Bartosz Jarosinski , Zrodla oraz rozwoj polityki regionalnej w Unii

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 18, Nr 4/2014
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Gospodarka a rozwój regionalny
Bartosz Jarosiński
1
ŹRÓDŁA ORAZ ROZWÓJ
POLITYKI REGIONALNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ
W pierwszej fazie rozwoju Unii Europejskiej polityka regionalna koncentrowała się wokół wyrównania szans rozwojowych pomiędzy bogatymi regionami
„starej” Unii Europejskiej a mniej zamożnymi, które właśnie do niej przystępowały. Wraz z przystępowaniem nowych krajów do struktur UE zjawisko to stawało się coraz wyraźniejsze. Ponadto proces integracji przyczynił się do nierównomiernego rozłożenia oraz ponoszenia kosztów tego procesu przez „stare kraje
UE”, co w dłuższej perspektywie powodowało konflikty wewnątrz Unii Europejskiej2. Tego typu konflikty widoczne są dzisiaj w dobie światowego kryzysu gospodarczego, w szczególności w kwestii polityki finansowej wobec takich krajów
jak: Grecja, Hiszpania czy Włochy, czyli krajów UE, które w chwili obecnej najbardziej są dotknięte światowym kryzysem gospodarczym.
Różnice w rozwoju gospodarczym pomiędzy poszczególnymi regionami UE,
były dla niej samej bardzo niekorzystne, bowiem w dłuższej perspektywie powodowały niekorzystne saldo migracji zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych.
Problemy migracji oraz emigracji dotyczyły oraz nadal dotyczą przede wszystkim
ludzi w wieku produkcyjnym mobilnym, a więc najbardziej cennych dla gospodarki danego obszaru.
Wraz z utworzeniem Unii Europejskiej zaczęto zauważać, iż w wewnątrz UE coraz większą rolę zaczynają odgrywać regiony niż państwa narodowe. Tendencja ta
skłoniła ówczesnych decydentów do działań, które wychodziły naprzeciw tym trendom3.
Dr Bartosz Jarosiński, adiunkt, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Z. Doliwa-Klepacki, Integracja Europejska po zakończeniu negocjacji z UE, Wyższa Szkoła
Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, Białystok 2003, s. 38-42.
3
E. Haliżak, S. Parzymięs, Unia Europejska-nowy typ wspólnoty międzynarodowej, Warszawa
2002, s. 21-29.
1
2
49
Polityka regionalna od początku istnienia Unii Europejskiej zajmowała w niej
jedną z kluczowych pozycji. Pierwszą wzmiankę na temat polityki regionalnej
można dostrzec w Traktacie o Utworzeniu Wspólnoty Gospodarczej, który był
podpisany w 25.03.1957 roku w Rzymie, w związku z tym nosi on nazwę „Traktatu Rzymskiego”.
W traktacie tym przyjęto następujący zapis, że „państwa członkowskie pragną
wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju poprzez redukowania zróżnicowań istniejących między regionami oraz łagodzenia zacofania regionów mniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich”4.
Wraz z utworzeniem ram polityki regionalnej Unii Europejskiej w 1957 roku
utworzono Europejski Bank Inwestycyjny – EBI.
Bank ten został stworzony przede wszystkim w celu finansowania regionalnych przedsięwzięć. Finansowanie to polegało na udzielaniu pożyczek oraz poręczeń finansowych dla sfinansowania konkretnych działań. W dłuższej perspektywie działania EBI okazały się mało efektywne i w praktyce miały one charakter
doraźny. W 1963 roku w raporcie Birkelbacha zwrócono uwagę na małą skuteczność działań EBI i postulowano przekazanie wszystkich środków jakimi dysponuje Wspólnota do Komisji Europejskiej, bowiem wówczas uznano, iż to gremium
lepiej oraz przede wszystkim wydajniej będzie zarządzać finansami przeznaczonymi na politykę regionalną. Tezę tą potwierdziło kilka niezależnych raportów.
W wyniku wyżej wspomnianych raportów postanowiono o włączeniu polityki
regionalnej do Programu Polityki Gospodarczej Wspólnot na lata 1966-1970.
Wraz z tym działaniem wystosowano petycje o utworzeniu specjalnego funduszu
regionalnego, którego celem było finansowanie inwestycji w poszczególnych regionach, które miały na celu czynić je bardziej konkurencyjnymi gospodarczo.
Jednym z takich działań było podjęcie w 1975 roku decyzji o utworzeniu
w ramach EWG Funduszu Rozwoju Regionalnego – Feder. Fundusz ten stał się
głównym instrumentem UE na rzecz regionów najsłabszych5. Powołany fundusz
miał na celu równoważenie wzrostu gospodarczego między regionami Europy
słabiej rozwiniętymi, a wyżej rozwiniętymi gospodarczo i społecznie. Fundusz ten
skierowany był przede wszystkim dla tych regionów, w których dominuje rolnictwo.
W dłuższej perspektywie główną wadą wspomnianego funduszu okazał się stosunkowo niski budżet w stosunku do zaplanowanych działań, w związku z tym
większość inicjatyw podjętych w ramach tego funduszu okazała się mało skuteczna. W związku z tym ówcześnie decydenci, dostrzegając wady w funkcjonowaniu
tego systemu wsparcia dla regionów, podjęli decyzję o przebudowie systemu finansowania polityki regionalnej wewnątrz wspólnoty EWG.
Reformy funduszy jakie miały miejsce w 1979 oraz 1984 roku uczyniły z nich
skuteczny instrument finansowy we wspomaganiu regionalnych inicjatyw gospo4
5
Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, 25.03.1957, Rzym.
K. Kik, Od Europy Państw do Europy Regionów. Ewolucja europejskich procesów integracyjnych, [w:] K. Kik (red.), Region Świętokrzyski w procesach integracji Polski z Unią Europejską, Kielce 1999, s. 40.
50
darczych i społecznych. W wyniku reform uznano, iż pomoc finansowa dla regionów będzie kierowana przez sekcje Komisji Europejskiej, nie zaś jak dotychczas
przez poszczególne kraje, do których były adresowane środki na wyrównanie dysproporcji rozwojowych.
Działanie to miało na celu lepszą koordynację działań związanych z wydatkowaniem środków przeznaczonych na politykę regionalną, ale przede wszystkim
zachowanie dyscypliny w wydatkowaniu wspomnianych funduszy, bowiem do
1979 roku państwa miały pełną autonomię w zakresie wydatkowania przyznawanej jej pomocy. W wielu wypadkach rodziło to konflikty oraz zastrzeżenia czy
przyznawana pomoc jest wykorzystywana zgodnie z jej przeznaczeniem.
Oceniając okres rozwoju polityki regionalnej, począwszy od podpisania Traktatów Rzymskich w 1957 roku do 1981 roku polityka regionalna Unii Europejskiej
nie nabrała w tym okresie istotnego znaczenia.
Powodów tego niekorzystnego zjawiska było wiele. Przede wszystkim w tak
stosunkowo krótkim okresie nie udało się wykształcić skutecznych instrumentów
finansowych, które byłyby wstanie sprostać problemom z jakimi musiały się mierzyć słabo rozwinięte regiony wspólnoty.
Kolejnym problemem z jakim musiała się zmierzyć Unia Europejska, to oprócz
wypracowania instrumentów finansowych, było wypracowanie instrumentów instytucjonalnych, które byłyby w stanie wprowadzać, a następnie kontrolować wykonanie założeń poszczególnych projektów ukierunkowanych na pomoc regionom.
Od 1985 roku po przeanalizowaniu niepowodzeń w finansowaniu programów
regionalnych Komisja Europejska postanowiła, że skoncentruje się na finansowaniu konkretnych programów skierowanych na poprawę sytuacji grupy regionów,
niż na finansowaniu jednostkowych działań. Zmiany te umożliwiły lepszą koordynację programów, szczególnie tych ukierunkowanych na tworzenie spójności gospodarczej oraz społecznej, pomiędzy grupą regionów6.
W roku 1985 wprowadzono również jeszcze jedną zmianę, polegająca na
wprowadzeniu nowej formy pomocy. Pomoc ta oparta była na przyjęciu długookresowego planowania w oparciu o Zintegrowany Program Śródziemnomorski,
który był przeznaczony przede wszystkich dla takich krajów jak: Grecja, Włochy
czy Francja7.
Program ten skierowany był przede wszystkim na rozwój oraz modernizacje
rolnictwa w regionach najbardziej zapóźnionych cywilizacyjnie, a adresowany był
przede wszystkim dla krajów z basenu Morza Śródziemnego, w których rolnictwo
stanowi jedną z podstawowych gałęzi gospodarki. Wtedy również po raz pierwszy
zastosowano procedurę, iż w tworzeniu oraz wdrażaniu programów pomocowych
zarówno przed jak i po akcesyjnych zaangażowano partnerów społecznych. Dzisiaj angażowanie partnerów społecznych stało się standardem.
J. Szlachta, Europejskie mechanizmy polityki regionalnej, [w:] Podstawy polityki regionalnej,
Warszawa 1998, s. 40-48.
7
Ibidem.
6
51
Katalizatorem wszystkich wspomnianych wyżej reform oraz zmian w systemie
finansowania w polityce regionalnej był fakt, iż wspólnota regularnie ulegała rozszerzeniu i w związku z tym, w stosunkowo krótkim okresie czasu, zaczęło przybywać beneficjentów funduszy zarówno przed jak i po akcesyjnych.
Wymusiło to przede wszystkim bardziej racjonalną politykę regionalną, gospodarczą oraz społeczną, która miała zmierzać do wyrównania różnic rozwojowych
pomiędzy regionami, które już należały do wspólnoty a tymi, które składały do
niej akces.
Kolejna reforma funduszy Unii Europejskiej skierowanych na rozwój polityki
regionalnej miała miejsce w 1988 roku. Rada Ministrów, której przewodził
J.Delor’s podjęła decyzje o zmianach w finansowaniu polityki regionalnej Unii
Europejskiej.
Do najważniejszych zmian jakie wówczas zaszły zaliczyć można zwiększenie
wielkości środków na politykę regionalną z budżetu Unii Europejskiej z 7,2
w 1988 roku do 14,5 mld ecu w 1993 roku, czyniąc z niej drugą co do wielkości
po Wspólnej Polityce Rolnej pozycję budżetową UE.
Następną zmianą jaka zaszła po reformach w 1988 roku było wprowadzenie
obiektywnych kryteriów zasad przyznawania pomocy. Ponadto przystąpiono do
opracowywania map regionów, które według Komisji Europejskiej potrzebują
pomocy w większym bądź mniejszym zakresie8.
W ramach reform w 1988 r. wzmocniono zasady partnerstwa pomiędzy wspólnotą, a regionami które wymagały wsparcia finansowego. Partnerstwo to polegało
przede wszystkim na ścisłej współpracy pomiędzy regionami, które są zainteresowane uzyskaniem pomocy na rozwój regionów, szczególnie w takim zakresie jak
opracowywanie projektów poszczególnych programów pomocowych, ze szczególnych uwzględnieniem programów o charakterze międzynarodowym, poprzez
budżet poszczególnych przedsięwzięć, skończywszy na monitorowaniu wdrażania
poszczególnych projektów, oraz ich skuteczności. Monitorowanie poszczególnych
programów pomocowych dla regionów jest bardzo istotnym elementem, ponieważ
na podstawie obserwacji można wywnioskować, w którym obszarze są one skuteczne, oraz w przypadku poszczególnych regionów, które aspekty życia społeczno-gospodarczego wymagają nakładów finansowych ze strony wspólnoty.
Efektem reform jakie zostały wprowadzone po 1988 roku był wzrost wydatków
z budżetu wspólnoty na cele związane z polityką regionalną, a co z tym bezpośrednio związane na Fundusze Strukturalne. Podstawowa część Funduszy strukturalnych została przeznaczona na realizację polityki regionalnej, z czego około 70%
budżetu zostało skierowane na pomoc dla regionów, które w ocenie Komisji Europejskiej były najbardziej zacofane.
Podstawowym celem reformy polityki regionalnej, która była prowadzona do
1988 roku było przede wszystkim niwelowanie różnic w rozwoju poszczególnych
regionów. Również reformy jakie były prowadzone do tego roku, ukierunkowane
8
I. Pietrzyk, Polityka regionalna w Unii Europejskiej i regiony w Państwach członkowskich, PWN,
Warszawa 2004, s. 287-295.
52
były na uwydatnienie problemów z jakimi borykają się poszczególne grupy regionów. Natomiast w reformach jakie miały miejsce po roku 1988 istotne było położenie większego nacisku w polityce regionalnej na takie kwestie społeczne jak:
bezrobocie, rozwijanie instytucji odpowiedzialnych za edukacje, podnoszenie
jakości kapitału ludzkiego oraz skupieniu się na roli polityki społecznej jaką
w niej odgrywa9.
Uznano bowiem, iż bez systematycznego podnoszenia jakości kapitału ludzkiego, dalsze inwestycje w sferę gospodarczą a w szczególności szeroko rozumianą infrastrukturę poszczególnych grup regionów nie przynoszą zamierzonych rezultatów. Z obserwacji wynikało, iż pomimo znacznej poprawy jakości infrastruktury poszczególnych regionów ich sytuacja ekonomiczna niewiele się zmieniała.
Powodem była niska jakość kapitału społecznego, co w dłuższej perspektywie
zniechęcało wielu inwestorów do rozwijania działalności gospodarczej, mimo
poprawy jakości infrastruktury na tych terenach.
Kolejną modyfikacją jaka została wprowadzona po 1988 roku były zmiany
okresu planowania oraz wprowadzania programów. Przed rokiem 1988 okres planowania finansowego w UE wynosił pięć lat, natomiast po wyżej wspomnianych
reformach został on wydłużony do sześciu. Również zmianom uległ czas trwania
programów. Po zmianach przyjęto, iż średni czas każdego programu skierowanego
na politykę regionalną, oraz społeczną będzie wynosił trzy lata10.
Reforma z 1988 okazała się bardzo istotna, gdyż w zdecydowany sposób
wzmocniła ona nacisk na rozwój kapitału ludzkiego, w przeciwieństwie do innych,
które koncentrowały się przede wszystkim na rozwoju infrastruktury gospodarczej, co miało wzmacniać konkurencyjność poszczególnych regionów lub ich
grup11.
Powodem wyżej wymienionych głębokich reform był stosunkowo wysoki
wzrost liczby krajów dołączonych do wspólnoty UE. Wiązało się to z dużymi
wydatkami z funduszy zarówno przed jak i po akcesyjnych.
Kolejnym problemem z jakim musieli zmierzyć się ówcześni decydenci była
duża migracja ludności z regionów słabo rozwiniętych do obszarów o wyższym
wzroście gospodarczym.
W dłuższej perspektywie proces ten powodował niekorzystne saldo migracji
zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych. Zjawisko to powoduje przede wszystkim pogłębianie problemów gospodarczych oraz społecznych na terenach słabo
rozwiniętych, ponieważ problem migracji dotyczy przede wszystkim ludności
w wieku produkcyjnym mobilnym, a więc najbardziej pożądanych dla gospodarki
każdego regionu. W dłuższej perspektywie tereny te ulegają dalszej degradacji, co
powoduje narastanie na ich terenie problemów społeczno-gospodarczych. Przy A. Adamczyk, J. Borkowski (red.), Regionalizm, polityka regionalna i Fundusze Strukturalne
w Unii Europejskiej, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005,
s. 69-81.
10
M. Ratajczak, W. Malendowski, Euroregiony - pierwszy krok do integracji europejskiej.
Wydawnictwo Atla2, Wrocław 1998, s. 39-42.
11
Ibidem.
9
53
kładem takich terenów są między innymi terytoria byłej Niemieckiej Republiki
Demokratycznej, które obecnie wchodzą w skład Republiki Federalnej Niemiec.
Według nowych założeń główny nacisk w budżecie polityki regionalnej Unii
Europejskiej położony został na wyrównanie szans rozwojowych w takich obszarach jak edukacja, oraz podnoszenie jakości kapitału ludzkiego.
Kolejnym elementem na jaki zwrócono uwagę była walka z bezrobociem
w związku z tym większość programów ukierunkowana jest na jego zmniejszanie,
a tym samym podejmowano działania, które miały na celu powstrzymanie wspomnianych wyżej niekorzystnych zjawisk demograficznych oraz podnoszenie jakości kapitału ludzkiego.
Naczelnymi zasadami jakimi obecnie kieruje się Komisja Europejska przy
przygotowywaniu programów regionalnych to: koncentracja, programowanie,
partnerstwo i dodatkowość12.
Zasada koncentracji oznacza alokację określonych zasobów, które przeznaczone są na realizację określonych celów, oraz wyznaczanie geograficznego zasięgu
pomocy.
Z zasadą programowania wprowadzono przepisy, iż wszelkie projekty oraz pojedyncze przedsięwzięcia skierowane na rozwój regionalny muszą się opierać
o wieloletnie dokumenty planistyczne, przez co projekty zyskują stabilne źródło
finansowania oraz obejmują one grupy regionów, przez co łatwiej jest koordynować działania pomocowe. Ponadto zasada programowania ułatwiła projektantom
programów pomocowych ich korelacje, bowiem wymusiła ona zasadę, iż kolejne
powstające programy muszą być kompatybilne z tymi, które zostały już wprowadzone13.
Zasada partnerstwa należy rozpatrywać w dwóch aspektach. W pierwszym
aspekcie zasada ta zobowiązuje lokalne podmioty zarówno na szczeblu administracji samorządowej oraz rządowej do współpracy przy wdrażaniu programów
pomocowych przeznaczonych na rozwój polityki regionalnej. Ponadto zasada
partnerstwa obliguje do takiej samej współpracy organizacje pozarządowe które
również są beneficjentami programów pomocowych oraz stanowią istotne ogniwo
społeczne przy ich wdrażaniu.
Zasada dodatkowości oznacza iż nakłady na rozwój regionalny w danym kraju
nie mogą zastępować pozycji budżetowych przeznaczonych na ten cel. Pomoc
udzielana w ramach funduszy przeznaczonych na rozwój regionalny może jedynie
stanowić uzupełnienie pozycji budżetowej danego kraju przeznaczonej na rozwój
regionalny. Rozwiązanie to wymusza na poszczególnych beneficjentach utrzymanie odpowiedniego w dłuższej perspektywie planowania budżetowego. Dotyczy to
przede wszystkim jednostek samorządu terytorialnego, administracji na szczeblu
centralnym oraz organizacji pozarządowych, bowiem te grupy jednostek są naj-
Jakość rządzenia. Polska bliżej Unii Europejskiej, (red.) J. Hausner, M. Marody, Kraków 2000,
s. 90.
13
Ibidem.
12
54
większymi beneficjentami środków pochodzących z Unii Europejskiej przeznaczonych na rozwój regionalny.
Z zasadą dodatkowości wiąże się nierozerwalnie problem pozyskiwania środków europejskich. Wymusza to na poszczególnych regionach, które są beneficjentami środków przeznaczonych na rozwój regionalny stworzenia odpowiednich
mechanizmów modelu polityki rozwoju regionalnego. Przede wszystkim niezbędne jest określenie podmiotu administracji rządowej, odpowiedzialnego za zarządzanie środkami przeznaczonymi na rozwój regionalny, oraz podmiotu administracji samorządowej, który jest odpowiedzialny za wdrażanie poszczególnych
programów w danych regionach.
Doświadczenia krajów z długim stażem członkowskim w strukturach Unii Europejskiej wskazują, iż najlepszym rozwiązaniem jest kiedy za politykę regionalną
odpowiada: Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Gospodarki albo inny wyspecjalizowany urząd jak Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Ponieważ polityka regionalna jest bardzo złożoną dziedziną, w związku z tym
odpowiada za nią wiele urzędów znajdujących się na szczeblu zarówno centralnym jak i również samorządowym. Aby spełnić wszystkie wyżej wymienione
warunki potrzebne jest stworzenie również korelacji działań pomiędzy instytucjami odpowiedzialnymi za wdrażanianie programów ukierunkowanych na rozwój
regionalny14.
Zmiany jakie zaszły w administracji samorządowej po reformie w 1999 roku
stwarzają podstawy organizacyjne do prowadzenia polityki regionalnej, która to
przed reformą praktycznie nie istniała z powodu dużego rozdrobnienia regionów,
oraz dużej centralizacji władzy na szczeblu rządowym. Założeniem reformy
z 1999 roku było stworzenie dużych, prężnych regionów, zdolnych do prowadzenia samodzielnej polityki regionalnej, ich wielkość i kształt starano się dopasować
do kryterium NUTS, według którego klasyfikuje się regiony wewnątrz Unii Europejskiej15.
Reforma administracja samorządowej oraz przyjęcie kryteriów NUTS miało
istotne znaczenie szczególnie przy zaangażowaniu poszczególnych regionów podczas trwania programów regionalnych zarówno przed jak i po akcesyjnych. Wiele
programów zarówno jak i po akcesyjnych skierowanych było do województw
takich jak: podkarpackie, lubelskie, podlaskie, warmińsko-mazurskie oraz świętokrzyskie, bowiem województwa te uważane są za najmniej zamożne a związku
z tym najbardziej zagrożone zapóźnieniem cywilizacyjnym16.
Dla tych regionów został stworzony specjalnie program „Polska Wschodnia”,
który obejmował wiele aspektów zarówno: społecznych, edukacyjnych oraz gospodarczych.
K. Głąbicka, M. Grewiński, Polityka spójności społeczno-gospodarczej Unii-Europejskiej, Dom
Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2005, s. 34-49.
15
A. Maciaszczyk, Przyszły kształt polityki regionalnej po 2006 roku, Centrum Europejskie Noblin,
Warszawa 2003, s. 3.
16
M. Grewiński, Przygotowania Polski do absorpcji Funduszu Strukturalnych Unii Europejskiej,
WSPTWP, Warszawa 2003, s. 48-57.
14
55
Zasady oraz założenia politykę spójności, która była realizowana w latach
2007-2013 w ramach polityki regionalnej przyjęto już w roku 2004. Głównymi
celami polityki regionalnej w wyżej wymienionym okresie były: większa koncentracja na najbiedniejszych regionach Unii Europejskiej oraz większa decentralizacja w realizacji polityki spójności. Głównymi priorytetami w dalszym rozwoju
polityki regionalnej były założenia społeczno-gospodarcze17.
Głównym założeniem jest przyspieszenie procesów konwergencji gospodarczej
oraz społecznej, szczególnie regionów które w ramach wspólnej polityki regionalnej Unii Europejskiej zostały sklasyfikowane jako najsłabiej rozwinięte, czyli
regiony w których PKB na głowę mieszkańca jest poniżej 75% średniej unijnej.
Naczelnym celem tego priorytetu jest traktowanie gospodarki Unii Europejskiej
jako jednego organizmu mimo, iż tworzą je kraje o różnej tożsamości narodowej
oraz rozwoju gospodarczym. Obecnie ten priorytet wzbudza wiele kontrowersji
zwłaszcza w trakcie projektu budżetu Wspólnoty Europejskiej, bowiem najbogatsze kraje Unii Europejskiej takie jak Republika Federalna Niemiec oraz Wielka
Brytania wyrażają coraz więcej wątpliwości co do swojego udziału w ogólnym
budżecie UE. Jednak decydenci zdają sobie sprawę, iż pogłębiające się różnice
gospodarcze oraz społeczne wewnątrz UE będą powodowały spadek znaczenia
wspólnoty na arenie międzynarodowej wobec takich krajów jak Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Rosja czy Chińska Republika Ludowa. W dobie kryzysu
ekonomicznego priorytet wsparcia regionów oraz wzrostu konkurencyjności gospodarek najuboższych wydaje się zyskiwać na znaczeniu18.
Od początku istnienia Wspólnoty Europejskiej jednolita polityka regionalna
odgrywała w niej bardzo istotną rolę. W związku z tym wraz z jej rozszerzaniem
musiała ona przechodzić swoistą ewolucję, aby dostosować ją do nowych wyzwań, ale przede wszystkim do zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej.
Lata doświadczeń udowodniły, iż polityka regionalna rozumiana zarówno
w sensie gospodarczym oraz społecznym będzie odgrywała coraz większą rolę,
szczególnie w dobie kryzysu ekonomicznego, kiedy w większym stopniu uwidaczniają się podziały ekonomiczne pomiędzy poszczególnymi regionami. Aby
zapobiegać tym niekorzystnym zjawiskom potrzebne będą długofalowe programy
regionalne, które będą obejmowały grupy regionów, oraz wiele aspektów od gospodarczych, edukacyjnych, skończywszy na szeroko rozumianych społecznych.
Tylko tak szerokie programy dają gwarancje powodzenia oraz wyrównania
szans rozwojowych regionom do których są adresowane.
Spójność u progu 2007 roku. Propozycja legislacyjna Komisji Europejskiej dotycząca reformy
polityki spójności na lata 2007-2013. [w:] Inpregio. Biuletyn Informacyjny-2004 r.
18
D. Hubner, Regional policy and the Lisbon Agenda: Challenges and opportunities. Speech: London School of Economics.
17
56
Bibliografia:
Adamczyk A., Borkowski J. (red.), Regionalizm, polityka regionalna i Fundusze
Strukturalne w Unii Europejskiej, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego,
Warszawa 2005.
2. Doliwa-Klepacki Z., Integracja Europejska po zakończeniu negocjacji z UE, Wyższa
Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, Białystok 2000.
3. Głąbicka K., Grewiński M., Polityka spójności społeczno-gospodarczej UniiEuropejskiej, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2005.
4. Grewiński M., Przygotowania Polski do absorpcji Funduszu Strukturalnych Unii Europejskiej, WSPTWP, Warszawa 2003.
5. Haliżak E., Parzymięs S., Unia Europejska - nowy typ wspólnoty międzynarodowej,
Warszawa 2002.
6. Hausner J., Marody M., Jakość rządzenia. Polska bliżej Unii Europejskiej, Kraków
2000.
7. Hubner D., Regional policy and the Lisbon Agenda: Challenges and opportunities.
Speech: London School of Economics.
8. Kik K., Od Europy Państw do Europy Regionów. Ewolucja europejskich procesów
integracyjnych, [w:] K. Kik (red.) , Region Świętokrzyski w procesach integracji Polski
z Unią Europejską, Kielce 1999.
9. Maciaszczyk A., Przyszły kształt polityki regionalnej po 2006 roku, Centrum Europejskie Noblin, Warszawa 2003.
10. Pietrzyk I., Polityka regionalna w Unii Europejskiej i regiony w Państwach członkowskich, PWN, Warszawa 2004.
11. Ratajczak M., Malendowski W., Euroregiony - pierwszy krok do integracji europejskiej.
Wydawnictwo Atla2, Wrocław 1998.
12. Spójność u progu 2007 roku. Propozycja legislacyjna Komisji Europejskiej dotycząca
reformy polityki spójności na lata 2007-2013 [w:] Inpregio. Biuletyn Informacyjny 2004 r.
1.
Abstrakt
Artykuł prezentuje jaką drogę przechodziła polityka regionalna od początku
istnienia Unii Europejskiej do chwili obecnej. Wraz z rozszerzaniem się wspólnoty
UE musiała ona przechodzić wiele reform, ponieważ pojawiały się nowe wyzwania i problemy, w szczególności w kwestii spójności gospodarczej oraz społecznej.
Poprzez ten instrument dążono do wyrównania szans rozwojowych oraz społecznych. Obecnie stanowi ona bardzo ważne ogniwo, bowiem dzięki środkom pochodzącym z funduszy rozwoju regionalnego możliwe jest przeprowadzenie wielu
znaczących inwestycji o charakterze międzyregionalnym.
Sources and the development of regional policy in the European Union
This article presents the way we passed regional policy since the inception of
the European Union to the present. Along with the expansion of the EU community it had to pass many reforms, because there were new challenges and problems
in particular with regard to economic and social cohesion. Through this instrument
57
sought to equal opportunities and social development. Today, it is a very important
link, because thanks to funding from regional development funds it is possible to
many significant investments of the inter.
PhD Bartosz Jarosiński, assistant professor, Jan Kochanowski University in Kielce.
58