej interpretacji zawsze pozostaje środek zaskarżenia,
jakim jest zażalenie na postanowienie o pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia.
3. Faktyczna ochrona, jaką daje zainteresowanemu otrzymana interpretacja co do
sposobów i zakresu zastosowania przepisów prawa podatkowego
W tym kontekście w odpowiedzi na interpelację poselską z dnia 19 grudnia 2007 r. (Nr 490)
Minister Finansów odpowiedział, iż
pod warunkiem zastosowania się do otrzymanej interpretacji zainteresowany nie poniesie
negatywnych konsekwencji jej zastosowania, np. zapłaty podatku w zakresie zdarzenia
będącego przedmiotem interpretacji.
Wobec tego należałoby uznać, iż każde zastosowanie się do otrzymanej interpretacji jest
swoistym glejtem, czyli zabezpieczeniem. Czy aby na pewno?
4/6
Interpretacje przepisów prawa podatkowego – bieżące problemy
Wpisany przez Ewelina Lelito
Z przepisów art. 14k OrdPod wynika zasada nieszkodzenia. Generalnie zasada nieszkodzenia
została wyrażona jako zakaz wszczęcia oraz nakaz umorzenia już wszczętego postępowania w
sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe oraz zakaz naliczania odsetek
za zwłokę. Zasada nieszkodzenia obowiązuje co do zasady w dwóch sytuacjach:
1. zmiany interpretacji lub;
2. nieuwzględnienia interpretacji w przypadku rozstrzygnięcia sprawy podatkowej.
Zmiany interpretacji ogólnej lub indywidualnej dokonuje z urzędu Minister właściwy do spraw
finansów publicznych, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności
orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że nieprawidłowość interpretacji uzasadniająca jej
zmianę wystąpi wówczas, gdy przyjęte w niej wyjaśnienie przepisów prawa podatkowego nie
znajduje dostatecznego uzasadnienia we wnioskach wypływających z poprawnej wykładni tego
prawa
.
Zasada nieszkodzenia nie obowiązuje jednak w sposób bezwzględny.
Po pierwsze, pomimo iż Ustawodawca w ust. pierwszym wspomnianego przepisu art. 14k
OrdPod mówi o zastosowaniu zasady nieszkodzenia, również w sytuacji uchylenia interpretacji
indywidualnej przez sąd administracyjny, to jednak już w ustępie trzecim tego samego przepisu
odchodzi od takiego zastosowania zasady nieszkodzenia.
5/6
Interpretacje przepisów prawa podatkowego – bieżące problemy
Wpisany przez Ewelina Lelito
Po drugie, z brzmienia przepisu art. 14l OrdPod wynika, iż ochrona przed powstaniem
zaległości podatkowych, czyli zasada nieszkodzenia w zakresie zaległości podatkowych u
zainteresowanego, który zastosował się do niej ma zastosowanie wyłącznie do interpretacji,
których przedmiotem jest zdarzenie przyszłe. Wobec tego zasada nieszkodzenia w zakresie
zaległości podatkowych nie obejmuje interpretacji podatkowych, które mają za przedmiot stan
faktyczny, którego skutki podatkowe miały miejsce przed opublikowaniem interpretacji ogólnej
lub przed doręczeniem interpretacji indywidualnej. Inaczej mówiąc, powstanie zobowiązania
podatkowego jeszcze przed opublikowaniem lub doręczeniem interpretacji wyłącza zasadę
nieszkodzenia w zakresie zaległości podatkowych związanych z tym zobowiązaniem, w
przypadku zmiany bądź nieuwzględnienia tej interpretacji w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.
W tym kontekście wymaga jednak podkreślenia to, iż z językowej wykładni przepisu art. 14l
OrdPod nie wynika jednoznacznie wyłączenie w takim przypadku zakazu wszczęcia oraz
nakazu umorzenia postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia
skarbowe.
Z uwagi na powyższe zasygnalizowane problemy związane z wydawaniem interpretacji
podatkowych w indywidualnych sprawach w obecnym stanie prawnym, można stwierdzić dużą
nieskuteczność interpretacji przepisów prawa podatkowego.
6/6