BIULETYN WDROśEŃ - Główny Instytut Górnictwa

BIULETYN WDROśEŃ
3/2003 (15)
CZYSTSZEJ PRODUKCJI
Główny Instytut Górnictwa - Krajowe Centrum WdroŜeń Czystszej Produkcji, Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice
Projekt Unii Europejskiej „Systemy zarządzania
środowiskowego w małych i średnich
przedsiębiorstwach”
SPIS TREŚCI
Projekt Unii Europejskiej „Systemy
zarządzania środowiskowego w małych i
średnich przedsiębiorstwach
Projekt CP
Zmniejszenie ładunku odprowadzanego w
ściekach do stacji neutralizacji
Projekt CP
Zmniejszenie zuŜycia spręŜonego powietrza
w Zakładzie Mechanicznej Przeróbki Węgla
KWK Zofiówka
Małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP) stanowią
waŜne źródło wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w
państwach Unii Europejskiej. Jednocześnie, ich wpływ
na środowisko nie jest bez znaczenia (zuŜycie
deficytowych zasobów, zanieczyszczenie, odpady itd.).
Małe i średnie przedsiębiorstwa w większym stopniu niŜ
duŜe przedsiębiorstwa napotykają na liczne przeszkody
w rozwiązywaniu problemów dotyczących ochrony
środowiska (np. niewystarczające zasoby, zbyt mało specjalistycznych ekspertyz, brak informacji i
świadomości). Państwa członkowskie Unii Europejskiej muszą ustanowić politykę i programy, aby
pomóc MSP pokonać wspomniane przeszkody i poprawić efekty ich działalności środowiskowej.
Obejmują one specyficzne inicjatywy mające na celu zachęcenie do wdraŜania systemu zarządzania
środowiskowego. PoniewaŜ takie inicjatywy dotyczą duŜej róŜnorodności form oraz zawierają szeroki
zakres wykorzystania wiedzy płynącej z najlepszych praktyk, rozwaŜono je jako obiecujący temat tzw.
Best project (Projekt najlepszych sposobów postępowania). Efekty działalności środowiskowej MSP
zwróciły takŜe uwagę twórców polityki na poziomie Unii Europejskiej. Zaowocowało to, między innymi,
w uznaniu przez Radę Przemysłu (9 listopada 1999 r.), Ŝe w kontekście włączenia zrównowaŜonego
rozwoju do polityki przemysłowej, szczególna uwaga musi być zwrócona na MSP. W dodatku, w swych
stwierdzeniach z 14 - 15 maja 2001 r. Rada Przemysłu zobowiązała Komisję do wykorzystania Najlepszej
Procedury w celu wspierania integracji zrównowaŜonego rozwoju z polityką przedsiębiorstwa,
szczególnie w ramach Wieloletniego Programu dla Przedsiębiorstwa i Przedsiębiorczości, który w swej
istocie skierowany jest na MSP. Jednym ze sformalizowanych instrumentów promowania zarządzania
środowiskowego jest wspólnotowy system zarządzania środowiskowego i audytowania (EMAS),
wprowadzony przez zweryfikowane ostatnio rozporządzenie unijne nr 761/2001. Artykuł 11 tego
rozporządzenia nakłada na państwa członkowskie Unii obowiązek promowania uczestnictwa organizacji
w EMAS, zwracając szczególną uwagę na zachęcanie do udziału w systemie małe i średnie
przedsiębiorstwa. Artykuł ten zobowiązuje ponadto państwa członkowskie do informowania Komisji o
działaniach podjętych w tym zakresie.
W celu promowania wymiany dobrych praktyk w projekcie opisano i porównano specyficzne
inicjatywy podejmowane w państwach członkowskich (zarówno na poziomie krajowym, a gdzie
właściwe na poziomie regionalnym), aby zachęcić MSP do dobrowolnego wdraŜania systemów
zarządzania środowiskowego. Projekt nie ogranicza się wyłącznie do sformalizowanych systemów
zarządzania środowiskowego (np. ISO 14001 i EMAS). Inne podejścia, które mogą być odskocznią do
wdroŜenia sformalizowanych systemów zarządzania równieŜ są objęte projektem. (Opracowano na
podstawie raportu dr Ruth Hillary z firmy Scott Wilson).
GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA - KRAJOWE CENTRUM WDROśEŃ CZYSTSZEJ PRODUKCJI
Tel.: (032) 259 21 38, fax: (032) 259 21 31, e-mail: [email protected] http://cp.gig.katowice.pl
Biuletyn sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Opracowanie biuletynu:
Jacek Boba, Aleksandra Saratowicz
Lipiec 2003 r.
Redakcja i skład: Jacek Boba
Grupa KĘTY S.A., ul. Kościuszki 111, 32-650 Kęty
Projekt Czystszej Produkcji
ZMNIEJSZENIE ŁADUNKU ODPROWADZANEGOW ŚCIEKACH
DO STACJI NEUTRALIZACJI
Opis problemu
W Zakładzie Prasowni Zakładów Metali Lekkich „Kęty” S.A. w celu nadania odpowiednich własności
uŜytkowych wyrobom, a takŜe z powodów związanych z technologią wytwarzania stosuje się chemiczną
i elektrochemiczną obróbkę powierzchniową aluminium. W wyniku obróbki elektrochemicznej na
powierzchni wyrobów powstaje chroniąca jej przed korozją barwna warstwa ochronna. Proces obróbki
powierzchniowej jest jednak energochłonny, a znaczne zuŜycie kwasu siarkowego, który po
przereagowaniu z aluminium tworzy związki trudne do wytrącenia z neutralizowanych ścieków
przyczynia się do powstawania duŜych ilości osadów poneutralizacyjnych
Zastosowane rozwiązanie
Poszukując mniej energochłonnej technologii wytwarzania wody o odpowiednich parametrach tj.
przewodności na poziomie 10 µS postanowiono dokonać zmiany technologii. Podjęto decyzję o
wdroŜeniu produkcji wody zdemineralizowanej na drodze chemicznej poprzez wymianę jonową na
kolumnach z odpowiednią Ŝywicą. Ponadto w celu wyeliminowania niekorzystnych zjawisk zakupiono
urządzenie do regeneracji kwasu siarkowego. Automatyczne urządzenie retardacyjne umoŜliwia
utrzymanie stałej zawartości aluminium w kąpieli. Specjalna Ŝywica wychwytuje jony metalu zaś
pozostała część kąpieli powraca do wanny procesowej. Jednocześnie aby ograniczyć przenoszenia kwasu
siarkowego na zwilŜonych elementach do kąpieli płuczących połączono wannę płuczącą znajdującą się
po wannach z H2SO4 z wanną poprzedzającą. Układ taki spowodował cyrkulację jonów SO4 i w efekcie
mniejsze zuŜycie kwasu.
Schemat procesu przed modernizacją
Uszczelnianie
Płukanie wodą DEMI
Płukanie
Barwienie
Płukanie
Anodowanie
Płukanie
Urządzenie
do destylacji
wody
Schemat procesu po modernizacji
Uszczelnianie
Płukanie wodą DEMI
Urządzenie
do demineralizacji wody
Płukanie
Cyrkulacja
jonów
SO4
Anodowanie
Urządzenie do
regeneracji
kwasu
siarkowego
Płukanie
Korzyści ekonomiczne
Zysk finansowy powstały w wyniku wdroŜenia projektu wynosi około 92.700 zł/rok.
Okres zwrotu poniesionych nakładów – około 17 miesięcy.
Korzyści ekologiczne
Korzyści ekologiczne uzyskane w wyniku wdroŜenia projektu :
ograniczenie ilości powstających odpadów osadów poneutralizacyjnych o około 60 Mg/rok, co
stanowi redukcję o około 20%.
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., Kopalnia Węgla Kamiennego „ZOFIÓWKA”
Projekt Czystszej Produkcji
ZMNIEJSZENIE ZUśYCIA SPRĘśONEGO POWIETRZA W ZAKŁADZIE
MECHANICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA KWK ZOFIÓWKA
Opis problemu
W Zakładzie Mechanicznej Przeróbki Węgla (ZMPW), w procesie wzbogacania węgla metodą flotacji,
wykorzystywane jest spręŜone powietrze. Stosuje się je do przygotowania nadawy do procesu flotacji,
czyli dokładnego wymieszania odczynnika flotacyjnego z wodną mieszaniną mułów węglowych. ZuŜycie
spręŜonego powietrza w tym procesie stanowi ok. 18% całkowitego zuŜycia tego medium w ZMPW.
WiąŜe się to ze znacznym zuŜyciem energii elektrycznej. W celu oszczędności energii elektrycznej
zuŜywanej w ZMPW rozwaŜono moŜliwość zmiany sposobu przygotowania nadawy do flotacji
Zastosowane rozwiązanie
Projekt CP polegał na zmianie sposobu przygotowania nadawy do flotacji. Wyeliminowano całkowicie
spręŜone powietrze z etapu dozowania odczynnika flotacyjnego. Wykorzystano do tego celu agregat
pomp nurnikowych, które wtłaczają odczynnik flotacyjny bezpośrednio do nadawy w rurociągu
nadawczym. Modernizując sposób dozowania odczynnika naleŜało zapewnić przede wszystkim dokładne
wymieszanie odczynnika flotacyjnego z nadawą. W przeciwnym razie mógłby nastąpić wzrost zuŜycia
odczynnika, mniejsza wydajność procesu technologicznego, gorsza jakość koncentratu węgla. Pompa
dozująca wyposaŜona jest w urządzenie do bezstopniowej regulacji wydajności, co umoŜliwia bardzo
precyzyjne dozowanie objętości odczynnika. Dodatkową zaletą pomp nurnikowych jest moŜliwość
łączenia kilku pomp w agregaty o wspólnym napędzie. Jednorazowe wyregulowanie skoku nurników
w kaŜdej z pomp gwarantuje stały skład mieszaniny.
Schemat procesu przed modernizacją
koncentrat węglowy
NADAWA: WODNA
ZAWIESINA
SUROWYCH MUŁÓW
WĘGLOWYCH
MIESZALNIK
odczynniki
flotacyjne
spręŜone
powietrze
MASZYNA
FLOTACYJNA
odpady poflotacyjne
AEROZOL
ODDCZYNNIKÓW
FLOTACYJNYCH
(0,36 MPa
616 MWh/r)
Schemat procesu po modernizacji
koncentrat węglowy o niezmienionej
jakości
NADAWA: WODNA
ZAWIESINA
SUROWYCH MUŁÓW
WĘGLOWYCH
odczynniki
flotacyjne
(niezmienione
zuŜycie)
AGREGAT POMP
NURNIKOWYCH
(13 MWh/rok)
MIESZALNIK
MASZYNA
FLOTACYJNA
odpady poflotacyjne
Korzyści ekologiczne
Minimalizacja zuŜycia energii elektrycznej o około 600 MWh/rok, co stanowi 97,9% energii
zuŜywanej przed wdroŜeniem projektu Czystszej Produkcji oraz wyeliminowanie stosowania
spręŜonego powietrza, zuŜywanego dotąd w ilości około 7 370 000 m3/rok.
Korzyści ekonomiczne
Roczny zysk finansowy wynikający z wdroŜenia projektu wynosi około 115 000 zł.
Okres zwrotu nakładów: 4 miesiące.