Uwagi_waluty cyfrowe_05.12.2016_AKTUALNA (3)

UWAGI
Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji [PIIT]
w konsultacjach Ministra Cyfryzacji ws Przeglądu polskiego prawa w kontekście zastosowań
technologii rozproszonych rejestrów oraz walut cyfrowych
1) konsekwencje braku zmian dla prawa pracy
Jedną z dziedzin, w których wydaje się możliwe wykorzystanie blockchain’a, jest zawieranie umów
o pracę w formie smart contracts.
a) brak zrównania umowy zawartej za pośrednictwem blockchain’a z umową zawartą w formie
pisemnej
Pomimo, że Kodeks pracy wskazuje na konieczność zawierania umów o pracę w formie pisemnej,
zawarcie umowy w innej formie (w tym formie elektronicznej, bądź w formie ustnej) nie skutkuje
nieważnością umowy. W takim jednak przypadku wymaga się potwierdzenie na piśmie warunków
zatrudnienia. Brak potwierdzenia przed dopuszczeniem do pracy skutkuje odpowiedzialnością
wykroczeniową pracodawcy.
Przyczyną zastrzeżenia formy pisemnej dla umów o pracę, jest zagwarantowanie pracownikowi, że
osoba reprezentująca pracodawcę (co może zidentyfikować po podpisie) ustala z pracownikiem
określone warunki zatrudnienia. Analogiczną możliwość powiązania osoby z podmiotem
zawierającym umowę daje nam blockchain.
Przy obecnych uregulowaniach prawa pracy, brak zmian legislacyjnych w obszarze Kodeksu pracy
dopuszczających zawieranie umów także z wykorzystaniem blockchain’a bądź zrównanie tej formy
z formą pisemną na potrzeby stosunku pracy wydaje się być przeszkodą dla wprowadzenia smartcontract’ów do prawa pracy. Nawet w przypadku zawarcia umowy w formie smart-contract, przed
rozpoczęciem świadczenia pracy, konieczne będzie potwierdzenie warunków w formie pisemnej.
Na dzień dzisiejszy w Ministerstwie Rozwoju toczą się prace, których celem jest umożliwienie
zawierania i rozwiązywania umów o pracę w formie elektronicznej. Wedle założeń, nowe
rozwiązanie ma zostać oparte na kwalifikowanym podpisie elektronicznym. Wydaje się, że ze
względu na koszt KPE oraz jego poziom rozpowszechnienia, technologia blockchain powinna
zostać, co najmniej wzięta pod uwagę, jako alternatywa.
Naturalnie pewnym zastrzeżeniem dla zrównania wskazanej formy z formą pisemną jest wciąż
niestabilny rynek blockchain’a (głównie w kontekście tworzenia łańcuchów prywatnych), które nie
dają gwarancji ich złamania, jednakże porównując to do podpisu (który jest zastrzeżoną formą dla
umów o pracę) - podpis też może być podrobiony.
b) brak możliwości zastosowania blockchain’a nieuznania BC za pieniądz w kontekście przepisów
prawa pracy
©PIIT: Uwagi ws Przeglądu polskiego prawa w kontekście zastosowań technologii rozproszonych rejestrów
oraz walut cyfrowych, 2016.12.05 (PIIT/1539/16)
Strona 1 z 3
Zgodnie z treścią art. 86 § 2 Kodeksu pracy wypłata wynagrodzenia dokonywana jest w formie
pieniężnej. Jedynie, jeżeli przepis rangi ustawowej tak wskazuje, lub wynika to z układu
zbiorowego pracy, część wynagrodzenia może zostać „wypłacona” w innej formie niż pieniężna (w
tym wydaje się, że również w formie BC).
W kontekście wskazanej zasady kontrowersje wzbudza nawet przekazanie pracownikowi, jako
wynagrodzenia papierów wartościowych, takich jak czeki, weksle, obligacje, bony skarbowe czy
akcje, które mogą być nośnikami wartości pieniężnych, ale nie są pieniądzem sensu stricto. Tym
bardziej kontrowersje będzie wzbudzać wypłata wynagrodzenia w BC, których za papier
wartościowy w obecnym stanie prawnym nie można uznać.
Komentatorzy uznają, że w przypadku papierów wartościowych uznano, że samo ich przekazanie
nie zwalnia pracodawcy z długu. Nie dochodzi, bowiem do wypłaty wynagrodzenia we właściwej
formie. Uznaje się, że dopiero w momencie zbycia papierów wartościowych dochodzi do
przekazania pracownikowi wynagrodzenia we właściwej formie, a zatem do zwolnienia
pracodawcy z długu względem pracownika. Myśląc w ten sposób o papierach wartościowych (jako
o środku płatniczym, który przekazany pracownikowi staje się wynagrodzeniem dopiero po jego
zbyciu) można znaleźć pewną analogię do bitcoin’a. Należy jednak zauważyć, że w przeciwieństwie
do papierów wartościowych BC w coraz szerszym zakresie przypadków staje się środkiem
płatniczym, nie tylko wymienianym na pieniądze, ale i akceptowanym przy zakupach towarów i
usług. Jeżeli intencją ustawodawcy miałoby być dopuszczenie Blockchain’a jako formy zawierania
umów
o pracę, niezbędne będzie zrównanie BC z formą pieniężną.
2) inne dziedziny, w których może wystąpić konieczność uregulowania kwestii blockchain’
Przy omawianiu zagadnienia blockchain’a coraz częściej podnosi się na świecie o możliwości
wykorzystania blockchain’a w szeregu sfer prawnych. Najciekawszą z nich wydaje się być obrót
nieruchomościami.
a) stworzenia alternatywnego obrotu nieruchomościami
Na dzień dzisiejszy, dla sprzedaży nieruchomości zastrzega się formę aktu notarialnego, pod
rygorem nieważności. Celem zachowania tej wyjątkowej formy jest zabezpieczenie stron
transakcji, oraz nadanie urzędowej gwarancji, że strony umowy zostały wylegitymowane z
dowodu osobistego, a stan nieruchomości podawany w akcie jest zgodny z danymi urzędowymi.
Ze względu na poziom bezpieczeństwa, jaki gwarantuje blockchain, przy odpowiednio
rozwiniętych łańcuchach oraz powiązaniu rejestru z danymi wieczystoksięgowymi, wydaje się, co
najmniej możliwe wprowadzenie alternatywnego rynku obrotu nieruchomościami. W takim
przypadku gwarantem zawarcia umowy nie musiałby być urząd notariusza, co gwarant
technologiczny
w postaci specjalnie utworzonej sieci. Gdyby istniała wola wprowadzenia wskazanego
rozwiązania, dla jego wdrożenia potrzebna byłaby modyfikacja wszystkich przepisów, które dla
©PIIT: Uwagi ws Przeglądu polskiego prawa w kontekście zastosowań technologii rozproszonych rejestrów
oraz walut cyfrowych, 2016.12.05 (PIIT/1539/16)
Strona 2 z 3
obrotu nieruchomościami wymagają formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności oraz
przepisów
o rejestracji zmian w Sądach Wieczystoksięgowych.
Jeżeli w ocenie ustawodawcy, bezpieczeństwo obrotu nieruchomościami, wymagałoby bardziej
szczegółowej identyfikacji osoby składającej dane oświadczenie woli, należy podkreślić, że
w Ministerstwie Cyfryzacji toczą się aktualnie prace, nad wprowadzeniem e-dowodów. Z
pewnością powiązanie e-dowodów, z zawieraniem umów w oparciu o rozproszone rejestry oraz
automatyczną notyfikacją zmian do Sądu Wieczystoksięgowego stanowiłoby, co najmniej ciekawą
alternatywę dla tradycyjnego rynku obrotu nieruchomościami wykorzystującego urząd rejenta.
3) Wątpliwości, co do bezpieczeństwa blockchain’a
W odniesieniu do obecnie funkcjonujących kryptowalut i Bitcoinow należy zauważyć, że są one
zazwyczaj w prywatnych rękach bez żadnych gwarancji prawnych, co zwiększa ryzyka ich
wykorzystywania. Oprócz niewątpliwych zalet wskazanych w konsultowanym dokumencie,
rozwiązania te mogą mieć też ciemną stronę, gdyż bywają szeroko wykorzystywane przez
środowiska przestępcze w celu anonimizacji sprawców i prania pieniędzy pochodzących m.in. z
piractwa internetowego, jak również w przypadku przestępstw cięższego kalibru, takich jak
handel bronią czy narkotykami.
Uwzględniając fakt skuteczności wykrywania przestępstw popełnianych z wykorzystaniem
blockchain'a (co wynika ze struktury rejestru, jedyną publiczną informacją pozostawianą
w rejestrach rozproszonych jest informacja o stronach umowy. Wskazana informacja pozostawia
ślad pozwalający zidentyfikować nielegalne transakcje), a także możliwość tworzenia rejestrów
przez instytucje państwowe ( co jednak wymaga osiągnięcia masę krytyczną jednostek tworzących
rejestr, tak, aby technicznie nie było możliwe dokonanie w nim trwałych zmian (złamanie
blockchain’a) wskazane zagrożenia nie powinny być uznane za przeszkodę dla prowadzenia prac
nad wdrożeniem rozproszonych rejestrów do polskiego porządku prawnego.
4) Dokument koncentruje się na stronie prawnej, która powinna być ustabilizowana, jeśli firmy
chciałyby rozwijać się w tym temacie.
Istotne plusy:
•
Blockchain i kryptowaluty są legalne w naszym kraju (pomijam kwestię ewentualnych
niejasności podatkowych, sposoby kwalifikacji itp.)
•
Regulacyjna piaskownica – popieramy tego typu rozwiązanie – pozwala na rozwijanie
i testowanie na żywym organizmie bez potrzeby czekania na ewentualne zmiany w prawie.
Z naszej perspektywy istotne będzie to, co wyniknie dalej z tych regulacji – np. dodanie portfela
kryptowalut, jako VAS do Spay, wykorzystanie rozproszonego rejestru przy budowie systemu eID.
Brak jest połączenia tego ze strategią ogłoszoną przez MC dotycząca polskiego Programowalnego
Układu Scalonego.
©PIIT: Uwagi ws Przeglądu polskiego prawa w kontekście zastosowań technologii rozproszonych rejestrów
oraz walut cyfrowych, 2016.12.05 (PIIT/1539/16)
Strona 3 z 3