UWAGI Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji

UW AGI
Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji
(dalej PIIT)
do dokumentu pt.” Projekt Strategii e-Zdrowie Polska na lata 2009 – 2015”,
opracowanego przez Ministerstwo Zdrowia.
Wstęp.
Zgodnie z przyjętymi założeniami, co przyznają we wprowadzeniu sami twórcy projektu,
strategia e-Zdrowie powinna wskazywać kierunki działań Rządu w zakresie informatyzacji
ochrony zdrowia, jednakże nie może funkcjonować odrębnie od modelu informacyjnego
administracji publicznej i ogólnej strategii jego budowy. Przedstawiony projekt w praktyce
jest jedynie kompilacją strategii e-Zdrowie na lata 2004 – 2006 oraz uzasadnienia do
projektu ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. W trakcie dokonywania
kompilacji, nie zwrócono uwagi na fakt, że strategia e-Zdrowie na lata 2004 – 2006,
stworzona została w roku 2004 a przez ostatnie 5 lat wiele informacji tam zawartych uległo
zdezaktualizowaniu. Przepisano również w formie niezmienionej te założenia, których
realizacja nigdy nie została rozpoczęta, pomimo iż odpowiednie zapisy znajdują się w
strategii już od ponad 5 lat.
Prezentowany projekt strategii z jednej strony krytycznie odnosi się do niektórych cech
obecnego stanu informatyzacji sfery zdrowia („autonomizacja systemów”, „dezintegracja”,
„redundancja informacji”) a z drugiej strony postuluje tworzenie kolejnych silosów
informacyjnych w postaci nowych centralnych rejestrów zasobów służby zdrowia - zamiast
zaplanować stworzenie warunków i standardów umożliwiających udostępnianie informacji
już zgromadzonych.
Ponadto, w przedstawionym projekcie strategii nie uwzględniono, chociażby ramowych,
harmonogramów poszczególnych zadań, jak również nie wskazano podmiotów
odpowiedzialnych za ich wdrożenie. Nie określono również tzw. kamieni milowych
poszczególnych etapów, bez których nie da się kontynuować wdrożenia strategii. Strategia
nie przewiduje także stworzenia mechanizmów pozwalających na realizację
podstawowego postulatu – upodmiotowienia pacjenta w zakresie wydatkowania środków
medycznych na jego leczenie. Nie zaplanowano wprowadzenia autoryzacji każdej
1
Uwagi PIIT, Strategia e-Zdrowie Polska, 2009-04-28
transakcji medycznej przez pacjenta – beneficjenta tej transakcji. Utrzymano powszechnie
krytykowany stan, w którym to świadczeniodawca wydaje publiczne pieniądze na rzecz
pacjenta, bez jego wiedzy i zgody. Bez wprowadzenia takiej zasady nie można mówić o
jakiejkolwiek efektywności wydatkowania środków publicznych na świadczenia zdrowotne,
ograniczeniu nadużyć, publicznej kontroli wydatkowania tych środków, wprowadzeniu
konkurencyjności świadczeniodawców i płatników. W projekcie strategii systemy
informacyjne udostępniające dane medyczne pacjenta ograniczają przetwarzanie danych
do tych, które zostały zebrane w wyniku świadczenia usług finansowanych ze środków
publicznych a udostępnianie danych wyłącznie dla celu świadczenia usług finansowanych
ze środków publicznych. System informacji medycznej ma służyć pacjentowi, a nie
urzędnikom i podmiotom publicznej służby zdrowia.
Dziwi również fakt, że nowa strategia powstaje w dopiero w roku 2009, podczas gy
poprzednia obejmowała tylko lata 2004 – 2006. Nie można oprzeć się wrażeniu, że
obecna strategia jest publikowana jedynie w celu uzasadnienia wydatkowania środków
pomocowych Unii Europejskiej w ramach realizacji Programu Informatyzacji Ochrony
Zdrowia (PIOZ).
Uwagi szczegółowe:
Część II: Priorytety w obszarze e-Zdrowie
Należy wprowadzić dodatkowy priorytet: „Poprawa efektywności wydatkowania
środków publicznych na finansowanie ochrony zdrowia”. W zakresie tego priorytetu
należy uwzględnić budowę narzędzi systemowych pozwalających na:
a. Wdrożenie zasady autoryzacji każdej transakcji medycznej przez pacjenta –
beneficjenta tej transakcji,
b. Monitorowania i publikowania informacji o efektywności wydatkowania środków
publicznych przez płatników,
c. Monitorowania kosztów świadczenia usług przez świadczeniodawców i
publikowania takich danych.
Punkt A1. – Program „Internet w każdej placówce ochrony zdrowia”.
Punkt ten został przepisany ze strategii e-Zdrowie na lata 2004 – 2006, nawet bez
kontroli jego aktualności. W roku 2004 jedynie 28% przedsiębiorstw miało
szerokopasmowy dostęp do internetu. W roku 2008 odsetek ten wynosi ponad
2
Uwagi PIIT, Strategia e-Zdrowie Polska, 2009-04-28
58%. Wydaje się, że realizacja niniejszego punktu w ramach strategii mija się z
celem, zwłaszcza przy spadających cenach dostępu do internetu
szerokopasmowego.
Punkt A2. – Zastosowanie jednolitych standardów rozwiązań informatycznych u
świadczeniodawców.
Punkt został w znakomitej większości przepisany ze strategii e-Zdrowie na lata
2004-2006. Wyjątkowy niepokój budzi fakt, że autorzy wykazują się wyjątkowo
słabym rozeznaniem w zakresie funkcjonowania systemów informatycznych
Narodowego Funduszu Zdrowia. Zawarto więc nieuaktualnione stwierdzenia
dotyczące funkcjonowania poszczególnych aplikacji w NFZ (CWU, rejestracja
usług), zapewne nie zadając sobie trudu oceny systemów informatycznych NFZ
funkcjonujących w dniu dzisiejszym.
Ponadto, zwrócić należy uwagę na fakt, że to nie Narodowy Fundusz Zdrowia
ujednolicił zakres gromadzonych i przekazywanych danych. Takie działanie
Funduszu jest następstwem wykonania rozporządzenia Ministra Zdrowia do art.
190 ustawy z dnia 24 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn.
zm.).
Punkt B1. - Wprowadzenie systemu informacji medycznej
a.
b.
c.
d.
Cecha 1: identyfikacja pacjenta w systemach ochrony zdrowia nie może być
ograniczona do obszaru publicznej służby zdrowia.
Cecha 8: system informacji medycznej nie może mieć charakteru
prokuratorskiego, zorientowanego na wykrywanie popełnionych nadużyć,
ale posiadać cechy systemu prewencyjnego, uniemożliwiającego
popełnianie nadużyć. Podstawę dla cech prewencyjności stanowi wdrożenie
zasady autoryzacji każdej transakcji medycznej przez pacjenta –
beneficjenta tej transakcji.
Cecha 9: Proponujemy dodać: „Z uwzględnieniem uprawnień oraz
bezwarunkowym i niezacieralnym odnotowywaniem faktu dostępu w sposób
pozwalający ustalić tożsamość osoby korzystającej z danych, wraz z
referencją do zakresu danych do których dostęp uzyskano.”
Cecha 9: Proponujemy dodać: „System powinien zapewnić poufność i
niezaprzeczalność udostępnianych danych w ramach integracji
interoperacyjnej.”
3
Uwagi PIIT, Strategia e-Zdrowie Polska, 2009-04-28
Punkt B2. – Koordynacja wdrożeń oraz integracja baz i rejestrów
W punkcie tym wymieniono planowane platformy cyfrowe rejestrów. Na liście
znajdują się projekty, które właśnie zostały, lub przynajmniej powinny zostać,
wykonane (RZOZ, RJRM). Poza tym zawarto w tym punkcie listę możliwych
rejestrów w ochronie zdrowia, w ogóle nie zwracając uwagi na sens przedstawiania
takiej listy. Przykładowo, przedstawiono poszczególne funkcje rejestru jako odrębne
rejestry. Takie rozdrabnianie informacji, wykazów oraz rejestrów, jak przedstawiono
w strategii, stoi w sprzeczności z przywoływaną w innych miejscach dokumentu
koniecznością zapewnienia spójności i jednoznaczności danych.
Ponadto, nie wskazano celów, metod, planowanych efektów i beneficjentów
tworzenia takiej liczby odrębnych systemów oraz czemu poszczególne z nich mają
służyć. Oznacza to, że takie podejście będzie służyć wyłącznie zapewnieniu
przychodów „integratorom” systemów informatycznych.
Punkt C2. – Utworzenie centralnego rejestru aptek
Należy wspomnieć, że zadanie to zgodnie z art .109 ustawy z dnia 6 września 2001
Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2008 r, Nr 45, poz. 271 z późn. zm.) zadanie to
należy do Inspekcji Farmaceutycznej. Zadanie to, pomimo iż istnieje w strategii od 5
lat do dzisiaj nie zostało wykonane, pomimo braku przeszkód prawnych.
Funkcjonują natomiast rejestry aptek na poziomie wojewódzkim, prowadzone przez
Wojewódzkich Inspektorów Farmaceutycznych.
Punkt C3 – Utworzenie centralnych rejestrów zawodów....
Brak jest wzmianki o fakcie, że w chwili obecnej Naczelna Izba Lekarska prowadzi
centralny rejest lekarzy, natomiast Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych
prowadzi rejestr pielęgniarek i położnych. Nie wiadomo czemu ma służyć ponowne
wykonywanie tychże rejestrów. Możliwość wykonania i prowadzenia tychże
rejestrów przez Ministra Zdrowia wymaga ograniczenia kompetencji samorządów
medycznych.
Punkt C4 – Utworzenie Centralnego Rejestru Doskonalenia Zawodowego Kadr
Ochrony Zdrowia
Nie jest oczywiste, w jaki sposób utworzenie tego rejestru wpłynie na poprawę
dostępności opieki zdrowotnej. Również sam fakt funkcjonowania rejestru nie
będzie miał wpływu na liczebność kadry ochrony zdrowia.
4
Uwagi PIIT, Strategia e-Zdrowie Polska, 2009-04-28
Punkt C6 – Utworzenie bazy zarejestrowanych produktów leczniczych
Rejestr taki jest utworzony oraz prowadzony przez Urząd Rejestracji Produktów
Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Nie wiadomo czemu
ma służyć powtórne wykonanie istniejącego rejestru.
Sekcja E2 Stworzenie warunków do świadczenia usług medycznych na odległość
Chyba jest pewne pomieszanie pojęć – z jednej strony zdalne konsultacje
(przesyłanie zdjęć radiologicznych) oraz z drugiej strony elektroniczną formę
badania (słuchu też) z telemetrycznym pomiarem tętna, oddechu, czy wielu innych
parametrów. Przykładem może być tzw „holter”, ale bez nośnika na którym
nagrywane są dane, tylko telemetrycznie nadający dane do centrum
diagnostycznego.
Proponujemy żeby rozróżnić wykorzystanie techniki teleinformatycznej do
świadczenia usług i lepszego wykorzystania zasobów od świadczenia usług
medycznych na odległość.
Punkt H – Przeprowadzenie przeglądu systemów informacyjnych w instytucjach
ochrony zdrowia
Należy sprecyzować jakie systemy informacyjne autor projektu strategii miał na
myśli. Czy chodzi o systemy informacyjne w jednostkach ochrony zdrowia, czy o
systemy informacyjne w administracji rządowej oraz samorządów zawodowych. Nie
wiadomo ponadto, czemu taki przegląd ma służyć. Jeżeli chodzi o systemy w
administracji rządowej – taki przegląd powinien odbyć się przed opublikowaniem
strategii a wnioski z takiego przeglądu uwzględnione w projekcie dokumentu. Z
treści niniejszego dokumentu można wywnioskować, że autorzy takiego przeglądu
nie przeprowadzili.
Systemy informacyjne w jednostkach ochrony zdrowia nie mogą podlegać
koordynacji Ministra Zdrowia, gdyż funkcjonują jako rozwiązania komercyjne,
których funkcjonalność jest wynikiem potrzeb rynkowych a nie arbitralnej oceny
urzędników.
Punkt V – Program Informatyzacji Ochrony Zdrowia
Punkt o takiej treści nie powinien być w ogóle elementem projektu strategii. To
właśnie ze strategii powinny wynikać działania wymienione w niniejszym punkcie.
Tymczasem przedstawiono 17 punktów, w których hasłowo odniesiono się do
kluczowych, dla istoty strategii , zagadnień.
5
Uwagi PIIT, Strategia e-Zdrowie Polska, 2009-04-28
Wnioski: Przedstawiony projekt strategii e-Zdrowie na lata 2009-2013 wydaje się być
dokumentem na bardzo wczesnym etapie tworzenia. Dokument, w większości przepisany
z poprzedniej strategii, nie może powstawać bez uwzględnienia ostatnich 5 lat, gdyż dla
systemów informatycznych jest to czas wyjątkowo długi. W przedstawionym dokumencie
całkowicie zignorowano szereg prac oraz systemów, które powstały w ostatnim czasie
chociażby w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, czy Narodowym Funduszu
Zdrowia. Tworzenie dokumentu takiej rangi bez współpracy z Narodowym Funduszem
Zdrowia oraz innymi, centralnymi instytucjami działającymi w ochronie zdrowia, nie rokuje
powstania spójnego dokumentu, który mógłby funkcjonować jako strategia Rządu RP.
Reasumując,
Polska
Izba
Informatyki
i
Telekomunikacji
wyraża
głębokie
zaniepokojenie nonszalancją
autora(ów) omawianego dokumentu. Deklarujemy
jednocześnie mozliwość współpracy środowiska ekspertów skupionego przy PIIT ze
specjalistami resortu zdrowia w procesie dochodzenia do strategii docelowych.
Organizacja rozwiązań i zastosowań technologii teleinformatycznych w ochronie zdrowia
to proces złożony i trudny, dlatego proponujemy dla jego lepszego zrozumienia
organizację wspólnych konferencji i seminariów , które pozwolą na przepływ wiedzy i
doświadczeń oraz ew. konsultacje w zakresie okreslonym przez zespół ministerstwa
odpowiedzialny za przedstawiony projekt Strategii.
6
Uwagi PIIT, Strategia e-Zdrowie Polska, 2009-04-28